Η ΝHΣΤΕΙΑ: Μὲ εἰκόνες καὶ μὲ ἱστορίες

Γράφει ὁ Ἠλιάδης Σάββας, Δάσκαλος - Κιλκίς

Σήμερα καὶ ἄλλοτε

Συναντηθήκαμε σὲ μιὰ κατασκήνωση, λίγο μετὰ τὸ ἔτος 2000, μὲ κάποιους συναδέλφους. Τὰ βράδια καθόμασταν ἀργὰ καὶ οἱ συζητήσεις περιστρέφονταν σὲ διάφορα θέματα πρὸς οἰκοδομή καὶ ψυχαγωγία. Ἦταν πολὺ εὐλογημένα, παρόλο ποὺ εἴχαμε λίγες μέρες στὴ διάθεσή μας.

Ἕνα βράδυ, ποὺ ἡ συζήτηση στράφηκε στὸ θέμα τῆς νηστείας, ὁ συνάδελφος, ὁ Γιῶργος ἀπὸ τὰ Γιαννιτσά, ἄρχισε νὰ μᾶς περιγράφει τὴν ταλαιπωρία ποὺ πέρασε μὲ τὴν οἰκογένειά του κατὰ τὴν ὀλιγοήμερη ἐκδρομή τους στὰ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς Ἠπείρου, περίοδο νηστείας τοῦ Δεκαπενταύγουστου.

Ξεκινήσαμε, εἶπε, τὸ πρωὶ σιγὰ-σιγὰ καὶ κατὰ τὸ μεσημέρι φτάσαμε σ΄ ἕνα κεφαλοχώρι. Τὰ παιδιὰ ἄρχισαν νὰ διαμαρτύρονται λόγω τῆς κούρασης ἀλλὰ καὶ τῆς πείνας καὶ σταματήσαμε στὸ πρῶτο ἑστιατόριο γιὰ φαγητό. Ζητήσαμε κάτι νηστίσιμο, ἀλλὰ μᾶς εἶπαν πὼς δὲν εἶχαν τίποτε. Ὅλα τα φαγητὰ ἦταν ἀρτύσιμα. 

Φύγαμε μὲ τὴν ἐλπίδα πὼς θὰ βρίσκαμε κάτι στὸ ἑπόμενο χωριό, ποὺ ἦταν σὲ μεγαλύτερο ὑψόμετρο καὶ πολὺ μικρότερο σὲ πληθυσμό. Ὅμως καὶ ἐδῶ πέσαμε ἔξω. 

_Τίποτε, μᾶς εἶπε ὁ ταβερνιάρης. Δὲν πρόκειται νὰ βρεῖτε τίποτε νηστίσιμο οὔτε στὰ παραπέρα χωριά. Μὴ βασανίζετε ἄδικά τα παιδιά.

Ἔτσι, ἀφοῦ ἤδη εἶχε προχωρήσει ἡ ὥρα καὶ δὲ βρίσκαμε λύση, καθίσαμε καὶ δώσαμε στὰ παιδιὰ ὅ,τι εἶχε τὸ κατάστημα. Πήραμε ὅμως τὴν ἀπόφασή μας: Δὲν πρόκειται νὰ....

ξαναπᾶμε διακοπὲς τὴν περίοδο τοῦ Δεκαπενταύγουστου».

Τὸν ἀκούγαμε ὅλοι σιωπηλοὶ καὶ σκεπτικοί. Κάποια στιγμή, ἕνας ἄλλος συνάδελφος τῆς παρέας, ὁ Ἀθανάσιος, ἀπὸ τὸ Χορτιάτη, ἐνθουσιώδης καὶ ἐκδηλωτικὸς χαρακτήρας, πετάχτηκε καὶ εἶπε φανερὰ συγκινημένος:

_ Πῶ πῶ! Δὲν  ξέρεις τί μου θύμισες μὲ  ὅλη αὐτὴν τὴν ἱστορία ποὺ μᾶς εἶπες, Γιῶργο. Ἄχ, ποῦ εἶσαι παππού, νὰ τὰ ἀκούσεις καὶ νὰ τρίξουν τὰ κόκαλά σου!

_ Δὲν καταλαβαίνω. Τί θέλεις νὰ πεῖς Θανάση;

_ Θὰ σᾶς διηγηθῶ κι ἐγὼ μιὰ ἀληθινὴ ἱστορία καὶ θὰ καταλάβετε στὸ τέλος τί θέλω νὰ πῶ. Μοῦ τὴν ἱστόρησε ὁ παππούς μου, ὁ ὁποῖος ἦταν στρατιώτης στὴ Μικρασιατικὴ ἐκστρατεία καὶ μάλιστα στὸ φοβερὸ Σύνταγμα Εὐζώνων τοῦ Πλαστήρα, στὸ «σεϊτὰν ἀσκέρ», ὅπως τὸ ἔλεγαν οἱ Τοῦρκοι ἀπὸ τὸ φόβο τους, δηλαδὴ στὸ στράτευμα τοῦ διαβόλου. Δὲν θὰ ἀναφερθῶ σὲ λεπτομέρειες ἱστορικές, διότι ἄλλος εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς συζήτησης. Λοιπόν, ἀρχίζω:

_Κατὰ τὴ λήξη τῆς Μικρασιατικῆς ἐκστρατείας, τὰ στρατεύματα ἄρχισαν νὰ συσπειρώνονται πρὸς τὶς ἀκτὲς τῆς Ἰωνίας, ὅπου, μαζὶ μὲ τοὺς πρόσφυγες, ἔρχονταν καὶ τὰ παραλάμβαναν πλοῖα, μὲ ἐντολὴ νὰ τοὺς μεταφέρουν  στὰ νησιά. Σ΄ἕνα απ΄αὐτὰ μπῆκε καὶ ὁ παππούς μου μαζὶ μὲ ἄλλους συμπολεμιστές του.

Ξεκίνησε τὸ πλοῖο, ἀλλά, μόλις βγῆκε στ΄ἀνοιχτά, κάποιοι στρατιῶτες ξεσηκώθηκαν, ἐπίασαν τὸν καπετάνιο καὶ τὸν ὑποχρέωσαν νὰ ἀλλάξει πορεία καὶ νὰ κινηθεῖ πρὸς τὸν Πειραιά. Μάταια ἐκεῖνος προσπαθοῦσε νὰ τοὺς πείσει, πὼς ἐκτελοῦσε διαταγὲς καὶ δὲν μποροῦσε νὰ τὸ κάνει αὐτὸ ποὺ ζητοῦσαν. 

Τοῦ ἔβαλαν τὸ ὅπλο στὸ σβέρκο:

Στεῖλε μήνυμα, τοῦ εἶπαν καὶ πὲς στὴν κυβέρνησή το καί το. Ἐμεῖς θέλουμε νὰ μᾶς πᾶς στὸν Πειραιά.

Ἔστειλε μήνυμα ὁ καπετάνιος, ἀλλὰ ἡ κυβέρνηση ἦταν ἀνένδοτη. Τὸ καράβι ὅμως προχωροῦσε καὶ μετὰ ἀπὸ κάποιες ὧρες ἔφτασε κοντὰ στὸν Πειραιά. Ὅμως στὴν ἀκτὴ εἶχαν ἤδη στηθεῖ κανόνια καὶ πολυβόλα καὶ ἀπαγορεύτηκε ἡ προσέγγιση τοῦ πλοίου, διότι ἡ ἐνέργεια τῶν στρατιωτῶν χαρακτηρίστηκε ὡς κίνημα, στάση κατὰ τῆς κυβέρνησης.

Ἄρχισαν οἱ διαπραγματεύσεις, ἀλλὰ δὲν γινόταν τίποτε. Τότε, μερικὰ παλικάρια, ἔβγαλαν τὰ ροῦχα τους, πέσανε στὴ θάλασσα καὶ βγῆκαν στὴ στεριά.

Γιατί δὲ μᾶς ἀφήνετε νὰ βγοῦμε; τοὺς εἶπαν. Εἴμαστε στρατιῶτες. Ὑπηρετοῦμε τὴν πατρίδα ἐδῶ καὶ τρία χρόνια, μακριὰ ἀπὸ τοὺς δικούς μας, ταλαιπωρημένοι, ἐξαντλημένοι, πεινασμένοι. Θέλουμε νὰ δοῦμε τὰ παιδιά μας, τὶς γυναῖκες μας. Δὲ θέλουμε τίποτε ἄλλο οὔτε ἔχουμε τίποτε ἐναντίον σας. Θέλουμε νὰ πᾶμε στὰ σπίτια μας.

