Θλίψεις καὶ πειρασμοὶ - δόξα καὶ χάρις

Γράφει ὁ Ἀρχ. Ἰωὴλ Κωνστάνταρος

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς E' Λουκᾶ (Β' Κόρ. ια' 31- ιβ' 9)

Ὅταν κανεὶς μελετᾶ τὶς ἐπιστολὲς τοῦ Ἀπ. Παύλου, καὶ μέσω αὐτῶν ἀνακαλύπτει τὴν πολύπτυχη προσωπικότητά του, ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἐκπλήσσεται ἀπὸ τὶς ἀντιθέσεις. Τὶς εὐλογημένες ἀντιθέσεις ποὺ περιλαμβάνει ἡ ζωή του καὶ ποὺ ἐκτείνονται ἀπὸ τὴν «ὑπερβολὴ τῶν ἀποκαλύψεων», ὅσο καὶ αὐτὸν τὸν «σκόλωπα τὴ σαρκὶ» (Β΄Κορ. ιβ΄7). Φυσικὰ ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, πολὺ σπάνια ἔστρεφε τὸν λόγο στὸν ἑαυτό του. Ὅταν γινόταν αὐτό, ὑφίστατο ἀπόλυτη πνευματικὴ ἀνάγκη. Ὅταν δηλ. χρειαζόταν ν' ἀποδειχθεῖ ἡ αὐθεντικότητα τοῦ Ἀποστολικοῦ του ἀξιώματος καὶ νὰ κατοχυρωθεῖ τὸ Ἀποκαλυπτικό του κήρυγμα.

Αὐτὸ ἀκριβῶς βλέπουμε καὶ στὸ Ἀποστολικό μας ἀνάγνωσμα, στὸ ὁποῖο «τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ», κατόπιν δεκατεσσάρων ὁλοκλήρων ἐτῶν, καὶ κρύπτοντας τὸν ἑαυτὸν τοῦ κάτω ἀπὸ τὴ φράση «οἶδα ἄνθρωπο ἐν Χριστῷ», ἀποκαλύπτει αὐτὰ τὰ ὁποία συγκλονίζουν τὸν κάθε πιστὸ ποὺ ἀκούει καὶ μελετᾶ τὸ ἱερὸ κείμενο. Ἀναφέρει λοιπὸν μεταξὺ τῶν ἄλλων, ὅτι «ἠρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπω λαλῆσαι» (Β' Κορ.ιβ΄4).

Βεβαίως, τὸ νὰ θελήσει κανεὶς ν' ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ θέμα αὐτό, νὰ ἐννοήσει δηλ. αὐτὰ ποὺ οὔτε ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος κατορθώνει νὰ μεταφέρει μέσω....

τῶν ἀνθρωπίνων παραστάσεων, ἁπλὰ ματαιοπονεῖ καὶ ἤδη ἐὰν ἐπιμένει, βαδίζει τὴν ὁδὸ τῆς πλάνης. Καὶ δυστυχῶς, δὲν εἶναι καὶ λίγοι ὅσοι κατὰ καιρούς, μέσω τῆς καλπάζουσας πλανεύτρας φαντασίας καὶ τοῦ καλυπτόμενου ἐγωισμοῦ, νόμισαν ὅτι γνώρισαν τὰ «ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπω λαλῆσαι», μὲ ἀποτέλεσμα νὰ γίνουν τελικῶς παίγνιο τῶν κακούργων δαιμόνων...

Ἂς μᾶς προστατεύει ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοὺς λεγόμενους «ἐκ δεξιῶν πειρασμοὺς» οἱ ὁποῖοι εἶναι χειρότεροι καὶ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ἐξ' ἀριστερῶν. «Πεσεῖται ἐκ τοῦ κλίτους σου χιλιὰς καὶ μυριὰς ἐκ δεξιῶν σου» (Ψάλμ. 90, 7).

Νὰ περάσουμε ὅμως καὶ νὰ σταθοῦμε στὴ συνέχεια γιὰ νὰ δοῦμε τὶς ἄλλες ὀδυνηρὲς ἐμπειρίες τοῦ Ἀποστόλου, οἱ ὁποῖες μᾶς «προσγειώνουν» στὴν πραγματικότητα ποὺ ὅλοι βιώνουμε. Τὶς ἐμπειρίες ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὶς ἀσθένειες, γιὰ τὶς ὁποῖες γράφει: «οὐ καυχήσομαι εἰ μὴ ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου» (Β΄Κορ. ιβ΄5).

Ἔτσι λοιπόν, μὲ τὴν Ἀποστολικὴ αὐτὴ φράση περνοῦμε στὸ μεγάλο κεφάλαιο τῶν πειρασμῶν καὶ τοῦτο διότι πολὺ τὴν ὠφέλεια θὰ λάβουμε καὶ θὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν μεγάλη πραγματικότητα τοῦ «ἐπαρον τοὺς πειρασμοὺς καὶ οὐδεὶς ὁ σωζόμενος», ὅπως ἐκήρυσσε καὶ ὁ καθηγητὴς τῆς ἐρήμου, ὁ μέγας Ἀντώνιος. Πρὶν ὅμως ἑστιάσουμε στὸ θέμα τῶν ποικίλων πειρασμῶν ποὺ ἀντιμετωπίζουμε οἱ ἄνθρωποι στὴν ζωή μας, νὰ διευκρινήσουμε κάτι τὸ ἀπολύτως ἀναγκαῖο. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἔλαβε τὸν «σκόλωπα τὴ σαρκί», εἶχε τὸν «ἄγγελο σατᾶν», νὰ τὸν κολαφίζει, διότι εἶχε φθάσει στὴν κορυφὴ τῆς ἁγιότητας. Εἶχε χριστοποιηθεῖ ἀπολύτως, γι' αὐτὸ καὶ ἄλλωστε εἶχε «ἁρπαγεῖ ἕως τρίτου οὐρανοῦ» (Β΄Κορ. ιβ΄2).

Ὅπως λοιπὸν κατανοοῦμε, ἦταν ἄλλης ποιότητας οἱ δικοί του πειρασμοί. Ὁ Ἀπόστολος ἐκινεῖτο σὲ ἄλλες σφαῖρες, καὶ ἀποτελεῖ τὸ ὀλιγοτερον θράσος πνευματικὸν τὸ νὰ φέρει κανεὶς τὸν ἑαυτό του στὰ Ἀποστολικὰ ἐπίπεδα ὅταν ἀντιμετωπίζει ποικίλους πειρασμούς. Ὄχι ἀδελφοί μου. Σχεδὸν ὅλες τὶς φορὲς ὁ ἄνθρωπος ὁ ἴδιος εἶναι ἡ αἰτία καὶ ἐπιτρέπει νὰ τὸν «λικνίσει» ὁ πειρασμός. Ἂς μὴ φορτώνουμε τὶς ἀπροσεξίες, τὰ λάθη καὶ τὶς προσωπικές μας ἀδυναμίες στὸν ἴδιο τὸ Θεό. Εἴμαστε ἄνθρωποι καὶ μάλιστα «πολὺ ἄνθρωποι», ἀδύναμοι. Καὶ σ' αὐτὸ δὲν ἔχουμε παρὰ ἐν ταπεινώσει νὰ ἀποδεχθοῦμε τὴν πραγματικότητα καὶ νὰ ζητοῦμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἐννοεῖται κάνουμε κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ὅ,τι περνάει ἀπὸ τὸ χέρι μας στὸ πλαίσιο τοῦ πνευματικοῦ καὶ καθημερινοῦ μας ἀγώνα.

Στὶς περιπτώσεις ὅμως ποὺ ὄντως ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐπιτρέπει θλίψεις, ἂς δοῦμε τί μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἂς δοῦμε δηλ. ποιοὶ εἶναι οἱ λόγοι γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει νὰ περάσουμε τὸ κανάλι τῶν θλίψεων.

Πολὺ συνοπτικά, αὐτὸ γίνεται: α) Γιὰ νὰ δοκιμαστεῖ ἡ ἐλευθερία τῆς θελήσεώς μας. Πιὸ ἁπλά, ἀποδεικνύεται στὴν πράξη ἐὰν ὑφίσταται ἡ ὑπακοὴ καὶ ἡ εὐλογημένη πειθαρχία στὸ σωστικὸ θέλημα καὶ στὶς σωτήριες ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Διαφαίνεται καθαρὰ ἐὰν ὁ πιστὸς διαθέτει τὴν καρτερία καὶ τὴ σταθερότητα ποὺ πρέπει νὰ δείξει. Αὐτὴ ἀκριβῶς τὴ στάση ποὺ κράτησαν ὅλοι οἱ ἅγιοι οἱ ὁποῖοι: «ὡς χρυσὸς ἐν χωνευτηρίω δοκιμάστηκαν» (Σοφία Σόλ. Γ' 6).

β) Δεύτερος λόγος εἶναι ἡ μετάνοια.

Πράγματι, πολλὲς φορὲς ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς τὶς θλίψεις, γιὰ νὰ συναισθανθοῦμε τὶς ἁμαρτίες μας καὶ ἔτσι νὰ δείξουμε εἰλικρινῆ καὶ τέλεια μετάνοια. Ὁ Προφήτης Ἠσαΐας, διασαλπίζει αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀλήθεια ἀπὸ τὰ βάθη τῶν αἰώνων: «Κύριε, ἐν θλίψει ἐμνήσθημέν σου» (Ἠσαΐας ΚΣΤ' 16).

γ) Ἡ ταπεινοφροσύνη. Μερικὲς φορές, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐπιτρέπει τὶς θλίψεις στὸν ἄνθρωπο καὶ μάλιστα τὸν πιστό, γιὰ νὰ ἔχει αὐτὸς πάντοτε ἀληθινὴ καὶ ταπεινή, δηλ. ἀντικειμενικὴ ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτόν του. Καὶ τοῦτο, γιὰ νὰ μὴν πέσει στὸ βάραθρο τῆς ὑπερηφάνειας καὶ ἁμαρτήσει θανάσιμα. Ἔτσι, ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτή, οἱ θλίψεις μᾶς προσφέρουν μεγάλη τὴν εὐεργεσία.

δ) Ἕτερος σπουδαῖος λόγος εἶναι ἡ συμπάθεια σὲ αὐτοὺς ποὺ πάσχουν. Εἶναι πικρὴ ἡ ἀλήθεια ὅτι πολὺ δύσκολα ὁ ἄνθρωπος θὰ συμπονέσει ὅσους θλίβονται καὶ πάσχουν, ὅταν αὐτὸς βρίσκεται πάντοτε σὲ ἄνεση καὶ χαρὰ καὶ δὲν βιώνει καμμία θλίψη καὶ οὐδένα πειρασμό. Γιὰ νὰ μὴν πέσουμε λοιπὸν στὴ σκληροκαρδία καὶ στὴν ἀδιαφορία πρὸς τὸν πόνο τοῦ πλησίον μας, ἀλλὰ κυρίως γιὰ νὰ ἀνθίζει ἡ ἀγάπη ποὺ καρπὸ τῆς ἔχει καὶ τὴ συμπάθεια, ἐπιτρέπονται διάφορες θλίψεις καὶ ταλαιπωρίες ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἐννοοῦμε ὅτι ὅλοι μας εἴμαστε «ὁμοιοπαθεῖς ἄνθρωποι».

ε) Ἄλλος λόγος, γιὰ ὅσους βρίσκονται σὲ πνευματικὰ ἐπίπεδα, εἶναι ἡ δόξα καὶ ἡ τιμὴ ποὺ θ' ἀπολαύσουν γιὰ τὸ δίκαιο καὶ τὸ σωστό. Ἐπιτρέπει δηλ. ὁ Θεὸς νὰ ὑποφέρουν μεγάλες θλίψεις καὶ πειρασμούς, ἀφοῦ ἀγωνίζονται σθεναρῶς, ὄχι βεβαίως γιὰ νὰ ζημιωθοῦν, ἀλλ' ἀντιθέτως γιὰ νὰ καταστοῦν αἰωνίως εὐτυχισμένοι καὶ μακάριοι. Οἱ δύο τελευταῖοι μακαρισμοὶ τοῦ Κυρίου μας, αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀλήθεια ἀποκαλύπτουν καὶ μᾶς διδάσκουν: «Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστὶν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μακάριοι ἐστὲ ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ρῆμα κὰθ΄ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε καὶ ἀγαλλιάσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς, οὕτω γὰρ ἐδίωξαν τοὺς προφήτας τοὺς πρὸ ὑμῶν.(Μάτθ. Ε' 10-12).

στ) Ἀλλὰ κι ἕνας ἄλλος σπουδαιότατος λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον οἱ πιστοὶ βιώνουμε τὶς θλίψεις, εἶναι, γιὰ νὰ μὴν προσκολούμαστε στὸν κόσμο καὶ στὰ «ὡραῖα του κόσμου». Στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ ἔπρεπε νὰ ἐπεκταθοῦμε καὶ νὰ ἀναπτύξουμε τὴν παράγραφο αὐτὴ ἐκτενέστερα, ὡς θέμα αὐτοτελές. Τοῦτο ὅμως τώρα σημειώνουμε. Ἡ ἄνεση, ἡ εὐτυχία, ἡ χαρὰ καὶ ἡ εὐφροσύνη τοῦ ἀνθρώπου, δὲν ὑπάρχουν σ' αὐτὸν τὸν κόσμο. Ὁπωσδήποτε, βρίσκονται κάπου ἀλλοῦ...

Οἱ θλίψεις καὶ οἱ πειρασμοί, μᾶς βοηθοῦν στὸ νὰ μὴν προσκολλᾶται ἡ ψυχή μας οὔτε στὴν ὕλη, οὔτε σὲ ἄνθρωπο, οὔτε σὲ πράγματα καὶ χρήματα, οὔτε σὲ ἀξιώματα, τιμὲς καὶ δόξες, οὔτε στὶς ποικίλες ἡδονὲς ποὺ ξεγελοῦν τὴν ψυχή. Ἀλλὰ οἱ θλίψεις, μᾶς βοηθοῦν νὰ ἀποβλέπουμε στὴν μέλλουσα καὶ αἰώνια ζωὴ στὴν ὁποία ὑπάρχει ἡ ἀληθινὴ εὐτυχία, ἡ χαρὰ καὶ ἡ ἀτελεύτητη μακαριότητα. Καὶ φυσικά, οἱ ταλαιπωρίες καὶ τὰ βάσανα, φανερώνουν τὴν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ μεγαλοσύνη Του. Ἐννοεῖται, χωρὶς νὰ βλάπτεται ἐπὶ τῆς οὐσίας ἐκεῖνος ποὺ πάσχει, ἀλλὰ ἀντιθέτως νὰ ὠφελεῖται.

Ἀδελφοί μου, θέλοντας καὶ μή, ἀφοῦ «σάρκα φοροῦμε καὶ ἐν τῷ κόσμω οἰκοῦμεν», θὰ ἀντιμετωπίσουμε θλίψεις, δοκιμασίες καὶ πειρασμούς.

Στὸ χέρι μᾶς εἶναι νὰ ὠφεληθοῦμε ἀπὸ ὅλα αὐτά, συνειδητοποιοῦντες ὅτι, «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἠμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. ΙΔ' 22).

Καὶ ἂς μὴ λησμονοῦμε, ποτὲ τὸν λόγο τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου: «Διαφορετικὰ 'πειράζει' ὁ Θεὸς καὶ διαφορετικὰ 'πειράζει' ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος γιὰ νὰ κολάσει, ὁ Θεὸς γιὰ νὰ ἐξαγιάσει καὶ νὰ στεφανώσει».

Ἀμὴν