Εἶχαν οἱ Προτεστάντες Ἱερὰ Ἐξέταση;

"Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ"
Η ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ
ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ;
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ:
THE STORY OF CIVILIZATION
WILL DURANT - NEW YORK 1959

Ο Καλβίνος συμπεριφέρθηκε κατὰ τὰ πρῶτα ἔτη τῆς ἀνακλήσεώς του μὲ μία μετριοπάθεια καὶ μετριοφροσύνη, οἱ ὁποῖες κέρδισαν ὅλους σχεδόν, πλὴν μιας μικρὴς μειοψηφίας, ὑπὲρ αὐτοῦ. Διορίσθηκαν ὀκτὼ βοηθοὶ πάστορες, ὑπ' αὐτόν, γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσουν τὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Πέτρου καὶ τὶς ἄλλες ἐκκλησίας τῆς πόλεως. Ἐργαζόταν ἀπὸ 12 ἕως 18 ὥρας καθ' ἑκάστη ὡς ἱεροκήρυκας, διευθυντής, καθηγητὴς τῆς θεολογίας, ἐπιθεωρητὴς τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν σχολείων, σύμβουλος τῶν κοινοτικῶν συμβουλίων καὶ ρυθμιστὴς τῆς δημοσίας ἠθικῆς καὶ τῆς...ἐκκλησιαστικῆς λειτουργικῆς. Ἐν τῷ μεταξὺ ἐξακολουθοῦσε νὰ ἐπεκτείνει τὶς «Εἰσηγήσεις».

Κοιμόταν λίγο, ἔτρωγε λίγο, νήστευε συχνά. Ὁ διάδοχος καὶ βιογράφος τοῦ Θεόδωρος ντὲ Μπὲζ θαύμαζε πῶς ἕνας μικρὸς ἄνθρωπος μποροῦσε νὰ φέρει ἕνα τόσο βαρὺ καὶ ποικίλο φορτίο.

Τὸ πρῶτον του ἔργο ὑπῆρξε ἡ ἀναδιοργάνωση τῆς μεταρρυθμισμένης Ἐκκλησίας. Κατόπιν αἰτήσεώς του, τὸ μικρὸ συμβούλιο, ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδό του, διόρισε μίαν επιτροπη ἐκ πέντε κληρικών καὶ ἔξι συμβούλων μὲ τὸν Καλβίνο ἐπὶ κεφαλῆς, γιὰ νὰ συντάξει ἕνα νέο ἐκκλησιαστικὸ κώδικα.
Την 2 Ἰανουαρίου 1542 το μέγα συμβούλιο ἐπικύρωσε τὶς «Ἐκκλησιαστικὲς Διατάξεις» τῶν ὁποίων τὰ κύρια χαρακτηριστικὰ ἐξακολουθοῦν νὰ εἶναι παραδεκτὰ ἀπὸ τὶς Μεταρρυθμιστικὲς καὶ Πρεσβυτεριανὲς ἐκκλησίας τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς.
Τὸ Ἱερατεῖο διαιρέθηκε σε πάστορες, διδασκάλους, λαϊκοὺς πρεσβυτέρους καὶ διακόνους.
Οἱ πάστορες τῆς Γενεύης ἀποτελοῦσαν την «Σεβάσμια Ἑταιρεία» ἡ ὁποία κυβερνοῦσε τὴν Ἐκκλησία καὶ ἐκπαίδευε τοὺς ὑποψηφίους γιὰ τὸ ἱερατεῖο. Του λοιποῦ κανεὶς δὲν μποροῦσε νὰ κηρύξει στὴν Γενεύη ἄνευ ἀδείας της Ἑταιρείας. Απαιτείτο ἐπίσης ἡ συγκατάθεση τοῦ συμβουλίου τῆς πόλεως καὶ τῶν ἐνοριτῶν ἀλλά οι ἐπισκοπικὲς διαταγὲς- καὶ οἱ ἐπίσκοποι - ἤσαν ταμπού.
Ὁ νέος κλῆρος, ἐνῶ οὐδέποτε διεκδίκησε τὶς θαυμαστὲς δυνάμεις τῶν καθολικῶν Ἱερέων καὶ ἐνῶ θέσπιζε τὴν κατάστασή του ἀσυμβίβαστο γιὰ ἐκλογὴ εἰς πολιτικὰ ἀξιώματα, κατέστη ὑπὸ τὸν Καλβίνου πολὺ ἰσχυρότερο ἀπὸ ὁποιοδήποτε ἄλλο ἱερατεῖο μετὰ τὸ ἀρχαῖο Ἰσραήλ. Ὁ πραγματικὸς νόμος ἑνὸς χριστιανικοῦ κράτους, ἔλεγε ὁ Καλβίνος, πρέπει νὰ εἶναι ἡ Βίβλος. Οἱ κληρικοὶ εἶναι οἱ ἁρμόδιοι ἑρμηνευτὲς αὐτοῦ του νόμου• οἱ πολιτικὲς κυβερνήσεις εἶναι ὑποκείμενες σὲ αὐτὸν τὸν νόμο καὶ πρέπει νὰ τὸν ἐπιβάλλουν κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο ἑρμηνευμένο. Οἱ πρακτικοὶ ἄνθρωποι στὰ συμβούλια πιθανὸν νὰ εἶχαν ἀμφιβολίες στὰ σημεῖα αὐτὰ ἀλλὰ φαίνεται ὅτι αἰσθανόντουσαν ὅτι ἡ κοινωνικὴ τάξη ἦταν τόσο ἐπωφελὴς στὴν οἰκονομία ὥστε μερικὲς ἐκκλησιαστικὲς προϋποθέσεις ἦταν πρὸς τὸ παρὸν δυνατὸν νὰ ὑφίστανται ἄνευ ἀντιδράσεως. Επί ἕνα ἐκπληκτικὸ τέταρτο αἰῶνος μία θεοκρατία κληρικῶν φαίνεται κυριαρχοῦσα ἐπὶ μίας ὀλιγαρχίας ἐμπόρων καὶ ἐπιχειρηματιῶν.


ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ;
Ἡ ἐξουσία τοῦ κλήρου ἐπὶ τῆς ζωῆς στὴν Γενεύη, ἀσκούταν δὶ' ἑνὸς κονσιστορίου ἢ πρεσβυτερίου συνισταμένου ἀπὸ πέντε πάστορες καὶ δώδεκα λαϊκοὺς πρεσβυτέρους, ὅλους ἐκλεγμένους ἀπὸ τὸ συμβούλιο. Ἐπειδὴ οἱ πάστορες διατηροῦσαν τὴν θέση τῶν καθ' ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ἱεροσύνης τῶν ἐνῶ οἱ πρεσβύτεροι μόνο ἐπὶ ἕνα ἔτος, τὸ κονσιστόριο, γιὰ τὰ ζητήματα τὰ ὁποῖα δὲν ἀφοροῦσαν κυρίες ὑποθέσεις, κυβερνιόταν ἀπὸ τὰ ἐκκλησιαστικά του μέλη.
Ἀπόκτησε τὸ δικαίωμα νὰ κανονίζει τὴν θρησκευτικὴ λατρεία καὶ τὴν ἠθικὴ συμπεριφορὰ παντὸς κατοίκου• ἀπέστελλε ἕνα ἱερέα καὶ ἕνα λαϊκὸ πρεσβύτερο νὰ ἐπισκέπτονται κάθε οἰκία καὶ οἰκογένεια μίαν φορὰ τὸ ἔτος• μποροῦσε νὰ καλεῖ ἐνώπιόν του οἱονδήποτε πρὸς ἐξέταση.
Μποροῦσε να επιπλήττει καὶ να αφορίζει διαφορους παραβάτες καὶ μποροῦσε νὰ ὑπολογίζει ἐπὶ τοῦ συμβουλίου ὅτι θα εξόριζε απο τὴν πόλη ἐκείνους, τοὺς ὁποίους τὸ κονσιστόριο θὰ ἀπέπεμπε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ὁ Καλβίνος εἶχε ἐξουσία ὡς πρόεδρος τοῦ κονσιστορίου, ἀπὸ τοῦ 1541 μέχρι τοῦ θανάτου τοῦ τὸ 1564, ἡ φωνὴ τοῦ εἶχε τὴν μεγαλύτερη ἐπιρροὴ στὴν Γενεύη. Ἡ δικτατορία του δὲν ἦταν δικτατορία νόμου ἢ ἰσχύος ἀλλὰ θελήσεως καὶ χαρακτῆρος. Ἡ ἔνταση τῆς πίστεώς του στὴν ἀποστολή του καὶ ἡ πληρότητα τῆς ἀφοσιώσεώς του στὰ καθήκοντά του, τοῦ ἔδιναν μία δύναμη στὴν ὁποία οὐδεὶς μποροῦσε νὰ ἀντισταθεῖ ἐπιτυχῶς. Ἐὰν ζοῦσε ὁ Ἰλδεβράνδης θὰ μποροῦσε νὰ χάρη γιὰ τὸν προφανή θριαμβό της Ἐκκλησίας ἐπὶ τοῦ κράτους.

