ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ
Οἱ δύσκολες ἡμέρες ποὺ διέρχεται ὁ τόπος μᾶς καλοῦν τὴν Ἐκκλησία νὰ δείξει καὶ πάλι τὴν προφητικὴ διάσταση τῆς διακονίας της, δηλαδὴ τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίω διάγνωση τῶν αἰτίων τῆς κρίσεως καὶ τὴν κλήση σὲ μετάνοια, πρὸς ὑπέρβαση τῶν συνεπειῶν τοῦ ἐκτροχιασμοῦ μας ἀπὸ τὸν σωστὸ δρόμο.
Ἡ οἰκονομικὴ κρίση εἶναι τὸ πιὸ ἐπώδυνο σύμπτωμα μίας νόσου, ἡ ὁποία εἶναι πρώτιστα πνευματικὴ καὶ θέτει ἄμεσα τὸ ἐρώτημα πῶς βιώνουμε τὴν Ἐκκλησία ἐμεῖς οἱ ἴδιοι καὶ γιὰ ποιὸν λόγο καὶ μὲ ποιὰ Ἐκκλησία ἐπιθυμοῦν νὰ διαλεχθοῦν οἱ σύγχρονοι φορεῖς τῆς ἐξουσίας. Ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 μέχρι σήμερα δύο ἐντελῶς ἀντίθετες τάσεις ὁδήγησαν στὴν ἐπικράτηση τοῦ ἀτομοκεντρισμοῦ. Ἀπὸ τὴ μία πλευρὰ τὸ πνεῦμα τοῦ διαφωτισμοῦ, προβάλλοντας τὸν αὐτοπροσδιορισμὸ καὶ τὴν ὑποβάθμιση τῆς Θρησκείας καὶ τῆς Παράδοσης. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἡ συνειδητὴ ἢ ἀνεπίγνωστη προσπάθεια μεταλλαγῆς τῆς παραδοσιακῆς εὐσέβειας σὲ εὐσεβισμό, ποὺ καλλιεργοῦσε τὴ νοοτροπία τῆς ἀτομικῆς σωτηρίας καὶ τὴ φοβία τῆς συμμετοχῆς στὰ κοινά.
Αὐτὰ εἶναι ξένα πρὸς τὴν παράδοσή μας. Ἡ πίστη τῶν Ὀρθόδοξων εἶναι Χριστοκεντρικῆ καὶ Ἐκκλησιοκεντρικὴ καὶ γὶ΄ αὐτὸ καλλιεργεῖ ὁλοκληρωμένες προσωπικότητες καὶ γεννᾶ συλλογικὰ πολιτισμικὰ ἐπιτεύγματα. Γιὰ τὸν ὀρθόδοξο Χριστιανὸ δὲν ὑπάρχουν ἐκκλησιαστικὲς καὶ πολιτικὲς διακρίσεις ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἠθικὴ ὑπόσταση τοῦ πολίτη ὡς πιστοῦ ἢ τοῦ πιστοῦ ὡς πολίτη.
Ἡ λαϊκή μας παράδοση εἶναι ἀσυγχύτως καὶ ἀδιαιρέτως ζυμωμένη μὲ τὴν ἐκκλησιαστική μας παράδοση. «Ἡ μόρφωση, ἡ παιδεία ποὺ δηλώνει ὁ Μακρυγιάννης, δὲν εἶναι κάτι ξεχωριστὸ ἢ ἀποσπασματικὰ δικό του· εἶναι τὸ κοινὸ χτῆμα, ἡ ψυχικὴ περιουσία μίας φυλῆς, παραδομένη γιὰ αἰῶνες καὶ χιλιετίες, ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά, ἀπὸ εὐαισθησία σὲ εὐαισθησία· κατατρεγμένη καὶ πάντα ζωντανή, ἀγνοημένη καὶ πάντα παροῦσα- εἶναι τὸ κοινὸ χτῆμα τῆς μεγάλης λαϊκῆς παράδοσης τοῦ Γένους. Εἶναι ἡ ὑπόσταση, ἀκριβῶς, αὐτοῦ του πολιτισμοῦ, αὐτῆς τῆς διαμορφωμένης ἐνέργειας, ποὺ ἔπλασε τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὸ λαὸ ποὺ ἀποφάσισε νὰ ζήσει ἐλεύθερος ἢ νὰ πεθάνει στὰ ΄21» ὑπογραμμίζει ὁ Γ. Σεφέρης.
Πῶς θὰ ξαναβροῦμε αὐτὸ τὸ πνεῦμα; Πῶς θὰ πείσουμε τοὺς ἑαυτούς μας, τὸν λαὸ καὶ τοὺς ἄρχοντές μας νὰ ἀλλάξουμε νοοτροπία; Πῶς θὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια τοποθετοῦνται ὑπεράνω οἰκονομικῶν κρίσεων καὶ συμφερόντων; Σήμερα, ποῦ διατυπώνονται θρασεῖες προτάσεις ἀπὸ ἑταίρους μας περὶ ἐκποιήσεως τῶν μνημείων μας, ὁ λόγος τοῦ Μακρυγιάννη εἶναι ἀποκαλυπτικός;
«Εἶχα δύο ἀγάλματα περίφημα (...) τὰ ΄χᾶν πάρει κάτι στρατιῶτες καὶ στ΄ Ἄργος θὰ τὰ πουλοῦσαν κάτι Εὐρωπαίων· χίλια τάλαρα γύρευαν (...) Πῆρα τοὺς στρατιῶτες, τοὺς μίλησα: Αὐτά, καὶ δέκα χιλιάδες τάλαρα νὰ σᾶς δώσουνε, νὰ μὴν τὸ καταδεχτεῖτε νὰ βγοῦν ἀπὸ τὴν πατρίδα μας. Γὶ΄ αὐτὰ πολεμήσαμε». Ἰδοὺ πῶς σχολιάζει ὁ Γ. Σεφέρης αὐτὴ τὴ στάση: «Καταλαβαίνετε; Δὲ μιλᾶ ὁ Λόρδος Βύρων, μήτε ὁ λογιότατος, μήτε ὁ ἀρχαιολόγος· μιλᾶ ἕνας γιὸς τσοπάνηδων τῆς Ρούμελης μὲ τὸ σῶμα γεμάτο πληγές. “Γι΄ αὐτὰ πολεμήσαμε”. Δεκαπέντε χρυσοποίκιλτες Ἀκαδημίες δὲν ἀξίζουν τὴν κουβέντα αὐτοῦ του ἀνθρώπου». Ἡ κρίση ποὺ διαπερνᾶ τὴν οἰκουμένη δὲν προέκυψε ξαφνικά. Ἄλλο ἄν, χρόνια τώρα, κωφεύουμε στὶς προειδοποιήσεις, ἀγνοοῦμε τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν καὶ ἐθελοτυφλοῦμε στὶς ὁρατὲς ἐπιπτώσεις τῆς ἀπληστίας καὶ τῆς ἀλαζονικῆς διαχειρίσεως τοῦ κτιστοῦ κόσμου καὶ τῶν ἀδύναμων ἀδελφῶν μας ἁπανταχοῦ της γής. Οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες μᾶς προειδοποιοῦν ἀπὸ καιρὸ ὅτι ἡ κρίση τῶν θεσμῶν καὶ ἡ ἠθικὴ ἔκπτωση καὶ ἀδιαφορία ποὺ διέπουν τὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων ἀλληλοτροφοδοτοῦνται, καὶ τὸ τελικό τους ἀποτέλεσμα γίνεται ὁρατὸ στὶς ἀποτυχίες καὶ τὰ προβλήματα ποὺ σωρεύονται στὴν παγκόσμια οἰκονομία. Μεταφράζοντας αὐτὲς τὶς σκέψεις σὲ θεολογικοὺς ὅρους, θὰ πρέπει νὰ συμφωνήσουμε ὅτι ἡ φιλαυτία ποὺ διέπει τὸν σύγχρονο κόσμο συνεπάγεται μία ἀλαζονικὴ διαχείριση τῆς ζωῆς καὶ τῆς κτίσεως. Συνεπάγεται τὴν ἄρνηση οἱουδήποτε περιορισμοῦ τῆς ἀπληστίας καὶ εὐοδώνει τὴν ἀναίσχυντη ἀνοχὴ τοῦ πλουτισμοῦ σὲ βάρος τῶν πτωχῶν καὶ τῶν ἀδυνάτων.
Καὶ τώρα ποὺ ἔγιναν αἰσθητὲς οἱ συνέπειες τῆς ὕβρεως, τῆς ὀργάνωσης τῆς ζωῆς μας σὰν νὰ μὴν ὑπάρχει Θεὸς- ὅποτε ὅλα ἐπιτρέπονται- καλούμαστε νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὶς συνέπειες τῆς ἀφροσύνης καὶ τοῦ ἀτομικοκεντρικοῦ πολιτισμοῦ ποὺ οἰκοδομήθηκε μὲ τὰ ἰδεολογικὰ ὑλικά της νεωτερικῆς ἀλαζονείας.
Δὲν εἶναι, ὅμως, δυνατὸν νὰ ἀναμετρηθοῦμε μὲ τὰ βαθύτερα ζητήματα ποὺ θέτει ἡ παροῦσα κρίση, ἐὰν δὲν διαλεχθοῦμε πρῶτα μὲ τὸν ἑαυτό μας καὶ δὲν ἀντιμετωπίσουμε μὲ πνεῦμα μετανοίας τὰ ἐνδοεκκλησιαστικά μας προβλήματα. Χρειάζεται, ἐπίσης, νὰ συνειδητοποιήσουμε μὲ νηφαλιότητα ὅτι σήμερα ἀκόμη καὶ οἱ καλοπροαίρετοι ἄνθρωποι ἔχουν ἀνατραφεῖ μὲ τὴ νοοτροπία τῆς ἐκκοσμικευμένης νεωτερικότητας καὶ ἀγνοοῦν ἢ τελοῦν σὲ σύγχυση σχετικὰ μὲ τὸ τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία καὶ ποιὸ εἶναι τὸ ἔργο καὶ ὁ σκοπός της.
Στὴ σύγχυση συμβάλλουμε καὶ ἐμεῖς οἱ Ἱεράρχες, ὅταν πολιτικολογοῦμε ἢ καλλιεργοῦμε ἐντάσεις καὶ ὑποθάλπουμε ἰδεολογικὲς ἀντιπαλότητες. Τοῦτο ἐν τέλει διευκολύνει τὴν πόλωση καὶ αὐτοὺς ποὺ τὴν ἐπιθυμοῦν καὶ τὴν ἐκμεταλλεύονται ἀλλὰ ὑπονομεύει τὴν προσπάθειά μας. Ὁ λαὸς περιμένει ἀπὸ ἐμᾶς νηφαλιότητα καὶ εἰρηνοποιὸ παρουσία. Ἀθόρυβη ἀλλὰ ἀποτελεσματικὴ διαχείριση τῶν μειζόνων θεμάτων ποὺ μᾶς συνέχουν ὅλους. Ἄλλο χύνω τὸ αἷμα μου γιὰ τὴν πατρίδα ὅταν χρειαστεῖ καὶ ἄλλο εὐκαίρως- ἀκαίρως προβάλλω μία εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας ὡσὰν νὰ εἶναι θεσμὸς προσόμοιός του στρατοῦ ἢ τῶν κομματικῶν παρατάξεων.
Ἰδιαίτερα, καθὼς ἡ ἱστορία τῶν νεότερων χρόνων ἔχει δείξει ὅτι πολλὲς φορές, ὅταν ἡ κρατικὴ ἐξουσία βρέθηκε σὲ δύσκολη θέση, πολιτικὴ ἢ οἰκονομική, ἡ εὔκολη λύση ἦταν ἡ μετάθεση τῆς προσοχῆς τοῦ λαοῦ πρὸς στὴν Ἐκκλησία, διὰ τῆς προβολῆς ἀρνητικῶν εἰκόνων ἢ μεγαλοποιώντας μεμονωμένα ἀτοπήματα. Ὅμως, ἀκόμη καὶ ἂν κάποιες ἀπὸ τὶς ρίζες ἑνὸς δέντρου χρειάζονται ἐξυγίανση, μὲ ποιοὺς χυμοὺς θὰ θρέψει τὸν καρπὸ τοῦ ἂν καταστρέψουμε ὅλη τὴ ρίζα;
Ἡ ἀνάγκη ἀλλαγῆς νοοτροπίας ἀφορᾶ καὶ σὲ ὑλικοὺς τομεῖς. Τὸ 96% τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας ἔχει ξοδευτεῖ ἄλλοτε γιὰ ἀγαθοεργίες ἀλλὰ καὶ πολλὲς φορὲς ἐξανεμιζόμενο ἢ ἁπαλλοτριούμενο. Εἶναι καιρὸς νὰ γίνει μία ἐνδελεχὴς μελέτη ὥστε νὰ γνωρίζουμε τί καὶ πῶς ἀξιοποιήθηκε, τί χάθηκε καὶ τί πρέπει νὰ κάνουμε μὲ τὸ ἐναπομεῖναν 4%, μὲ σκοπὸ τὴ διακονία τοῦ πλησίον καὶ τὴν ἀλληλέγγυα στάση πρὸς τὴν πολιτειακὴ εὐαισθησία στὰ προβλήματα τοῦ χειμαζόμενου λαοῦ μας.
Τὸ καθῆκον μας σήμερα εἶναι διπλό. Ἔχουμε χρέος νὰ ἐργασθοῦμε δυναμικὰ γιὰ τὸν ἐπανευαγγελισμὸ τοῦ λαοῦ μας καὶ τὴν ἀναβάθμιση τῆς ἐνορίας καὶ τῶν κληρικῶν μας. Καί, ταυτοχρόνως, νὰ σηκώσουμε τὰ μανίκια- πρῶτοι οἱ Ἀρχιερεῖς- καὶ νὰ δραστηριοποιηθοῦμε στὴν ἀρωγὴ τοῦ λαοῦ μας μὲ ἔργα καὶ συγκεκριμένες προσφορές. Καὶ ἂν σταθοῦμε σωστά, ὅπως πάντοτε ἔπραξε σὲ κρίσιμες ὧρες ἡ Ἐκκλησία μας, τότε καὶ μόνον θὰ ἔχουμε δικαιώματα ἀπαιτήσεων, κριτικῆς ἢ καὶ καταγγελίας ὅσων δὲν ἀνταποκριθοῦν στὶς ἀπαιτήσεις τῆς κοινωνικῆς καὶ πολιτειακῆς τους θέσης καὶ ἀπέναντι στὸ ἐθνικὸ καὶ ἱστορικὸ καθῆκον.
Πηγή: Τὸ Βῆμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου