28 Οκτ 2023

«Ἕλληνες, εὐλογημένος ὁ ἀγώνας σας!»: Πῶς εἶδε ὁ τουρκικὸς Τύπος τὴν 28η Ὀκτωβρίου τοῦ '40

Γράφει ὁ Γεώργιος Ἀγγελετόπουλος*
Ἡ ἡρωικὴ ἀντίσταση τῆς Ἑλλάδας στὴν ἀπόπειρα τῆς φασιστικῆς Ἰταλίας νὰ εἰσβάλει στὸ ἔδαφός της, ποὺ ξεκίνησε τὴν 28η Ὀκτωβρίου 1940, ἀλλὰ καὶ ἡ προέλαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ στὴν ὑπὸ κατοχὴ ἀλβανικὴ ἐνδοχώρα προκάλεσαν τὸν θαυμασμὸ ὄχι μόνο τῶν δυτικῶν συμμάχων, ἀλλὰ καὶ τῆς γείτονος Τουρκίας. Ἡ ἀρθρογραφία τῶν τουρκικῶν ἐφημερίδων τῆς ἐποχῆς ἀποτελεῖ ἀψευδῆ μάρτυρα τῶν αἰσθημάτων συμπαράστασης καὶ τῶν ἐπαίνων ποὺ εἶχαν προκαλέσει τὰ ἑλληνικὰ κατορθώματα ἐναντίον ἑνὸς σαφῶς ὑπέρτερου, ὑλικὰ καὶ ἀριθμητικά, ἀντιπάλου. Πρόκειται γιὰ μία περίοδο ποὺ ὁ Ἰσμὲτ Ἰνονού, ἔχοντας ὑπερισχύσει στὸν ἀγώνα ἐξουσίας ποὺ εἶχε λάβει χώρα μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Κεμὰλ Ἀτατοὺρκ τὸν Νοέμβριο 1938, εἶχε ἀναγορευθεῖ σὲ «ἐθνικὸ ἡγέτη» (Milli Sef) τῆς Τουρκίας.
Ἡ ἔναρξη τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ἐννέα μῆνες ἀργότερα, διευκόλυνε τὸν, οὕτως ἢ ἄλλως, ἀσφυκτικὸ ἔλεγχο ποὺ ἀσκοῦσε στὸν Τύπο τὸ «μονοκομματικὸ καθεστὼς» (Tek Parti Rejimi) καί, κατὰ συνέπεια, μπορεῖ βασίμως νὰ ὑποστηριχθεῖ ὅτι οἱ δημοσιευόμενες ἀπόψεις ἀπηχοῦσαν σὲ μεγάλο βαθμὸ τὶς θέσεις τῶν πολιτικὰ ἰθυνόντων.
Πράγματι, ὁ τουρκικὸς Τύπος παρακολουθοῦσε στενὰ τὶς ἐξελίξεις μεταξὺ Ἑλλάδας καὶ Ἰταλίας καὶ εἶχε λάβει θέση ὑπὲρ τῆς πρώτης, τόσο στὴν περίπτωση τῆς δολοφονίας τοῦ....Ἀλβανοῦ ληστή Νταοὺτ Χότζα (τὸν ὁποῖο ἡ ἰταλικὴ προπαγάνδα ἐπιχείρησε νὰ μετατρέψει σὲ «Ἀλβανὸ πατριώτη», χρεώνοντας τὴ δολοφονία του σὲ «Ἕλληνες πράκτορες») ὅσο καὶ στὴν περίπτωση τοῦ τορπιλισμοῦ τῆς «Ἕλλης». Ἔτσι, ὁ Χιουσεΐν Τζαχὶτ Γιάλτσιν στὴ «Γενὶ Σαμπὰχ» ἐξέφραζε τὸν προβληματισμὸ καὶ τὴν ἀνησυχία του γιὰ τὴν ἀπειλητικὴ στάση τῆς Ἰταλίας ἔναντί της Ἑλλάδας καὶ προέβλεπε μία διὰ ξηρᾶς καὶ ὄχι διὰ θαλάσσης ἐπίθεση τῆς Ἰταλίας (Huseyin Cahit Yalcin, «Yunanistan ve Italya», Yeni Sabah 15/8/1940). Τὴν ἑπομένη, ὁ Ζεκερίγια Σερτὲλ στὴν «Τᾶν» συμμεριζόταν τὴν ἄποψη τοῦ Γιάλτσιν πὼς μία ἐνδεχόμενη ἰταλικὴ ἐπίθεση ἐναντίον τῆς Ἑλλάδας θὰ σηματοδοτοῦσε τὸ τέλος τῆς εἰρήνης στὰ Βαλκάνια (Zekeriya Sertel, «Italya Yunanistan’dan ne Istiyor?», Tan 16/8/1940). Μὲ τὴ σειρά του, ὁ Ἀχμὲτ Ἐμὶν Γιαλμᾶν στὴ «Βατὰν» ἔβλεπε «σκοτεινὰ νέφη στὸν ὁρίζοντα», χρεώνοντας στὴν Ἰταλία «κακὴ πρόθεση» μετὰ τὴν ὁποία «εὔκολα δίνεται καὶ ἡ ἀφορμὴ» (Ahmet Emin Yalman, «Yakin Ufuklarda Bulutlar», Vatan 25/8/1940), ἐνῶ καὶ πάλι ὁ Σερτὲλ ἐκτιμοῦσε πώς, ἂν ἡ Ἰταλία πραγματοποιοῦσε τὶς ἀπειλές της, θὰ συναντοῦσε τὴν ἔνοπλη ἀντίσταση τῆς Ἑλλάδας («Yunanistan Romanya gibi Korkutmak Istiyorlar», Tan 26/8/1940).

Ἡ φιλικὴ αὐτὴ στάση πρὸς τὴν Ἑλλάδα ποὺ ἐξέφραζε ὁ τουρκικὸς Τύπος ἀπηχοῦσε τὴ βαθιὰ ἀνησυχία ποὺ κυριαρχοῦσε τότε στὴ χώρα γιὰ τὴν ἐπιθετικὴ στάση τῆς Ἰταλίας. Οἱ Τοῦρκοι ἀρθρογράφοι φαίνεται πὼς προσδοκοῦσαν ἔνοπλη ἑλληνικὴ ἀντίσταση στὴ διαγραφόμενη ἰταλικὴ εἰσβολή. Τὴν ἑπομένη τῆς 28ης Ὀκτωβρίου, ὁ Χ. Τζ. Γιάλτσιν δημοσίευε διθυραμβικὸ ἄρθρο γνώμης, στὸ ὁποῖο ἔπλεκε τὸ ἐγκώμιο τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καὶ τῆς σθεναρῆς στάσης του: «Τὸ ἡρωικὸ ἑλληνικὸ ἔθνος ποὺ ζώστηκε τὰ ὄπλα χωρὶς κανένα δισταγμὸ γιὰ νὰ ὑπερασπιστεῖ τὴν πατρίδα ἐναντίον ἑνὸς ἐξωτερικοῦ ἐχθροῦ, ἔχει ἀναμφισβήτητα προκαλέσει συμπάθεια καὶ ἀγάπη σὲ κάθε γωνιὰ τῆς ὑφηλίου. Ὑπάρχει ὅμως καὶ κάτι ἀκόμη πέραν πάσης ἀμφιβολίας, ὅτι τὴ στιγμὴ αὐτὴ πουθενὰ ἀλλοῦ στὸν κόσμο δὲν συμμερίζεται τὰ αἰσθήματά του τόσο βαθιὰ καὶ εἰλικρινὰ ἄλλος ἀπὸ τὴν Τουρκία. Εἴμαστε ὁλόψυχα στὸ πλάι του ἑλληνικοῦ ἔθνους. Εὐχόμαστε ὁλόψυχα νὰ ἐπιτύχει τὴ νίκη στὸν ἀγώνα ποὺ δίνει γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία καὶ τὴν ἀξιοπρέπειά του. (...) Ποιὲς ἐπιπλοκὲς θὰ προκαλέσει ὁ ἑλληνοϊταλικὸς πόλεμος στὰ Βαλκάνια καὶ στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο; Δὲν εἶναι τώρα ἡ στιγμὴ νὰ δοθεῖ ἀπάντηση ὀρθὴ καὶ ἐμπεριστατωμένη στὰ ἐρωτήματα αὐτά. Ἕνα εἶναι βέβαιο, ὅτι τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος δὲν θὰ διστάσει νὰ πολεμήσει γιὰ νὰ ὑπερασπίσει τὴν πατρίδα του, ἔτσι ὅπως ἁρμόζει σὲ μία χώρα ποὺ εἶναι ἡ κοιτίδα τῆς ἐλευθερίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ» («Yunanistana Taaruz», Yeni Sabah 29/10/1940).
Ἠθικῶς, μέγα ἔθνος

Τὴν ἴδια ἡμέρα, ὁ Ἀμπιντὶν Ντάβερ ἔγραφε στὴ στήλη του: «Ὅσα ἔθνη δὲν δίνουν ἀξία στὴν ἀνεξαρτησία, στὴν ἐθνικὴ κυριαρχία, στὴν τιμὴ καὶ στὴν ἀξιοπρέπεια ἀνοίγουν τὶς ἀγκάλες τους στὸν κατακτητή. Ἀντιθέτως, τὰ ἔθνη ποὺ μένουν πιστὰ στὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσιά τους προτάσσουν τὰ στήθη καὶ τὶς λόγχες τους στὸν στρατὸ τοῦ κατακτητῆ. Ἡ μικρὴ ἀλλὰ ἡρωικὴ Ἑλλάδα προτίμησε τὸ δεύτερο. Δὲν θὰ μποροῦσε νὰ πράξει ἀλλιῶς ἡ κληρονόμος ἑνὸς ἀρχαίου πολιτισμοῦ, ἕνα ἔθνος ποὺ ἐπέδειξε τὸ θάρρος πολύχρονων ἀγώνων γιὰ νὰ ἀποκτήσει τὴν ἀνεξαρτησία του, ἔστω καὶ ἐναντίον μας. (...) Ἡ συμπάθεια καὶ ἡ φιλία τοῦ τουρκικοῦ ἔθνους στρέφεται πρὸς τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος γιὰ τὴν ἄδικη ἐπίθεση ποὺ ὑπέστη. Τὸ ὑλικῶς μικρὸ αὐτὸ ἔθνος ἔχει μεταβληθεῖ ἠθικῶς σὲ μέγα, διότι μάχεται ὄχι μόνο γιὰ τὴ δική του ἀνεξαρτησία, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία καὶ τὴν ἀπελευθέρωση ὅλων τῶν καταπιεσμένων ἐθνῶν». Ἀξιοπρόσεκτη εἶναι ἡ ἐπιλογὴ τόσο τοῦ Ντάβερ ὅσο καὶ ἄλλων συναδέλφων του νὰ ἀναφέρονται στοὺς Ἕλληνες ὄχι μόνο μὲ τὸ σύνηθες «Yunan», ἀλλὰ μὲ τὸ ἀκριβέστερο καὶ ἐνδοξότερο «Elen» (Abiddin Daver, «Yunanistanin Ugradig? Haksiz Tecavuz», Ikdam 29/10/1940).
Ἀντίστοιχους τόνους υἱοθετοῦσαν οἱ Μεχμὲτ Ἀσὶμ Ούς στὴ «Βακὶτ» καὶ Α.Ε. Γιαλμᾶν στὴ «Βατάν». Ὁ πρῶτος χαρακτήριζε τὴν ἀπάντηση Μεταξὰ στὸν Γκράτσι «ἡρωικὴ ἀπάντηση ἑνὸς εὐγενοῦς ἔθνους ποὺ ἔχει ἐπίγνωση τῆς ἐθνικῆς του ἀνεξαρτησίας καὶ ὕπαρξης» καὶ ἐξέφραζε τὴν πεποίθησή του ὅτι «ἡ γενναία καὶ ὑψηλόφρων αὐτὴ στάση μίας μικρῆς χώρας 6-7 ἑκατομμυρίων, ἡ ὁποία ἀγαπᾶ τὴν ἀνεξαρτησία της, ἔναντί της ἐπίθεσης τῆς Ἰταλίας τῶν 45 ἑκατομμυρίων, θὰ μείνει στὴν ἱστορία ὡς ἕνα ἀλησμόνητο παράδειγμα ἀντρειοσύνης» (M. Asιm Us, «Yunanistan’a Haksιz Taaruz», Vakit 29/10/1940).
Ὁ δεύτερος, ὑπὸ τὸν εὔγλωττο τίτλο «Εὖγε στὴν Ἑλλάδα», ἐξῆρε «τὸ θάρρος καὶ τὴν ἀποφασιστικότητα» τῶν Ἑλλήνων καὶ ἐξέφραζε τὴ βεβαιότητά του γιὰ τὸ νικηφόρο ἀποτέλεσμα τοῦ ἀγώνα τοὺς ἐναντίον ἐκείνων ποὺ ἐπιβουλεύτηκαν τὴν ἀνεξαρτησία τοὺς («Aferin Yunanistana», Vatan 30/10/1940).
Συγκινημένος ὁ συντάκτης τῆς ἐφημερίδας Yeni Sabah δὲν δίστασε νὰ τιτλοφορήσει τὸ ἄρθρο του στὴ γλώσσα τοῦ γειτονικοῦ ἔθνους: «Zito To Eksereton Etnos» (12/4/1941).
Ἡ «ἀπεχθὴς» ἰταλικὴ ἐπίθεση

Ὁ Νιζαμετὶν Ναζὶφ προέβαλε τὴν πλήρη στήριξη τῶν Τούρκων καὶ τῆς κυβέρνησης τοῦ πρωθυπουργοῦ τους, Ρεφὶκ Σαϊντάμ, ἔναντί της «ἀπεχθοῦς» ἰταλικῆς ἐπίθεσης καὶ ἀναφωνοῦσε: «Ἕλληνες! Ἂς εἶναι εὐλογημένος ὁ ἀγώνας σας!» (Nizamettin Naz?f, «Elenler! Gazan?z Mubarek Olsun!», Ikdam 30/10/1940). Ὁ συντηρητικὸς μουσουλμάνος καὶ μετέπειτα πατέρας τῆς «τουρκοϊσλαμικῆς σύνθεσης», Νετζὶπ Φαζὶλ Κισάκιουρεκ, συνέκρινε τοὺς Ἕλληνες μὲ τοὺς ἀρχαίους Σπαρτιάτες, προτάσσοντας τὸ ἐπίγραμμα τοῦ Σιμωνίδη «Ὢ ξειν’, ἀγγέλειν Λακεδαιμονίοις...» (Necip Faz?l K?sakurek, «Her Bak?mdan Vaziyet», Son Telgraf 31/10/1940), καὶ ὁ Χακὶ Σούχα Γκεζγκὶν ἔλεγε μὲ τὴ σειρὰ τοῦ «Εὖγε στοὺς Ἕλληνες» (Hakk? Suha Gezgin, «Aferin Yunanl?lara», Vakit 31/10/1940).

Διθυραμβικὰ σχόλια καὶ θαυμασμὸς

Στὶς 6 Νοεμβρίου ὁ Χ. Τζ. Γιάλτσιν συνέχιζε τὰ ἐγκώμια γιὰ τὸ «φίλο ἑλληνικὸ ἔθνος, ὁ ἡρωισμὸς τοῦ ὁποίου ἔχει προκαλέσει ἀγάπη καὶ ἐπιδοκιμασία παγκοσμίως». Ταυτόχρονα, ἔδινε στὸ ἄρθρο τοῦ μία ἐντυπωσιακὴ πληροφορία γιὰ τὸν τρόπο ποὺ ἔβλεπαν στὴν Τουρκία τὴν ἰσχὺ καὶ τὶς ἱκανότητες τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ: «Ἡ Τουρκία γνωρίζει καὶ ἐπικροτεῖ τὴν ἀληθινὴ ἀξία καὶ τὴν ἀνδρεία τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ. Οἱ φίλοι μου στὴν Ἄγκυρα ἐπαναλάμβαναν τὰ ἐγκωμιαστικὰ σχόλια τοῦ μεγάλου Ἀτατοὺρκ γιὰ τὸν ἑλληνικὸ στρατὸ καὶ μὲ διαβεβαίωναν πὼς τὸν ἐκτιμοῦσε πολύ. Ἕνας ἔμπειρος στρατηγός μου εἶπε τὰ ἑξῆς γιὰ τὸν ἑλληνικὸ στρατό: “Ἔχω πολεμήσει ἐναντίον στρατευμάτων ἀπὸ διάφορα ἔθνη. Ὁ Ἕλληνας στρατιώτης ἀξίζει νὰ συγκαταλεχθεῖ μεταξὺ τῶν καλύτερών του κόσμου. Ἐὰν οἱ Ἕλληνες πολεμήσουν ὅπως πολέμησαν μαζί μας στὸν Σαγγάριο, εἶμαι σίγουρος ὅτι θὰ ἐκδιώξουν τοὺς Ἰταλούς”». Στὴν κατακλείδα τοῦ ἄρθρου τοῦ ὁ Τοῦρκος δημοσιογράφος πρότεινε νὰ ἀποσταλεῖ στὴν Ἑλλάδα τὸ πλεόνασμα τῶν τροφίμων τῆς Τουρκίας, παροτρύνοντας τὶς γυναῖκες τῆς χώρας ποὺ ἔπλεκαν μάλλινα γάντια καὶ κασκὸλ γιὰ τοὺς Τούρκους φρουροὺς τῶν συνόρων, νὰ μὴν ξεχνοῦν καὶ «τοὺς εὐζώνους ποὺ ὑπερασπίζονται τὴν πατρίδα τους στὴ βροχὴ καὶ στὸ χιόνι, στὰ βουνὰ τῆς Ἠπείρου καὶ τῆς Μακεδονίας» (H.C. Yalc?n, «Yunan Milleti icin», Yeni Sabah 6/11/1940).

Τὴ σκυτάλη ἀπὸ τὸν Γιάλτσιν ἔπαιρνε ὁ Ἀκα Γκιουντούζ, ὁ ὁποῖος στὸ ἔμπλεο συγκίνησης ἄρθρο τοῦ παρέπεμπε στὸ ἔπος τῶν Θερμοπυλῶν καὶ ἀναφωνοῦσε: «Ἡρωικὸ καὶ αἰώνιο Ἑλληνικὸ Ἔθνος! Ἐρρωσο!» (Aka Gunduz, «Kahraman Elen Milleti! Sen SagOl!», Tan 30/1/1941). Ἐξίσου ἐνθουσιώδης ἐμφανιζόταν ὁ ἴδιος συντάκτης δύο μῆνες ἀργότερα, τὴ φορὰ αὐτὴ ἀπὸ τὴ στήλη του στὴ «Βατάν», ὅπου ὑπὸ τὸν τίτλο «Ὁ Δεύτερος Πόλεμος τῆς Ἀνεξαρτησίας», ἀνέφερε καὶ τὰ ἑξῆς: «Τί εὐτυχεῖς ποὺ εἶναι ὅσοι γνωρίζουν τὸ μυστικὸ νὰ πεθαίνουν ἀφέντες, παρὰ νὰ γονατίζουν μπροστὰ σὲ ἀφέντες! Τί εὐτυχεῖς ποὺ εἶστε Ἕλληνες! Πόσο εὐτυχεῖς! Ἂν δὲν ὑπῆρχαν ὁρισμένα ἐμπόδια πολιτικῆς φύσεως καὶ τί δὲν θὰ ‘δινα νὰ πολεμήσω σὰν ἁπλὸς στρατιώτης στὶς τάξεις σᾶς παρὰ τὰ χρόνιά μου καὶ τ’ ἄσπρα μου μαλλιά. (...) Εἴθε νὰ γιορτάσουν τὰ ἐγγόνια μου μὲ τὰ ἐγγόνια σᾶς τὴ 240ή ἐπέτειο τῆς ἀνεξαρτησίας σᾶς» («Ikinci Istikal Savasi», Vatan 28/3/1941). Συγκινημένος ὁ συντάκτης ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ ἔπος, δὲν δίστασε νὰ τιτλοφορήσει τὸ ἄρθρο του στὴ γλώσσα τοῦ ἔθνους ποὺ τόσο βαθιὰ θαύμασε καὶ ἐκτιμοῦσε: «Zito To Eksereton Etnos» (Yeni Sabah 12/4/1941).

* Ὁ δρ Γεώργιος Ἀγγελετόπουλος ἔχει ὑπηρετήσει ὡς στέλεχος ἐπικοινωνίας στὰ Γραφεῖα Τύπου τῆς Ἄγκυρας, τῆς Λευκωσίας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης. Πρόσφατα ἐκδόθηκε τὸ βιβλίο ποὺ συνυπογράφει μὲ τὸν Εὐάγγελο Ἀρεταῖο «Τουρκία: Τὸ τρένο τοῦ μεγάλου ἐκσυγχρονισμοῦ», εκδόσεις Παπαδόπουλος.
kathimerini

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.