Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ματθαῖος (16 Νοεμβρίου †)

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητοῦ

Οἱ τέσσερις Εὐαγγελιστές ἀπολαμβάνουν ἰδιαιτέρας τιμῆς στήν Ἐκκλησία, διότι, μαζί μέ τούς ὑπόλοιπους συγγραφεῖς τῶν βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀποτέλεσαν τά ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιά τήν καταγραφή τῆς θείας ἀποκάλυψης, γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Ἕνας ἀπό αὐτούς εἶναι ὁ ἅγιος εὐαγγελιστής καί ἀπόστολος Ματθαῖος.

Ἦταν ἑβραῖος  στήν καταγωγή καί γιός τοῦ Ἀλφαίου (ὄχι τοῦ πατέρα τοῦ Ἰακώβου). Τό ὄνομά του σημαίνει... «δῶρο Θεοῦ», δηλαδή Θεοδώρητος. Ὅμως στούς Εὐαγγελιστές Μάρκο (12,14) καί Λουκᾶ (5,27) ἀναφέρεται μέ τό ὄνομα Λευί ἤ Λεβυΐς, καθότι οἱ Ἑβραῖοι συνήθιζαν νά ἔχουν περισσότερα τοῦ ἑνός ὀνόματα. Τό ὅτι χρησιμοποιεῖ τό ὄνομα Ματθαῖος στό δικό του Εὐαγγέλιο, σημαίνει, σύμφωνα μέ κάποιους μελετητές, τό πρῶτο του ὄνομα ἦταν Λευί, ἀλλά ὅταν συνάντησε τό Χριστό καί Τόν ἀκολούθησε, ἄλλαξε ὁ ἴδιος τό ὄνομά του σε Ματθαῖος (= δῶρο Θεοῦ), ὡς δεῖγμα εὐγνωμοσύνης στό Θεό καί ἔκτοτε διατήρησε σέ ὅλη του τή ζωή αὐτό τό ὄνομα.

Ἀσκοῦσε τό ἐπικερδές ἐπάγγελμα τοῦ τελώνη, δηλαδή τοῦ φοροεισπράκτορα. Κατοικοῦσε στήν Καπερναούμ, ἡ ὁποία ἀνῆκε διοικητικά στόν Ἡρώδη καί τούς φόρους τούς εἰσέπραττε ὁ ἐκεῖνος καί ὄχι οἱ Ρωμαῖοι. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἦταν πιθανόν ὑπάλληλος τοῦ Ἡρώδη καί δέν εἶχε δική του φοροεισπρακτική ἑταιρεία. Γνώριζε πολύ καλά τήν ἀραμαϊκή καί τήν ἑλληνική γλῶσσα, διότι στήν περιοχή μιλοῦσαν τήν ἑλληνική. Γενικά οἱ τελῶνες θεωροῦνταν μισητά πρόσωπα ἀπό το λαό, γιά τίς κλοπές, τούς ἐκβιασμούς, καί τήν τοκογλυφία πού ἀσκοῦσαν. Ἐπειδή θεωροῦνταν ἄνθρωποι ἁμαρτωλοί, ἀπέφευγαν τή συναναστροφή μαζί τους καί ὡς ἐκ τούτου οἱ τελῶνες συναναστρέφονταν μόνο μεταξύ τους.

Φαίνεται πώς ὁ Ματθαῖος δέν εἶχε φθαρεῖ ἐντελῶς ἀπό τό ἁμαρτωλό ἐπάγγελμα πού ἀσκοῦσε καί ἦταν εὐσεβής ἄνθρωπος καί περίμενε μέ πάθος τόν Μεσσία. Πιθανόν νά εἶχε ἀκούσει γι' Αὐτόν καί τά θαύματά του καί γι' αὐτό Τόν ἀκολούθησε μέ προθυμία. Ὅπως μᾶς διηγεῖται ὁ ἴδιος ὁ Ματθαῖος στό Εὐαγγέλιό του, ὁ Κύριος σέ μιά ἀπό τίς περιοδεῖες του στήν Καπερναούμ, ἐνῶ βάδιζε στήν ὁδό, «εἶδεν ἄνθρωπον καθήμενον ἐπί τό τελώνιον, Ματθαῖον λεγόμενον» (Μάτθ.9,9). Ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἦταν ὁ Ματθαῖος. Καί συνεχίζει: «καί λέγει αὐτῷ, ἀκολούθει μοι. Καί ἀναστάς ἠκολούθησεν αὐτῷ» (Μάτθ.9,9). Ὁ πλούσιος τελώνης Ματθαῖος ὑπάκουσε στήν κλήση τοῦ Κυρίου, παράτησε τήν ἐπικερδῆ ἐργασία του καί Τόν ἀκολούθησε, γενόμενος ἕνας ἀπό τούς πιό ἀφοσιωμένους μαθητές Του.

Γιά νά δείξει  στό Χριστό τήν εὐγνωμοσύνη του γιά τήν τιμή πού τοῦ ἔκανε, νά τόν χρίσει μαθητῆ του, ἑτοίμασε πλούσιο γεῦμα καί Τόν κάλεσε στό σπίτι του.  Ὁ δέ Χριστός ἐκφράζοντας τήν εὐαρέσκειά Τοῦ στόν Ματθαῖο ἀποδέχτηκε καί κατέλυσε στήν οἰκία του. Ὁ Ματθαῖος κάλεσε ἐπίσης στό τραπέζι καί πολλούς φίλους του τελῶνες καί ἁμαρτωλούς. Ἴσως τούς κάλεσε νά γνωρίσουν τόν Διδάσκαλο καί νά μετανοήσουν ὅπως αὐτός. Ἀλλά τό γεγονός αὐτό σκανδάλισε τούς ὑποκριτές Φαρισαίους, οἱ ὁποῖοι βρῆκαν τήν εὐκαιρία, προσπαθῶντας νά Τόν μειώσουν στά μάτια τῶν μαθητῶν Του, λέγοντες, «διατί μετά τῶν τελωνῶν καί ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ὑμῶν;», γιά νά πάρουν τήν ἀποστομωτική καί γεμάτη σημασία ἀπάντηση ἀπό τόν Κύριο, «οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ' οἱ κακῶς ἔχοντες ... οὐ γάρ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλά ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν» (Μάτθ.9,11-13).  Σέ αὐτόν τόν μικρό διάλογο ὁ Χριστός ἀποκάλυψε τόν σκοπό τῆς ἐνανθρωπήσεώς Του, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ θεραπεία τῶν ἁμαρτωλῶν ἀπό τήν πνευματική νόσο τῆς ἁμαρτίας.

Ἀκολούθησε λοιπόν πιστά τόν Κύριο καί ἔζησε κοντά Τοῦ μέ ταπείνωση καί ἀφάνεια, ἀφοῦ δέν φαίνεται πουθενά ἀλλοῦ τό ὄνομά του στήν Καινή Διαθήκη. Ἔζησε ὅλα τά σωτήρια γεγονότα ἀπό κοντά καί ἰδίως τό Πάθος, τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου. Μαζί μέ τούς ἄλλους ἀποστόλους φωτίστηκε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα κατά τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς καί ἔλαβε μέρος στήν Ἀποστολική Σύνοδο τῆς Ἱερουσαλήμ (48 μ. Χ.).

Ἐλάχιστα πράγματα γνωρίζουμε γιά τήν κατοπινή του ζωή. Ἀρχαιότατη παράδοση ἀναφέρει ὅτι διακρίνονταν ἀπό τούς ἄλλους ἀποστόλους στόν ἀσκητικό του βίο. Σύμφωνα μέ μαρτυρία του Κλήμεντα Ἀλεξανδρέα, ἔτρωγε καρπούς καί λάχανα καί οὐδέποτε κρέας. Στάλθηκε ἀπό τούς ἄλλους ἀποστόλους νά διδάξει τό Εὐαγγέλιο κατά προτίμηση στούς Ἑβραίους, τούς ὁμόφυλους του σέ ὅλη τήν Παλαιστίνη. Νά τούς πείσει ὅτι στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ, πού ἀπέρριψαν καί θανάτωσαν, πραγματοποιήθηκαν ὅλες οἱ προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μάλιστα γιά τό σκοπό αὐτόν ἔγραψε καί τό ὁμώνυμο Εὐαγγέλιό του.

Ὅμως κήρυξε τό Εὐαγγέλιο μέ πάθος καί ζῆλο καί στούς Ἐθνικούς. Κήρυξε στή Μακεδονία, στήν Αἰθιοπία, στήν Περσία, Μηδία καί Παρθία. Στήν Αἰθιοπία κατέστησε πρῶτο ἐπίσκοπο τόν ἀκόλουθό του Πλάτωνα καί βάπτισε τό γιο τοῦ πρίγκιπα τῆς χώρας καί γι' αὐτό συνελήφθη καί ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο. Σύμφωνα μέ ἄλλη μαρτυρία, τοῦ Νικηφόρου Καλλίστου, κήρυξε σέ μιά ἄγνωστη φυλή ἀπολίτιστων ἀνθρωποφάγων, ὅπου συνελήφθη ἀπό τόν βασιλιᾶ τους, Φουλβιανό καί ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει τήν πληροφορία ὅτι «ἐτελειώθη διά τοῦ πυρός ὑπό τῶν ἀπίστων» στήν Ἰεράπολη τῆς Συρίας. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 16 Νοεμβρίου.

Ὁ Ματθαῖος, ὅπως προαναφέραμε, συνέγραψε τό ὁμώνυμό του Εὐαγγέλιο, ἀρχικά στήν ἑβραϊκή γλῶσσα, γιά τόν εὐαγγελισμό καί χρήση τῶν ἐξ' Ἑβραίων Χριστιανῶν. Ἀργότερα τό μετέφρασε ὁ ἴδιος στήν ἑλληνική, γιά τους ἐξ ἐθνῶν Χριστιανούς. Ἐνῶ ὅμως τό Εὐαγγέλιο στήν ἑβραϊκή χάθηκε ἐνωρίς, ἀντίθετα τό Εὐαγγέλιο στήν ἑλληνική διατηρήθηκε καί ἀποτέλεσε μέρος τοῦ «κανόνα τῆς Καινῆς Διαθήκης» καί εἶναι τό πρῶτο βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης. Διακρίνεται γιά τήν σαφήνειά του καί τη χάρη του. Παραθέτει πλῆθος προφητικῶν χωρίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τά ὁποῖα βρῆκαν τήν ἐκπλήρωσή τους στόν Ἰησοῦ Χριστό. Κύριο μέλημά του ἦταν νά ἀποδείξει ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.