15 Μαΐ 2019

Ἅγιος Παχώμιος ὁ Μέγας: Ὁ ἱδρυτὴς τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ

Το Λάμπρου Κ. Σκόντζου Θεολόγου - Καθηγητοῦ
    Ἀνάμεσα στὶς μεγάλες μορφὲς τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ ξεχωρίζει καὶ ὁ ἅγιος Παχώμιος, τὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μας τὸν προσαγόρευσε Μέγα, τόσο γιὰ τὴν προσωπική του ἀσκητικὴ ὁσιότητα, ὅσο καὶ γιὰ τὴν συμβολή του στὴ διαμόρφωση τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους.
     Γεννήθηκε τὸ 292 στὴν περιοχὴ τῆς Κάτω Θηβαΐδος τῆς Αἰγύπτου ἀπὸ εἰδωλολάτρες γονεῖς. Ἔζησε στὰ χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου (306-337) καὶ σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν κατετάγη στὸν αὐτοκρατορικὸ στρατὸ καὶ συμμετέσχε στὸν ἐμφύλιο πόλεμο ἐναντίον τοῦ Λικινίου. Γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ ἄκουσε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ στράτευμα καὶ εἶδε τὴ διαφορετικὴ ζωὴ καὶ τὸ ἦθος τῶν Χριστιανῶν καὶ ἐντυπωσιάστηκε. Χριστιανοὶ στρατιῶτες τὸν κατήχησαν στὴ νέα πίστη. Ὅταν ἀπολύθηκε ἀπὸ τὶς τάξεις τοῦ στρατοῦ ἀποφάσισε νὰ....
πάει στὴν ἔρημο, προκειμένου νὰ συναντήσει ἁγίους γέροντες γιὰ νὰ διδαχτεῖ περισσότερα γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ καὶ νὰ λάβει τὸ ἅγιο Βάπτισμα. Ἡ ζωὴ τῶν ἁγίων ἀσκητῶν τὸν ἐνθουσίασε καὶ ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει καὶ ὁ ἴδιος τὴν ἀσκητικὴ ἐρημικὴ ζωή. Τέθηκε δὲ ὑπὸ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση τοῦ ὀνομαστοῦ ἀσκητῆ Παλάμονος, τοῦ ὁποίου ἔγινε ἀκόλουθος καὶ μιμητὴς γιὰ ἕξι περίπου χρόνια.
       Περὶ τὸ 320 καὶ μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἁγίου γέροντος πνευματικοῦ του, ἀποφάσισε νὰ ἐγκατασταθεῖ σὲ μιὰ ἔρημη νησίδα τοῦ Νείλου ποταμοῦ, τὴν Ταβέννη, στὴν Ἄνω Θηβαΐδα. Τὸν ἀκολούθησε ἕνας εὐλαβὴς καὶ πιστὸς μοναχός, ὀνόματι Ἰωάννης, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ ὁποίου ἵδρυσε μιὰ μικρὴ μονή. Ἐκεῖ ἀπομονωμένος ἀπὸ τὸν κόσμο ὁ Παχώμιος ἀγωνιζόταν γιὰ τὴν προσωπική του κάθαρση μὲ προσευχή, νηστεία, ἀγρυπνία καὶ ἀδιάκοπη ἄσκηση ἀποκοπῆς τῶν παθῶν. Μὲ τὸν προσωπικό του ἀγώνα καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ἔγινε θεοφόρο σκεῦος ἁγιότητας. Ἡ φήμη του δὲν ἄργησε νὰ γίνει γνωστὴ στὴ γύρω περιοχὴ καὶ νὰ προσελκύσει πλῆθος ἐρημιτῶν, οἱ ὁποῖοι συνέρρεαν στὴν ἀπομονωμένη νησίδα γιὰ νὰ πάρουν τὴν εὐλογία του καὶ νὰ ζητήσουν τὶς πνευματικές του νουθεσίες. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς δήλωναν ὅτι ἤθελαν νὰ ἐγκαταβιώσουν πλησίον του. Ἔτσι σὲ σύντομο χρόνο ἡ νησίδα Ταβέννη ἀριθμοῦσε περισσότερος ἀπὸ 14.000 μοναχούς! Ἀξιώθηκε ὁ Παχώμιος νὰ εἶναι ὁ μεγαλύτερος οἰκιστὴς μοναχῶν στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας.
        Οἱ μοναχοί τς Ταβέννης ὀνομάστηκαν Ταβεννησιῶτες καὶ ζοῦσαν σὲ μικρὰ οἰκήματα ἀνὰ τρεῖς. Ὁ συγγραφέας τῆς λεγομένης «Λαυσαϊκὴς Ἱστορίας», ποὺ συνέγραψε περὶ τὸ 420 ὁ Παλλάδιος, ἀναφέρει πὼς ὁ Παχώμιος βλέποντας αὐτὸν τὸν μεγάλο ἀριθμὸ τῶν ἀναχωρητῶν, ἄτακτα ζωντας, χωρὶς κανόνες, ἀποφάσισε νὰ τοὺς συνενώσει σὲ κοινόβιο, κάτω ἀπὸ τὴν καθοδήγηση ἑνὸς ἡγουμένου. Νὰ μένουν σὲ ἑνιαῖο χῶρο, τὴ Μονή, νὰ ἔχουν κοινὴ προσευχή, κοινὸ φαγητό, κοινὴ ἐνδυμασία, κοινὴ ἐργασία, κοινὰ ἔσοδα καὶ ἔξοδα. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ καταρτισε κανόνες, οἱ ὁποῖοι θὰ γίνονται ἀποδεκτοὶ ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς καὶ θὰ καθορίζουν τὴ ζωή τους στὸ κοινόβιο.
       Οἱ πολυάριθμοι μοναχοὶ Ταβεννησιῶτες ἀποδέχτηκαν τοὺς κανόνες καὶ συνενώθηκαν, ἀποτελοῦντες τὸ πρῶτο κοινόβιο μοναστήρι στὴν ἱστορία τοῦ χριστιανικοῦ μοναχισμοῦ. Ὁ Παχώμιος θεωρεῖται ὁ θεμελιωτὴς τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ κύρια ἐνασχόληση τῶν μοναχῶν ἦταν ἡ κοινὴ πρωινὴ καὶ βραδινὴ προσευχή. Ἡ ἐργασία ἦταν ὑποχρεωτικὴ γιὰ ὅσους μποροῦσαν νὰ ἐργάζονται καὶ τὸ κέρδος τῆς ἐργασίας ἔμπαινε σὲ κοινὸ ταμεῖο γιὰ τὴν συντήρηση ὅλων καὶ ὅσων δὲ μποροῦσαν νὰ ἐργαστοῦν. Ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ φοροῦν ὁμοιόμορφη ἐνδυμασία, ἡ ὁποία ἀποτελοῦνταν ἀπὸ λινὸ ποδήρη χιτώνα, ζώνη τρίχινη καὶ κωνοειδὲς κουκούλιο, τὸ ὁποῖο ἔφτανε ὡς τοὺς ὤμους. Ὑποδήματα σπάνια φοροῦσαν. Κοινὴ ἦταν ἐπίσης  καὶ ἡ τροφὴ καὶ τὰ γεύματά τους ἀποτελοῦνταν ἀπὸ φυτικὲς τροφές, τυρὶ καὶ νερό. Κατὰ τὴν ὥρα τοὺς γεύματος ἐπικρατοῦσε σιγὴ καὶ οἱ μοναχοὶ συνεννοοῦνταν μεταξύ τους μὲ νεύματα. Κάλυπταν ἐπίσης τὰ πρόσωπά τους ὥστε νὰ βλέπουν μόνο τὴν τράπεζα καὶ νὰ μὴ διασπᾶται ἡ προσοχή τους μὲ τοὺς ἄλλους μοναχούς.
       Οἱ Ταβεννησιῶτες μοναχοὶ κοιμοῦνταν ἐλάχιστα καὶ οὐδέποτε σὲ κλίνη, ἀλλὰ καθιστοί. Κάθε Σάββατο καὶ Κυριακὴ κοινωνοῦσαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ἀφοῦ προηγεῖτο ἡ ἀλληλοσυγχώρηση καὶ ὁ ἀσπασμὸς τῆς ἀγάπης μεταξύ τους. Ὁ Παχώμιος ὅρισε νὰ εἶναι χωρισμένοι σὲ εἰκοσιτέσσερα τάγματα, καθένα χαρακτηριζόμενο ἀπὸ τὰ γράμματα τῆς ἀλφαβήτου. Σὲ αὐτὰ κατατάσσονταν ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματική τους ὡριμότητα καὶ τὴν συμπεριφορά τους στὸ κοινόβιο.
        Ὁ ἅγιος Παχώμιος δὲν ξεχώριζε τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τοὺς ἄλλους μοναχούς, ἀλλὰ συμμετεῖχε τὸ ἴδιο μὲ αὐτοὺς στὸ κοινόβιο μὲ τοὺς ἴδιους κανόνες. Ἂν καὶ ἡγούμενος, οὐδέποτε διαφοροποιήθηκε ἀπὸ τοὺς ἄλλους μοναχοὺς στὴ διακονία. Τὸ ἔτος 348 ἐκδηλώθηκε πανώλη στὸ κοινόβιο, ὅπου προσβλήθηκαν πολλοὶ μοναχοὶ ἀπὸ τὴ νόσο καὶ πέθαναν. Ὁ ἅγιος Παχώμιος περιποιοῦνταν μὲ αὐταπάρνηση τοὺς ἀσθενεῖς μοναχούς. Ὡστόσο προσβλήθηκε καὶ αὐτὸς ἀπὸ τὴ νόσο, ἀσθένησε καὶ ἀπέθανε. Τὸν διαδέχτηκε στὴν ἡγουμενία ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὁ Ἠγιασμένος, μιὰ ἄλλη ἐπίσης σημαντικὴ μορφὴ τοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Παχωμίου τιμᾶται στὶς 15 Μαΐου.  
       Ἡ ἱκανότητα τοῦ ἁγίου Παχωμίου νὰ συνενώσει καὶ νὰ διοικήσει τόσες χιλιάδες ἀνθρώπους ὑπῆρξε θαυμαστὴ καὶ μόνο ἡ δύναμη καὶ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νὰ τὴν ἐξηγήσει. Ἡ βιογραφία τοῦ ἀναφέρει πὼς τοὺς κανόνες τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ τοῦ ὑπαγόρευσε ἄγγελος Κυρίου. Ὁ ἅγιος Παχώμιος ἔβαλε ὅπως εἴπαμε τὰ θεμέλια το κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι σύμφωνος μὲ τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία. Ἀποτελεῖ δὲ τὸν πυρήνα τῆς ἰδανικῆς κοινωνικῆς συμβιώσεως καὶ τὸν ὁδηγὸ γιὰ τὴν ἰδανικὴ κοινωνία, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ φέρει τὴν πολυπόθητη εἰρήνη, ἀδελφοσύνη καὶ ἀγάπη στὴν ἀνθρωπότητα. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἅγιος Παχώμιος χαρακτηρίζεται μέγας!                  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.