Κάθε λαὸς ἔχει τὸν δικό του Μωυσῆ. Εἶναι μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ ὁ Πατέρας τοῦ Γένους τῶν Ἑλλήνων νὰ εἶναι ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ μόνος Ἰσαπόστολος καὶ Ἐθναπόστολος, ὁ Ἐθνομάρτυρας καὶ Ὁσιομάρτυρας, Μέγας Διδάχος, Θαυματουργὸς καὶ Προφήτης.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν Α’ πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολή, ἀναφέρει τὰ ἑξῆς: «Δὲν εἶναι ὅλοι ἀπόστολοι, οὔτε ὅλοι προφῆτες, οὔτε ὅλοι διδάσκαλοι. Δὲν εἶναι ὅλοι θαυματουργοί, οὔτε ὅλοι θεραπευτές, οὔτε ὅλοι ὁμιλοῦν καὶ διερμηνεύουν ξένες γλῶσσες. Ἐσεῖς ἐπιδιώκετε μὲ ζῆλο τὰ καλύτερα χαρίσματα, καὶ γιὰ τοῦτο τὸ λόγο σας δεικνύω μία ὁδὸ ἀνώτερη: τὴν Ἀγάπη». Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, συγκέντρωνε ὅλο τὸ πλῆθος τῶν χαρισμάτων!
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος στὰ κηρύγματα του: «καὶ ἐγὼ ἀδελφοί μου, ποὺ ἠξιώθην... καὶ ἐστάθηκα εἰς αὐτὸν τὸν ἅγιον τόπον τὸν ἀποστολικὸν διὰ τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Χριστοῦ μας, ὄχι μόνον δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ σᾶς διδάξω, ἀλλὰ μήτε τὰ ποδάρια σας νὰ φιλήσω. Διότι ὁ καθένας ἀπὸ λόγου σᾶς εἶνε τιμιώτερος ἀπ᾿ ὅλον τὸν κόσμον». Ω ταπείνωση ἀνδρὸς ἁγίου, σκεύους ἐκλογῆς, ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ!
Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ τὸν χαρακτηρίζει περισσότερο ἀπ΄ ὅλα τὰ χαρίσματα, εἶναι ἀδιαμφισβήτητα ἡ περίσσεια τοῦ ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ ἀγάπη ἦταν ποὺ τὸν παρακίνησε νὰ σώσει τὸ γένος του, ποὺ ζοῦσε στὴν ἀμάθεια καὶ τὴν ἄγνοια ὑπὸ τὸν βάρβαρο ὀθωμανικὸ ζυγὸ καὶ λαμβάνοντας πληροφορία ὅτι αὐτὸ ἦταν εὐάρεστο στὸ Θεό, παίρνοντας καὶ τὴ σχετικὴ πρὸς τοῦτο εὐλογία τῶν πατέρων, ἀναχωρεῖ γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ λάβει τὴν εὐλογία καὶ τὴν ἔγγραφη ἄδεια τοῦ ἴδιου τοῦ Πατριάρχη Σεραφείμ.
Ἐὰν προσπαθήσουμε στὴν παγκόσμια ἱστορία νὰ βροῦμε ἕναν δεύτερο Ἀπόστολο Παῦλο, ἀδιαμφισβήτητα θὰ τὸν βροῦμε στὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου μας Πατροκοσμά. Τὰ σκοτεινὰ χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, ποὺ «ὅλα τα 'σκιαζε ἡ φοβέρα καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά», ὁ Πατροκοσμὰς ἀφέθηκε στὸν ὠκεανὸ τῆς θείας βούλησης. Ἡ βεβαιότητα πὼς ὁ παντοδύναμος καὶ πολυεύσπλαχνος Θεὸς εὐλογοῦσε τὸν ἀγῶνα του, τὸν ὅπλιζε μὲ θάρρος καὶ δύναμη, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ μετρηθεῖ μὲ ἀνθρώπινα μέτρα. Ἀγωνίστηκε σκληρά, πάλεψε μὲ ὁρατοὺς καὶ ἀόρατους ἐχθροὺς καὶ βγῆκε νικητὴς καὶ τροπαιοφόρος.
Ὁ Πατροκοσμὰς περιόδευσε ἐπὶ 20 ὁλόκληρα χρόνια (1760-1779), πραγματοποιῶντας ὅπως καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τέσσερις ἱεραποστολικὲς περιοδεῖες. Ὄργωσε κυριολεκτικὰ τὴν Ἑλλάδα πραγματώνοντας ἕνα ἐθνοσωτήριο, ἀσύλληπτο σὲ ἀξία ἔργο.
Γνωρίζοντας τὶς ἀνάγκες, τὶς ἀγωνίες, τὶς λαχτάρες, τὸ φόβο τοῦ τούρκου καὶ τὸν πόθο τῆς λευτεριᾶς, μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι μὲ ἐπιτηδευμένη ρητορεία, συγκινεῖ καὶ πυρακτώνει τὴν καρδιὰ τοῦ σκλαβωμένου λαοῦ του.
Μελετῶντας τὶς διδαχές του, οἱ ὁποῖες εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἔχουν στόχο τὴ σωτηρία ψυχῶν, ἂν δὲν νιώσουμε τὴν ἱερὴ φλόγα ποὺ ἀνέδυαν τὰ λόγια του, ποὺ εἶναι ἴδια μὲ ἐκείνη τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ τῶν μεγάλων πατέρων τῆς Ὀρθοδοξίας, δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ βάλουμε τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ στὶς πραγματικές του διαστάσεις, δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ νιώσουμε τὴν εὐεργετικὴ ἀπήχηση ποὺ αὐτὰ εἶχαν στὶς ψυχὲς τῶν σκλαβωμένων προγόνων μας.
Ἡ μελέτη τῶν καταγεγραμμένων Διδαχῶν του εἶναι νάμα πνευματικό, πηγὴ σωτηρίας γιὰ κάθε ἐποχή. Στὴν 1η Διδαχὴ λέγει ὁ Ἅγιος: «Ἀνίσως, ἀδελφοί μου, καὶ ἦτο δυνατὸν νὰ ἀνεβῶ εἰς τὸν οὐρανόν, νὰ φωνάξω μίαν φὼνὴν μεγάλην, νὰ κηρύξω εἰς ὅλον τὸν κόσμον, πὼς μόνος ὁ Χριστός μας εἶνε Ὑἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, καὶ Θὲὸς ἀληθινός, καὶ ζῶὴ τῶν πάντων, ἤθελα νὰ τὸ κάμω τοῦτο τὸ μικρόν, καὶ περιπατῶ ἀπὸ τόπον εἰς τόπον, καὶ διδάσκω τὸὺς ἀδελφοὺς μοῦ τὸ κατὰ δύναμιν, ὄχι ὡς διδάσκαλος, ἀλλ᾿ ὡς ἀδελφὸς· διδάσκαλος μόνον ὁ Χριστός μας εἶνε..».
