Ὁ ἐθισμὸς στὸ Διαδίκτυο ὡς πρόκληση γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωὴ

Τοῦ Ἀθανασίου Κολιοφούτη

Προσθέτουμε σήμερα ἄλλον ἕνα κρίκο στὴν σειρὰ τῶν ἐξαιρετικὰ ἐπίκαιρων ἄρθρων τοῦ κ. Κολιοφούτη, σχετικὰ μὲ τοὺς κινδύνους ποὺ κρύβει ἡ ἐξάρτηση τῶν νέων ἀνθρώπων ἀπὸ τὴν χρήση τοῦ Διαδικτύου. Στὸ παρὸν ἄρθρο, καταδεικνύεται ἡ στενὴ σχέση τῆς ἐξάρτησης αὐτῆς μὲ αὐτοκτονικᾶ περιστατικά, καθὼς καὶ τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους ἡ ὑπερβολικὴ χρήση συνιστᾶ μίαν ἀντίρροπη κίνηση ἀπὸ τὴν πνευματικότητα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Γένους.

Ἡ συνεχὴς καὶ ἀκατάπαυστη χρήση τοῦ διαδικτύου ἀπὸ τὸν ἔφηβο ἐπιφέρει μεταβολὲς στὴν ψυχολογική του κατάσταση, ἀφοῦ καλλιεργεῖ σ’ αὐτὸν κλίμα κατάθλιψης [1], τὸ ὁποῖο μεταφέρει στὴν ζωή του καὶ τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ τὸν ὁδηγήσει μέχρι καὶ στὴν αὐτοκτονία. Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὶς συγκλονιστικὲς ἀποκαλύψεις στὶς ὁποῖες προέβη ὁ κ. Μανώλης Σφακιανάκης, προϊστάμενος τοῦ τμήματος δίωξης ἠλεκτρονικοῦ ἐγκλήματος, στὰ πλαίσια τοῦ δεύτερου συνεδρίου ἀσφαλοῦς πλοήγησης στὸ διαδίκτυο ποὺ διοργανώθηκε στὴν Ἀθήνα, τὰ στοιχεῖα εἶναι σοκαριστικά: «Ἔχουμε σώσει 700 παιδιὰ ἀπὸ τὴν αὐτοκτονία στὸ παρὰ ἕνα!». Στὴν συνέχεια μοιράστηκε μὲ τὸ κοινὸ ἕνα περιστατικό: «Δὲν θὰ ξεχάσω ποτὲ τὴν στιγμὴ ποὺ ἦρθε καὶ μὲ βρῆκε στὸ γραφεῖο ὁ πατέρας μίας κοπέλας 18 ἐτῶν, τὴν ὁποία σώσαμε τελευταία στιγμή. Καὶ μοῦ μετέφερε συγκινημένος ὅτι ἡ κόρη του κάποια στιγμὴ τοῦ εἶπε: «Πατέρα, ἂν δὲν ὑπῆρχε ὁ κ. Σφακιανάκης, ἐγὼ δὲν θὰ ἤμουν τώρα ἐδῶ νὰ σοὺ μιλάω»[2].

Ἡ ἀτέρμονη ἐνασχόληση τοῦ νέου μὲ τὸ διαδίκτυο τὸν καθιστὰ...

νευρικό, εὐέξαπτο, εὐερέθιστο καὶ ἐπιθετικό, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίσει μὲ νηφαλιότητα τὶς ἀντιξοότητες τῆς ζωῆς του [3]. Τὸ αἴσθημα χαμηλῆς αὐτοεκτίμησης, τὸ ἄγχος καὶ ἡ κοινωνικὴ φοβία ὑποκαθιστοῦν τὶς ἔμφυτες δημιουργικὲς δυνάμεις τοῦ παιδιοῦ καὶ ἀναστέλλουν μὲ ἀποφασιστικὸ τρόπο τὴν διαδικασία τῆς κοινωνικοποίησής του. Ὁ ἔφηβος καθίσταται φοβικὸς καὶ ἀνίκανος νὰ ἀντιμετωπίσει μὲ πρόσφορο τρόπο τὶς δυσχέρειες τῆς ζωῆς.

Ἂν λοιπὸν ὁ ἐθισμὸς τῶν νέων στὸ διαδίκτυο δημιουργεῖ καὶ ἐνισχύει αὐτοκτονικὲς τάσεις, τότε ἀναδεικνύεται ἀναμφισβήτητα καὶ ἀπ’ αὐτὴν τὴν πλευρά, σὲ μεῖζον ποιμαντικὸ πρόβλημα, ποὺ χρήζει ἄμεσης ἀντιμετώπισης. Ἡ αὐτοκτονία ὡς πράξη ἀπελπισίας καὶ ἀπογνώσεως φανερώνει σὺν τοῖς ἄλλοις καὶ ἀπιστία πρὸς τὸν Θεὸ καὶ συνιστᾶ κορυφαία ἀντιχριστιανικὴ πράξη [4]. Ἡ πρόθεση αὐτοκτονίας κάποιου χριστιανοῦ ἀποτελεῖ τὴν πιὸ σοβαρὴ ἔνδειξη διασάλευσης τῆς χριστιανικῆς αὐτοσυνειδησίας καὶ πνευματικότητάς του. Ἀποδεικνύει μὲ κατηγορηματικὸ τρόπο πὼς ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἔπαψε νὰ βιώνει τὴν ἐλπίδα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ πιὸ δυνατὴ ἐλπίδα.

Πράγματι, μέσα στὴν Ἐκκλησία ὁ χριστιανὸς καλεῖται νὰ ζήσει τὸ μήνυμα τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἐντάσσεται στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ζεῖ μέσα στὴν προοπτική τῆς ἀναστάσεως καὶ τῆς καινῆς κτίσεως [5]. Ζεῖ ὡς μέτοχός τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ, μὲ τὴν πίστη, τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν ἀγάπη [6]. Τὸ πνεῦμα του δὲν εἶναι πνεῦμα δειλίας καὶ φόβου, ἀλλὰ πνεῦμα δυνάμεως καὶ ἐλπίδας [7]. Ζεῖ τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν κόσμο, αἰσθάνεται τὴν ἀγάπη του, δέχεται ὡς παρόντα τὰ μέλλοντα καὶ ἐμπιστεύεται στὴν πρόνοιά του. Ἀναμφισβήτητα οἱ χριστιανοὶ εἶναι ἄνθρωποι τῆς ἐλπίδας. Ἡ ἐλπίδα τους εἶναι σταθερὴ καὶ ἀσφαλής. Δὲν ἀναφέρεται στὸ πιθανὸ ἡ τὸ ἐνδεχόμενο, ἀλλὰ στὸ βέβαιο καὶ αἰώνιο, δηλαδὴ στὸν Θεὸ [8]. Ἡ ἐλπίδα αὐτὴ νικᾶ τὴν ἐφημερότητα τοῦ παρόντος βίου καὶ συνδέει αὐτὴν μὲ τὴν αἰωνιότητα τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ.

Σ’ αὐτὰ τὰ πλαίσια ὁ χριστιανὸς καλεῖται νὰ ὁπλιστεῖ μὲ δύναμη, ἐλπίδα καὶ αἰσιοδοξία γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὰ προβλήματα τοῦ βίου του. Ἡ χαμηλὴ αὐτοεκτίμηση, τὸ καθημερινὸ ἄγχος καὶ ἡ κοινωνικὴ φοβία ἀντικαθίστανται ἀπὸ τὴν ἀσφάλεια τῆς εἰρήνης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἔννοια τῆς εἰρήνης στὴν Ἐκκλησία ὑπερβαίνει τὴν κοσμικὴ ψυχολογικὴ κατάσταση τῆς ἠρεμίας καὶ προσλαμβάνει νέο περιεχόμενο: Συνδέεται πλέον μὲ τὴν κατάσταση κοινωνίας μὲ τὸν Θεὸ μετὰ τὴν ἀπαλλαγὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Δὲν πρόκειται πλέον γιὰ μία συμβατικὴ εἰρήνευση, ἀλλὰ γιὰ ὀντολογικὴ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴν φθορὰ καὶ τὸν θάνατο [9]. Ὁ χριστιανὸς βιώνει τὴν εἰρήνη μὲ τὸν ἑαυτό του καὶ ὁλόκληρο τὸν κόσμο καὶ ἀπαλλάσσεται ἀπὸ κάθε ταραχὴ καὶ ἀνησυχία.

Διατηρεῖ τὴν ἐσωτερική του εἰρήνη ἀκόμα καὶ στὶς μεγαλύτερες ἀκαταστασίες καὶ ταραχὲς τῆς ζωῆς καὶ υἱοθετεὶ  πνεῦμα πραότητας καὶ ἀνεξικακίας ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν ἐμπειρικὴ βίωση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ τὸ φρόνημα  μεταφέρει στὸν ὑπόλοιπο κόσμο, τὸν ὁποῖο καλεῖται νὰ μεταμορφώσει καὶ νὰ ἀνακαινίσει. Ὁ χριστιανὸς βλέπει  τὸν πλησίον του ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρο τὸν κόσμο μέσα στὸ φῶς τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Μέσα στὰ πλαίσια τῆς καθολικῆς μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου ἀποκτᾶ οὐσιαστικὸ νόημα ἡ ἀνακαίνιση τῶν διαπροσωπικῶν καὶ κοινωνικῶν του σχέσεων. Δέχεται τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ πηγὴ τῆς χαρᾶς του, ἡ ὁποία δὲν ἀποτελεῖ καρπὸ εὐδαιμονιστικῆς ἀναζητήσεως, ἀλλὰ ἔχει πνευματικὸ περιεχόμενο [10].

Ἂν λοιπὸν ὁ ἐθισμὸς τῶν νέων στὸ διαδίκτυο ἀσκεῖ ἀρνητικὲς ἐπιδράσεις  στὸν ψυχικό τους κόσμο, καλλιεργώντας πνεῦμα ἀπαισιοδοξίας, ἐπιθετικότητας, νευρικότητας, σύγκρουσης, αὐτοκαταστροφῆς ἡ φοβικότητας, τότε ἀναμφισβήτητα λειτουργεῖ ὡς ἀντίρροπη δύναμη στὸ ἔργο τοῦ ποιμένα, ὁ ὁποῖος ἀποσκοπεῖ να εμφυσήσει τὴ γνήσια χριστιανικὴ ἐλπίδα καὶ βεβαιότητα στὰ πνευματικά του τέκνα.

Τέλος, ὁ ἐθισμὸς τῶν νέων στὸ διαδίκτυο σμικρύνει, ὅπως ἀποδεικνύεται,  τοὺς πνευματικοὺς ὁρίζοντές τους, ἀφοῦ οἱ διαδικτυακὲς περιπλανήσεις τοὺς ἐπικεντρώνονται στὴ χρήση παιχνιδιῶν καὶ ἀνούσιων ἐφαρμογῶν, χωρὶς μορφωτικὸ περιεχόμενο.

Ἡ συνεχὴς καὶ ἀδιάκοπη ἐνασχόληση τοῦ ἐφήβου μὲ ὅλες τὶς παραπάνω ἀνούσιες παιδαγωγικὰ ἐφαρμογὲς τοῦ διαδικτύου ὀξύνει ἀκόμα περισσότερο τὴ γλωσσικὴ ἔνδεια τοῦ σύγχρονου νεοέλληνα. Ἐνισχύει τὴ λεξιπενία τοῦ κατὰ τρόπο ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀντιληφθεῖ γλωσσικοὺς ὅρους καὶ ἐκφράσεις ποὺ γέννησε ἡ ἴδια ἡ γλώσσα του καὶ οἱ ὁποῖοι μετατρέπονται σὲ νεκρὲς λέξεις, ποὺ ἁπλῶς παραπέμπουν σὲ κάποιο ἔνδοξο παρελθόν. Τὸ πρόβλημα αὐτὸ δὲν ἔχει ἁπλῶς καὶ μόνο μορφωτικὲς συνέπειες στοὺς νέους, οἱ ὁποῖοι ἀδυνατοῦν νὰ ἀναπτύξουν μία συγκροτημένη καὶ ὁλοκληρωμένη προσωπικότητα.

Οἱ ἔφηβοι ἐμφανίζουν συνάμα καὶ γλωσσικὴ ἀνεπάρκεια κατανόησης τοῦ περιεχομένου τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας. Ὄροι ὅπως «τριαδικός», «ἀγέννητος», «γεννητός», «ἀμέθεκτος», «μεθεκτός», «ἄκτιστος», «κτιστός», «ἐκπόρευση», «ἐνσάρκωση», «σωτηρία», «χάρη», «πίστη», «μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας» ἢ  «αἰώνια ζωὴ» καὶ ἄλλοι, διὰ τῶν ὁποίων διατυπώθηκε μὲ τὴ μέγιστη δυνατὴ ἀκρίβεια ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τὸ περιεχόμενο τῆς πίστεως, δὲν θεωροῦνται σήμερα δεδομένοι ἂν δὲν τύχουν ἐπαρκοῦς ἀποσαφήνισης ἀπ’ ὅποιον τοὺς χρησιμοποιεῖ. Στὸ βαθμὸ λοιπόν, κατὰ τὸν ὁποῖο ὁ ἐθισμὸς τῶν νέων στὸ διαδίκτυο συμβάλλει στὸν περιορισμὸ τῶν πνευματικῶν ὁριζόντων τους καὶ παρεμποδίζει, ὅπως ἀποδείχθηκε, τὴ κατανόηση ὅρων ποὺ διατυπώνουν τὸ περιεχόμενο τῆς πίστεως, συνιστᾶ καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ποιμαντικὸ πρόβλημα ποὺ πρέπει νὰ θεραπευτεῖ.

[1] Subrahmanyam, K., Greenfield, P., Kraut, R., & Gross, E., «The Impact of Computer Use on Children’s and Adolescents’ Development»,  Journal of Applied Developmental Psychology, σσ. 22, 7-30.

[2] http://www.newsbomb.gr/koinwnia/story/277704/nai-sto-hamogelo–nai-sto-diadiktyo–nai-stis-nees-tehnologies.

[3] Eric J. Moody, «Internet Use and Its Relationship to Loneliness», CyberPsychology & Behavior,  4 (3), 2001, σσ. 393-401.  Lemmens S. J., Valkenburg  M. P.,  Jochen P., «The Effects of Pathological Gaming on Aggressive Behavior», Journal of Youth and Adolescence 40, 2011, σσ. 38-47.

[4] Μαντζαρίδης Γ., Χριστιανική Ἠθική, Θεσσαλονίκη 1991, σ. 425.

[5] Ὄπ. πάρ. σ. 37.

[6] Ὄπ. πάρ. σ. 45.

[7] Ὄπ. πάρ. σ. 109.

[8] Ὄπ. πάρ. σ. 204.

[9] Γιὰ τὸ νέο περιεχόμενο ποὺ προσλαμβάνει ἡ ἔννοια τῆς εἰρήνης στὸν Χριστιανισμὸ βλ. σχ. Στογιάννος Π. Β., Πρώτη Ἐπιστολὴ Πέτρου, Θεσσαλονίκη 2003, σσ. 103-104, 461.

[10] Μαντζαρίδης Γ., ὄπ. πάρ. , σ. 227.

πεμπτουσία