Ὁ συμβολισμὸς τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ, τοῦ Δημήτρη Μαυρίδη,

Ἀρχαιότατο σύμβολο ὁ μονοκέφαλος ἀετός εἶναι γνωστός ὡς αὐτοκρατορικό σύμβολο ἰσχύος, ζωτικότητας καί ἀναγέννησης. Ἀπαντᾶται σέ ὅλη τή μακραίωνη ἱστορία τῶν δύο ρωμαϊκῶν αὐτοκρατοριῶν, ἀλλά καί στίς προγενέστερες ἑλληνικές πόλεις, ὅπως καί σέ ἀναρίθμητες ἄλλες συμβολικές χρήσεις συνοδεύοντας θεούς καί ἥρωες. Ὡστόσο, ἡ παραλλαγή τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ ὑπῆρξε σύμβολο ὑπέρτατης δύναμης γιά τούς Μυκηναίους, τούς Βαβυλώνιους καί τούς Χιττῖτες, ἀπό τούς ὁποίους εἶναι πιθανό νά τόν υἱοθέτησαν οἱ Τουρκομάνοι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί οἱ Σελτζοῦκοι τοῦ Ρούμ, γιά νά τόν δανειστοῦν οἱ Σταυροφόροι καί νά τόν μεταφέρουν στήν Εὐρώπη, ὅπου ἔγινε γνωστός ὡς αὐτοκρατορικό σύμβολο τῆς Ρωσίας τῶν Τσάρων καί τῆς Αὐστρίας τῶν Ἀψβούργων.

Τά δύο κεφάλια τοῦ ἀετοῦ ἑρμηνεύονται συνήθως ὡς ἔκφραση τῆς διπλῆς φύσης ἤ τῆς δυσυπόστατης ἰσχύος αὐτῶν πού τόν χρησιμοποιοῦν, ἀλλά καί ὡς μιά ὑπέρτατη ἔκφραση κυριαρχίας καί δύναμης.

Στό Βυζάντιο ὁ δικέφαλος ἀετός ἐμφανίζεται καί γίνεται γνωστός κατά τήν ἐποχή τῶν Κομνηνῶν. Ὁ συμβολισμός τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ στή νεοελληνική ἱστορία ξεκινᾶ κατά τήν αὐγή τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ μέ τόν διανοούμενο αὐτοκράτορα τῆς Νίκαιας Θεόδωρο Β´ Λάσκαρι, ὁ ὁποῖος εἰκονίζεται τό 1250 περίπου πατώντας σέ ὑποπόδιο μέ παράσταση τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ˙ πρᾶγμα πού ἴσως συμβολίζει τά αὐτοκρατορικά δικαιώματα στήν Εὐρώπη καί τήν Ἀσία. Ὁ 13ος αἰώνας εἶναι μιά ἐποχή κατά τήν ὁποία τό Βυζάντιο, — ἡ Ρωμανία ὅπως εἶναι....τό πραγματικό του ὄνομα —, βρίσκεται σέ διμέτωπο ἀγῶνα ἀντιμετωπίζοντας τήν ἐπιβολή τῆς Δύσης καί τῆς Ἀνατολῆς. Εἶναι μιά ἐποχή, στήν ὁποία διακρίνεται καθαρά ἕνα ἀπό τά μόνιμα χαρακτηριστικά τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας: οἱ ἀπειλές γιά ὁλοκληρωτικό ἀφανισμό καί οἱ συνεχεῖς ἀγῶνες γιά ἐπιβίωση. Εἶναι καί μιά ἐποχή κατά τήν ὁποία οἱ διανοούμενοι καί οἱ αὐτοκράτορες τῆς Νίκαιας πιάνουν ξανά τό νῆμα τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας γιά νά ἀνοίξουν τόν δρόμο πρός τόν Νέο Ἑλληνισμό.

Ὁ βασιλικός δικέφαλος ἀετός περνᾶ στούς Παλαιολόγους καί διατη-ρεῖται ὡς σύμβολο καί μετά τήν Ἅλωση. Ἀποκτᾶ τότε ἀλυτρωτική, δηλαδή ἀπελευθερωτική, σημασία καί γίνεται σύμβολο τῆς Μεγάλης Ἰδέας, πού γεννήθηκε στήν Πύλη τοῦ Ρωμανοῦ τήν αὐγή τῆς 29ης Μαΐου 1453. Ἡ ἔνδοξη πτώση τῆς Βασιλεύουσας καί τῆς Αὐτοκρατορίας συνοδεύεται ἀπό τήν αὐτοθυσία τοῦ "ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος" ἀγωνιζόμενου αὐτοκράτορα καί τῶν συμπολεμιστῶν του, πού ἠθικά καί συναισθηματικά συγκλονίζει πάντα τόν Ἑλληνισμό μέ ἀμείωτη ἔνταση. Γιά τό ὑπόδουλο Γένος τά αὐτοκρατορικά δικαιώματα δέν μεταφέρονται στή νέα δυναστεία τοῦ ἀσιάτη κατακτητῆ καί οἱ σουλτάνοι δέν εἶναι οἱ νόμιμοι διάδοχοι τῶν αὐτοκρατόρων. Ἡ Κωνσταντινούπολη δέν εἶναι πλέον ἡ οἰκουμενική πρωτεύουσα, ἀλλά ἡ σκλαβωμένη μάνα τῶν Ρωμηῶν. Στήν πόλη τῶν αὐτοκρατόρων κυριαρχεῖ τώρα τό ἑτερόδοξο, τό ἀλλότριο, ἡ ἀμάθεια καί ἡ βαρβαρότητα. Δέν ὑπάρχει πιά ἡ ὑπερεθνική, ὑπερφυλετική ἑνότητα πού ἐνσαρκώνει ὁ αὐτοκράτορας καί πραγματώνει ἡ Ἀνατολική Ἐκκλησία. Ἡ νέα πολυπολιτισμική πραγματικότητα ἐπιβάλλεται ἀπό τήν ὀθωμανική διοίκηση. Αὐτό, ὅμως, πού μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔλαμψε, καταυγάζοντας Ἀνατολή καί Δύση, εἶναι βέβαιο ὅτι θά ἀνορθωθεῖ καί πάλι μέ νέα δόξα καί ἀκτινοβολία. Ὁ δικέφαλος ἀετός δέν χάνεται, ἀλλά ἀνανεώνει τή συμβολική του δύναμη καί σημαίνει τώρα τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη γιά τήν ἀνάσταση καί τήν ἀνόρθωση τῆς Ρωμανίας. Ἡ παρουσία τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ μπορεῖ ἐπίσης νά θεωρηθεῖ ὡς ὑπόμνηση τῆς βυζαντινῆς μας καταγωγῆς καί τῆς συνέχειας τῆς Ρωμηοσύνης.

Ὁ δικέφαλος ἀετός γίνεται κατά τήν Τουρκοκρατία σύμβολο καί γιά ἕνα ἀκόμη σταθερό χαρακτηριστικό τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας: τό αἴτημα τῆς ἀναγέννησης καί τῆς ἀποκατάστασης τῆς ἀρχαίας δόξας.

Ὁ δικέφαλος ἀετός, χωρίς νά ἀναφέρεται στή λαϊκή ποίηση καί τό δημοτικό τραγούδι, ἐμφανίζεται σέ πολυάριθμες καί πολύμορφες ἀπεικονίσεις. Στά δάπεδα τῶν μεταβυζαντινῶν ἐκκλησιῶν ὑπάρχει συχνά δικέφαλος ἀνάγλυφος ἀετός κάτω ἀπό τόν τροῦλλο. Ἐμφανίζεται στή διακόσμηση τῶν ἐκκλησιῶν καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν σκευῶν, στίς σφραγίδες γιά τό Χριστόψωμο, στήν ξυλογλυπτική, τά ἐκκλησιαστικά σκεύη, τά σινιά, τά κεντήματα, τά παγούρια, τήν ὑφαντική καί τίς ἐνδυμασίες, τήν ἀγγειοπλαστική καί τήν κεραμική. Στήν ἀρχιτεκτονική βρίσκεται στή ζωγραφική τῶν λαϊκῶν σπιτιῶν, τά ὑπέρθυρα, τό τζάκι καί τίς κτητορικές ἐπιγραφές. Ὁ δικέφαλος ἀετός γίνεται ἐπίσης ἔμβλημα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Ἐκεῖ ὅμως, ὅπου ὁ δικέφαλος ἀετός ἀποτελεῖ τό πιό συχνό θέμα, εἶναι ἡ λαϊκή ἀργυροχοΐα, ὅπου διακοσμεῖ ἕνα κόσμο λεβεντιᾶς, φιλότιμου καί ἀρετῆς˙ ὅπως στά γιαταγάνια καί τά χατζάρια, τά καριοφύλια, τίς παλάσκες, τά χαϊμαλιά, τίς πόρπες, τά κιουστέκια, τά γιορντάνια, τά τεπελέκια, τά σκουλαρίκια, τά βραχιόλια, τίς ταμπακιέρες, τά φυλαχτά, τούς σταυρούς καί πάμπολλα ἄλλα πολύτιμα ἀντικείμενα - φορεῖς τοῦ λαϊκοῦ μας πολιτισμοῦ.

Σήμερα ἡ χρήση τοῦ συμβολισμοῦ τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ σημαίνει τήν ἐπιμονή στή δύναμη τῆς παράδοσης, τήν ὑπόμνηση τῆς ἱστορικῆς συνέχειας καί τό αἴτημα γιά ἀναγέννηση.

***

Από τα σχόλια που ακολούθησαν την ανάρτηση αυτή του «Αντίβαρου»…

Ἀετὸς ὡς σύμβολο καὶ συμβολισμὸς

του Δημητρίου Γ. Μαυρίδη

Ἀξιότιμε κ. Δ. Μαυριδη,

Πολὺ καλὴ ἡ ἰδέα γιὰ τὴν ἐπικαιροποίηση τοῦ «μόνο-δικεφαλικού» ζητήματος τοῦ ἀρχαίου συμβόλου τοῦ ἀετοῦ. Ὅτι ὁ ἀετὸς εἶναι πανάρχαιο σύμβολο δὲν νομίζω ὅτι ἀμφιβάλλει κανεὶς (βλέπε Χετταίοι, Κομμαγηνή, 2ος π. Χ. αἰώνας, κ.α.).

Εἶναι ἐπίσης γεγονός, ὅτι στὸ Μιθριδατικό Βασίλειο τοῦ Πόντου ἔχουμε ἀπεικονίσεις μονοκεφαλῶν ἀετῶν σὲ νομίσματα τῆς Σινώπης (ΣΙΝΩ), ὁπού ὁ ἀετὸς κρατά στὰ νυχιὰ τοῦ ἕνα δελφίνι (βασικὸς διατροφικὸς πόρος καὶ γιὰ τοὺς Μοσσύνικους τοῦ Ξενοφώντα, ὁπού ἡ πελασγο-ελληνική λέξη «Μόσσυν» σημαίνει κάτι σὰν ξύλινο κατασκεύασμα). Μὴν ξεχνᾶμε ὅτι καὶ τὸ σύμβολο ἑνὸς τῶν εὐαγγελιστῶν (Ἰωάννου Θεολόγου) εἶναι ὁ ἀετός.

Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸν ρωμακό στρατό, τοῦ ὁποίου τὸ σύμβολο ἦταν ὁ δικέφαλος ἀετὸς καὶ τὸν ὁποῖο ἀντεκατέστησε μετὰ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μὲ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ (ἐν τούτω νίκα).

Παρέμεινε ὅμως στὴν Ρωμανία (Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία) ὁ «δεξιώψ» μονοκέφαλος ἀετὸς συμβόλου τοῦ στρατοῦ καὶ τοῦ κράτους καὶ μάλιστα σὲ κόκκινο χρῶμα. Κάτι παρόμοιο ἔχουν καὶ σήμερα οἱ Ἀλβανοί. Εἶναι ἕνα «δάνειο» ἀπὸ τὸ Δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου ἢ μᾶλλον ὀρθότερα ἔχουν τὴν ἴδια σημαία ὅπως καί πρίν, ἀλλὰ μὲ «μεταλλαγμένη» πλέον ἐθνικὴ συνείδηση, «δῶρο» καὶ αὐτὸ τῆς Δύσης πρὸς τὸν ἀπὸ αἰῶνες τώρα πολυταλαιπωρημένο καὶ πολυαποπροσανατολισμένο λαὸ τῆς Ἀλβανίας.

Μέχρι τὴν ἐποχὴ τοῦ Παφλαγόνα (Κασταμονή) Ἰσαακίου Κομνηνού ἡ ἄνω σημαία δὲν ἄλλαξε, ἔγινε ὅμως μετὰ δικέφαλος (ἀπὸ τὸ μυθικὸ δικέφαλο ἀετὸ «Χάγκα»), καθὼς ἔτσι ἦταν καὶ τὸ οἰκόσημο τῶν Κομνηνών στὴν Κασταμονή (Παφλαγονία τοῦ Πόντου).

Ἔτσι τὸν παρέλαβε καὶ τὸ Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὁ δὲ Θεόδωρος Λάσκαρις (Αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας) ἔβαλε στέφανο ἀνάμεσα στὶς δύο κεφαλές, κάτι ποὺ ἔκανε καὶ τὸ Δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου. Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης (Αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας) πρόσθεσε δέ στὸ δεξὶ πόδι μία ρομφαία καὶ στὸ ἀριστερὸ τὴν ὑδρόγειο μὲ σταυρὸ ἐπὶ «κόρυθος» κατὰ τὸν Ὅμηρο.

Οἱ Κομνηνοί τῆς Τραπεζούντας υἱοθέτησαν καὶ αὐτοὶ τὸν δικέφαλο ἀετό, παρόλο ποὺ προύπηρχε ἡ ἱστορικὴ ἐκδοχὴ τοῦ μονοκέφαλου ἀετοῦ, γιὰ νὰ δηλώσουν τὴν συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, ἐπίστρεψαν ὅμως στὸν μονοκέφαλο μετὰ τὸ 1261, ὅταν ὁ Μιχαὴλ Παλαιολόγος ἀνακατάλαβε τὴν Πόλη καὶ στεφάνωσε καὶ τὶς δύο κεφαλές. Αὐτὴ ἦταν καὶ ἡ μορφὴ τῆς σημαίας, ὅταν ἀλώθηκε ἡ Πόλη.

Αὐτὴν τὴν μορφὴ τὴν πῆραν ὅλοι οἱ μετέπειτα ἀνὰ τὸν κόσμο ποὺ ἤθελαν νὰ εἶναι ἢ νὰ φαίνονται αὐτοκρατορίες, ὅπως π. χ. ἡ Ρωσία (ἐπειδὴ ὁ Τσάρος Ἰβάν Γ’ Βασιλίεβιτς ἐνυμφεύθηκε τὴν ἀνηψιά τοῦ τελευταίου αὐτοκράτορα τὴν Σοφία), ἡ Πρωσσία καὶ ἡ Αὐστροουγγαρία (μὲ σχεδὸν ἀπαράλλακτη μορφὴ καὶ χρώματα) γιὰ νὰ ὑποδηλώσουν ὅτι εἶναι οἱ συνεχιστὲς τῆς Ρωμακής Αὐτοκρατορίας (Ἅγια Ρωμακή Αὐτοκρατορία Γερμανικοῦ Ἔθνους), ἐνῶ στὴν πραγματικότητα ἦταν εἶναι καὶ θὰ εἶναι οἱ καταστροφεῖς της, μὲ τὶς εὐλογίες βέβαια καὶ τοῦ Βατικανού.

Ὁ ἐν διδασκάλοις ἐλάχιστος

Δημήτριος Γ. Μαυριδης

***
Σχετικὰ μὲ τὸν δικέφαλο ἀετό.
Submitted by Μαρκήσιος (not verified) on Thu, 05/08/2010 - 18:39.
Σχετικὰ μὲ τὸν δικέφαλο ἀετό. Τὸ σημερινὸ ἔμβλημα τῆς τουρκικῆς ἀστυνομίας εἶναι ὁ δικέφαλος ἀετός. Πιστεύω υἱοθέτησαν οἱ Τοῦρκοι αὐτὸν γιὰ νὰ δείξουν ὅτι εἶναι ἡ συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς αὐτκρατορίας ἀνήκει καὶ σ' αὐτούς. Διαπίστωσα ταξιδεύοντας στὴν Τουρκία ὅτι φροντίζουν οἱ Τοῦρκοι νὰ υἱοθετοῦν μεγάλα κομμάτια τῆς δικῆς μας ἱστορίας ἐπ' ὠφελεία τῆς φτιαγμένης δικῆς τους. Αὐτὸ δείχνει τὴν ἐξυπνάδα τοὺς διότι σὲ βάθος χρόνου θὰ εἶναι οἱ κυρίαρχοι τῶν ὅσων διαδραματίστηκαν στὴ μεσογειακὴ λεκάνη. Ἐμεῖς ἂς προσέχαμε.....
Πηγή: http://www.antibaro.gr/node/1828
***
Δικέφαλος ἀετὸς
Ἀπὸ τὴ Βικιπαίδεια, τὴν ἐλεύθερη ἐγκυκλοπαίδεια
Ὁ Δικέφαλος ἀετὸς τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Ἡ ἀριστερὴ κεφαλὴ (ποὺ εἶναι στραμμένη πρὸς τὴν δύση) συμβολίζει τὴ Ρώμη, ἐνῶ ἡ δεξιὰ (ἀνατολὴ) συμβολίζει τὴν Κωνσταντινούπολη. Ὁ σταυρὸς καὶ ἡ σφαίρα στὰ νύχια συμβολίζουν τὴν πνευματικὴ καὶ κοσμικὴ ἐξουσία ἀντίστοιχα. Ὁ ἀετὸς στέκει ἐπάνω σὲ δάφνινο στεφάνι. Ἀνάγλυφο στὸ οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης. Ὁ δικέφαλος ἀετὸς εἶναι ἕνα σύμβολο ποὺ ἀπαντᾶται συχνὰ σὲ οἰκόσημα, ἐμβλήματα καὶ σημαῖες. Συνδέεται ἐπίσης καὶ μὲ τὴ βυζαντινὴ αὐτοκρατορία, καθὼς στὴ βυζαντινὴ οἰκοσημολογία, τὰ δύο κεφάλια τοῦ ἀετοῦ ἀντιπροσωπεύουν τὴ διπλὴ ἐξουσία τοῦ αὐτοκράτορα (κοσμικὴ καὶ θρησκευτική), καθὼς καὶ τὴν κυριαρχία τῶν βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων ἀπὸ τὴν ἀνατολὴ ἕως τὴ δύση.
Διάφορα ἀνατολικὸ-εὐρωπαϊκὰ ἔθνη τὸ υἱοθέτησαν ἀπὸ τοὺς Βυζαντινοὺς καὶ συνεχίζουν νὰ τὸ χρησιμοποιοῦν ὡς ἐθνικὸ σύμβολό τους μέχρι σήμερα, ὅπως ἡ Σερβία, τὸ Μαυροβούνιο, ἡ Ἀλβανία, ἡ Ἀρμενία καὶ παλιότερα ἡ Ρωσικὴ Αὐτοκρατορία.
Προέλευση
Δικέφαλοι ἀετοὶ ἔχουν χρησιμοποιηθεῖ ὡς διακοσμητικὰ στοιχεῖα γιὰ πολλοὺς αἰῶνες. Ἔχουν βρεθεῖ σὲ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα τοῦ πολιτισμοῦ τῶν Χετταίων ποὺ χρονολογοῦνται ἀπὸ τὸν 20ό αἰώνα π.Χ. ὡς τὸν 13ο αἰώνα π.Χ..[1] Κυλινδρικὲς σφραγίδες ποὺ ἀνακαλύφτηκαν στὸ Bogazkoy, μία ἀρχαία πρωτεύουσα τῶν Χετταίων ποὺ βρίσκεται στὴν σημερινὴ Τουρκία, φέρουν τὴν ἀπεικόνιση ἑνὸς δικέφαλου ἀετοῦ μὲ φτερά. Πιθανῶς εἶναι ἀπὸ τὸν 18ο αἰώνα π.Χ., καὶ χρησιμοποιεῖτο σὲ ἐμπορικὲς συναλλαγές. Μιοα παρόμοια ἀναπαράσταση βρίσκεται στὴν ἴδια περιοχὴ σὲ δύο ἀρχαία μνημεῖα: στὸ Alacahoyuk (περίπου 1.400 π.Χ.) καὶ στὸ Yazilikaya (πρὶν ἀπὸ τὸ 1.250 π.Χ.). Ἡ δεύτερη ἀπεικόνιση φαίνεται νὰ ἔχει θρησκευτικὸ πλαίσιο, μὲ τὸν ἀετὸ νὰ εἶναι σύμβολο μίας θεότητας. Ὁ δικέφαλος ἀετὸς σιγὰ σιγὰ παύει νὰ χρησιμοποιεῖται κατὰ τὴ διάρκεια τῆς τελευταίας περιόδου τῶν Χετταίων ἀπὸ τὸν 9ο αἰώνα π.Χ. μέχρι τὸν 7ο αἰώνα π.Χ., καὶ τελικὰ ἐξαφανίζεται μετὰ ἀπὸ τὸ τέλος τῆς αὐτοκρατορίας.
Μία ἄλλη χρήση τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ σημειώνεται κατὰ τὴν περίοδο ἐξουσία τῆς δυναστείας τῶν Ἀρσακιδῶν στὴν Ἀρμενία καὶ ἀπὸ τὴν οἰκογένεια Mamikonian [2] ἀπὸ τὸν τρίτο ἕως τὸν ἔνατο αἰώνα.
Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία
Δικέφαλος ἀετὸς σὲ αὐτοκρατορικὰ ἄμφια, μέσα τοῦ 14ου αἰώνα.Στὴν Κωνσταντινούπολη χρησιμοποιοῦνταν ὁ παραδοσιακὸς ρωμαϊκὸς μονοκέφαλος ἀετὸς τουλάχιστον μέχρι τὴν ὑστερορωμαϊκὴ περίοδο. Στοὺς βυζαντινοὺς χρόνους οἱ ἀετοὶ ἀντικαταστάθηκαν ὡς ἐπίσημα ἐμβλήματα τοῦ κράτους ἀπὸ τὸν σταυρὸ καὶ τὸ χριστόγραμμα, καθὼς θεωροῦνταν εἰδωλολατρικὸ σύμβολο. Ὁ δικέφαλος ἀετὸς χρησιμοποιήθηκε εὐρέως ὡς μοτίβο σὲ περσικὰ καὶ Ἀρμενικὰ ἔργα τέχνης κατὰ τὴν διάρκεια τῶν πρώτων αἰώνων μ.Χ. μέχρι τὸν 10ο αἰώνα μ.Χ.
Σύμφωνα μὲ τὴν πιὸ ἐπικρατοῦσα θεωρία, ὁ δικέφαλος ἀετὸς υἱοθετήθηκε γιὰ πρώτη φορὰ ὡς αὐτοκρατορικὸ ἔμβλημα ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἰσαάκιο Κομνηνὸ (1057-1059), ἐμπνευσμένο ἀπὸ τὶς τοπικὲς παραδόσεις γιὰ ἕνα μυθικὸ ὄν, τὸ haga, στὴν πατρίδα του, τὴν Παφλαγονία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ τοπικοὶ μύθοι διηγοῦνται γιὰ ἕναν γιγάντιο ἀετὸ μὲ δύο κεφάλια ποὺ εὔκολα σήκωνε ἕναν ὁλόκληρο ταῦρο μὲ τὰ νύχια του. Τὸν λέγανε haga καὶ ἦταν προσωποποίηση τῆς δύναμης, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι συχνὰ στὶς προσευχὲς τοὺς ζητοῦσαν τὴν προστασία του.[3]
Ἴσως ἡ ἐπιρροὴ τῶν δυτικῶν ἱπποτῶν κατὰ τὴ διάρκεια τῆς πρώτης σταυροφορίας νὰ εἶναι αἰτία γιὰ τὴν χρήση θυρεῶν κατὰ τὰ δυτικὰ ἐραλδικὰ πρότυπα. Μετὰ ἀπὸ τὴν τέταρτη σταυροφορία καὶ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης τὸ 1204, ὁ δικέφαλος ἀετὸς ἄρχισε νὰ χρησιμοποιεῖται στὸ Δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου καὶ τὴν Αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας. Στὴν δύση ἀναφέρεται γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1250, ἐνῶ ὁ Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης τὸν ἐπέλεξε γιὰ σύμβολό της αὐτοκρατορίας του.
Δικέφαλος ἀετὸς σὲ γυάλινο παράθυρο τοῦ Ἁγίου Νικολάου στὸ Τάρπον Σπρίνγκς στὴν Φλόριδα. Μετὰ ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ τὴν ἀποκατάσταση τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, τὸ σύμβολο χρησιμοποιήθηκε ὡς ἔμβλημα τῆς αὐτοκρατορικῆς οἰκογένειας. Δὲν εἶναι βέβαιο ὅτι ἀποτελοῦσε ἐπίσημο ἔμβλημα τῆς αὐτοκρατορίας, ἀφοῦ ἐμφανίζεται μὲν σὲ αὐτοκρατορικὲς σφραγίδες καὶ ἄλλα προσωπικὰ ἀντικείμενα καὶ σύμβολα τῆς δυναστείας, π.χ. σὲ αὐτοκρατορικὲς στολὲς καὶ πατριαρχικὰ ἄμφια, ἀλλὰ λείπουν ἀπεικονίσεις αὐτοκρατόρων ὅπου νὰ ἀπεικονίζονται μὲ τὸν δικέφαλο ἀετὸ ὡς σύμβολό τους.
Στὴ βυζαντινὴ ἐποχή, ὁ δικέφαλος ἀετὸς σχεδὸν πάντα ἔφερε τὰ χρώματα τῆς αὐτοκρατορικῆς ἐξουσίας, ποὺ ἦταν τὸ χρυσὸ καὶ τὸ πορφυρό. Ἕνας μαῦρος ἀετὸς σὲ χρυσὸ ὑπόβαθρο χρησιμοποιήθηκε σὲ κύκλους ἐκτός της αὐτοκρατορικῆς οἰκογένειας, δείχνοντας τὴν κατώτερη θέση αὐτῶν ποὺ τὸ χρησιμοποιοῦσαν, ἀφοῦ ὁ μαῦρος ἀετὸς ἦταν «ἡ σκιὰ» τοῦ χρυσοῦ ἀετοῦ τοῦ αὐτοκράτορα.
Ἁγία Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία
Ἡ πρώτη ἀναφορὰ χρήσης τοῦ δικέφαλου ἀετοῦ στὴν Δύση χρονολογεῖται ἀπὸ τὸ 1250, στὰ οἰκόσημα τοῦ αὐτοκράτορα Φρειδερίκο Β' τῆς Ἁγίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ὅπως καταγράφηκαν ἀπὸ τὸν Ματθαῖο τοῦ Παρισιοῦ. Ὁ ἀετὸς αὐτὸς συχνὰ ἐμφανίζεται σὲ μαῦρο χρῶμα καὶ σὲ χρυσὸ ὑπόβαθρο, καὶ ἀντικατέστησε τὸν παλαιότερο μονοκέφαλο ἀετό. Ἀργότερα χρησιμοποιήθηκε καὶ ἀπὸ τὶς ἔνοπλες δυνάμεις πολλῶν γερμανικῶν πόλεων καὶ ἀριστοκρατικῶν οἰκογενειῶν.
Μετὰ ἀπὸ τὴ διάλυση τῆς Ἁγίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας τὸ 1806, ὁ δικέφαλος ἀετὸς διατηρήθηκε ἀπὸ τὴν Αὐστριακὴ Αὐτοκρατορία καὶ τὴν Αὐστροουγγαρία. Χρησιμοποιήθηκε ἐπίσης ἀπὸ τὴ Γερμανικὴ Ὁμοσπονδία (1815–1866) καὶ τὴν Αὐστρία (τὸ διάστημα 1934-1938).
Παραπομπὲς
1. ἀρχαιολογικά ευρηματα των Χετταιων
2. The Evolution of the Armenian Flag, at armenianheritage.com
3. Ν. Ζαφειρίου, "Ἡ ἑλληνικὴ σημαία ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ὡς σήμερα", Ἀθήνα, 1947, σ. 21-22
Ἐξωτερικοί συνδεσμοι
The development of the use of the double-headed eagle in Russia
Page on the use of heraldry in the Byzantine Empire
Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CE%B5%CF%84%CF%8C%CF%82
Ἀπό:Ζωηφόρος