Ἡ 4η Διδαχή του, φανερώνει τὴ δύναμη τοῦ λόγου του: «κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνεβῆ ἐπάνω, κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση, σήμερον, αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ σᾶς ἂς τὸ καύσουν, ἂς τὸ τηγανίσουν· τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν· μὴ σᾶς μέλλει· δώσατέ τα· δὲν εἶνε ἰδικά σας. Ψὺχὴ καὶ Χρὶστὸς σᾶς χρειάζονται. Αὐτὰ τὰ δὺὸ ὅλος ὁ κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἐκτὸς καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δὺὸ νὰ τὰ φυλάγετε, νὰ μὴ τὰ χάσετε.»
Δίδαξε καὶ ἐπεξήγησε τὸ σύνολο σχεδὸν τοῦ Εὐαγγελικοῦ λόγου, ὅμως μίλησε καὶ προφήτευσε καὶ γιὰ τὴν πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέχρι τὶς ἔσχατες μέρες μας, μίλησε καὶ γιὰ τὴ σωτηρία μας, δείχνοντας μᾶς τὸν οὐράνιο προορισμό μας, τὸν ὁποῖο ὅλοι μας μποροῦμε νὰ ἀπολαύσουμε ἂν ἀκολουθήσουμε τὶς πατρικές του συμβουλές. Εἶπε σχεδὸν 250 χρόνια πρὶν πὼς θὰ μᾶς δώσουν πολλά, πάρα πολλὰ χρήματα γιὰ νὰ μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὅταν αὐτὸ τὸ πετύχουν, τότε θὰ ζητήσουν νὰ τὰ πάρουν πίσω ἀφήνοντας μᾶς φτωχούς, μόνους καὶ ἀνυπεράσπιστους.
Μίλησε γιὰ τὰ δεινὰ τῆς ἐποχή μας, ὅμως φρόντισε ταυτόχρονα νὰ ἐνισχύσει τὸ φρόνημα μας, λέγοντας, πὼς ὁ Θεὸς ἔχει διαφορετικὸ σχέδιο ἀπὸ τὸ σχέδιο τῶν κοσμοεξουσιαστὼν γιὰ ἐμᾶς, δίχως ἐμεῖς νὰ τὸ ἀξίζουμε. Ὁ Θεὸς ζητᾶ ἀπὸ ἐμᾶς μόνο τὴ μετάνοια μας, νὰ ἀλλάξουμε ρώτα, νὰ ἀπαρνηθοῦμε τὴν ἐπίπλαστη εὐημερία, νὰ ἀρνηθοῦμε νὰ ξεπουλήσουμε τὰ τιμημένα πρωτοτόκια μὲ τὰ φράγκικα ξυλοκέρατα ποὺ τρῶνε τὰ γουρούνια καὶ νὰ ζητήσουμε νὰ ἐπιστρέψουμε στὸ σπίτι τοῦ Πατέρα μας, ὁ ὁποῖος πάντοτε μᾶς προσμένει στὸ κατώφλι μὲ ὀρθάνοιχτη τὴν ἀγκαλιά Του, ἕτοιμος νὰ σπεύσει πρῶτος νὰ μᾶς ἀγκαλιάσει στοργικά.
Ὁ Ἅγιος προφήτεψε: «Λυπηρὸν εἶναι νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ• σήμερον, αὔριον καρτεροῦμεν δίψες, πεῖνες μεγάλες ποὺ νὰ δίδωμεν χιλιάδες φλουριὰ καὶ νὰ μὴν εὑρίσκωμεν ὀλίγον ψωμί». Ὅσοι ὅμως θὰ βρίσκονται στὴν Κιβωτὸ ποὺ λέγεται Ἐκκλησία, θὰ βγοῦν ἀλώβητοι ἀπὸ τὴν ἐπερχόμενη μπόρα καὶ θὰ ἀνταμειφθοῦν μὲ τὴν ὀμορφότερη περίοδο ἀπὸ καταβολῆς κόσμου καθὼς ὅπως εἶπε: «Μετὰ τὸ γενικὸ πόλεμο θὰ ζήση ὁ λύκος μὲ τ’ ἀρνί».
Τὸ ἔργο του ἐνόχλησε πολλοὺς καὶ δημιούργησε ἐχθρούς. Ὁ ἴδιος ἔγραψε σὲ μιὰ ἐπιστολή: «Δέκα χιλιάδες Χριστιανοὶ μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας μὲ μισεῖ. Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας ὄχι τόσο. Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸν θάνατόν μου καὶ ἕνας ὄχι». Ὅπως φαίνεται, κυριότερος ἐχθρός του ἦταν οἱ Ἑβραῖοι, τῶν ὁποίων τὸ μῖσος τους γιὰ τὸν Ἅγιο Πατροκοσμὰ εἶναι ἄσβεστο μέχρι σήμερα. Ἡ Ἄρτα, ἡ Πρέβεζα, ἡ Κεφαλλονιὰ καὶ τὰ Ἰωάννινα εἶχαν πολλοὺς Ἑβραίους, οἱ ὁποῖοι ἐκμεταλλεύονταν τοὺς Χριστιανούς. Ὁ Κοσμᾶς μὲ τὸ κήρυγμά του νουθετοῦσε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ μὴ συναναστρέφονται τοὺς Ἑβραίους οὔτε νὰ συναλλάσσονται μαζί τους. Τοὺς καυτηρίαζε καὶ τοὺς κατέκρινε. Ὅταν, μάλιστα, εἶδε ὁρισμένους Χριστιανοὺς νὰ ἀφήνουν τὸν ἐκκλησιασμὸ γιὰ νὰ πᾶνε στὸ παζάρι, συρρέοντας ἀπὸ κάθε χωριό, τοὺς ἔπεισε νὰ τὸ μεταθέσουν ἀπὸ Κυριακὴ σὲ Σάββατο, γεγονὸς τὸ ὁποῖο προκάλεσε ἀγανάκτηση στοὺς Ἑβραίους γιατί ζημιώθηκαν οἰκονομικὰ καὶ προκάλεσε τὴ θυελλώδη ἀντίδρασή τους.
O Ἅγιος ὅμως εἶχε πλέον ὁλοκληρώσει τὸ ἔργο του καὶ ἐπιθυμοῦσε μὲ πόθο τὸ μαρτύριο αὐτὸ ποὺ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ σὲ ὅλη του τὴ ζωή. «Τὸν Χριστόν μας λοιπόν, ἀδελφοί μου, πιστεύω, δοξάζω καὶ προσκυνῶ. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ καθαρὶσῃ ἀπὸ κάθε ἁμαρτίαν ψυχικὴν καὶ σωματικήν. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ δυναμώση νὰ νικήσω τὸὺς τρεῖς ἐχθρούς: Τὸν κόσμον, τὴν σάρκα καὶ τὸν διάβολον. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ ἀξιὼσῃ νὰ χύσω καὶ ἐγὼ τὸ ἄἷμα μου διὰ τὴν ἀγάπην του».
Οἱ Ἑβραῖοι ὅμως καιροφυλακτοῦσαν καὶ ἐπιδίωκαν νὰ τὸν σκοτώσουν. Τὸν κατηγοροῦσαν ὅτι ἦταν δῆθεν ὄργανο τῆς Ρωσίας καὶ ὑποκινοῦσε ἐπανάσταση. Γι αὐτὸν τὸν σκοπὸ προσέφεραν στὸν Κοὺρτ Πασᾶ του Βερατίου 25.000 γρόσια, τεράστιο ποσὸ γιὰ τὴν ἐποχή, γιὰ νὰ τὸν σκοτώσει. Ἐκεῖνος ἔστειλε τὸν χότζα του μὲ τοὺς ἔμπιστούς του καὶ τὸν συνέλαβαν, ἐνῷ κήρυττε στὸ Κολλικόντασι. Τὸν κρέμασαν ἀπὸ ἕνα δέντρο καὶ στὴ συνέχεια τὸν ἔγδυσαν καὶ τὸν πέταξαν στὸν Ἄψο ποταμὸ τὸ 1779, 24 Αὐγούστου, ἡμέρα Σάββατο.
Οἱ Χριστιανοὶ προσπάθησαν νὰ βροῦν τὸ σῶμα του, ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφεραν. Τρεῖς ἡμέρες καὶ τρεῖς νύκτες ἦταν τὸ σῶμα τοῦ Πατροκοσμὰ στὸ νερό, ὅπως ὁ Ἰωνᾶς στὴν κοιλιὰ τοῦ κήτους, ἀκριβῶς ὅσες καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς "στὴν καρδιὰ τῆς γῆς" (κατὰ Ματθαῖον 12:40) καὶ ὁ Πατέρας τοῦ Γένους μας ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ αὐτὴν τὴ μεγάλη τιμή. Μετὰ ἀπὸ τρεῖς ἡμέρες τὸ ἀνέσυρε τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου ἀπὸ τὸν ποταμὸ ὁ ἐφημέριος τοῦ χωριοῦ καὶ τὸ ἔθαψε στὸ Ναό του.
Τὸ ἔργο του Πατροκοσμὰ εἶναι ἀνυπολόγιστο. Κατάφερε μέσα στὴ σκλαβιά, τὴν ἄγνοια καὶ τὴν ἀνέχεια τῶν ραγιάδων, νὰ χτίσει 210 Ἑλληνικὰ Σχολεῖα (γυμνάσια) καὶ νὰ ἀρχίσουν τὴ λειτουργία τους ἄλλα 1.100 κατώτερα (δημοτικά). Νὰ φτιάξει 4.000 κολυμβῆθρες μὲ χρήματα πλουσίων ὥστε νὰ μποροῦν νὰ Βαπτίζονται τὰ πάμφτωχα Ἑλληνόπουλα τῆς σκλαβωμένης Πατρίδος. Νὰ ἐλευθερώσει 1.500 Χριστιανὲς παραμάνες ἀπὸ τὰ παλάτια τῶν πασάδων καὶ τῶν μπέηδων. Νὰ μπολιαστοῦν μὲ προτροπές του χιλιάδες ἄγρια δέντρα καὶ νὰ μετατραποῦν σὲ καρποφόρα. Νὰ δοθοῦν πάνω ἀπὸ 500.000 κομβοσχοίνια καὶ σταυρουδάκια στοὺς Χριστιανοὺς γιὰ τὴ στερέωση καὶ τὴν πνευματική τους ἐνίσχυση. Νὰ στερεωθοῦν, νὰ ἐξομολογηθοῦν καὶ νὰ ἐπανέλθουν στὴν εὐσέβεια ἑκατομμύρια ἄνθρωποι!
Εἶναι ὅμως στ΄ ἀλήθεια περίεργο καὶ παράξενο τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ἀπουσιάζει καὶ εἶναι ἄγνωστος στὴν παιδεία. Δὲν ὑπάρχει σχεδὸν καμία ἀναφορὰ στὰ ἐγχειρίδια τῆς ἱστορίας καὶ στὰ σχολικὰ βιβλία. Ἔτσι τὸν ἀγνοοῦν οἱ περισσότεροι Νεοέλληνες, δὲν γνωρίζουν ποιός εἶναι ὁ πατέρας τοῦ γένους των. Κάποιος εἶπε πὼς "Ἡ ἱστορία γράφεται ἀπ΄ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν τὴν ἐξουσία καὶ τὸ χρῆμα. Οὔτε οἱ σκλάβοι οὔτε οἱ φτωχοὶ ἄνθρωποι ἔγραψαν ποτὲ ἱστορία. Αὐτὰ ποὺ διαβάζουμε ὡς ἱστορία εἶναι αὐτὰ ποὺ κάποιοι ἀποφάσισαν ὅτι ἔπρεπε νὰ διαβάσουμε." Ἴσως ὅμως αὐτὸ νὰ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἢ τὸ θέλημα τοῦ ἴδιου του Πατροκοσμά. Μπορεῖ νὰ διάβηκαν δεκαετίες καὶ αἰῶνες, ὅπου πολεμήθηκε καὶ συνεχίζει νὰ πολεμᾶτε ἡ μνήμη του ἀπὸ τοὺς ἀντίδικους, εἰς μάτην ὅμως διότι ἀενάως ζεῖ στὶς μνῆμες τῶν γεροντότερων, τὸν μαρτυροῦν οἱ σταυροὶ ποὺ ἔστησε, οἱ πλαγίες ποὺ κήρυξε, οἱ συνομιλίες του μὲ τοὺς προγόνους μας καὶ ἀκόμα πιότερο μὲ θεία ἐπέμβαση, ὅλο καὶ περισσότεροι εὐλαβεῖς Ρωμιοὶ αἰσθάνονται τὸ πατρικό του βλέμμα νὰ περιβάλει σὰν δίχτυ προστασίας τὴν πατρίδα μας.
Πλησιάζει ἡ ἡμέρα, ἡ 24η Αὐγούστου, ποὺ ὁ Πατέρας τοῦ Γένους μας παρέδωσε τὸ πνεῦμα τοῦ εἰς τὸν Οὐράνιο Πατέρα καὶ πλέον φροντίζει γιὰ τὴ σωτηρία μας ἀπὸ ἐκεῖ ψηλά.
Ἀλήθεια ἀναρωτηθήκαμε ποτὲ πόσα ὀφείλουμε ὡς Ἕλληνες Ρωμιοὶ σὲ τοῦτον τὸν ἅγιο ἄνδρα. Ὁ ἀείμνηστος Ἐπίσκοπος Φλωρίνης π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης, εἶπε κάποτε πὼς ἐὰν εἴχαμε γνώση καὶ συναίσθηση τοῦ μεγάλου ἔργου ποὺ ἐπιτέλεσε ὁ ἱερομάρτης, ἐθνομάρτυς καὶ ἰσαπόστολος γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, αὐτὴ ἡ μέρα τοῦ μαρτυρίου του θὰ εἶχε ὁριστεῖ ὡς ἡ ἐθνική μας ἑορτή, ὥστε οἱ νεώτερες γενιὲς νὰ στρέφουν τὴ διάνοια καὶ τὴν καρδιά τους, σὲ ἐκεῖνον ποὺ ἔσωσε τὸ Γένος μας.
Ὅταν ὁ Ρωμιὸς γνωρίσει τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ τὸ πνεῦμα του διεγείρεται, ἡ διάνοια τοῦ φωτίζεται καὶ ἡ καρδιά του ραγίζει συθέμελα γιὰ τὴν ἀγάπη αὐτοῦ τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς ποὺ ὁ Θεός μας χάρισε γιὰ Πατέρα.
Ὁ Σταυραετὸς τῆς Πίστεως μᾶς στὶς ἔσχατες μέρες μας, ἀπὸ τὸ Ἅγιο ὅρος ἀνοίγει τὰ φτερά του καὶ ἔρχεται κα πάλι νὰ συναντήσει τὰ παιδιά του. Ἂς καθαρίσουμε τὴν καρδιά μας γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ τὸν ἀφουγκραστοῦμε νὰ ζητᾶ τὴν μισθαποδοσία του:
«Τώρα καὶ ἐγὼ ἐδῶ ὅπου ἦλθα καὶ κοπιάζω εἶνε κὰλὸν νὰ μὴν δώσητε ὀλίγην παρηγορίαν, πληρωμήν; Καὶ τί πληρωμὴν θέλω ἐγώ; Χρήματα; Καὶ τί νὰ τὰ κάμω; Ἐγὼ μὲ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ μήτε σακκούλα ἔχω, μήτε σπίτι, μήτε ἄλλο ῥἄσο, καὶ τὸ σκὰμνὶ ὅπου ἔχω ἰδικὸν σᾶς εἶνε, τὸ ὁποῖον εἰκονίζει τὸν τάφον μου. Ἐτοῦτος ὁ τάφος ἔχει τὴν ἐξουσίαν νὰ διδὰξῃ βασιλεῖς, πατριάρχας, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, ἄνδρας καὶ γυναῖκας, νέους καὶ γέροντας καὶ ὅλον τὸν κόσμον. Ἀνίσως καὶ ἐπερπατοῦσα διὰ ἄσπρα, θὰ ἤμουν τρὲλλὸς καὶ ἀνόητος. Ἀμὴ τί εἶνε ἡ πληρωμή μου; Νὰ καθήσετε ἀπὸ πέντε-δέκα νὰ συνομιλῆτε αὐτὰ τὰ θεῖα νοήματα, νὰ τὰ βάλετε μέσα εἰς τὴν καρδίαν σας, διὰ νὰ προξενήσουν τὴν αἰώνιον ζωήν... Τώρα ἀνίσως καὶ τὰ κάμνετε καὶ τὰ βάλλετε εἰς τὸν νοῦν σας, δὲν μὲ φαίνεται καὶ ἐμὲ τίποτε ὁ κόπος. Εἰ δὲ καὶ δὲν τὰ κάμνετε, φεύγω λυπημένος μὲ τὰ δάκρυα στὰ μάτια.»
Ἀξίωσε μᾶς Ἅγιε Κοσμᾶ, νὰ μὴν σὲ λυπήσουμε. Φώτισε τὴ διάνοιά μας, νὰ γνωρίσουμε τοὺς μεγάλους ἄθλους σου, νὰ ἐγκολπωθοῦμε τοὺς θείους λόγους σου, νὰ γίνουμε ἀντάξια παιδιὰ τοῦ Πατέρα μας καὶ μὲ κατάνυξη νὰ ψάλλουμε:
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν Α’ πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολή, ἀναφέρει τὰ ἑξῆς: «Δὲν εἶναι ὅλοι ἀπόστολοι, οὔτε ὅλοι προφῆτες, οὔτε ὅλοι διδάσκαλοι. Δὲν εἶναι ὅλοι θαυματουργοί, οὔτε ὅλοι θεραπευτές, οὔτε ὅλοι ὁμιλοῦν καὶ διερμηνεύουν ξένες γλῶσσες. Ἐσεῖς ἐπιδιώκετε μὲ ζῆλο τὰ καλύτερα χαρίσματα, καὶ γιὰ τοῦτο τὸ λόγο σας δεικνύω μία ὁδὸ ἀνώτερη: τὴν Ἀγάπη». Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, συγκέντρωνε ὅλο τὸ πλῆθος τῶν χαρισμάτων!
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος στὰ κηρύγματα του: «καὶ ἐγὼ ἀδελφοί μου, ποὺ ἠξιώθην... καὶ ἐστάθηκα εἰς αὐτὸν τὸν ἅγιον τόπον τὸν ἀποστολικὸν διὰ τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Χριστοῦ μας, ὄχι μόνον δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ σᾶς διδάξω, ἀλλὰ μήτε τὰ ποδάρια σας νὰ φιλήσω. Διότι ὁ καθένας ἀπὸ λόγου σᾶς εἶνε τιμιώτερος ἀπ᾿ ὅλον τὸν κόσμον». Ω ταπείνωση ἀνδρὸς ἁγίου, σκεύους ἐκλογῆς, ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ!
Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ τὸν χαρακτηρίζει περισσότερο ἀπ΄ ὅλα τὰ χαρίσματα, εἶναι ἀδιαμφισβήτητα ἡ περίσσεια τοῦ ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ ἀγάπη ἦταν ποὺ τὸν παρακίνησε νὰ σώσει τὸ γένος του, ποὺ ζοῦσε στὴν ἀμάθεια καὶ τὴν ἄγνοια ὑπὸ τὸν βάρβαρο ὀθωμανικὸ ζυγὸ καὶ λαμβάνοντας πληροφορία ὅτι αὐτὸ ἦταν εὐάρεστο στὸ Θεό, παίρνοντας καὶ τὴ σχετικὴ πρὸς τοῦτο εὐλογία τῶν πατέρων, ἀναχωρεῖ γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ λάβει τὴν εὐλογία καὶ τὴν ἔγγραφη ἄδεια τοῦ ἴδιου τοῦ Πατριάρχη Σεραφείμ.
Ἐὰν προσπαθήσουμε στὴν παγκόσμια ἱστορία νὰ βροῦμε ἕναν δεύτερο Ἀπόστολο Παῦλο, ἀδιαμφισβήτητα θὰ τὸν βροῦμε στὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου μας Πατροκοσμά. Τὰ σκοτεινὰ χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, ποὺ «ὅλα τα 'σκιαζε ἡ φοβέρα καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά», ὁ Πατροκοσμὰς ἀφέθηκε στὸν ὠκεανὸ τῆς θείας βούλησης. Ἡ βεβαιότητα πὼς ὁ παντοδύναμος καὶ πολυεύσπλαχνος Θεὸς εὐλογοῦσε τὸν ἀγῶνα του, τὸν ὅπλιζε μὲ θάρρος καὶ δύναμη, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ μετρηθεῖ μὲ ἀνθρώπινα μέτρα. Ἀγωνίστηκε σκληρά, πάλεψε μὲ ὁρατοὺς καὶ ἀόρατους ἐχθροὺς καὶ βγῆκε νικητὴς καὶ τροπαιοφόρος.
Ὁ Πατροκοσμὰς περιόδευσε ἐπὶ 20 ὁλόκληρα χρόνια (1760-1779), πραγματοποιῶντας ὅπως καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τέσσερις ἱεραποστολικὲς περιοδεῖες. Ὄργωσε κυριολεκτικὰ τὴν Ἑλλάδα πραγματώνοντας ἕνα ἐθνοσωτήριο, ἀσύλληπτο σὲ ἀξία ἔργο.
Γνωρίζοντας τὶς ἀνάγκες, τὶς ἀγωνίες, τὶς λαχτάρες, τὸ φόβο τοῦ τούρκου καὶ τὸν πόθο τῆς λευτεριᾶς, μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι μὲ ἐπιτηδευμένη ρητορεία, συγκινεῖ καὶ πυρακτώνει τὴν καρδιὰ τοῦ σκλαβωμένου λαοῦ του.
Μελετῶντας τὶς διδαχές του, οἱ ὁποῖες εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἔχουν στόχο τὴ σωτηρία ψυχῶν, ἂν δὲν νιώσουμε τὴν ἱερὴ φλόγα ποὺ ἀνέδυαν τὰ λόγια του, ποὺ εἶναι ἴδια μὲ ἐκείνη τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ τῶν μεγάλων πατέρων τῆς Ὀρθοδοξίας, δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ βάλουμε τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ στὶς πραγματικές του διαστάσεις, δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ νιώσουμε τὴν εὐεργετικὴ ἀπήχηση ποὺ αὐτὰ εἶχαν στὶς ψυχὲς τῶν σκλαβωμένων προγόνων μας.
Ἡ μελέτη τῶν καταγεγραμμένων Διδαχῶν του εἶναι νάμα πνευματικό, πηγὴ σωτηρίας γιὰ κάθε ἐποχή. Στὴν 1η Διδαχὴ λέγει ὁ Ἅγιος: «Ἀνίσως, ἀδελφοί μου, καὶ ἦτο δυνατὸν νὰ ἀνεβῶ εἰς τὸν οὐρανόν, νὰ φωνάξω μίαν φὼνὴν μεγάλην, νὰ κηρύξω εἰς ὅλον τὸν κόσμον, πὼς μόνος ὁ Χριστός μας εἶνε Ὑἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, καὶ Θὲὸς ἀληθινός, καὶ ζῶὴ τῶν πάντων, ἤθελα νὰ τὸ κάμω τοῦτο τὸ μικρόν, καὶ περιπατῶ ἀπὸ τόπον εἰς τόπον, καὶ διδάσκω τὸὺς ἀδελφοὺς μοῦ τὸ κατὰ δύναμιν, ὄχι ὡς διδάσκαλος, ἀλλ᾿ ὡς ἀδελφὸς· διδάσκαλος μόνον ὁ Χριστός μας εἶνε..».
Ἡ 4η Διδαχή του, φανερώνει τὴ δύναμη τοῦ λόγου του: «κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνεβῆ ἐπάνω, κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση, σήμερον, αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ σᾶς ἂς τὸ καύσουν, ἂς τὸ τηγανίσουν· τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν· μὴ σᾶς μέλλει· δώσατέ τα· δὲν εἶνε ἰδικά σας. Ψὺχὴ καὶ Χρὶστὸς σᾶς χρειάζονται. Αὐτὰ τὰ δὺὸ ὅλος ὁ κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἐκτὸς καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δὺὸ νὰ τὰ φυλάγετε, νὰ μὴ τὰ χάσετε.»
Δίδαξε καὶ ἐπεξήγησε τὸ σύνολο σχεδὸν τοῦ Εὐαγγελικοῦ λόγου, ὅμως μίλησε καὶ προφήτευσε καὶ γιὰ τὴν πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέχρι τὶς ἔσχατες μέρες μας, μίλησε καὶ γιὰ τὴ σωτηρία μας, δείχνοντας μᾶς τὸν οὐράνιο προορισμό μας, τὸν ὁποῖο ὅλοι μας μποροῦμε νὰ ἀπολαύσουμε ἂν ἀκολουθήσουμε τὶς πατρικές του συμβουλές. Εἶπε σχεδὸν 250 χρόνια πρὶν πὼς θὰ μᾶς δώσουν πολλά, πάρα πολλὰ χρήματα γιὰ νὰ μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὅταν αὐτὸ τὸ πετύχουν, τότε θὰ ζητήσουν νὰ τὰ πάρουν πίσω ἀφήνοντας μᾶς φτωχούς, μόνους καὶ ἀνυπεράσπιστους.
Μίλησε γιὰ τὰ δεινὰ τῆς ἐποχή μας, ὅμως φρόντισε ταυτόχρονα νὰ ἐνισχύσει τὸ φρόνημα μας, λέγοντας, πὼς ὁ Θεὸς ἔχει διαφορετικὸ σχέδιο ἀπὸ τὸ σχέδιο τῶν κοσμοεξουσιαστὼν γιὰ ἐμᾶς, δίχως ἐμεῖς νὰ τὸ ἀξίζουμε. Ὁ Θεὸς ζητᾶ ἀπὸ ἐμᾶς μόνο τὴ μετάνοια μας, νὰ ἀλλάξουμε ρώτα, νὰ ἀπαρνηθοῦμε τὴν ἐπίπλαστη εὐημερία, νὰ ἀρνηθοῦμε νὰ ξεπουλήσουμε τὰ τιμημένα πρωτοτόκια μὲ τὰ φράγκικα ξυλοκέρατα ποὺ τρῶνε τὰ γουρούνια καὶ νὰ ζητήσουμε νὰ ἐπιστρέψουμε στὸ σπίτι τοῦ Πατέρα μας, ὁ ὁποῖος πάντοτε μᾶς προσμένει στὸ κατώφλι μὲ ὀρθάνοιχτη τὴν ἀγκαλιά Του, ἕτοιμος νὰ σπεύσει πρῶτος νὰ μᾶς ἀγκαλιάσει στοργικά.
Ὁ Ἅγιος προφήτεψε: «Λυπηρὸν εἶναι νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ• σήμερον, αὔριον καρτεροῦμεν δίψες, πεῖνες μεγάλες ποὺ νὰ δίδωμεν χιλιάδες φλουριὰ καὶ νὰ μὴν εὑρίσκωμεν ὀλίγον ψωμί». Ὅσοι ὅμως θὰ βρίσκονται στὴν Κιβωτὸ ποὺ λέγεται Ἐκκλησία, θὰ βγοῦν ἀλώβητοι ἀπὸ τὴν ἐπερχόμενη μπόρα καὶ θὰ ἀνταμειφθοῦν μὲ τὴν ὀμορφότερη περίοδο ἀπὸ καταβολῆς κόσμου καθὼς ὅπως εἶπε: «Μετὰ τὸ γενικὸ πόλεμο θὰ ζήση ὁ λύκος μὲ τ’ ἀρνί».
Τὸ ἔργο του ἐνόχλησε πολλοὺς καὶ δημιούργησε ἐχθρούς. Ὁ ἴδιος ἔγραψε σὲ μιὰ ἐπιστολή: «Δέκα χιλιάδες Χριστιανοὶ μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας μὲ μισεῖ. Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαπῶσι καὶ ἕνας ὄχι τόσο. Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸν θάνατόν μου καὶ ἕνας ὄχι». Ὅπως φαίνεται, κυριότερος ἐχθρός του ἦταν οἱ Ἑβραῖοι, τῶν ὁποίων τὸ μῖσος τους γιὰ τὸν Ἅγιο Πατροκοσμὰ εἶναι ἄσβεστο μέχρι σήμερα. Ἡ Ἄρτα, ἡ Πρέβεζα, ἡ Κεφαλλονιὰ καὶ τὰ Ἰωάννινα εἶχαν πολλοὺς Ἑβραίους, οἱ ὁποῖοι ἐκμεταλλεύονταν τοὺς Χριστιανούς. Ὁ Κοσμᾶς μὲ τὸ κήρυγμά του νουθετοῦσε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ μὴ συναναστρέφονται τοὺς Ἑβραίους οὔτε νὰ συναλλάσσονται μαζί τους. Τοὺς καυτηρίαζε καὶ τοὺς κατέκρινε. Ὅταν, μάλιστα, εἶδε ὁρισμένους Χριστιανοὺς νὰ ἀφήνουν τὸν ἐκκλησιασμὸ γιὰ νὰ πᾶνε στὸ παζάρι, συρρέοντας ἀπὸ κάθε χωριό, τοὺς ἔπεισε νὰ τὸ μεταθέσουν ἀπὸ Κυριακὴ σὲ Σάββατο, γεγονὸς τὸ ὁποῖο προκάλεσε ἀγανάκτηση στοὺς Ἑβραίους γιατί ζημιώθηκαν οἰκονομικὰ καὶ προκάλεσε τὴ θυελλώδη ἀντίδρασή τους.
O Ἅγιος ὅμως εἶχε πλέον ὁλοκληρώσει τὸ ἔργο του καὶ ἐπιθυμοῦσε μὲ πόθο τὸ μαρτύριο αὐτὸ ποὺ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ σὲ ὅλη του τὴ ζωή. «Τὸν Χριστόν μας λοιπόν, ἀδελφοί μου, πιστεύω, δοξάζω καὶ προσκυνῶ. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ καθαρὶσῃ ἀπὸ κάθε ἁμαρτίαν ψυχικὴν καὶ σωματικήν. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ δυναμώση νὰ νικήσω τὸὺς τρεῖς ἐχθρούς: Τὸν κόσμον, τὴν σάρκα καὶ τὸν διάβολον. Τὸν Χριστὸν μᾶς παρακαλῶ νὰ μὲ ἀξιὼσῃ νὰ χύσω καὶ ἐγὼ τὸ ἄἷμα μου διὰ τὴν ἀγάπην του».
Οἱ Ἑβραῖοι ὅμως καιροφυλακτοῦσαν καὶ ἐπιδίωκαν νὰ τὸν σκοτώσουν. Τὸν κατηγοροῦσαν ὅτι ἦταν δῆθεν ὄργανο τῆς Ρωσίας καὶ ὑποκινοῦσε ἐπανάσταση. Γι αὐτὸν τὸν σκοπὸ προσέφεραν στὸν Κοὺρτ Πασᾶ του Βερατίου 25.000 γρόσια, τεράστιο ποσὸ γιὰ τὴν ἐποχή, γιὰ νὰ τὸν σκοτώσει. Ἐκεῖνος ἔστειλε τὸν χότζα του μὲ τοὺς ἔμπιστούς του καὶ τὸν συνέλαβαν, ἐνῷ κήρυττε στὸ Κολλικόντασι. Τὸν κρέμασαν ἀπὸ ἕνα δέντρο καὶ στὴ συνέχεια τὸν ἔγδυσαν καὶ τὸν πέταξαν στὸν Ἄψο ποταμὸ τὸ 1779, 24 Αὐγούστου, ἡμέρα Σάββατο.
Οἱ Χριστιανοὶ προσπάθησαν νὰ βροῦν τὸ σῶμα του, ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφεραν. Τρεῖς ἡμέρες καὶ τρεῖς νύκτες ἦταν τὸ σῶμα τοῦ Πατροκοσμὰ στὸ νερό, ὅπως ὁ Ἰωνᾶς στὴν κοιλιὰ τοῦ κήτους, ἀκριβῶς ὅσες καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς "στὴν καρδιὰ τῆς γῆς" (κατὰ Ματθαῖον 12:40) καὶ ὁ Πατέρας τοῦ Γένους μας ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ αὐτὴν τὴ μεγάλη τιμή. Μετὰ ἀπὸ τρεῖς ἡμέρες τὸ ἀνέσυρε τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου ἀπὸ τὸν ποταμὸ ὁ ἐφημέριος τοῦ χωριοῦ καὶ τὸ ἔθαψε στὸ Ναό του.
Τὸ ἔργο του Πατροκοσμὰ εἶναι ἀνυπολόγιστο. Κατάφερε μέσα στὴ σκλαβιά, τὴν ἄγνοια καὶ τὴν ἀνέχεια τῶν ραγιάδων, νὰ χτίσει 210 Ἑλληνικὰ Σχολεῖα (γυμνάσια) καὶ νὰ ἀρχίσουν τὴ λειτουργία τους ἄλλα 1.100 κατώτερα (δημοτικά). Νὰ φτιάξει 4.000 κολυμβῆθρες μὲ χρήματα πλουσίων ὥστε νὰ μποροῦν νὰ Βαπτίζονται τὰ πάμφτωχα Ἑλληνόπουλα τῆς σκλαβωμένης Πατρίδος. Νὰ ἐλευθερώσει 1.500 Χριστιανὲς παραμάνες ἀπὸ τὰ παλάτια τῶν πασάδων καὶ τῶν μπέηδων. Νὰ μπολιαστοῦν μὲ προτροπές του χιλιάδες ἄγρια δέντρα καὶ νὰ μετατραποῦν σὲ καρποφόρα. Νὰ δοθοῦν πάνω ἀπὸ 500.000 κομβοσχοίνια καὶ σταυρουδάκια στοὺς Χριστιανοὺς γιὰ τὴ στερέωση καὶ τὴν πνευματική τους ἐνίσχυση. Νὰ στερεωθοῦν, νὰ ἐξομολογηθοῦν καὶ νὰ ἐπανέλθουν στὴν εὐσέβεια ἑκατομμύρια ἄνθρωποι!
Εἶναι ὅμως στ΄ ἀλήθεια περίεργο καὶ παράξενο τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ἀπουσιάζει καὶ εἶναι ἄγνωστος στὴν παιδεία. Δὲν ὑπάρχει σχεδὸν καμία ἀναφορὰ στὰ ἐγχειρίδια τῆς ἱστορίας καὶ στὰ σχολικὰ βιβλία. Ἔτσι τὸν ἀγνοοῦν οἱ περισσότεροι Νεοέλληνες, δὲν γνωρίζουν ποιός εἶναι ὁ πατέρας τοῦ γένους των. Κάποιος εἶπε πὼς "Ἡ ἱστορία γράφεται ἀπ΄ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν τὴν ἐξουσία καὶ τὸ χρῆμα. Οὔτε οἱ σκλάβοι οὔτε οἱ φτωχοὶ ἄνθρωποι ἔγραψαν ποτὲ ἱστορία. Αὐτὰ ποὺ διαβάζουμε ὡς ἱστορία εἶναι αὐτὰ ποὺ κάποιοι ἀποφάσισαν ὅτι ἔπρεπε νὰ διαβάσουμε." Ἴσως ὅμως αὐτὸ νὰ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἢ τὸ θέλημα τοῦ ἴδιου του Πατροκοσμά. Μπορεῖ νὰ διάβηκαν δεκαετίες καὶ αἰῶνες, ὅπου πολεμήθηκε καὶ συνεχίζει νὰ πολεμᾶτε ἡ μνήμη του ἀπὸ τοὺς ἀντίδικους, εἰς μάτην ὅμως διότι ἀενάως ζεῖ στὶς μνῆμες τῶν γεροντότερων, τὸν μαρτυροῦν οἱ σταυροὶ ποὺ ἔστησε, οἱ πλαγίες ποὺ κήρυξε, οἱ συνομιλίες του μὲ τοὺς προγόνους μας καὶ ἀκόμα πιότερο μὲ θεία ἐπέμβαση, ὅλο καὶ περισσότεροι εὐλαβεῖς Ρωμιοὶ αἰσθάνονται τὸ πατρικό του βλέμμα νὰ περιβάλει σὰν δίχτυ προστασίας τὴν πατρίδα μας.
Πλησιάζει ἡ ἡμέρα, ἡ 24η Αὐγούστου, ποὺ ὁ Πατέρας τοῦ Γένους μας παρέδωσε τὸ πνεῦμα τοῦ εἰς τὸν Οὐράνιο Πατέρα καὶ πλέον φροντίζει γιὰ τὴ σωτηρία μας ἀπὸ ἐκεῖ ψηλά.
Ἀλήθεια ἀναρωτηθήκαμε ποτὲ πόσα ὀφείλουμε ὡς Ἕλληνες Ρωμιοὶ σὲ τοῦτον τὸν ἅγιο ἄνδρα. Ὁ ἀείμνηστος Ἐπίσκοπος Φλωρίνης π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης, εἶπε κάποτε πὼς ἐὰν εἴχαμε γνώση καὶ συναίσθηση τοῦ μεγάλου ἔργου ποὺ ἐπιτέλεσε ὁ ἱερομάρτης, ἐθνομάρτυς καὶ ἰσαπόστολος γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, αὐτὴ ἡ μέρα τοῦ μαρτυρίου του θὰ εἶχε ὁριστεῖ ὡς ἡ ἐθνική μας ἑορτή, ὥστε οἱ νεώτερες γενιὲς νὰ στρέφουν τὴ διάνοια καὶ τὴν καρδιά τους, σὲ ἐκεῖνον ποὺ ἔσωσε τὸ Γένος μας.
Ὅταν ὁ Ρωμιὸς γνωρίσει τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ τὸ πνεῦμα του διεγείρεται, ἡ διάνοια τοῦ φωτίζεται καὶ ἡ καρδιά του ραγίζει συθέμελα γιὰ τὴν ἀγάπη αὐτοῦ τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς ποὺ ὁ Θεός μας χάρισε γιὰ Πατέρα.
Ὁ Σταυραετὸς τῆς Πίστεως μᾶς στὶς ἔσχατες μέρες μας, ἀπὸ τὸ Ἅγιο ὅρος ἀνοίγει τὰ φτερά του καὶ ἔρχεται κα πάλι νὰ συναντήσει τὰ παιδιά του. Ἂς καθαρίσουμε τὴν καρδιά μας γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ τὸν ἀφουγκραστοῦμε νὰ ζητᾶ τὴν μισθαποδοσία του:
«Τώρα καὶ ἐγὼ ἐδῶ ὅπου ἦλθα καὶ κοπιάζω εἶνε κὰλὸν νὰ μὴν δώσητε ὀλίγην παρηγορίαν, πληρωμήν; Καὶ τί πληρωμὴν θέλω ἐγώ; Χρήματα; Καὶ τί νὰ τὰ κάμω; Ἐγὼ μὲ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ μήτε σακκούλα ἔχω, μήτε σπίτι, μήτε ἄλλο ῥἄσο, καὶ τὸ σκὰμνὶ ὅπου ἔχω ἰδικὸν σᾶς εἶνε, τὸ ὁποῖον εἰκονίζει τὸν τάφον μου. Ἐτοῦτος ὁ τάφος ἔχει τὴν ἐξουσίαν νὰ διδὰξῃ βασιλεῖς, πατριάρχας, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, ἄνδρας καὶ γυναῖκας, νέους καὶ γέροντας καὶ ὅλον τὸν κόσμον. Ἀνίσως καὶ ἐπερπατοῦσα διὰ ἄσπρα, θὰ ἤμουν τρὲλλὸς καὶ ἀνόητος. Ἀμὴ τί εἶνε ἡ πληρωμή μου; Νὰ καθήσετε ἀπὸ πέντε-δέκα νὰ συνομιλῆτε αὐτὰ τὰ θεῖα νοήματα, νὰ τὰ βάλετε μέσα εἰς τὴν καρδίαν σας, διὰ νὰ προξενήσουν τὴν αἰώνιον ζωήν... Τώρα ἀνίσως καὶ τὰ κάμνετε καὶ τὰ βάλλετε εἰς τὸν νοῦν σας, δὲν μὲ φαίνεται καὶ ἐμὲ τίποτε ὁ κόπος. Εἰ δὲ καὶ δὲν τὰ κάμνετε, φεύγω λυπημένος μὲ τὰ δάκρυα στὰ μάτια.»
Ἀξίωσε μᾶς Ἅγιε Κοσμᾶ, νὰ μὴν σὲ λυπήσουμε. Φώτισε τὴ διάνοιά μας, νὰ γνωρίσουμε τοὺς μεγάλους ἄθλους σου, νὰ ἐγκολπωθοῦμε τοὺς θείους λόγους σου, νὰ γίνουμε ἀντάξια παιδιὰ τοῦ Πατέρα μας καὶ μὲ κατάνυξη νὰ ψάλλουμε:
«Ὀρθοδόξων τὸν στῦλον Κοσμᾶ τιμήσωμεν,
θαυματουργὸς ἀνεδείχθη καὶ πυρπολῶν τοὺς πιστούς,
ἐκ δουλείας τοῦ ἐχθροῦ Ἑλλάδα ἔσωσεν,
Πάτερ ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε,
δωρήσασθε ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος».
θαυματουργὸς ἀνεδείχθη καὶ πυρπολῶν τοὺς πιστούς,
ἐκ δουλείας τοῦ ἐχθροῦ Ἑλλάδα ἔσωσεν,
Πάτερ ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε,
δωρήσασθε ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος».
Ας μην ξεχνάμε και τί έλεγε ο άγιος Κοσμάς και ο Φλωρίνης Αυγουστίνος για την ενδυμασία των γυναικών.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Φλωρίνης Αυγουστίνος για τον γυμνισμό των γυναικών,
στην ομιλία του ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και οι γυναίκες.
"Ὑπάρχει ὅμως καὶ ὁ γυναικεῖος κόσμος, ποὺ ἐξέκλινε καὶ ἔφυγε μακριὰ ἀπὸ τὸν Κύριο. Νά, ἐδῶ στὴν ἐκκλησία λίγες γυναῖκες ἔχουν σκεπάσει τὸ κεφάλι τους μὲ μαντήλι· εἶνε πολὺ καλὴ συνήθεια, τὴν ὁποία συνιστοῦν ὄχι μόνο ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, ὄχι μόνο ὁ ἅγιος Νεκτάριος, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος (βλ. Α΄ Κορ. 11,3-6 κ.ἀ.). Μέσα στὴν ἐκκλησία, λένε, ἡ γυναίκα νά ᾽νε καλὰ σκεπασμένη. Δυστυχῶς ὅμως ὄχι μόνο ἔξω ἀλλὰ καὶ μέσα στὴν ἐκκλησία ἐπικρατεῖ γυμνισμός. Ὁ διάβολος πῆρε ψαλίδι καὶ ἔκοψε μανίκια, ῥοῦχα, μαλλιά· κ᾽ ἔχουν τὸ θράσος ἔτσι νὰ μπαίνουν καὶ στὸ ναό, ξεγυμνωμένες. Φαντάζεστε τί θὰ ἔλεγε καὶ τί θὰ ἔκανε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὅταν θὰ τὶς ἔβλεπε;"