Τέλος πάντων, μετὰ ἀπὸ πολλὲς διαβουλεύσεις  ἀποφάσισαν νὰ τοὺς ἐπιτραπεῖ ἡ κάθοδος, ἀφοῦ πρῶτα παραδώσουν τὸν ὁπλισμό τους. Πράγματι, τὸ καράβι ἐπίασε ἕνα λιμανάκι ἔξω ἀπὸ τὸν Πειραιά, ὅπου κατεβαίνοντας οἱ στρατιῶτες, παρέδιδαν τὰ ὅπλα τους καὶ ἔφευγαν γιὰ τὴν πόλη. Ἦταν  29 Αὐγούστου 1922, μνήμη τῆς Ἀποτομῆς τῆς Τιμίας  Κεφαλῆς τοῦ  Προδρόμου.

Βγῆκαν οἱ στρατιῶτες, βγῆκε κι ὁ παππούς μου στὸν Πειραιὰ καὶ ἄρχισαν νὰ ἀναζητοῦν στὰ ἑστιατόρια καὶ στὶς ταβέρνες φαγητὸ μαγειρεμένο, γιὰ νὰ γεμίσουν τὸ ἄδειο στομάχι τους. Γύρισαν σὲ ὅλη τὴν πιάτσα. Δὲν βρῆκαν πουθενὰ μαγειρεμένο φαγητό:

_ Παιδιά, σήμερα εἶναι ἡ γιορτὴ τοῦ Προδρόμου καὶ δὲν ἔχουμε μαγειρεμένο φαγητό, ἦταν ἡ ἀπάντηση ἀπὸ ὅλους τους μαγαζάτορες.

Καὶ ποιὰ ἦταν ἡ ἀντίδρασή τους; ρώτησα. Δὲν διαμαρτυρήθηκαν;

- Ὄχι, ἂν καὶ εἶχαν τὸ δικαίωμα, θὰ λέγαμε, νὰ τὸ κάνουν. Ἀπόλυτος σεβασμός. Τίποτε. Ἔφαγαν ὅ,τι τοὺς πρόσφεραν.

Αὐτὴ ἦταν ἡ ἱστορία. Σᾶς λέει τίποτε;

Μάλιστα, εἶπε ὁ Γιῶργος. Ποῦ ἔχουμε φτάσει! Πόσο ἔχει ἀλλοιωθεῖ  ἡ στάση μας στὸ θέμα τῆς νηστείας!  Ὅλα στὰ μέτρα μας! 

1922: Δὲ βρῆκαν οἱ στρατιῶτες ἀρτύσιμο φαγητὸ στὴ μεγαλούπολη κατὰ τὴν περίοδο τῆς νηστείας.

2002: Δὲ βρήκαμε  νηστίσιμο φαγητὸ στὰ βουνοχώρια κατὰ τὴν περίοδο νηστείας.

Αὐτὸ ἀκριβῶς. Δὲν πρέπει νὰ μᾶς προβληματίσει αὐτὴ ἡ χαλάρωση, αὐτὸς ὁ κατήφορος; Κάτι τέτοιες ἱστορίες μᾶς διδάσκουν, πὼς ὅλα μποροῦν νὰ γίνουν, ὅταν καλλιεργεῖται ἡ εὐσέβεια καὶ ὁ σεβασμὸς στὴν ἱερὴ παράδοση καὶ ὄχι σὲ ὅ,τι θέλουμε ἐμεῖς νὰ ὀνομάζουμε παράδοση κατὰ τὶς δικές μας ἐπιθυμίες. Κάπως ἔτσι ἔκλεισε τὸ λόγο του ὁ Ἀθανάσιος.

Κλείνοντας κι ἐμεῖς τὸ λόγο μας, λέμε πὼς οἱ ἀναρτημένες φωτογραφίες, ἔτους  2015, ἦταν ἡ ἀφορμὴ γιὰ νὰ γραφεῖ τὸ παρὸν ἄρθρο. Παρατηρώντας τὲς προσεκτικὰ εὐκολότερα καταλαβαίνει ὁ καθένας γιατί ἀναρτήθηκαν καὶ τί θέλουν νὰ δείξουν. Δὲ χρειάζεται παρὰ νὰ δεῖ τὶς ἡμερομηνίες καὶ τὶς ἡμέρες τῶν ἀναγγελλόμενων ἐκδηλώσεων.

Ἠλιάδης Σάββας

Δάσκαλος

Κιλκίς, 12-8-2015