Ἐνισχυμένος μὲ αὐτὲς τὶς ἐξουσίες, ὁ κλῆρος ρύθμισε πρῶτα τὴν θρησκευτικὴ λατρεία.
«Ὁλόκληρο τὸ προσωπικό του οἴκου πρέπει νὰ παρευρίσκεται τὴν Κυριακὴ εἰς τὸ κήρυγμα, ἐκτὸς ἂν ἀφεθεῖ κανεὶς εἰς τὴν οἰκία νὰ προσέχει τὰ παιδιὰ ἢ τὰ ζῶα. Ἐὰν ὑπάρχει κήρυγμα κατὰ τὶς ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος, ὅλοι ὅσοι δύνανται πρέπει νὰ προσέρχονται». (Ὁ Καλβίνος κήρυττε τρὶς ἢ τετράκις τῆς ἑβδομάδος).
«Ἐὰν κανεὶς προσέλθει ὅταν τὸ κήρυγμα θὰ ἔχει ἀρχίσει, ἂς τοῦ γίνει προειδοποίηση• ἐὰν δὲν συμμορφωθεῖ, νὰ πληρώνει πρόστιμο τριῶν σολδίων».
Οὐδεὶς ἁπαλλασσόταν ἀπὸ τὶς προτεσταντικὲς ἱερουργίες μὲ τὴν δικαιολογία, ὅτι εἶχε διαφορετικὴ ἢ δική του θρησκευτικὴ πίστη. Ὁ Καλβίνος ἦταν τόσο ἀπόλυτος στὴν ἀπόρριψη τῆς ἀτομικότητας τῆς πίστεως, ὅσο θὰ ἦταν οἱοσδήποτε πάπας. Ὁ μεγαλύτερος νομοθέτης τοῦ προτεσταντισμοῦ ἀπέκρουε ἀπολύτως τὴν ἀρχὴν ἐκείνη τῆς ἀτομικῆς κρίσεως, μὲ τὴν ὁποίαν ἡ νέα θρησκεία εἶχε ἀρχίσει.
Εἶχε δεῖ τὸν κατατεμαχισμὸ τῆς Μεταρρυθμίσεως σὲ πολλὲς αἱρέσεις καὶ προεῖδε περισσότερες• στὴν Γενεύη δὲν ἤθελε καμιὰ ἀπὸ αὐτές. Εκεί ἕνα σῶμα ἀπὸ μορφωμένους ἱερεῖς θὰ διετύπωνε μίαν ἔγκυρη πίστη. Ὅσοι ἐκ τῶν κατοίκων τῆς Γενεύης δὲν μποροῦσαν νὰ τὴν ἀποδεχθοῦν, θὰ ἔπρεπε νὰ ἀναζητήσουν ἀλλοῦ κατοικία. Συνεχιζόμενη ἀπουσία ἀπὸ τὰ προτεσταντικὰ κηρύγματα ἢ συνεχὴς ἄρνηση νὰ λάβουν τὴν Εὐχαριστία, ἦταν παραπτώματα τιμωρητέα. Ἡ αἵρεση ἔγινε πάλιν προσβολὴ κατὰ τοῦ Θεοῦ καὶ προδοσία κατὰ τοῦ κράτους καὶ ἔπρεπε νὰ τιμωρεῖται μὲ θάνατον.
Ὁ καθολικισμός, ὁ ὁποῖος εἶχε κηρύξει αὐτὴ τὴν ἄποψη περὶ τῶν αἱρέσεων, ἔγινε καὶ αὐτὸς αἵρεση μὲ τὴν σειράν του. Μεταξύ τοῦ 1542 καὶ τοῦ 1564, πενήντα ὀκτὼ πρόσωπα θανατώθηκαν καὶ 76 ἐξορίστηκαν, διότι παρέβησαν τὸν νέον κώδικα. Ἐδῶ, ὅπως καὶ παντοῦ ἀλλοῦ, ἡ μαγεία ἦταν κεφαλαιῶδες ἔγκλημα• ἐντὸς ἑνὸς ἔτους καὶ κατὰ συμβουλὴ τοῦ κονσιστορίου, δέκα τέσσαρες ὑποτιθέμενοι μάγισσες ἐστάλησαν στὴν πυρὰ μὲ τὴν κατηγορία, ὅτι εἶχαν πείσει τοῦ σατανᾶ νὰ προσβάλει τὴν Γενεύη μὲ τὴν πανώλη.

Τὸ κονσιστόριο δὲν ἔκανε διάκριση μεταξὺ θρησκείας καὶ ἠθικῆς. Ἡ διαγωγὴ ἔπρεπε νὰ κατευθύνεται μὲ τὴν ἴδια ἐπιμέλεια ὅπως καὶ ἡ πίστη διότι ἡ καλὴ διαγωγὴ ἦταν ὁ σκοπὸς τῆς ὀρθῆς πίστεως. Ὁ ἴδιος ὁ Καλβίνος, ἐγκρατὴς καὶ αὐστηρός, ὀνειρευόταν μίαν κοινότητα τόσο καλῶς ρυθμισμένη ὥστε ἡ ἀρετή της νὰ ἀπεδείκνυε τὴ θεολογία της καὶ νὰ κατήσχυνε τὸν ρωμαιοκαθολικισμὸ ὁ ὁποῖος εἶχε δημιουργήσει καὶ ἀνεχθεῖ τὴν πολυτέλεια καὶ τὴν ἔκλυση τῶν ἠθῶν τῆς Ρώμης. Ἡ πειθαρχία ἔπρεπε νὰ εἶναι ἡ σπονδυλικὴ στήλη τῆς προσωπικότητας, ἐπιτρέπουσα σ' αὐτὴν νὰ ἀνυψωθεῖ ἀπὸ τὴν εὐτέλεια τῆς ἀνθρωπινῆς φύσεως στὸ ἀνάστημα τοῦ ