Toυ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. ANΘIMOY
Ἀφορμὴ γιὰ τὴ σύνταξη τοῦ παρόντος κειμένου μου ἔδωσαν οἱ κατὰ καιροὺς διατυπωθεῖσες κατηγορίες, μέσω τοῦ Τύπου καὶ τῆς τηλεοράσεως, ἐναντίον τῆς κοινωνίας τῆς Θεσσαλονίκης, ὅτι δηλαδὴ ἡ πάντοτε περιώνυμος συμπρωτεύουσα τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐμφανίζει συμπτώματα στασιμότητας καὶ καθυστερήσεως, πολιτιστικῆς ἀδράνειας καὶ πνευματικοῦ μαρασμοῦ. Ἡ ἄδικη αὐτὴ κατηγορία ἐχρησιμοποιήθηκε μάλιστα καὶ ὡς πολιτικοῦ χαρακτήρα ἐπιχείρημα γιὰ τὴν ἄσκηση στρεβλωτικῆς προπαγάνδας πρὸς τὸν σκοπὸ κομματικοῦ κέρδους. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν μᾶς ἀφορᾶ.
Τὸ θέμα αὐτὸ στὸ σύνολό του εἶναι πολὺ μεγάλο, ἀλλὰ θὰ τὸ προσεγγίσωμε μὲ τὴν παράθεση ἐννοιῶν καὶ πρακτικῶν διαπιστώσεων, τόσο ἀπὸ τὴ μακραίωνη ἱστορία, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν ἄμεση γνώση καὶ τὴ σύγχρονη ἐμπειρία μας. Ἡ θεμελίωση τῶν θέσεών μας χρειάζεται στὸν στηριγμὸ τοῦ πυρήνα τοῦ προβλήματος καὶ αὐτὸς ὁ πυρήνας εἶναι ἡ ἔννοια καὶ ἡ πράξη τοῦ πολιτισμοῦ.
Παράγομε ἢ δὲν παράγομε σήμερα πολιτισμὸ στὴ Θεσσαλονίκη καὶ στὸν εὐρύτερο βορειοελλαδικὸ χῶρο, ὅπου πόλεις ἐπιφανεῖς δίδουν τὴ μαρτυρία τῆς παρουσίας καὶ τῆς προσφορᾶς στὰ ἀκραῖα σύνορά μας ἐξ ὀνόματος ὁλοκλήρου του Ἑλληνισμοῦ;
Τὴν ἀπάντηση τὴν παίρνομε ἀπὸ τὸν ὁρισμὸ τῆς ἐννοίας τοῦ πολιτισμοῦ, ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο ἀκαδημαϊκὸ δάσκαλο Νικόλαο Λούβαρι: «Πολιτισμὸς εἶναι....
τὸ ἄθροισμα τῶν σκοπῶν, οἱ ὁποῖοι διέπουν τὴν ἀνθρώπινη δράση ἢ τὸ ἄθροισμα τῶν ἀξιῶν καὶ τῶν ἀγαθῶν, τὰ ὁποία παράγονται ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη δράση καὶ ποὺ ἐπιδροῦν πάλι ἐπάνω σ’ αὐτή, πρὸς νέες δημιουργίες. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ἡ παραγωγὴ τῶν πολιτιστικῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν πολιτιστικῶν ἀξιῶν. Διακρίνεται δὲ ὁ πολιτισμὸς σὲ ὑλικὸ καὶ πνευματικό».
Διερωτᾶται, λοιπόν, ἡ κοινωνία τῶν πολιτῶν τῆς Θεσσαλονίκης:
Ποιοὶ μονοπωλοῦν ὑπὲρ αὐτῶν τὴ σύγχρονη πολιτιστικὴ δημιουργία καὶ ἀποφαίνονται γιὰ τὴ στασιμότητα καὶ τὴν καθυστέρηση τῶν Θεσσαλονικέων;
Τί θέλουν νὰ ποῦν καὶ σὲ τί ἀποβλέπουν;
Ἐμεῖς ἐδῶ στὴ Θεσσαλονίκη ἔχομε τὴν ἀσφαλῆ αἴσθηση ὅτι, καὶ διατηροῦμε τὸν πολιτισμό μας, καὶ δημιουργοῦμε νέα δεδομένα προόδου καὶ ἀναδημιουργίας, χωρὶς διακρίσεις καὶ χωρὶς ἐκκεντρισμούς. Οἱ ἄνθρωποί μας ὅλοι χαίρονται τὰ πολιτιστικὰ δεδομένα, τὶς φυσικὲς ὀμορφιὲς τῆς πόλεώς μας, τὶς δυνατότητες τῆς ψυχαγωγίας, ἀναζητοῦν τὴ μόρφωση καὶ σέβονται τὴν παράδοση. Σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν παραβλέπομε τὴν παροῦσα συγκυρία τῆς οἰκονομικῆς καὶ γενικῆς κρίσεως, τὴ μείωση τοῦ εἰσοδήματος τῶν ἐργαζομένων καὶ τὴ σκληρὴ δοκιμασία τῆς ἀνεργίας, ποὺ εἶναι φαινόμενο πανελλήνιο. Ἂς ἐλπίσωμε ὅτι θὰ εἶναι σύντομη αὐτὴ ἡ διαδικασία.
Στὴν πλειονότητά του ὁ λαὸς μᾶς ζεῖ τὴ μακραίωνα παράδοση τῆς πόλεώς μας, ποὺ εἶναι παράδοση γηγενὴς καὶ παράδοση ὀρθοδόξου χριστιανικῆς πίστεως ἀπὸ τὶς ἀλησμόνητες πατρίδες. Ἡ γηγενὴς ὀρθόδοξη παράδοση ξεκινάει ἀπὸ τὸ 54 μ.Χ., ὅταν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνεκρότησε τὴν πρώτη Ἐκκλησία τῶν Μακεδόνων Ἑλλήνων Θεσσαλονικέων, πρὸς τοὺς ὁποίους ἀπηύθυνε στὰ ἑλληνικὰ τὶς δύο ὑπέροχες Ἐπιστολὲς ποὺ συμπεριελήφθησαν στὴν Καινὴ Διαθήκη. Κατὰ τοὺς χρόνους τῶν διωγμῶν τῶν Χριστιανῶν, μὲ πρῶτο μεγαλομάρτυρα τὸν δημοφιλέστατο Ἅγιο Δημήτριο καὶ τοὺς συναθλητές του, ἐπορφυρώθηκε ὁ χιτώνας τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὰ αἵματα τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως.
Ἦρθε ἔπειτα ἡ ἀνατολὴ τῆς ἐποχῆς τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ Βυζαντίου καὶ ἡ Θεσσαλονίκη ὀνομάσθηκε συμβασιλεύουσα μὲ τὴν Κωνσταντινούπολη, καὶ ἔλαμψε σὰν περίλαμπρη πόλη τῆς αὐτοκρατορίας, οἱ ἡγέτες τῆς ὁποίας τὴν ἐθεώρησαν προέκταση τῆς Ἀνατολῆς στὴν Εὐρώπη καὶ ἀκραῖο φρούριο τοῦ Βυζαντίου καὶ συγχρόνως κέντρο τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ. Τέκνα τῆς Θεσσαλονίκης ἤσαν τὰ ἀδέλφια Κύριλλος καὶ Μεθόδιος, ποὺ ἐκχριστιάνισαν τοὺς Σλάβους. Στὴ διάρκεια τῶν αἰώνων ἡ Θεσσαλονίκη ὑπέστη ἀπὸ Νορμανδούς, Σλάβους, Ἀβάρους καὶ Τούρκους, πολιορκίες καὶ ἁλώσεις, ἀλλὰ ἐκράτησε μὲ πολλὲς θυσίες τὸν ἑλληνικὸ καὶ χριστιανικὸ χαρακτήρα της. Σήμερα τὰ αἰώνια λατρευτικὰ μνημεῖα της, οἱ ναοὶ τῆς Ἁγίας Σοφίας, τοῦ ἀναστηλωμένου Ἁγίου Δημητρίου, τῆς Παναγίας τῆς Ἀχειροποιήτου, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ροτόντας, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ πολλῶν διατηρητέων ναῶν καὶ ἀρχαιολογικῶν εὐρημάτων, εἶναι ρίζες στὶς καρδιὲς τῶν Θεσσαλονικέων. Οἱ καινούργιες σύγχρονες ἐκκλησίες εἶναι συνέχεια τῶν παλαιῶν. Ἂν δὲν εἶναι πολιτισμὸς καὶ πρόοδος ἡ διαφύλαξη τῆς πνευματικῆς μας κληρονομιᾶς, τότε τί εἶναι πολιτισμός;
Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι γεμάτη ἀπὸ μουσεῖα, μὲ πρῶτο τὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο, τὸ Βυζαντινὸ Μουσεῖο, τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο, τὸ Μουσεῖο Μακεδονικοῦ Ἀγώνα καὶ πολλὰ ἄλλα ποὺ κοσμοῦν τὴν πόλη μας καὶ μᾶς συνδέουν μὲ τὸν πολιτισμὸ τῶν προγόνων μας. Μία μεγάλη δημιουργία εἶναι τὰ νεοκλασικὰ κτίρια καὶ τὰ νεώτερα οἰκοδομήματα, πολλὰ τῶν ὁποίων εἶναι ἐξαίρετης ἀρχιτεκτονικῆς καὶ κατασκευαστικῆς προβολῆς. Στὴ Θεσσαλονίκη περίλαμπρο εἶναι τὸ Μέγαρο Μουσικῆς, ἕνα νέο τεράστιο πολιτιστικὸ Μέγαρο γιὰ καλλιτεχνικὲς ἐκδηλώσεις καὶ συνέδρια ποὺ τώρα ὁλοκληρώνεται, τὰ γνωστὰ εὐρύχωρα γήπεδα καὶ οἱ χῶροι τοῦ κλασικοῦ ἀθλητισμοῦ. Στὸν χῶρο τῆς Παιδείας καὶ τῶν Γραμμάτων, ἡ πόλη τῆς Θεσσαλονίκης εἶναι προνομιοῦχος. Τὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο μὲ τὸ πλῆθος τῶν σχολῶν του καὶ τὴ διοργάνωσή του εἶναι ἕνας γίγαντας ἐκπαιδευτικῆς, ἐπιστημονικῆς καὶ πνευματικῆς προσφορᾶς. Ἡ μεγάλη αἴθουσα Τελετῶν τοῦ Ἀριστοτελείου φιλοξενεῖ κάθε χρόνο ἑκατοντάδες ἐκδηλώσεων τῶν δημοσίων καὶ τῶν ἰδιωτικῶν φορέων τῆς πόλεως. Ἄριστα ὀργανωμένο καὶ μὲ εὐοίωνες προοπτικὲς λειτουργεῖ καὶ τὸ Πανεπιστήμιο «Μακεδονία» ποὺ τὸ ἔχει ἀγκαλιάσει ἡ τοπικὴ κοινωνία. Ἕνα τρίτο καθίδρυμα ἐπιστήμης, ἔρευνας καὶ γνώσεως εἶναι τὸ νεοϊδρυμένο «Διεθνὲς Πανεπιστήμιο». Ἡ δὲ Στρατιωτικὴ Σχολὴ Ἀξιωματικῶν Σωμάτων εἶναι μία σημαντικότατη προσπάθεια γιὰ τοὺς εἰδικοὺς ἐπιστήμονες, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, ποὺ συνεργάζεται μὲ τὰ πανεπιστήμια. Καὶ βεβαίως, βάση τῆς παιδείας καὶ στὸν τόπο μᾶς εἶναι ἡ πρωτοβάθμια καὶ ἡ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, ἡ ὁποία συνεχῶς βελτιώνεται ἀπὸ πλευρᾶς κτιριακῶν ἐγκαταστάσεων, ἐνῶ ἀπὸ ἀπόψεως προσωπικοῦ εἶναι σὲ ἐξαίρετο ἐπίπεδο. Ἐλπιδοφόρος καὶ ἀποδοτικὴ εἶναι ἡ προσφορὰ τῆς Ἑταιρείας Μακεδονικῶν Σπουδῶν, καθὼς καὶ ἡ ἐκδοτικὴ παραγωγὴ βιβλίων, ποὺ παρουσιάζονται κάθε καλοκαίρι σὲ μία τεράστια «Ἔκθεση Βιβλίου» στὴν παραλία τῆς πόλεως.
Ἡ πόλη τῆς Θεσσαλονίκης ἐπὶ ἕναν αἰώνα ἀπὸ τῆς ἀπελευθερώσεώς της, οὐδέποτε ὑπῆρξε κοινωνία πολιτῶν μὲ καθυστέρηση ἢ στασιμότητα, σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα. Ὅλοι οἱ Ἕλληνες γνωρίζουν τὰ φεστιβὰλ κινηματογράφου, τοὺς διαγωνισμοὺς ἑλληνικοῦ τραγουδιοῦ, τὶς θεατρικὲς παραστάσεις, τοὺς μουσικοσυνθέτες, τοὺς τραγουδιστές, τὶς ἐκθέσεις, τὴ Διεθνῆ Ἔκθεση, τοὺς ποιητές, τὴν ἀρίστη παράδοση τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, τὴν πρότυπη ἁγιογραφία, τὶς φιλόμουσες ἐκδηλώσεις καὶ προπάντων τὴν καλὴ καρδιὰ τῶν Θεσσαλονικέων. Σημειώνομε ἐπιπλέον τὴν ἔντονη παρουσία τῶν τριῶν ἀθλητικῶν ὁμάδων τοῦ δημοφιλοῦς ποδοσφαίρου ΠΑΟΚ - ΑΡΗ - ΗΡΑΚΛΗ μὲ τὸ πλῆθος τῶν ὀπαδῶν τους.
Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι εὐγνώμων πρὸς ὁλόκληρο τὸν ἑλληνικὸ λαό, ἐντὸς καὶ ἐκτός της Ἑλλάδος, ποὺ τὴν ἀγαπάει, τὴν ἐπισκέπτεται καὶ τὴν ἐπαινεῖ. Κι ἐμεῖς ἀπὸ τὴν πλευρὰ μᾶς ἀγαπᾶμε ὅλη τὴν Πατρίδα μὲ κέντρο τὴν ἱστορικὴ πρωτεύουσά μας, τὴν Ἀθήνα μας. Πιστεύομε δὲ ἀκράδαντα, πὼς ὅλοι οἱ Ἕλληνες, παρὰ τὶς δύσκολες συγκυρίες, παράγομε πολιτισμὸ ποὺ μᾶς παρέχει πολλὲς καλὲς προοπτικές. Ὁ πλήρης πολιτισμὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ συμπίπτει μὲ τὴν ἰδέα τοῦ ἀνθρωπισμοῦ. Αὐτὸ σημαίνει τὴν πλήρη, τελεία καὶ ἁρμονικὴ ἀνάπτυξη ὅλων τῶν ἀνθρωπίνων προδιαθέσεων καὶ δυνατοτήτων. Ἡ ἰδέα τοῦ πλήρους πολιτισμοῦ ἀποτελεῖ τὸ κριτήριο τῆς πολιτιστικῆς προόδου. Ἡ πραγματοποίηση τοῦ ἰδανικοῦ αὐτοῦ, προϋποθέτει πλήρη κυριαρχία τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου.
Πνευματικὸς ἄνθρωπος ὅμως χωρὶς Χριστιανισμὸ δὲν ὑπάρχει. Ἂς θυμηθοῦμε τὸν Γκαῖτε ποὺ ἔγραψε: «Τελικὰ ὁ ἀγώνας μέσα στὸν κόσμο εἶναι μεταξὺ πίστεως καὶ ἀπιστίας».
kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου