Πρόεδρος τῆς Πανελλήνιας Ἑνώσεως Θεολόγων
Τὸ Τριώδιο, ἀποτελεῖ μιὰ πνευματικὴ περίοδο, ποὺ μᾶς προσγειώνει στὴν ἀλήθεια μας. Ποὺ μᾶς θυμίζει τὸν σκοπὸ τῆς ζωῆς μας καὶ τὰ ὅριά της. Ποὺ μᾶς δείχνει τὴν ματαιότητα τῶν σκοπῶν, τῶν ἐπιδιώξεων καὶ τῶν προτεραιοτήτων μας. Ποὺ μᾶς ἐπαναφέρει στὴν ὑπαρξιακή μας πραγματικότητα. Ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸν δρόμο, ποὺ ἴσως χάσαμε.
Εἶναι μιὰ Περίοδος, ποὺ ζοῦμε κάθε χρόνο γιὰ νὰ μᾶς θυμίζει τὸν ρόλο τοῦ χρόνου στὴ ζωή μας ἀλλὰ καὶ τὸ καίριο θέμα, ποὺ συνήθως ξεχνάμε, τὸν τρόπο ἐπιστροφῆς στὴν ἀφετηρία... ποὺ ξεκινήσαμε.
Τὸ Τριώδιο τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς διδάσκει καὶ μᾶς ἐπιμορφώνει, γιὰ μιὰ ἀκόμη φορά, μέσῳ τῆς λατρείας, τῆς Προσευχῆς, τῆς Νηστείας, τῆς Ἐγκράτειας, τῆς Κάθαρσης, τῆς Ἀγάπης καὶ ὅλων τῶν Ἀρετῶν, στὸν τρόπο ζωῆς καὶ σωτηριακὴς ἐπικοινωνίας μας μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο.
Τὸ ἐκκλησιαστικὸ Τριώδιο, ὡς πνευματικὴ πυξίδα, μᾶς προσανατολίζει στὰ μυστικὰ τῶν σταδίων τῶν ἀρετῶν, κατὰ τὴ χριστιανικὴ διδασκαλία, ποὺ ἔχουν ὡς ἀφετηρία τους τὴ μεγάλη ἀπόφαση τῆς μετάνοιας, τὸ θαῦμα τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία μας, «τὴ θεία δωρεά, ποὺ ἀνυψώνει τὸν ἄνθρωπο, ἀπὸ τὸν Ἅδη στὸ φῶς τοῦ Θεοῦ», κατὰ τὸν Ἅγιο Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ.
Τὸ Τριώδιο, μὲ ὅλη τὴ θεία Σοφία, ποὺ τὸ στολίζει, ἀποτελεῖ τὴ μόνη ὀρθὴ ἀρχὴ καὶ βάση τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς. Ὁ δρόμος τῆς μετάνοιας ποὺ μᾶς προσφέρει, δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας ἐσωτερικὸς ἀγῶνας αὐτοκριτικῆς τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀλλὰ μιὰ συνειδητὴ ὁμολογία ὅτι, γιὰ νὰ πλησιάσουμε τὸν Λυτρωτὴ τοῦ κόσμου, τὸ πρῶτο καὶ κύριο εἶναι ἡ ταπείνωση.
Ἡ ταπείνωση ἔχει, ὡς πνευματικὸ τέκνο της, τὴν κάθαρση. Κάθαρση, ὡστόσο, δὲν ἀποφασίζει νὰ κάνει κάποιος, ὅταν αἰσθάνεται καὶ πιστεύει πὼς εἶναι καθαρός. Γι' αὐτὸ τὸ πρῶτο βῆμα, ποὺ χρειάζεται νὰ κάνουμε, γιὰ νὰ μποῦμε στὸ στάδιο τῆς κάθαρσης τοῦ Τριωδίου εἶναι νὰ ἀποδεχθοῦμε, ἐν ταπεινώσει, ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἀνάξιοι καὶ ἀκάθαρτοι καὶ ὅτι ἡ μόνη ἐλπίδα μας εἶναι νὰ μᾶς προσλάβει Ἐκεῖνος, ὁ Ἀναμάρτητος, στὸ Σῶμα του, μὲ τὴν ἀγάπη, τὸ ἔλεος καὶ τὴν εὐσπλαχνία Τοῦ καὶ νὰ μᾶς βοηθήσει διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νὰ καθαριστοῦμε ἀπὸ πάσης κηλῖδος.
Κάθε βῆμα, ὅμως, γιὰ τὴν κάθαρση, εἶναι ἀνάγκη νὰ συνοδεύεται ἀπὸ τὴν ταπεινότητα καὶ τὴν αἴσθηση τῆς ἀμαρτωλότητας. Τὸ «Κύριε ἐλέησόν μὲ τὸν ἁμαρτωλό», εἶναι ἀνάγκη νὰ γίνει συνοδὸς τῆς ζωῆς μας.
Γιὰ τοὺς Ἁγίους μας, ἀποτέλεσμα τῆς ἀληθινῆς ταπείνωσης εἶναι ἡ ἀληθινὴ μετάνοια. Ἡ διὰ τῆς ταπεινώσεως μετάνοια μᾶς διδάσκει πῶς νὰ ἀποβάλουμε ἀπὸ μέσα μας κάθε πονηρὴ σκέψη καὶ κάθε κοσμικὴ καὶ βιωτικὴ μέριμνα, ποὺ ἀπειλοῦν καὶ ἐμποδίζουν τὴν πνευματική μας πρόοδο καὶ κάθαρση.
Ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος θεωροῦσε πολὺ σημαντικό, στὴν πνευματική μας πορεία, τὸ νὰ μποροῦμε νὰ ἀποδειχθοῦμε ὄχι ἄξιοι, ἀλλὰ «ἀνάξιοι τοῦ Θεοῦ». Αὐτό, ὄντως, μπορεῖ νὰ ἐπιφέρει μιὰ τεράστια ἀλλαγὴ στὴ ζωή μας, καθὼς θὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὶς ἀγωνίες, τὶς ἔγνοιες καὶ τὶς φροντίδες ποὺ γεμίζουν τὶς ψυχές μας, ὅταν γινόμαστε δοῦλοι τῶν βασικῶν καὶ θεμελιακῶν παθῶν τῆς κοσμικῆς ζωῆς: Τῆς φιλοπλουτίας, τῆς φιλοδοξίας καὶ τῆς φιληδονίας. Νὰ γιατί ὁ Ἀπ. Παῦλος ὁμιλεῖ γιὰ τὴν ἐλευθερία ἀπὸ τὴ δουλεία τῶν παθῶν. Σὲ αὐτὴν τὴν ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὰ πάθη βοηθᾷ ἡ νηστεία τοῦ Τριωδίου.
Ἡ πρώτη νηστεία ποὺ προτείνει τὸ Τριώδιο εἶναι ἐκείνη τοῦ Ἐγωϊσμοῦ, τῆς ὑψηλοφροσύνης. Ἔτσι, γεννιέται ἡ ταπείνωση, ποὺ μᾶς βοηθάει νὰ αἰσθανθοῦμε τὴν ἀναξιότητα ποὺ βίωνε ὁ Τελώνης, σκυμμένος καθὼς ἦταν σὲ μιὰ γωνιὰ τοῦ Ναοῦ: «Καὶ ὁ Τελώνης στεκόταν μακριὰ ἀπὸ τὸ θυσιαστήριο καὶ δὲν ἤθελε οὔτε τὰ μάτια τοῦ νὰ σηκώσει στὸν οὐρανό, ἀλλὰ κτυποῦσε τὸ στῆθος του, λέγοντας: «Ὁ Θεὸς ἰλάσθητί μοὶ τῷ ἁμαρτωλῷ» (Θεέ μου, σπλαχνίσου μὲ τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ συγχώρησέ μὲ)» (Λούκ. 18, 13).
Ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος, ὅπως ἦταν ὁ Φαρισαῖος, δὲν μπορεῖ νὰ μετανοήσει, διότι ἡ μετάνοιά του εἶναι πλασματικὴ καὶ ὑποκριτική, εἶναι μετάνοια τῶν χειλέων καὶ ὄχι τῆς καρδιᾶς, μετάνοια λεκτικὴ καὶ ὄχι οὐσιαστική, μετάνοια ἐπιδεικτική, τυπικὴ καὶ ψεύτικη καὶ ὄχι ἀληθινή, καθὼς δὲν ἔχει, ὡς ἀφετηρία της, τὴν ταπείνωση, ὅπως βεβαιώνει μὲ τὴ στάση του ὁ ἴδιος:
«Ὁ Φαρισαῖος, προσευχόμενος στάθηκε ἀγέρωχα καὶ ἐπιδεικτικὰ γιὰ νὰ προκαλεὶ ἐντύπωση, γιὰ νὰ δοξάσει τὸν ἑαυτό του καὶ τὶς ἀρετὲς τοῦ νόμου, ποὺ ἐφάρμοζε, συγκρίνοντάς τον, μάλιστα, μὲ τοὺς ἄλλους: Θεέ μου σὲ εὐχαριστώ, γιατί δὲν εἶμαι, ὅπως οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοὶ ἢ ὅπως αὐτὸς ὁ τελώνης. Ἐγὼ νηστεύω δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα, δίδω τὸ ἕνα δέκατο ἀπὸ ὅλα ὅσα ἀποκτῶ» (Λούκ. 18, 11-12).
Κρίνει μόνος του τὸν ἑαυτό του καὶ καμαρώνει, θεωρῶντας πὼς εἶναι ἄξιος ἔναντι τοῦ Θεοῦ καὶ πὼς ἔχει ἤδη κατακτήσει, μὲ τὶς πράξεις του, τὸν Παράδεισο. Ἀκολουθοῦσε τὴν Ἰουδαϊκὴ παράδοση, ὅπου οἱ ἄνθρωποι εἶχαν μάθει νὰ προσεύχονται, τυπικὰ καὶ νὰ τηροὺν τὸν νόμο εὐσεβιστικὰ καὶ θρησκόληπτα, ἀλλά, μόνον ἐξωτερικά, χωρὶς ταπείνωση, συντριβή, μεταμέλεια, ἐπιστροφή, δηλαδή, χωρὶς ἀληθινὴ μετάνοια. Θεωρεὶ ὅτι ἡ ἐπικοινωνία του μὲ τὸν Θεό, ἀποτελεῖ τὸ πρότυπο τῆς σχέσεως μὲ τὸν Θεό, ὄτ ἐκφράζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ πανηγυρίζει γι αὐτήν, μὲ τόση περηφάνια γιὰ τὴ δικαίωσή του, ποὺ εἶναι βέβαιος ὅτι κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ φέρει ἀντίρρηση.
Τὸ Τριώδιο, ὅμως, ἐκφράζοντας τὸ νέο Πνεῦμα, ποὺ ἔφερε ὁ Θεάνθρωπος στὸν κόσμο, μᾶς προσγειώνει στὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, ποὺ εἶναι καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ μᾶς προτρέπει νὰ ἀπομακρυνθοῦμε ἀπὸ τέτοιες ψεύτικες ἀγκυλώσεις ἐγωϊσμοῦ καὶ αὐτοϊκανοποίησης, γιὰ κατορθώματα ποὺ δὲν εὐλογεῖ ὁ Θεός, Γι' αὐτὸ ὁ Χριστὸς συμβουλεύει: «Πὰς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». «Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν».
Καὶ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ἐπισημαίνει: «Ἡ κατάβαση τῆς ταπεινώσεως γίνεται ἀνάβαση. Ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ θύρα τῆς βασιλείας. Τίποτε δὲν εἶναι ὑψηλότερο ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη».
Στὸ Τριώδιο, ἡ μετάνοια γίνεται γέφυρα γιὰ τὴ δικαίωση, ὄχι ἀπὸ μᾶς, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν Θεό, καθὼς μόνον Ἐκεῖνος εἶναι ὁ Κριτής μας. Ὁ ἄνθρωπος, μετανοῶντας, δοξάζει τὸν Θεὸ καὶ ὁ Χριστός, τότε, τὸν συγχωρεί, τὸν ἀνακαινίζει καὶ τὸν δοξάζει, ὡς καθαρὸ πλέον ἄνθρωπο, δείχνοντάς του το Φῶς τῆς δόξας του, ἀπὸ αὐτὴν τὴ ζωή.
Ἔτσι, ὁ δοξάζων τὸν Θεό, προσφέρει σ' Αὐτὸν τὴν καθαρὰ καρδία καὶ Ἐκεῖνος δοξάζει αὐτὴν τὴν καρδία καὶ τοῦ χορηγεὶ τὴν ἄκτιστη ἐνέργειά του, τοῦ προσφέρει τὴ θέα τοῦ Ἑαυτοῦ του, τὸ Φῶς τῆς Δόξας Τοῦ, ἀπὸ αὐτὴν τὴ ζωή: «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τὴ καρδία ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται».
Μέσα στὸ Τριώδιο τῆς Ὀρθοδοξίας, προσφέρεται ὅλη αὐτὴ ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγή, ποὺ εἶναι συγκεκριμένη καὶ ἔχει συγκεκριμένους καρπούς.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀναφέρει ὅτι: «Ὁ Φιλάνθρωπος Πατέρας, διὰ τοῦ Υἱοῦ, μᾶς συμφιλιώνει μὲ τὸν Ἑαυτό του. Μᾶς καλεὶ νὰ ἐργαστοῦμε στὸν ἀμπελῶνα Τοῦ γιὰ τοὺς Ἑαυτούς μας καὶ γιὰ τὸν ἀγῶνα αὐτόν μας δίνει μισθό. Τί ἀπερίγραπτο μέγεθος φιλανθρωπίας. Ἐλάτε, μᾶς λέει, πάρτε αἰώνια ζωή, ποὺ προσφέρεται ἀπὸ μένα σὲ ἀφθονία. 'Ἐγὼ ἤρθα γιὰ νὰ ἔχουν ζωὴ καὶ μὲ τὸ παραπάνω ζωή'.
Αὐτὸ τὸ περίσσευμα ζωῆς εἶναι ὁ μισθὸς σὲ αὐτοὺς ποὺ κοπίασαν γιὰ τοὺς ἑαυτούς τους καὶ καλλιέργησαν τοὺς ἑαυτούς τους. Ἂς δοῦμε τί ἔκαναν ὅλοι αὐτοί:
Πρῶτα περιέκοψαν καθετὶ ποὺ ἦταν περιττὸ καὶ ἄχρηστο. Ἀπομακρύνθηκαν ἑκούσια ἀπὸ καθετί, ποὺ ἦταν ἐμπόδιο στὴν πνευματική τους καρποφορία καὶ στὸν ἐσωτερικό τους πλουτισμό. Ποιά εἶναι αὐτὰ τὰ ἄχρηστα; Πλοῦτος, τροφή, ματαιοδοξία, κάθε πάθος ψυχῆς καὶ σώματος πονηρό, κάθε ἄκουσμα καὶ θέαμα καὶ κάθε λόγος, ποὺ μπορεῖ νὰ προκαλέσει βλάβη στὴν ψυχή.
Ἂν δὲν φροντίσει κάποιος, μὲ ἐπιμέλεια, νὰ κόψει ὅλα αὐτὰ καὶ νὰ καθαρίσει τὸν βλαστὸ τῆς καρδιᾶς, ποτὲ δὲν θὰ φέρει καρπὸ γιὰ αἰώνια ζωή».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου