Ὀρθόδοξη ἑρμηνεία σέ δύσκολα χριστολογικά ἐδάφια

 

 τοῦ π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου (†)

Ὑπάρχουν δυσνόητα Γραφικά ἐδάφια, τά ὁποῖα διαστρεβλώνουν οἱ αἱρετικοί, μέ ἀποτέλεσμα νά ὁδηγοῦν στήν ἀπώλεια (Β' Πέτρ. β' 1, γ' 16). Γι' αὐτό τό λόγο πρέπει νά ἀναφέρουμε τήν ἑρμηνεία ποῦ δίνει ἡ Ἐκκλησία (Ἅ' Τίμ. γ' 15) στά ἐδάφια αὐτά.

 1. «Κύριος ἔκτισε μέ ἀρχήν ὁδῶν αὐτοῦ» (Παροιμ. ἡ' 22).

 Τό ἐδάφιο μᾶς λέγει πώς μέ τή σάρκωση τῆς Σοφίας, δηλαδή τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ (Παροιμ. θ' 1. Ἰω. ἅ' 14. Ἅ' Κόρ. ἅ' 24), ἀνοίχθηκε γιά τά «ἔργα τοῦ Θεοῦ», δηλαδή γιά τούς ἀνθρώπους καί γιά ὁλόκληρη τή δημιουργία, νέα ὁδός σωτηρίας (Ἰω. Ἰδ' 6). Τό «ἔκτισε μέ» δέν ἀναφέρεται συνεπῶς στήν προαιώνια ὕπαρξη τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἀλλά στή σάρκωσή Του καί ἀντιδιαστέλλεται ἀπό τό «γεννᾶ μέ» (Παροιμ. ἡ' 25), δηλαδή πρός τήν προαιώνια γέννηση τοῦ Υἱοῦ (πρβλ. Ἰω. ἅ' 1, 14, Φιλιπ. β' 7, Ἑβρ. ἅ' 1-2).

 Καί ἄλλα ἐδάφια τῆς Γραφῆς ἔχουν παρόμοια σημασία- «ἄς γνωρίζουν λοιπόν καλά ὅλοι οἱ Ἰσραηλίται, ὅτι ὁ Θεός "ἐποίησεν" καί Κύριον καί Χριστόν τοῦτον τόν Ἰησοῦν, τόν ὁποῖον σεῖς ἐσταυρώσατε» (Πράξ. β' 36). Τό «ἐποίησε» Ἀναφέρεται πάλι «στούς λόγους τοῦ σωτηριώδους θείου σχεδίου», ὄχι στήν ἄναρχο γέννηση τοῦ Υἱοῦ, γι' αὐτό καί χρησιμοποιεῖται ἡ δεικτική ἀντωνυμία, «τοῦτον τόν Ἰησοῦν» (Μ. Βασιλ.). Ὁ Θεός προσέφερε σ' Αὐτόν τήν ἐξουσία καί τή δεσποτεία «ἐπί πάντων» (Μάτθ. κή' 18, Ἅ' Κόρ. ἐ' 27. Πρβλ. Δᾶν. ζ' 13-14), γιατί ὡς ἄνθρωπος ὁ Χριστός δέν τήν εἶχε- ἦταν «μικρότερος καί ἀπό τούς...

Ἀγγέλους» (Ψάλμ. ἡ' 6. Ἔβρ. β' 7-9).

2. «Ὁ Πατήρ μου μείζων μου ἐστί» (Ἰω. Ἰδ' 28).

Τό «μείζων» μπορεῖ νά σημαίνει διαφορά στή δύναμη, στή σοφία, στό ἀξίωμα, στόν ὄγκο, στό χρόνο, στήν οὐσία, Ἀλλά καί στήν αἰτία. Ὁ Πατήρ δέν εἶναι μεγαλύτερος ἀπό τόν Υἱό στή δύναμη ἡ στή σοφία, γιατί ὁ Υἱός εἶναι «Θεοῦ δύναμις καί Θεοῦ σοφία» (Ἅ' Κόρ. ἅ' 24).

Δέν μπορεῖ πάλι νά εἶναι μεγαλύτερος στό ἀξίωμα ἡ στήν τιμή, γιατί τοποθετεῖται στά δεξιά τοῦ Θεοῦ (Ψάλμ. ρθ' 1, Ἑβρ. ἅ' 3) τό «δεξιόν» δέν ἐκλαμβάνεται σωματικά, σάν ὁ Θεός νά ἔχει «δεξιά» καί «ἀριστερά», οὔτε σημαίνει «χαμηλότερο τόπο», ἀλλά σχέση ἰσότητας (πρβλ. Ψάλμ. μδ' 7. Μάτθ. ἰστ' 27. Πράξ. β' 34. 'Ἔβρ. ἅ' 8, Ἰβ' 2. Ἀποκ. ἴα' 15, κβ' 3-4,ἐ' 13).

Τό νά ὑποστηρίξει βέβαια κανείς πώς ὁ Πατήρ εἶναι μεγαλύτερος ἀπό τόν Υἱό στόν ὄγκο, τοῦτο καταντάει γελοῖο.

Ἀλλά οὔτε καί στό χρόνο ὁ Πατήρ εἶναι μεγαλύτερος, γιατί διά τοῦ Υἱοῦ δημιουργήθησαν οἱ αἰῶνες (Ἑβρ. ἅ' 2) καί ὁ Υἱός ὑπῆρχε «ἐν ἀρχή» (Ἰω. ἅ' 1), ἦταν δηλαδή ἄναρχος καί προαιώνιος (Παροιμ. ἡ' 30. Ἑβρ. ζ' 3. Ἀποκ. ἅ' 17-18, κβ' 12-13).

Βέβαια θά μπορούσαμε νά ποῦμε πώς τό «μείζων» δέν ἀναφέρεται στίς σχέσεις μεταξύ τῶν δύο θείων ὑποστάσεων, ἀλλά μεταξύ του Πατρός καί τῆς ἀνθρώπινης φύσης τοῦ Υἱοῦ, Ἀλλά, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, τοῦτο θά ἦταν μέν ἀληθινό, ὅμως ὄχι σπουδαῖο, διότι «τί τό θαυμαστόν, ἐάν ὁ Θεός εἶναι ἀνώτερός του ἀνθρώπου;».

Τό «μείζων», κηρύττει ἡ Ἐκκλησία (Ἅ' Τίμ. γ' 15) δέν εἶναι μόνο τοῦ στή Γραφή- ἐκεῖ βρίσκουμε καί τό «ἐν ἐσμέν» (Ἰω. ἰ' 30), πράγμα γιά τό ὁποῖο οἱ Ἰουδαῖοι ἐπεχείρησαν νά λιθοβολήσουν τόν Χριστό, ἐπειδή ὀρθά τό ἐξέλαβαν πώς σημαίνει ἰσότητα πρός τόν Πατέρα (Ἰω. ἰ' 29-33, Πρβλ. Φιλιπ. β' 6)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ:Ι.Μ.Παντοκράτορος