«Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου». Ὁμιλεῖ πάλι γιά τὸν κόσμο, ὄχι γιά ἕνα λαὸ οὔτε γιά εἴκοσι πόλεις, ἀλλὰ γιά ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Καὶ ἐννοεῖ τὸ πνευματικὸ φῶς, τὸ νοητό, ποὺ εἶναι πολὺ ἀνώτερο ἀκόμη καὶ ἀπό τίς ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου, ὅπως καὶ τὸ πνευματικὸ ἁλάτι. Καὶ προηγουμένως ὀνόμασε τοὺς χριστιανούς «ἁλάτι» καὶ ἔπειτα «φῶς» τοὺς ὀνομάζει, γιά νά ἀντιληφθεῖς ποιό εἶναι τὸ κέρδος τῶν αὐστηρῶν λόγων καὶ τῆς ἀξιοσέβαστης διδασκαλίας ἡ ὠφέλεια· διότι σὲ συγκρατεῖ καθὼς θέτει σὲ ἐνέργεια τή συνείδησή σου καὶ δέν ἀφήνει νά καταπέσεις καὶ σὲ καθιστᾶ προνοητικὸ ὁδηγώντας σε πρὸς τὴν ἀρετή.
«Οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλά ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ». Προσπαθεῖ πάλι μέ αὐτὰ τὰ λόγια νά τοὺς ὁδηγήσει σὲ ἠθική τελείωση καὶ τοὺς διδάσκει νά βρίσκονται σὲ διαρκῆ ἐπαγρύπνηση, διότι θὰ παρακολουθοῦνται ἀπὸ ὅλους καὶ θὰ ἔχουν... ὡς θεατὲς ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. «Μὴν βλέπετε», λέγει, «ὅτι τώρα καθόμαστε ἐδῶ καὶ ὅτι βρισκόμαστε σὲ κάποια ἀπόμερη γωνιά τῆς γῆς. Διότι θὰ γίνετε τόσο περίβλεπτοι, τόσο πολὺ θὰ σᾶς βλέπουν ὅλοι, ὅπως βλέπουν μία πόλη πού εἶναι κτισμένη στήν κορυφή, καὶ ὅπως βλέπουν μέσα σὲ ἕνα σπίτι τὸ λυχνάρι, ποὺ βρίσκεται ἐπάνω στό λυχνοστάτη καὶ σκορπίζει γύρω τὸ φῶς».
Ποῦ εἶναι τώρα ἐκεῖνοι πού ἀμφιβάλλουν γιά τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ; Ἂς τὰ ἀκοῦσουν αὐτά, ἂς θαυμάσουν τὴν προφητικὴ Του δύναμη καὶ ἂς προσκυνήσουν τὴν ἐξουσία Του. Ἀναλογίσου δηλαδὴ ποιές μεγάλες ὑποσχέσεις ἔδινε πρὸς ἀνθρώπους πού ἦσαν ἄγνωστοι (οἱ Ἀπόστολοι) ἀκόμη καὶ στήν ἰδιαίτερή τους πατρίδα. Τοὺς ὑποσχόταν ὅτι θὰ τοὺς γνωρίσει ἡ ξηρὰ καὶ ἡ θάλασσα καὶ ὅτι ἡ φήμη τους θὰ φτάσει στά πέρατα τῆς οἰκουμένης. Ἢ ὀρθοτέρα, ὄχι ἁπλῶς ἡ φήμη, ἀλλὰ καὶ ἡ εὐεργετικὴ τους ἐπίδραση. Διότι πράγματι δέν τοὺς ἔκανε παντοῦ γνωστοὺς μόνο ἡ φήμη, ἀλλὰ τὰ ἴδια τὰ ἔργα τους. Διότι διέτρεξαν ὅλη τή γῆ σὰν νά εἶχαν φτερά, σὰν νά ἦταν ταχύτεροι ἀπό τίς ἀκτῖνες, καὶ ἔσπειραν τὸ φῶς τῆς εὐσέβειας. Καὶ ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι στό σημεῖο αὐτὸ τοὺς προετοιμάζει γιά τὴν ποιμαντορικὴ δράση τους καὶ γιά νά ἔχουν παρρησία· ἡ φράση λοιπὸν «οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη» ἀποδεικνύει τή δύναμή Του. Διότι, ὅπως δέν ὑπάρχει τρόπος νά κρυφτεῖ ἡ πόλη αὐτή, ἔτσι εἶναι ἀδύνατο νά ἀποσιωπηθεῖ, καὶ νά μείνει ἀπαρατήρητο τὸ κήρυγμά Του. Ἐπειδὴ δηλαδὴ μίλησε γιά διωγμοὺς καὶ κακολογίες καὶ παγίδες καὶ πολέμους, τοὺς ἐνθαρρύνει καί, γιά νά μὴ νομίσουν ὅτι αὐτὰ θὰ μπορέσουν νά τοὺς λυγίσουν καὶ νά τοὺς κάνουν νά σιωπήσουν, τοὺς λέγει ἐνθαρρύνοντας τοὺς ὅτι, ὄχι μόνο δὲν θὰ μείνει ἀπαρατήρητο τὸ κήρυγμά τους ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ θὰ φωτίσει ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Καὶ γιά τὸν λόγο αὐτὸ ἀκριβῶς θὰ γίνουν ἔνδοξοι καὶ ἐπιφανεῖς.
Μὲ αὐτὸ λοιπὸν φανερώνει τή δύναμή Του. Μὲ τὸ ἀμέσως ἐπόμενο ὅμως τοὺς ζητεῖ νά ἐπιδοθοῦν μέ ζῆλο στό ἔργο τους καὶ τοὺς λέγει: «οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλά ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς»· ἔτσι ἂς λάμψει ἐμπρὸς στούς ἀνθρώπους, γιά νά δοῦν τὰ καλὰ σας ἔργα καὶ δοξάσουν τὸν Πατέρα σας τὸν οὐράνιο, ποὺ ἔχει τέτοια ἐνάρετα τέκνα. «Ἐγὼ δηλαδὴ ἄναψα», λέγει, «τὸ φῶς· ἔργο δικό σας εἶναι νά παραμείνει ἀναμμένο. Καὶ ὄχι μόνο γιά τὸν ἑαυτὸ σας, ἀλλὰ καὶ γιά ἐκείνους πού θὰ θελήσουν νά ἀπολαύσουν αὐτὸ τὸ λαμπερὸ φῶς καὶ νά κατευθυνθοῦν πρὸς τὴν ἀλήθεια. Ἂν ζεῖτε λοιπὸν ἐνάρετα καὶ ὅπως ταιριάζει σὲ ἐκείνους πού προορίζονται νά διδάξουν ὅλη τὴν οἰκουμένη, δὲν θὰ μπορέσουν οἱ κακολογίες νά μειώσουν τή λάμψη σας. Ἐπιδιώξετε λοιπὸν νά εἶναι ἡ ζωὴ σας ἄξια τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά εἶναι συμπαραστάτης σας παντοῦ, ὅπως θὰ τὴν κηρύσσετε παντοῦ».
Ἔπειτα, ἐκτὸς ἀπὸ τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ὑπόσχεται καὶ ἄλλη ὠφέλεια, ἱκανὴ νά τοὺς ἐνισχύσει στούς ἀγῶνες τους καὶ νά τοὺς καταστήσει πολὺ πρόθυμους. «Ἂν εἶναι», λέγει, «ἐνάρετος ὁ βίος σας, δὲν θὰ συμβάλλετε μόνο στόν φρονηματισμὸ τῆς οἰκουμένης, ἀλλὰ καὶ στή δόξα τοῦ Θεοῦ, ὅπως πάλι ἐὰν ἐνεργεῖτε διαφορετικὰ καὶ τοὺς ἀνθρώπους θὰ ὁδηγήσετε στήν αἰώνια καταστροφὴ καὶ θὰ τοὺς κάνετε νά βλασφημοῦν τὸ πανάγιο ὄνομα τοῦ Θεοῦ». «Πῶς θὰ δοξαστεῖ, ὅμως», θὰ μποροῦσε νά ἀπορήσει κάποιος, «ὁ Θεός με τή δική μας συμβολή, ἀφοῦ θὰ μᾶς κακολογοῦν οἱ ἄνθρωποι;». Δὲν θὰ σᾶς κακολογοῦν ὅλοι. Καὶ ἐκεῖνοι ἀκόμη πού θὰ σᾶς κακολογοῦν ἀπὸ φθόνο, θὰ σᾶς θαυμάζουν καὶ θὰ σᾶς σέβονται κρυφὰ μέσα στή συνείδησή τους, ὅπως ἀκριβῶς κατηγοροῦν ἐνδόμυχα οἱ κόλακες ἐκείνους πού ζοῦν ἀνήθικα.
Λοιπόν; Μᾶς συμβουλεύεις νά ζοῦμε πρὸς αὐτοπροβολὴ καί μέ σκοπὸ τὴν ἀπόκτηση δόξας; «Ὄχι! Δέν ἐννοῶ αὐτό. Γιά τοῦτο δέν σᾶς εἶπα νά φροντίζετε νά κάνετε γνωστὰ καὶ νά προβάλλετε τὰ κατορθώματά σας, οὔτε πάλι σᾶς εἶπα νά τὰ ἐπιδεικνύετε, ἀλλὰ «οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν (ἔτσι ἂς λάμψει τὸ φῶς σας)». Τοῦτο σημαίνει: ‘’νά εἶναι πολλὴ ἡ ἀρετὴ σας καὶ ἄφθονη ἡ φλόγα σας καὶ ἄπειρο τὸ φῶς σας’’. Διότι ὅταν εἶναι τόσο πολλὴ ἡ ἀρετή, εἶναι ἀδύνατον νά μὴν τὴν προσέξουν, ἀκόμη καὶ ἂν προσπαθεῖ νά τὴν κρύψει ὁ ἐνάρετος. Ἡ ζωὴ σας εἶναι ἀδιάβλητη καὶ μὴν τοὺς δίνετε καμία ἀφορμὴ νά σᾶς κακολογοῦν. Καὶ τότε δὲ θὰ μπορέσει κανεὶς νά κηλιδώσει τή ζωή σας, ἔστω καὶ ἂν σᾶς κακολογοῦν χιλιάδες.
Καὶ πολὺ ὡραία εἶπε: «τὸ φῶς». Διότι, ὅσο καὶ ἂν ἐπιθυμεῖ ὁ ἄνθρωπος νά μείνει ἀπαρατήρητος, ὅσο καὶ ἂν προσπαθεῖ μέ κάθε τρόπο νά παραμένει στήν ἀφάνεια, δέν ὑπάρχει τίποτε πού νά τοῦ δίνει τόση δόξα, ὅση ἡ ἄσκηση τῆς ἀρετῆς. Διότι εἶναι φωτεινότερος ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἀκτῖνα, σὰν νά ἀκτινοβολεῖ ὁ ἴδιος, καὶ ἐκπέμπει τή λάμψη του ὄχι μόνο πάνω στή γῆ, ἀλλὰ καὶ πάνω ἀπὸ τὸν οὐρανό. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ τοὺς ἐνθαρρύνει περισσότερο. «Καὶ ἂν πονᾶτε καὶ στενοχωριέστε», λέγει, «ἐπειδὴ σᾶς κακολογοῦν, νά εἶστε βέβαιοι ὅτι θὰ εἶναι πολλοὶ ἐκεῖνοι πού θὰ λατρέψουν τὸν Θεό μέ τή βοήθειά σας. Ἡ ἀμοιβὴ σας ἑπομένως προέρχεται ἀπὸ δύο πηγές, καὶ ἐπειδὴ δοξάζεται ὁ Θεός μέ τή δική σας συμβολὴ καὶ ἐπειδὴ σᾶς κακολογοῦν ἐξαιτίας τῆς διδασκαλίας σας περὶ τοῦ Θεοῦ». Γιά νά μὴν ἐπιδιώκουμε λοιπὸν νά κακολογούμαστε ὅταν μάθουμε ὅτι θὰ ἀμειφθοῦμε γι’ αὐτό, δέν ἀναφέρει αὐτὸ μόνο, ἀλλὰ προσθέτει καὶ δύο προσδιορισμούς· «ὅταν ἡ κατηγορία εἶναι ψευδὴς» καὶ «ὅταν γίνεται ἐξαιτίας τῆς πίστεως μας πρὸς τὸν Θεό». Καὶ κάνει γνωστὸ συγχρόνως ὅτι δέν ὠφελεῖ ἡ κακολογία μόνο, ἀλλὰ ὠφελοῦν πολὺ καὶ οἱ ἔπαινοι, διότι ἡ δόξα μεταβαίνει πρὸς τὸν Θεό. Καὶ ἔτσι τοὺς δημιουργεῖ καλὲς ἐλπίδες. «Διότι», λέγει, «δέν ἔχουν τόση δύναμη οἱ συκοφαντίες τῶν κακῶν ἀνθρώπων, ὥστε νά τυφλώσουν τοὺς ἄλλους καὶ νά τοὺς κάνουν νά μὴ δοῦν τὸ δικὸ σας φῶς. Τότε μόνο λοιπὸν θὰ σᾶς καταπατήσουν, ὅταν ἀπομακρυνθεῖτε ἀπὸ τὸν ἠθικὸ δρόμο, ὄχι ὅταν ἐνεργεῖτε ἠθικὰ καὶ σᾶς συκοφαντοῦν. Στή δεύτερη αὐτὴ περίπτωση μάλιστα θὰ σᾶς θαυμάζουν πολλοὶ καὶ ὄχι μόνο ἐσᾶς, ἀλλά, μὲ τή δική σας συμβολή, καὶ τὸν Πατέρα σας. Καὶ δέν εἶπε τὸν Θεό, ἀλλὰ τὸν Πατέρα, διότι ἤθελε νά ῥίξει ἀπὸ τώρα τὰ σπέρματα τῆς εὐγενείας τὴν ὁποία ἐπρόκειτο νά λάβουν». Ἔπειτα, γιά νά δείξει τὴν ὁμοτιμία Του μέ τὸν Πατέρα, ἐνῶ εἶπε παραπάνω: «μὴ στενοχωριέστε ὅταν σᾶς κακολογοῦν. Διότι σᾶς εἶναι ἀρκετὸ ὅτι σᾶς κακολογοῦν ἐξαιτίας μου»· ἐδῶ ἀναφέρει τὸν Πατέρα καὶ κάνει γνωστὸ ὅτι ἡ ἰσοτιμία ἰσχύει σὲ ὅλες τίς περιπτώσεις.
Ἀφοῦ λοιπὸν γνωρίσαμε τὸ κέρδος πού θὰ ἀποκομίσουμε ἀπὸ τὴν προθυμία αὐτὴν καὶ τὸν κίνδυνο πού περικλείει ἡ τυχὸν ῥᾳθυμία μας (διότι πολὺ χειρότερο ἀπὸ τή δική μας ἀπώλεια εἶναι τὸ νά βλασφημεῖται ὁ Κύριος μας ἐξαιτίας μας) ἂς μὴ γινόμαστε ἀφορμὴ σκανδαλισμοῦ καὶ αἰτία πτώσεως γιά τοὺς Ἰουδαίους καὶ τοὺς εἰδωλολάτρες καὶ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, παρέχοντας τή ζωή μας πιὸ λαμπρή καὶ ἀπὸ τὸν ἥλιο, καὶ ἂν κάποιος θέλει νά μᾶς κατηγορεῖ, νά μὴ λυπόμαστε ὅταν ἄδικα μᾶς κατηγοροῦν, ἀλλὰ ὅταν δίκαια μᾶς κατηγοροῦν. Διότι ἐὰν ζοῦμε μέσα στήν πονηρία, καὶ ἂν ἀκόμη δὲν μᾶς κατηγορεῖ κανένας, θὰ εἴμαστε πιὸ ἄθλιοι ἀπὸ ὅλους, ἐνῶ ἐὰν φροντίζουμε γιά τὴν ἀρετή, καὶ ἂν ἀκόμη ἡ οἰκουμένη ὁλόκληρη μᾶς κατηγορεῖ, τότε θὰ εἴμαστε οἱ πιὸ ἀξιοζήλευτοι ἀπὸ ὅλους καὶ θὰ προσελκύσουμε ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν τή σωτηρία· διότι δὲν θὰ προσέξουν τὴν κατηγορία τῶν πονηρῶν, ἀλλὰ τὴν ἀρετὴ τῆς δικῆς μας ζωῆς. Διότι πραγματικὰ ἡ ἀπόδειξη πού γεννιέται ἀπὸ τὰ ἐνάρετα ἔργα μας εἶναι πιὸ ἠχηρὴ ἀπὸ τή φωνή κάθε σάλπιγγας, καὶ ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ φῶς εἶναι πιὸ λαμπερὸς ὁ καθαρὸς ἠθικὸς βίος, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἀναρίθμητοι οἱ συκοφάντες.
Συνεπῶς, ἐὰν ἔχουμε ὅλες τίς ἀνωτέρω ἀρετές, τότε θὰ εἴμαστε καὶ πρᾶοι καὶ ταπεινοὶ καὶ ἐλεήμονες καὶ καθαροί καὶ εἰρηνοποιοὶ καὶ δὲ θὰ ἀνταποδίδουμε τίς ὕβρεις, ὅταν ὑβριζόμαστε, ἀλλὰ καὶ θὰ χαιρόμαστε, διότι θὰ προσελκύσουμε ἐκείνους πού μᾶς βλέπουν περισσότερο ἀπὸ ὅσο τοὺς προσελκύουν τὰ θαύματα, καὶ ἀκόμη, ὅλοι θὰ διατεθοῦν εὐνοϊκὰ πρὸς ἐμᾶς, εἴτε εἶναι ἄγριοι σὰν θηρία ἢ σὰν δαίμονες ἢ σὰν ὁτιδήποτε ἄλλο. Ἐὰν ὅμως ὑπάρχουν καὶ μερικοί πού θὰ μᾶς κατηγοροῦν νά μὴ φοβηθεῖς καθόλου καὶ νά μὴ θορυβηθεῖς, καὶ νά μὴ λάβεις ὑπόψη σου ὅτι σὲ ὑβρίζουν δημόσια, ἀλλὰ ἐρεύνησε τὸ βάθος τῆς ψυχῆς τους καὶ θὰ διαπιστώσεις ὅτι σὲ ἐπιδοκιμάζουν καὶ αἰσθάνονται θαυμασμὸ καὶ πολὺ σὲ ἐπαινοῦν.
Ἑπομένως νά μὴ λυπᾶσαι, οὔτε νά χάνεις τὸ θάρρος σου. Διότι καὶ οἱ ἀπόστόλοι γιά ἄλλους μὲν ἦσαν μυρωδιὰ θανάτου, γιά ἄλλους ὅμως ἦσαν ἄρωμα ζωῆς. «Ἂς εἶναι εὐλογημένο καὶ δοξασμένο τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς δίνει χάρη καὶ δύναμη καὶ μᾶς κάνει νά νικοῦμε καὶ νά θριαμβεύουμε ἐν τῷ Χριστῷ, καὶ ὁ Ὁποῖος κάνει φανερὴ καὶ αἰσθητὴ μέσῳ ἐμᾶς σὲ κάθε τόπο τή ζωογόνο εὐωδία τῆς ἀληθινῆς γνώσεως. Διότι ἐμεῖς, οἱ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, εἴμαστε εὐωδία Χριστοῦ εὐχάριστη στόν Θεό· εὐωδία καὶ μεταξὺ τῶν σωζομένων καὶ μεταξὺ ἐκείνων, ποὺ βαδίζουν τὸν δρόμο τῆς αἰώνιας ἀπώλειας. Σὲ ἄλλους μὲν εἴμαστε ὀσμή πού φέρει τὸν θάνατο, διότι αὐτοὶ δὲν θέλουν νά δεχθοῦν τὴν σωτήρια ἀλήθεια· σὲ ἄλλους δέ, τοὺς καλοπροαίρετους, ζωογόνος εὐωδία, ποὺ δίνει ζωή. Καὶ ποῖος εἶναι ἱκανὸς ἀπὸ μόνος τοῦ νά πραγματοποιήσει αὐτὰ τὰ καλὰ ἔργα; Ὄντως, κανένας ἄλλος παρὰ μόνον ὁ Θεός». Πραγματικά, ἐὰν ἐσὺ δὲ δίνεις καμία ἀφορμὴ πρὸς κατηγορία, ἔχεις ἁπαλλαγεῖ ἀπὸ ὄλες τίς κατηγορίες καὶ μᾶλλον εἶσαι πιὸ μακάριος. Να ἀκτινοβολεῖς, λοιπόν, μὲ τή ζωή σου καὶ νά μὴ δίνεις καμία σημασία στούς κατηγόρους. Διότι δέν εἶναι δυνατό, ὁπωσδήποτε δέν εἶναι δυνατόν, να μὴν ἔχει πολλοὺς ἐχθροὺς ὅποιος φροντίζει γιά τὴν ἀρετή. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει τίποτε γιά τὸν ἐνάρετο, διότι διαμέσου ὅλων αὐτῶν θὰ δοξασθεῖ πολὺ περισσότερο.
Ἀφοῦ λοιπὸν σκεφτοῦμε αὐτά, ἂς φροντίζουμε γιά ἕνα πρᾶγμα μόνο, δηλαδὴ να ῥυθμίζουμε μέ ἀκρίβεια τή ζωή μας μὲ γνώμονα τὴν ἠθική, διότι ἔτσι θὰ κατευθύνουμε πρὸς τὴν ἠθικὴ ζωὴ ὅσους κάθονται στό σκοτάδι. Διότι ἡ ἠθικὴ μας συμπεριφορὰ ἔχει τόση δύναμη, ὥστε νά μὴν περιορίζεται ἐδῶ ἡ λάμψη της, ἀλλὰ καὶ νά ὁδηγεῖ ἐπιπλέον στή λύτρωση ὅσους τὴν ἀκολουθοῦν. Πραγματικά, ὅταν θὰ μᾶς δοῦν νά περιφρονοῦμε ὅλα τὰ ἐγκόσμια καὶ νά προετοιμαζόμαστε γιά τή μέλλουσα ζωή, θὰ ἐπηρεαστοῦν ἀπὸ τὰ ἔργα μας περισσότερο παρὰ ἀπὸ τὰ λόγια μας. Διότι ποῖος εἶναι τόσο ἀνόητος, ὥστε νά βλέπει ἐκεῖνο πού καλοπερνοῦσε καὶ ἤταν πλούσιος μέχρι χθὲς καὶ προχθές, νά περιφρονεῖ ὅλα αὐτὰ καὶ νά ἀποκτᾶ πτερὰ καὶ νά εἶναι ἕτοιμος νά ἀγωνιστεῖ πρὸς κάθε ταλαιπωρία καὶ πεῖνα καὶ ἀνέχεια καὶ κινδύνους καὶ θάνατο καὶ σφαγή καὶ πρὸς ὅλα ὅσα θεωροῦνται φοβερὰ καὶ νά μὴ βεβαιωθεῖ ἐξαιτίας αὐτῶν γιά τὰ μέλλοντα ἀγαθά; Ἂν ἀσχολούμαστε ὅμως ὑπέρμετρα μέ τὰ παρόντα καὶ βυθιζόμαστε βαθύτερα μέσα σὲ αὐτά, πῶς εἶναι δυνατὸν νά πιστέψουν ὅτι φροντίζουμε γιά τὴν ἄλλη ζωή;
«Οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλά ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ». Προσπαθεῖ πάλι μέ αὐτὰ τὰ λόγια νά τοὺς ὁδηγήσει σὲ ἠθική τελείωση καὶ τοὺς διδάσκει νά βρίσκονται σὲ διαρκῆ ἐπαγρύπνηση, διότι θὰ παρακολουθοῦνται ἀπὸ ὅλους καὶ θὰ ἔχουν... ὡς θεατὲς ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. «Μὴν βλέπετε», λέγει, «ὅτι τώρα καθόμαστε ἐδῶ καὶ ὅτι βρισκόμαστε σὲ κάποια ἀπόμερη γωνιά τῆς γῆς. Διότι θὰ γίνετε τόσο περίβλεπτοι, τόσο πολὺ θὰ σᾶς βλέπουν ὅλοι, ὅπως βλέπουν μία πόλη πού εἶναι κτισμένη στήν κορυφή, καὶ ὅπως βλέπουν μέσα σὲ ἕνα σπίτι τὸ λυχνάρι, ποὺ βρίσκεται ἐπάνω στό λυχνοστάτη καὶ σκορπίζει γύρω τὸ φῶς».
Ποῦ εἶναι τώρα ἐκεῖνοι πού ἀμφιβάλλουν γιά τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ; Ἂς τὰ ἀκοῦσουν αὐτά, ἂς θαυμάσουν τὴν προφητικὴ Του δύναμη καὶ ἂς προσκυνήσουν τὴν ἐξουσία Του. Ἀναλογίσου δηλαδὴ ποιές μεγάλες ὑποσχέσεις ἔδινε πρὸς ἀνθρώπους πού ἦσαν ἄγνωστοι (οἱ Ἀπόστολοι) ἀκόμη καὶ στήν ἰδιαίτερή τους πατρίδα. Τοὺς ὑποσχόταν ὅτι θὰ τοὺς γνωρίσει ἡ ξηρὰ καὶ ἡ θάλασσα καὶ ὅτι ἡ φήμη τους θὰ φτάσει στά πέρατα τῆς οἰκουμένης. Ἢ ὀρθοτέρα, ὄχι ἁπλῶς ἡ φήμη, ἀλλὰ καὶ ἡ εὐεργετικὴ τους ἐπίδραση. Διότι πράγματι δέν τοὺς ἔκανε παντοῦ γνωστοὺς μόνο ἡ φήμη, ἀλλὰ τὰ ἴδια τὰ ἔργα τους. Διότι διέτρεξαν ὅλη τή γῆ σὰν νά εἶχαν φτερά, σὰν νά ἦταν ταχύτεροι ἀπό τίς ἀκτῖνες, καὶ ἔσπειραν τὸ φῶς τῆς εὐσέβειας. Καὶ ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι στό σημεῖο αὐτὸ τοὺς προετοιμάζει γιά τὴν ποιμαντορικὴ δράση τους καὶ γιά νά ἔχουν παρρησία· ἡ φράση λοιπὸν «οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη» ἀποδεικνύει τή δύναμή Του. Διότι, ὅπως δέν ὑπάρχει τρόπος νά κρυφτεῖ ἡ πόλη αὐτή, ἔτσι εἶναι ἀδύνατο νά ἀποσιωπηθεῖ, καὶ νά μείνει ἀπαρατήρητο τὸ κήρυγμά Του. Ἐπειδὴ δηλαδὴ μίλησε γιά διωγμοὺς καὶ κακολογίες καὶ παγίδες καὶ πολέμους, τοὺς ἐνθαρρύνει καί, γιά νά μὴ νομίσουν ὅτι αὐτὰ θὰ μπορέσουν νά τοὺς λυγίσουν καὶ νά τοὺς κάνουν νά σιωπήσουν, τοὺς λέγει ἐνθαρρύνοντας τοὺς ὅτι, ὄχι μόνο δὲν θὰ μείνει ἀπαρατήρητο τὸ κήρυγμά τους ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ θὰ φωτίσει ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Καὶ γιά τὸν λόγο αὐτὸ ἀκριβῶς θὰ γίνουν ἔνδοξοι καὶ ἐπιφανεῖς.
Μὲ αὐτὸ λοιπὸν φανερώνει τή δύναμή Του. Μὲ τὸ ἀμέσως ἐπόμενο ὅμως τοὺς ζητεῖ νά ἐπιδοθοῦν μέ ζῆλο στό ἔργο τους καὶ τοὺς λέγει: «οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλά ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς»· ἔτσι ἂς λάμψει ἐμπρὸς στούς ἀνθρώπους, γιά νά δοῦν τὰ καλὰ σας ἔργα καὶ δοξάσουν τὸν Πατέρα σας τὸν οὐράνιο, ποὺ ἔχει τέτοια ἐνάρετα τέκνα. «Ἐγὼ δηλαδὴ ἄναψα», λέγει, «τὸ φῶς· ἔργο δικό σας εἶναι νά παραμείνει ἀναμμένο. Καὶ ὄχι μόνο γιά τὸν ἑαυτὸ σας, ἀλλὰ καὶ γιά ἐκείνους πού θὰ θελήσουν νά ἀπολαύσουν αὐτὸ τὸ λαμπερὸ φῶς καὶ νά κατευθυνθοῦν πρὸς τὴν ἀλήθεια. Ἂν ζεῖτε λοιπὸν ἐνάρετα καὶ ὅπως ταιριάζει σὲ ἐκείνους πού προορίζονται νά διδάξουν ὅλη τὴν οἰκουμένη, δὲν θὰ μπορέσουν οἱ κακολογίες νά μειώσουν τή λάμψη σας. Ἐπιδιώξετε λοιπὸν νά εἶναι ἡ ζωὴ σας ἄξια τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά εἶναι συμπαραστάτης σας παντοῦ, ὅπως θὰ τὴν κηρύσσετε παντοῦ».
Ἔπειτα, ἐκτὸς ἀπὸ τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ὑπόσχεται καὶ ἄλλη ὠφέλεια, ἱκανὴ νά τοὺς ἐνισχύσει στούς ἀγῶνες τους καὶ νά τοὺς καταστήσει πολὺ πρόθυμους. «Ἂν εἶναι», λέγει, «ἐνάρετος ὁ βίος σας, δὲν θὰ συμβάλλετε μόνο στόν φρονηματισμὸ τῆς οἰκουμένης, ἀλλὰ καὶ στή δόξα τοῦ Θεοῦ, ὅπως πάλι ἐὰν ἐνεργεῖτε διαφορετικὰ καὶ τοὺς ἀνθρώπους θὰ ὁδηγήσετε στήν αἰώνια καταστροφὴ καὶ θὰ τοὺς κάνετε νά βλασφημοῦν τὸ πανάγιο ὄνομα τοῦ Θεοῦ». «Πῶς θὰ δοξαστεῖ, ὅμως», θὰ μποροῦσε νά ἀπορήσει κάποιος, «ὁ Θεός με τή δική μας συμβολή, ἀφοῦ θὰ μᾶς κακολογοῦν οἱ ἄνθρωποι;». Δὲν θὰ σᾶς κακολογοῦν ὅλοι. Καὶ ἐκεῖνοι ἀκόμη πού θὰ σᾶς κακολογοῦν ἀπὸ φθόνο, θὰ σᾶς θαυμάζουν καὶ θὰ σᾶς σέβονται κρυφὰ μέσα στή συνείδησή τους, ὅπως ἀκριβῶς κατηγοροῦν ἐνδόμυχα οἱ κόλακες ἐκείνους πού ζοῦν ἀνήθικα.
Λοιπόν; Μᾶς συμβουλεύεις νά ζοῦμε πρὸς αὐτοπροβολὴ καί μέ σκοπὸ τὴν ἀπόκτηση δόξας; «Ὄχι! Δέν ἐννοῶ αὐτό. Γιά τοῦτο δέν σᾶς εἶπα νά φροντίζετε νά κάνετε γνωστὰ καὶ νά προβάλλετε τὰ κατορθώματά σας, οὔτε πάλι σᾶς εἶπα νά τὰ ἐπιδεικνύετε, ἀλλὰ «οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν (ἔτσι ἂς λάμψει τὸ φῶς σας)». Τοῦτο σημαίνει: ‘’νά εἶναι πολλὴ ἡ ἀρετὴ σας καὶ ἄφθονη ἡ φλόγα σας καὶ ἄπειρο τὸ φῶς σας’’. Διότι ὅταν εἶναι τόσο πολλὴ ἡ ἀρετή, εἶναι ἀδύνατον νά μὴν τὴν προσέξουν, ἀκόμη καὶ ἂν προσπαθεῖ νά τὴν κρύψει ὁ ἐνάρετος. Ἡ ζωὴ σας εἶναι ἀδιάβλητη καὶ μὴν τοὺς δίνετε καμία ἀφορμὴ νά σᾶς κακολογοῦν. Καὶ τότε δὲ θὰ μπορέσει κανεὶς νά κηλιδώσει τή ζωή σας, ἔστω καὶ ἂν σᾶς κακολογοῦν χιλιάδες.
Καὶ πολὺ ὡραία εἶπε: «τὸ φῶς». Διότι, ὅσο καὶ ἂν ἐπιθυμεῖ ὁ ἄνθρωπος νά μείνει ἀπαρατήρητος, ὅσο καὶ ἂν προσπαθεῖ μέ κάθε τρόπο νά παραμένει στήν ἀφάνεια, δέν ὑπάρχει τίποτε πού νά τοῦ δίνει τόση δόξα, ὅση ἡ ἄσκηση τῆς ἀρετῆς. Διότι εἶναι φωτεινότερος ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἀκτῖνα, σὰν νά ἀκτινοβολεῖ ὁ ἴδιος, καὶ ἐκπέμπει τή λάμψη του ὄχι μόνο πάνω στή γῆ, ἀλλὰ καὶ πάνω ἀπὸ τὸν οὐρανό. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ τοὺς ἐνθαρρύνει περισσότερο. «Καὶ ἂν πονᾶτε καὶ στενοχωριέστε», λέγει, «ἐπειδὴ σᾶς κακολογοῦν, νά εἶστε βέβαιοι ὅτι θὰ εἶναι πολλοὶ ἐκεῖνοι πού θὰ λατρέψουν τὸν Θεό μέ τή βοήθειά σας. Ἡ ἀμοιβὴ σας ἑπομένως προέρχεται ἀπὸ δύο πηγές, καὶ ἐπειδὴ δοξάζεται ὁ Θεός μέ τή δική σας συμβολὴ καὶ ἐπειδὴ σᾶς κακολογοῦν ἐξαιτίας τῆς διδασκαλίας σας περὶ τοῦ Θεοῦ». Γιά νά μὴν ἐπιδιώκουμε λοιπὸν νά κακολογούμαστε ὅταν μάθουμε ὅτι θὰ ἀμειφθοῦμε γι’ αὐτό, δέν ἀναφέρει αὐτὸ μόνο, ἀλλὰ προσθέτει καὶ δύο προσδιορισμούς· «ὅταν ἡ κατηγορία εἶναι ψευδὴς» καὶ «ὅταν γίνεται ἐξαιτίας τῆς πίστεως μας πρὸς τὸν Θεό». Καὶ κάνει γνωστὸ συγχρόνως ὅτι δέν ὠφελεῖ ἡ κακολογία μόνο, ἀλλὰ ὠφελοῦν πολὺ καὶ οἱ ἔπαινοι, διότι ἡ δόξα μεταβαίνει πρὸς τὸν Θεό. Καὶ ἔτσι τοὺς δημιουργεῖ καλὲς ἐλπίδες. «Διότι», λέγει, «δέν ἔχουν τόση δύναμη οἱ συκοφαντίες τῶν κακῶν ἀνθρώπων, ὥστε νά τυφλώσουν τοὺς ἄλλους καὶ νά τοὺς κάνουν νά μὴ δοῦν τὸ δικὸ σας φῶς. Τότε μόνο λοιπὸν θὰ σᾶς καταπατήσουν, ὅταν ἀπομακρυνθεῖτε ἀπὸ τὸν ἠθικὸ δρόμο, ὄχι ὅταν ἐνεργεῖτε ἠθικὰ καὶ σᾶς συκοφαντοῦν. Στή δεύτερη αὐτὴ περίπτωση μάλιστα θὰ σᾶς θαυμάζουν πολλοὶ καὶ ὄχι μόνο ἐσᾶς, ἀλλά, μὲ τή δική σας συμβολή, καὶ τὸν Πατέρα σας. Καὶ δέν εἶπε τὸν Θεό, ἀλλὰ τὸν Πατέρα, διότι ἤθελε νά ῥίξει ἀπὸ τώρα τὰ σπέρματα τῆς εὐγενείας τὴν ὁποία ἐπρόκειτο νά λάβουν». Ἔπειτα, γιά νά δείξει τὴν ὁμοτιμία Του μέ τὸν Πατέρα, ἐνῶ εἶπε παραπάνω: «μὴ στενοχωριέστε ὅταν σᾶς κακολογοῦν. Διότι σᾶς εἶναι ἀρκετὸ ὅτι σᾶς κακολογοῦν ἐξαιτίας μου»· ἐδῶ ἀναφέρει τὸν Πατέρα καὶ κάνει γνωστὸ ὅτι ἡ ἰσοτιμία ἰσχύει σὲ ὅλες τίς περιπτώσεις.
Ἀφοῦ λοιπὸν γνωρίσαμε τὸ κέρδος πού θὰ ἀποκομίσουμε ἀπὸ τὴν προθυμία αὐτὴν καὶ τὸν κίνδυνο πού περικλείει ἡ τυχὸν ῥᾳθυμία μας (διότι πολὺ χειρότερο ἀπὸ τή δική μας ἀπώλεια εἶναι τὸ νά βλασφημεῖται ὁ Κύριος μας ἐξαιτίας μας) ἂς μὴ γινόμαστε ἀφορμὴ σκανδαλισμοῦ καὶ αἰτία πτώσεως γιά τοὺς Ἰουδαίους καὶ τοὺς εἰδωλολάτρες καὶ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, παρέχοντας τή ζωή μας πιὸ λαμπρή καὶ ἀπὸ τὸν ἥλιο, καὶ ἂν κάποιος θέλει νά μᾶς κατηγορεῖ, νά μὴ λυπόμαστε ὅταν ἄδικα μᾶς κατηγοροῦν, ἀλλὰ ὅταν δίκαια μᾶς κατηγοροῦν. Διότι ἐὰν ζοῦμε μέσα στήν πονηρία, καὶ ἂν ἀκόμη δὲν μᾶς κατηγορεῖ κανένας, θὰ εἴμαστε πιὸ ἄθλιοι ἀπὸ ὅλους, ἐνῶ ἐὰν φροντίζουμε γιά τὴν ἀρετή, καὶ ἂν ἀκόμη ἡ οἰκουμένη ὁλόκληρη μᾶς κατηγορεῖ, τότε θὰ εἴμαστε οἱ πιὸ ἀξιοζήλευτοι ἀπὸ ὅλους καὶ θὰ προσελκύσουμε ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν τή σωτηρία· διότι δὲν θὰ προσέξουν τὴν κατηγορία τῶν πονηρῶν, ἀλλὰ τὴν ἀρετὴ τῆς δικῆς μας ζωῆς. Διότι πραγματικὰ ἡ ἀπόδειξη πού γεννιέται ἀπὸ τὰ ἐνάρετα ἔργα μας εἶναι πιὸ ἠχηρὴ ἀπὸ τή φωνή κάθε σάλπιγγας, καὶ ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ φῶς εἶναι πιὸ λαμπερὸς ὁ καθαρὸς ἠθικὸς βίος, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἀναρίθμητοι οἱ συκοφάντες.
Συνεπῶς, ἐὰν ἔχουμε ὅλες τίς ἀνωτέρω ἀρετές, τότε θὰ εἴμαστε καὶ πρᾶοι καὶ ταπεινοὶ καὶ ἐλεήμονες καὶ καθαροί καὶ εἰρηνοποιοὶ καὶ δὲ θὰ ἀνταποδίδουμε τίς ὕβρεις, ὅταν ὑβριζόμαστε, ἀλλὰ καὶ θὰ χαιρόμαστε, διότι θὰ προσελκύσουμε ἐκείνους πού μᾶς βλέπουν περισσότερο ἀπὸ ὅσο τοὺς προσελκύουν τὰ θαύματα, καὶ ἀκόμη, ὅλοι θὰ διατεθοῦν εὐνοϊκὰ πρὸς ἐμᾶς, εἴτε εἶναι ἄγριοι σὰν θηρία ἢ σὰν δαίμονες ἢ σὰν ὁτιδήποτε ἄλλο. Ἐὰν ὅμως ὑπάρχουν καὶ μερικοί πού θὰ μᾶς κατηγοροῦν νά μὴ φοβηθεῖς καθόλου καὶ νά μὴ θορυβηθεῖς, καὶ νά μὴ λάβεις ὑπόψη σου ὅτι σὲ ὑβρίζουν δημόσια, ἀλλὰ ἐρεύνησε τὸ βάθος τῆς ψυχῆς τους καὶ θὰ διαπιστώσεις ὅτι σὲ ἐπιδοκιμάζουν καὶ αἰσθάνονται θαυμασμὸ καὶ πολὺ σὲ ἐπαινοῦν.
Ἑπομένως νά μὴ λυπᾶσαι, οὔτε νά χάνεις τὸ θάρρος σου. Διότι καὶ οἱ ἀπόστόλοι γιά ἄλλους μὲν ἦσαν μυρωδιὰ θανάτου, γιά ἄλλους ὅμως ἦσαν ἄρωμα ζωῆς. «Ἂς εἶναι εὐλογημένο καὶ δοξασμένο τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς δίνει χάρη καὶ δύναμη καὶ μᾶς κάνει νά νικοῦμε καὶ νά θριαμβεύουμε ἐν τῷ Χριστῷ, καὶ ὁ Ὁποῖος κάνει φανερὴ καὶ αἰσθητὴ μέσῳ ἐμᾶς σὲ κάθε τόπο τή ζωογόνο εὐωδία τῆς ἀληθινῆς γνώσεως. Διότι ἐμεῖς, οἱ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, εἴμαστε εὐωδία Χριστοῦ εὐχάριστη στόν Θεό· εὐωδία καὶ μεταξὺ τῶν σωζομένων καὶ μεταξὺ ἐκείνων, ποὺ βαδίζουν τὸν δρόμο τῆς αἰώνιας ἀπώλειας. Σὲ ἄλλους μὲν εἴμαστε ὀσμή πού φέρει τὸν θάνατο, διότι αὐτοὶ δὲν θέλουν νά δεχθοῦν τὴν σωτήρια ἀλήθεια· σὲ ἄλλους δέ, τοὺς καλοπροαίρετους, ζωογόνος εὐωδία, ποὺ δίνει ζωή. Καὶ ποῖος εἶναι ἱκανὸς ἀπὸ μόνος τοῦ νά πραγματοποιήσει αὐτὰ τὰ καλὰ ἔργα; Ὄντως, κανένας ἄλλος παρὰ μόνον ὁ Θεός». Πραγματικά, ἐὰν ἐσὺ δὲ δίνεις καμία ἀφορμὴ πρὸς κατηγορία, ἔχεις ἁπαλλαγεῖ ἀπὸ ὄλες τίς κατηγορίες καὶ μᾶλλον εἶσαι πιὸ μακάριος. Να ἀκτινοβολεῖς, λοιπόν, μὲ τή ζωή σου καὶ νά μὴ δίνεις καμία σημασία στούς κατηγόρους. Διότι δέν εἶναι δυνατό, ὁπωσδήποτε δέν εἶναι δυνατόν, να μὴν ἔχει πολλοὺς ἐχθροὺς ὅποιος φροντίζει γιά τὴν ἀρετή. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει τίποτε γιά τὸν ἐνάρετο, διότι διαμέσου ὅλων αὐτῶν θὰ δοξασθεῖ πολὺ περισσότερο.
Ἀφοῦ λοιπὸν σκεφτοῦμε αὐτά, ἂς φροντίζουμε γιά ἕνα πρᾶγμα μόνο, δηλαδὴ να ῥυθμίζουμε μέ ἀκρίβεια τή ζωή μας μὲ γνώμονα τὴν ἠθική, διότι ἔτσι θὰ κατευθύνουμε πρὸς τὴν ἠθικὴ ζωὴ ὅσους κάθονται στό σκοτάδι. Διότι ἡ ἠθικὴ μας συμπεριφορὰ ἔχει τόση δύναμη, ὥστε νά μὴν περιορίζεται ἐδῶ ἡ λάμψη της, ἀλλὰ καὶ νά ὁδηγεῖ ἐπιπλέον στή λύτρωση ὅσους τὴν ἀκολουθοῦν. Πραγματικά, ὅταν θὰ μᾶς δοῦν νά περιφρονοῦμε ὅλα τὰ ἐγκόσμια καὶ νά προετοιμαζόμαστε γιά τή μέλλουσα ζωή, θὰ ἐπηρεαστοῦν ἀπὸ τὰ ἔργα μας περισσότερο παρὰ ἀπὸ τὰ λόγια μας. Διότι ποῖος εἶναι τόσο ἀνόητος, ὥστε νά βλέπει ἐκεῖνο πού καλοπερνοῦσε καὶ ἤταν πλούσιος μέχρι χθὲς καὶ προχθές, νά περιφρονεῖ ὅλα αὐτὰ καὶ νά ἀποκτᾶ πτερὰ καὶ νά εἶναι ἕτοιμος νά ἀγωνιστεῖ πρὸς κάθε ταλαιπωρία καὶ πεῖνα καὶ ἀνέχεια καὶ κινδύνους καὶ θάνατο καὶ σφαγή καὶ πρὸς ὅλα ὅσα θεωροῦνται φοβερὰ καὶ νά μὴ βεβαιωθεῖ ἐξαιτίας αὐτῶν γιά τὰ μέλλοντα ἀγαθά; Ἂν ἀσχολούμαστε ὅμως ὑπέρμετρα μέ τὰ παρόντα καὶ βυθιζόμαστε βαθύτερα μέσα σὲ αὐτά, πῶς εἶναι δυνατὸν νά πιστέψουν ὅτι φροντίζουμε γιά τὴν ἄλλη ζωή;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου