Ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος τοῦ πανσέβαστου Ἁγίου Ὅρους εἶναι ἀναμφισβήτητα τὸ πλῆθος τῶν ἁγίων του. Ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης (βλέπε 14 Ἰουλίου) στὸν ὡραιότατο ἐγκωμιαστικό του λόγο πρὸς αὐτοὺς ἀναφέρει: «Ἅγιον Ὅρος θέλει νὰ εἶναι τόπος ἁγιότητος· τόπος καθαρότητος· τόπος ὅπου ἀπάτησαν τόσων ἁγίων πόδες. Τόπος, ὅστις ἔχει ἔζυμωμενα τὰ χώματα ἀπὸ τὰ αἵματα, ἀπὸ τοὺς ἱδρώτας, καὶ ἀπὸ τὰ δάκρυα ἑκατοντάδων καὶ χιλιάδων ὁσίων πατέρων, ἐν ἐνὶ λόγω τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι τόπος ἀρετῆς καὶ ἀγαθοεργίας».
Ὁ ὡραῖος αὐτὸς τόπος ἀπέβη ἐργαστήρι ἀρετῆς, καλλιέργειας, καὶ τελειοποιήσεως πολλῶν ψυχῶν. Ὀρθὰ εἰπώθηκε: «Τοὺς μοναχούς τους κατοικοῦντας ἐν αὐτῶ τρέφουν πνευματικῶς ὄχι τόσον ἡ φυσικὴ διαμόρφωσις καὶ αἳ λοιπαι φυσικαι καλλοναί, αἳ ὁποῖαι συμβάλλουν ὁπωσδήποτε εἰς τὴν φυχικὴν εἰρήνην καὶ ἀνάτασιν, ὅσον αἳ ἰδιαίτεραι ὑποσχέσεις καὶ εὐλογίαι, αἳ ὁποῖαι ἐδόθησαν εἰς αὐτοὺς ἀπὸ τὴν μητέρα τοῦ Θεοῦ, τὴν Κυρίαν Θεοτόκον. Συμφώνως πρὸς τὰς παραδόσεις, τὸ Ἅγιον Ὅρος ἐδόθη εἰς αὐτὴν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ της ὡς κλῆρος». Αὐτὰ ἀναφέρονται σὲ λόγο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ του καὶ Βατοπαιδινου (βλέπε 14 Νοεμβρίου), γιὰ τὸν ὅσιο Πέτρο τὸν Ἀθωνίτη (βλέπε 12 Ἰουνίου) τὸν 14ο αἰώνα μ.Χ. Κατὰ τὸν βίο τοῦ ὁσίου Κοσμᾶ τοῦ Ζωγραφίτου (βλέπε 22 Σεπτεμβρίου), κατὰ μία ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, ὅταν ἐπισκέφθηκε ὡς προσκυνητὴς τὴν πανηγυρίζουσα μονὴ Βατοπαιδίου, «εἶδε μίαν...γυναίκα ὑπηρετοῦσαν καὶ ἐπιμελουμένην τῆς Ἐκκλησίας ὁμοίως καὶ τῆς τραπέζης τοῦ Μοναστηρίου· καὶ μὴ γινώσκων ὅτι αὐτὴ ἦτο ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἐλυπήθη πολύ, διότι δῆθεν οἱ μοναχοὶ δέχονται καὶ γυναίκας μέσα εἰς τὰ Μοναστήρια, ὅπερ εἶναι πράγμα κινδυνῶδες. Ἀφοῦ λοιπὸν ἐπέστρεψε πάλιν εἰς τοῦ Ζωγράφου, βλέπων αὐτὸν ὁ Ἡγούμενος περίλυπον σφόδρα, τὸν ἠρώτησεν τὴν αἰτίαν· ὁ δὲ ὅσιος εἶπεν εἰς αὖτον τὰ ἄνωθι· τότε ὁ Ἡγούμενος τοῦ λέγει: «Γίνωσκε τέκνον, ὅτι ἐκείνη ἡ γυνή, τὴν ὁποίαν εἶδες ἦτο ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ προστάτις τοῦ Μοναστηρίου ἐκείνου, καὶ παντός του Ὅρους τούτου».
Ὁ δὲ ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικὸς καὶ Βατοπαιδινὸς (βλέπε 21 Ἰανουαρίου), τὸν 16ο αἰώνα μ.Χ., ἀναφέρει τὴν ἐπίσκεψη τῆς ἴδιας της Θεοτόκου στὴ μονὴ Βατοπαιδίου: «Ἡ Θεοτόκος τότε μετέβη μετὰ τοῦ Ἀποστόλου Ἰωάννου εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος ἐπὶ πλοίου, ἀφοῦ δὲ πρῶτον προσωρμίσθησαν εἰς ὂν τόπον νῦν εὔρηται ἡ μονὴ Ἰβήρων, ἐκεῖθεν μετέβησαν πεζὴ ἔνθα σήμερον μὲν ὑπάρχει ἡ μονὴ τοῦ Βατοπεδίου…». Οἱ βίοι τῶν Βατοπαιδινῶν ἁγίων χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν ἔντονη θεοτοκοφιλία τους, ἐνῶ ἡ μονὴ χαρακτηρίζεται θεομητροφύλακτος καὶ θεομητροσκέπαστος. Δὲν νομίζουμε ὅτι ὑπάρχει ἄλλη μονὴ σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο, ποὺ νὰ συγκεντρώνει ἐντὸς τῶν τειχῶν τῆς ἑπτὰ θαυματουργὲς εἰκόνες τῆς Θεοτόκου. Δίκαια ὁ μακαριστὸς Γέροντας Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης ἔλεγε (καὶ μάλιστα μετὰ τὴν ἐγκατάσταση τῆς συνοδίας τοῦ Γέροντα Ἰωσήφ): «Ἐὰν τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας, ἡ μονὴ Βατοπαιδίου εἶναι ὁ θρόνος της»!
Ὑπάρχουν διάφορες παραδόσεις γιὰ τὸ πότε πρωτοεμφανίσθηκαν μοναχοὶ στὸ Ἅγιον Ὅρος - πάντως πρὶν ἀπὸ τὸν 9ο αἰώνα μ.Χ.- καθὼς καὶ γιὰ τὴν ἵδρυση τῆς μονῆς Βατοπαιδίου. Μία παράδοση, τοῦ 16ου αἰώνα μ.Χ. ἀναφέρει τὴν ἵδρυσή της ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο, τὴν καταστροφή της ἀπὸ τὸν Ἰουλιανὸ τὸν Παραβάτη καὶ τὴν ἐπανίδρυσή της ἀπὸ τὸν Μέγα Θεοδόσιο, κατὰ τὸν 4ο αἰώνα μ.Χ. Κατὰ τὴ διήγηση αὐτὴ ὁ υἱὸς τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου Ἀρκάδιος διασώθηκε ἀπὸ ναυάγιο καὶ βρέθηκε σὲ βάτο παρὰ τὴν μονή· «τὴ ἀντιλήφει τῆς Θεομήτορος, εὑρεθεῖς ὑπὸ τίνας βάτους παρὰ τὴν Μονήν, ἐξ οὗ γεγονότος ἀπεδόθη αὔτη ἡ ἐπωνυμία Βατοπαίδιον ἐκ τοῦ βάτος καὶ παιδίον». Στὴ συνέχεια «ἀπὸ τοῦ 4ου ἕως τῶν ἀρχῶν τοῦ 10ου αἰῶνος περίπου, αἳ παραδόσεις ἀναφέρουν τὴν ὕπαρξιν τῆς Μονῆς εὐημέρου καὶ θαυμαστῆς οὕτως, ὥστε προεκάλεσε τοὺς πειρατᾶς, οἱ ὁποῖοι καὶ κατέστρεφαν αὐτήν». Σὲ πρόσφατη ἀρχαιολογικὴ ἀνασκαφὴ γύρω ἀπὸ τὸ Καθολικό της μονῆς βρέθηκαν θεμέλια παλαιοχριστιανικῆς βασιλικῆς.
Τὸν 10ο αἰώνα μ.Χ., ἀρχίζει ἡ τεκμηριωμένη ἱστορία τῆς μονῆς, ὅταν οἱ τρεῖς εὐγενεῖς ἄρχοντες Ἄδριανουπολιτες, Νικόλαος, Ἀθανάσιος καὶ Ἀντώνιος, στέλνονται ἀπὸ τὸν ὅσιο Ἀθανάσιο τὸν Ἀθωνίτη (βλέπε 5 Ἰουλίου), τὸν κτίτορα τῆς Μεγίστης Λαύρας, ὁ ὅποιος διατύπωσε καὶ τὸ τυπικό της, νὰ ἐπανιδρύσουν τὴν κατεστραμένη μονὴ καὶ νὰ γίνουν οἱ ὅσιοι κτίτορές της. Τὸ 985 μ.Χ. ὑπογράφει ὁ πρῶτος ἡγούμενος τῆς μονῆς Νικόλαος ἔγγραφό της. Τὸ 1992 μ.Χ. ἀνοίχθηκε ὁ τάφος τῶν ὁσίων κτιτόρων καὶ βρέθηκαν τὰ τίμια λείψανά τους στὸ Μεσονυκτικὸ τοῦ Καθολικοῦ της μονῆς. Σύντομα ἡ ἄρετη τῶν ὁσίων κτιτόρων σύναξε πλησίον τους πολλοὺς μοναχούς, ἄρκετοι τῶν ὁποίων διακρίθηκαν στὴν ἀρετὴ καὶ τὴ σοφία. Οἱ δέκα αἰῶνες τῆς συνεχοῦς ἱστορίας τῆς μονῆς πρόσφεραν πολλὲς ψυχὲς ὡραιοποιημένες στὸν οὐρανὸ καὶ ὄχι λίγες μὲ τὸ φωτοστέφανο τῆς ἁγιότητος. Εἶναι μάλιστα γεγονὸς ἀδιαμφισβήτητο πῶς «σ’ ἕνα μοναστήρι, ὅπως τὸ Βατοπαίδι, μὲ τόσο πλούσια ἱστορία καὶ πνευματικὴ παράδοση, οἱ ἅγιοι ποὺ ἔζησαν καὶ ἔδρασαν σὲ αὐτὸ δὲν παρουσιάζουν μόνο μία ἀνάγλυφη εἰκόνα τῆς ἱστορίας του, ἀλλὰ καὶ τῆς πνευματικῆς ταυτότητάς τους».
Οἱ γνωστοὶ ἅγιοί της μονῆς εἶναι σήμερα πέραν τῶν 66. Ἀσφαλῶς ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι, ἄγνωστοι σὲ ἐμᾶς καὶ γνωστοὶ στὸν Θεό, τὰ ὀνόματα τῶν ὅποιων θὰ μᾶς ἀποκαλυφθοῦν «ἐν τὴ ἐσχάτη ἡμέρα ἐκείνη». Ἡ μελέτη τῶν θαυμαστῶν βίων τῶν ἁγίων αὐτῶν, ποὺ ἔχουν ἄμεση ἡ ἔμμεση σχέση μὲ τὴ μονὴ τοῦ Βατοπαιδίου, ἐπειδὴ ἐκοιμήθησαν σὲ αὐτὴν ἢ διῆλθαν γιὰ λίγο ἢ περισσότερο ἀπὸ αὐτή, θὰ μᾶς φανερώσει, ἐκτὸς τῶν ἄλλων πραγμάτων, καὶ τὸ εὖρος τῆς πνευματικῆς της ἀκτινοβολίας σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ὑπερχιλιετοῦς λαμπρῆς ἱστορίας της.
Οἱ ἅγιοί της ἱερᾶς μονῆς Βατοπαιδίου τὴν ἀνέδειξαν κυρίως σὲ ὀρθόδοξο προμαχώνα, κάστρο ἄπαρτό της Ὀρθοδοξίας, τοῦ ἀσκητισμοῦ, τῆς θεολογίας, τῆς ὁμολογίας καὶ τοῦ μαρτυρίου. Ἀνεδείχθη πράγματι διὰ τῶν ἁγίων της ἡ μεγάλη μονὴ σὲ σπουδαῖο ἡσυχαστικὸ κέντρο, ἀνθενωτικὴ μάνδρα, ἀκρόπολη διαφωτισμοῦ, λαμπρὸ κοινόβιο τοῦ ἁγιότεκνου καὶ ἁγιόστροφου, πολύτεκνου καὶ καλλίτεκνου Ἁγίου Ὅρους. Δὲν εἶναι διόλου μικρῆς σημασίας ὅτι οἱ ἱερὲς μορφές, ὡς τοῦ μεγάλου πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔξοχου ὑπέρμαχου τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως, τοῦ ἐξαίσιου θεολόγου τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς κατὰ χάριν θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ θεοφόρου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (βλέπε 14 Νοεμβρίου), μετέπειτα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, καὶ τοῦ πολυσοφοῦ ἱεραποστόλου ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ (βλέπε 21 Ἰανουαρίου), τοῦ μαρτυρικοῦ φωτιστῆ τῶν Ρώσων, καὶ τόσων ἄλλων, ἀνδρώθηκαν πνευματικὰ στὸ ἐξαίσιο αὐτὸ μοναστήρι. Ἀξιοσημείωτο ἐπίσης εἶναι κάτι ποὺ ἐπιβεβαιώνει καὶ τὰ παραπάνω, ὅτι «ἀντιπροσωπεία τῆς Μονῆς εἶχε μετάσχει στὴ σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας παρὰ τὸ πλευρὸ τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ (βλέπε 19 Ἰανουαρίου), ὁ ὁποῖος συνδεόταν στενὰ μὲ τὸ Βατοπαίδι καὶ ἐπιθυμοῦσε διακαῶς νὰ μονάσει σ’ αὐτό».
Εἶναι γεγονὸς πὼς οἱ ἅγιοί της μονῆς μαζὶ μὲ τὰ χαριτόβρυτα τίμια λείψανα τῶν ἁγίων, τὶς πολλὲς θαυματουργὲς εἰκόνες τῆς Θεοτόκου καὶ τὴν πανακήρατη Τιμία Ζώνη της, εἶναι ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος της. Μόνη αὐτὴ ἡ «παραγωγὴ» τῆς καταξιώνει τὴν ὕπαρξή της, ἀφοῦ μία μονὴ εἶναι πρωτίστως ἐργαστήρι ἄρετης καὶ χωνευτήρι ἁγιότητος. Οἱ ἅγιοί της μονῆς, κατὰ τὴ βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ ἐποχὴ καὶ σὲ ὅλη τὴν τουρκοκρατία, ἔπαιξαν ρόλο στὴν ἀνάπτυξη τῆς ἱστορίας της καὶ φανέρωσαν τὸν ὑψηλὸ βαθμὸ τῆς πνευματικότητός της. Οἱ θεσπέσιοι βίοι τους, οἱ ψυχωφελεῖς διδαχὲς καὶ τὰ μυρίπνοα ἔργα τους, οἱ εἰκόνες καὶ τὰ χαριτόβρυτα λείψανά τους ἀποτελοῦν πηγὴ ἐμπνεύσεως, παρακίνηση γιὰ μίμηση τῶν μακρῶν ἀσκητικῶν τους ἄγωνων, ἐπίτευξη θείων στόχων, ὄχι μόνο τῆς σημερινῆς, ἄνθουσης, φιλόθεης ἀδελφότητος, ἀλλὰ καὶ τῶν εὐλαβῶν προσκυνητῶν καὶ ὅλων τῶν πιστῶν, ἀφοῦ οἱ ἅγιοί της Ὀρθοδοξίας ἀνήκουν σὲ ὅλο τὸ φιλάγιο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀποτελοῦν πλοῦτο καὶ δόξα της.
Ἡ Σύναξη τῶν Βατοπαιδινῶν ἁγίων τιμᾶται πανηγυρικὰ κατ’ ἔτος στὶς 10 Ἰουλίου μὲ ἀγρυπνία.
Όλοι οι Άγιοι οι Βατοπαιδινοί πρεσβεύσατε για όλους μας και για τους καλούς διαχειριστές του "Ρωμαίικου Οδοιπορικού".
ΑπάντησηΔιαγραφή