Πρόεδρος τῆς Πανελλήνιας Ἑνώσεως Θεολόγων
«Τά οἰκογενειακά πρότυπα ἀγωγῆς καί ἡ σύγχρονη νεανική βία»
Τά παιδευτικά πρότυπα τῆς οἰκογένειας ἀποτελοῦν τά θεμέλια τῆς δoμής της προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου.
Ἀπό τή νηπιακή του ἡλικία γίνεται «αὐτόπτης μάρτυρας» τῶν προσώπων τῆς οἰκογένειας καί προσλαμβάνει, μέ ἀπόλυτο μιμητισμό, τόσο τά θετικά ὅσο καί τά ἀρνητικά... πρότυπα τῆς ποιότητας ζωῆς καί σχέσεών τους.
Ἄν καί στά στάδια ἀνάπτυξής του, γίνεται παρατηρητής καί ἄλλων πολλῶν καί ποικίλων ἐξωτερικῶν προτύπων, τά οἰκογενειακά πρότυπα εἶναι ἐκεῖνα πού ὑπερέχουν καί ἔχουν προτεραιότητα στή μίμηση προτύπων, πού ἐπιλέγει τό παιδί, προκειμένου νά εἰσέλθει στή κοινωνική ζωή.
Οἱ ἐπιδράσεις πού ἔχει δεχθεῖ ἀπό τήν οἰκογένειά του ἀρχίζουν νά ἐκδηλώνονται, ἀρχικά, στίς σχέσεις του μέ τούς ἄλλους, κατά τή διάρκεια τῆς σχολικῆς του ζωῆς καί, ἔπειτα, στήν ἐφηβική καί μετεφηβική του ἡλικία, ὅταν ἀρχίζει νά ὁλοκληρώνεται ἡ διαμόρφωση τῆς δικῆς του προσωπικότητας καί νά αὐτονομεῖται ἀπό τούς γονεῖς.
Ἔρευνες ἔχουν δείξει ὅτι τό παιδί πού βιώνει στήν οἰκογένεια τραυματικές ἐμπειρίες βίαιης συμπεριφορᾶς, ἀργότερα, ὅποτε τοῦ δίνεται εὐκαιρία, στίς σχέσεις του μέ τούς ἄλλους, μιμεῖται καί ἐπαναλαμβάνει εἴτε μέ τόν ἴδιο εἴτε καί μέ διαφορετικό τρόπο, τίς συμπεριφορές πού τό ἴδιο παρατήρησε καί ἔμαθε.
Διαπιστώνεται, δηλαδή ὅτι τά οἰκογενειακά πρότυπα εἶναι τά πρῶτα ἀπό ἐκεῖνα πού συνθέτουν τόν κώδικα συμπεριφορᾶς πού ἀποθηκεύει στήν ψυχή του καί ἀποτελοῦν τόν καθοριστικό παράγοντα γιά τίς ἀποφάσεις καί τίς πράξεις του, κατά τήν μελλοντική του ζωή.
Ἐάν τό παιδί ἔχει βιώσει ἐμπειρίες κακοποίησης ἐντός τῆς οἰκογένειας ἤ ἔχει γίνει τό ἴδιο θῦμα κακοποίησης ἤ παραμέλησης, εἶναι πολύ πιθανό νά ἐκδηλώσει, στίς κοινωνικές του συναναστροφές, τήν ἴδια ἤ παρόμοια ἐπιθετική ἤ ἀντικοινωνική συμπεριφορά.
Μάλιστα, κατά τήν ἀνατροφή του, ἐκτός ἀπό μάρτυρας ἤ θῦμα σωματικῆς ἐνδοοικογενειακῆς βίας καί κακοποίησης, μπορεῖ νά γίνει, ἐπίσης, θεατής ἤ θῦμα ψυχικῆς κακοποίησης, λόγῳ συστηματικῆς ἀπόρριψης, ὑποβιβασμοῦ, ταπείνωσης, ὑποτίμησης, ἐκφοβισμοῦ, ἀπομόνωσης καί ἐκμετάλλευσης, πού ἀποτελοῦν παρόμοιες μορφές βίας.
Ἐπιπλέον, εἶναι ἀνάγκη νά ληφθεῖ ὑπόψη ὅτι τά τελευταῖα χρόνια, ἔχουν αὐξηθεῖ καί τά περιστατικά ἐνδοοικογενειακῆς σεξουαλικῆς ἤ λεκτικῆς κακοποίησης, πού ὁδηγοῦν τά θύματα - μέλη τῆς οἰκογένειας σέ σύνδρομα ἀπόρριψης, χαμηλῆς αὐτοεκτίμησης, ἄγχους, κατάθλιψης καί τάσεων αὐτοκτονίας.
Κύριο χαρακτηριστικό τῶν οἰκογενειῶν πού προσφέρουν ἀρνητικά πρότυπα ἀγωγῆς στά παιδιά τους εἶναι ἡ ἀπουσία γονεϊκῆς συνείδησης καί ὑπευθυνότητας, ἡ ἐμπλοκή τῶν γονέων σέ πράξεις παραβατικότητας, ἡ χρήση οὐσιῶν καί, γενικά, ἡ ἄγνοια ἤ ἡ παραθεώρηση τῆς βαθύτερης σημασίας καί τοῦ νοήματος τοῦ ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας.
Εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητο νά συνειδητοποιοῦν οἱ γονεῖς ὅτι ἡ ζωή τους, ὁ τρόπος σχέσεών τους μέ τούς ἄλλους, τά λόγια τους, οἱ πράξεις τους, τά συναισθήματά τους, οἱ πεποιθήσεις τους καί οἱ συμπεριφορές τους τίθενται ὑπό ἄμεση παρατήρηση ἀπό τά παιδιά καί καταγράφονται, μέ κάθε λεπτομέρεια, μέσα στήν ψυχή καί στούς ἐγκεφαλικούς τους νευρῶνες, ἀποτελῶντας τά θεμέλια τῆς δικῆς τους ζωῆς καί συμπεριφορᾶς.
Ἄν, μάλιστα, ἐρευνήσει κάποιος τά αἴτια πολλῶν βίαιων ἤ ἐγκληματικῶν πράξεων τῶν σύγχρονων νέων θά διαπιστώσει ὅτι σχετίζονται μέ τίς ψυχικές κακοποιήσεις καί τά ἀρνητικά πρότυπα, πού ἔχουν δεχθεῖ, κατά τήν παιδική τους ἡλικία, ἀπό ἀνώριμους, βίαιους καί ἐπιθετικούς γονεῖς.
Ὑπάρχουν ἐπιστημονικές ἔρευνες πού μαρτυροῦν ὅτι ἡ μορφή ἔμμεσης ἤ ἄμεσης τραυματικῆς βίας πού δέχεται τό παιδί στήν οἰκογένεια, δέν ξεχνιέται, ἀλλά ἀποθηκεύεται στόν ἐγκέφαλο καί στήν ψυχή καί ἐπανέρχεται στή μνήμη, πολύ πιό εὔκολα ἀπό ό, τί ἐπανέρχονται οἱ θετικές συμπεριφορές τῶν γονέων πρός τά παιδιά.
Μάλιστα, διαπιστώνεται ἀπό ψυχολόγους ὅτι ἡ κακοποιητική συμπεριφορά τῶν γονέων καί ἡ προκαλούμενη ζημιά δέν διορθώνεται, δέν θεραπεύεται οὔτε ἀπαλείφεται, ἀπό μιά μεταγενέστερη ἔνδειξη γονεϊκῆς στοργικῆς συμπεριφορᾶς.
Γι' αὐτό εἶναι δυσάρεστη, ἀλλά ἀληθινή, ἡ διαπίστωση ὅτι τά φυτώρια τῆς βιαιότητας καί τῆς ἐπιθετικότητας, πού ἐμφανίζονται στίς πράξεις κάποιων νέων ἤ ἐνηλίκων δραστῶν, ἔχουν φυτευτεῖ, καλλιεργηθεῖ καί ριζώσει στήν ψυχή τους, ἀπό ἀσυνείδητους γονεῖς, κατά τήν περίοδο τῆς βρεφικῆς, παιδικῆς ἤ ἐφηβικῆς ἡλικίας.
Τά παιδιά μποροῦν νά ὑποβληθοῦν σέ βία ἐντός τῆς οἰκογένειας εἴτε ἔμμεσα, βλέποντας τούς γονεῖς νά ἀσκοῦν βία, ὁ ἕνας στόν ἄλλο ἀλλά καί σέ ἄλλα μέλη τῆς οἰκογένειας, εἴτε ἄμεσα, δεχόμενα καί τά ἴδια ποικίλες μορφές τιμωρίας καί βίας.
Καί στίς δύο προηγούμενες περιπτώσεις, ὡστόσο, ὑπάρχουν πολλές πιθανότητες, καθώς μεγαλώνουν, νά μήν ἐπιλέγουν, ὡς μέσο, γιά τήν ἐπίλυση προβλημάτων ἤ τή διευθέτηση συγκρούσεων ἤ ἀντιθέσεων, στίς σχέσεις τους μέ τούς ἄλλους, τόν διάλογο, ἀλλά βίαιες, ἐπιθετικές καί ἐγκληματικές πράξεις, μιμούμενοι τά οἰκογενειακά πρότυπα, πού ἔχουν ἐγγραφεῖ στά ἐγκεφαλικά καί ψυχικά τους γονίδια.
Γί΄ αὐτό οἱ γονεῖς εἶναι ἀνάγκη νά γνωρίζουν τήν τεράστια εὐθύνη πού ἔχουν, καθώς ἀνατρέφουν τά παιδιά τους, προκειμένου νά ἀποφεύγουν τήν ὁποιαδήποτε ἄσκηση ἔμμεσης ἤ ἄμεσης σωματικῆς ἤ ψυχικῆς βίας, καθώς ἡ ὅποια συμπεριφορά τους, ὄχι ἁπλῶς καταγράφεται, ἀλλά θά χρησιμοποιηθεῖ ἀπό τά παιδιά τους στό μέλλον καί ὡς πρότυπο μιμήσεως.
Κατά τόν ἴδιο τρόπο, εἶναι ἀνάγκη νά μήν ἐπιλέγεται, ποτέ, ἡ σωματική ἤ ψυχική τιμωρία, ὡς μέσο ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν τους, διότι, ἔτσι, κληροδοτεῖται στά παιδιά ἡ τιμωρητική συμπεριφορά, μέ τήν ὁποία θά συμπεριφέρονται καί τά ἴδια ὡς ἐνήλικοι.
Καθώς ἡ ἐπιστήμη τῆς ψυχολογίας καί τῆς ψυχανάλυσης, κατά τούς δύο κυρίως τελευταίους αἰῶνες, μαρτυρεῖ ὅτι ὅλες σχεδόν οἱ προβληματικές καί ἐγκληματικές συμπεριφορές τῶν ἀνθρώπων ἔχουν τίς ρίζες τους σέ ό, τί ἔχουν βιώσει τά παιδιά στή βρεφική, παιδική καί ἐφηβική τους ἡλικία, ἀξίζει νά ἐνθυμηθοῦμε τή σπουδαία συμβουλή, πού ἀπευθύνει στούς γονεῖς ὁ Ἀπ. Παῦλος ἀπό τόν τόν 1ο αἰῶνα μ.Χ.: «Οἱ πατέρες μή παροργίζετε τά τέκνα ὑμῶν, ἄλλ΄ ἐκτρέφετε αὐτά ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφ. 6, 4).
Ἡ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου εἶναι ἡ χριστιανική παιδεία καί ἀνατροφή. Ἐάν οἱ γονεῖς φέρονται στά παιδιά τους, μέ τό Πνεῦμα τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν καί προτύπων, δηλαδή, μέ τό Πνεῦμα τῆς ἀγάπης, τῆς χαρᾶς, τῆς εἰρήνης, τῆς μακροθυμίας, τῆς πίστης, τῆς πραότητας, τῆς ἀγαθοσύνης καί τῆς ἐγκράτειας (Γαλ. 3, 22), τότε, θά παύσουν νά ὑπάρχουν βίαιες, ἐπιθετικές καί τιμωρητικές ἐνέργειες, πού παροργίζουν τά παιδιά.
Στήν κατεύθυνση αὐτή, ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, σέ ὁμιλία πού ἔκανε, τό 2005, στό Πανεπιστήμιο τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας ἀνέφερε, σχετικά μέ τίς κοινωνικές προοπτικές μιᾶς χριστιανικῆς ἀνατροφῆς: «Ἡ χριστιανική ἀγωγή συντελεῖ εἰς τό νά ἀποκτήση ὁ νέος ἠθικάς ἀρχάς συμπεριφορᾶς. Βεβαίως, πολλαί πηγαί ἠθικῆς προτείνονται, ἀλλά ἐκείνη, ἡ ὁποία ἀσκεῖ τήν ἐντονωτέραν ἐπίδρασιν εἰς τήν ψυχήν τοῦ παιδός καί τοῦ νέου εἶναι ἡ ἔχουσα, ὡς ἀναφοράν της, τήν πίστιν εἰς τόν Θεόν τῆς ἀγάπης, τόν πάνσοφον καί πατρικόν, ὁ ὁποῖος δίδει ὁδηγίας συμπεριφορᾶς, ἀκριβῶς διά τό καλόν τοῦ ἀνθρώπου. Αἱ ἐγκληματολογικαί στατιστικαί καί αἱ κοινωνιολογικαί ἔρευναι παρέχουν πλῆθος στοιχείων πειθόντων καί τούς πλέον δυσπίστους ὅτι οἱ στερούμενοι ὑγιοῦς χριστιανικῆς πίστεως καί ἀγωγῆς εἶναι ἐπιρρεπεῖς εἰς τάς παραβάσεις καί τήν ἀντικοινωνικήν συμπεριφοράν».
Παρόμοιες θέσεις ἐξέφραζε καί ὁ μακαριστός νομικός Γ. Κρίππας, δρ. Συνταγματικοῦ Δικαίου, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἡ χριστιανική παιδεία παρέχει, ὄχι ἁπλές γνώσεις, ἀλλά καί ἠθικές ἀρχές, πού, κατά τίς μαρτυρίες πολλῶν ἐγκληματολόγων, συμβάλλουν στήν πρόληψη τῆς ἐγκληματικότητας.
Θέλημα Θεοῦ εἶναι νά γίνουν, κατά τόν Ἀπ. Παῦλο, ἐν Χριστῷ «καινά τά πάντα» (Β΄ Κορ. 5, 17) καί «καινή ἡ κτίσις» (Γαλ. 6, 15). Πρός τοῦτο, ὅμως, χρειάζεται καί ἡ συνδρομή τῶν ἀνθρώπων, προκειμένου νά διακοσμηθεῖ καί νά ἀλλάξει ὁ κόσμος, νά γίνουν οἱ γονεῖς τέκνα Θεοῦ, γιά νά μποροῦν νά ἀνατρέφουν, νά μορφώνουν καί νά διαμορφώνουν τά τέκνα τους «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου».
Ἔτσι, ὁ κάθε νέος ἄνθρωπος θά μπορεῖ νά ἐξελίσσεται, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, «κατά φύσιν» καί ὄχι «παρά φύσιν», δηλαδή, κατά τόν Ἀπ. Παῦλο, «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τῆς πληρότητας τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ. 4, 13), εἰς «καινόν ἄνθρωπον» (Ἐφ. 2, 15).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου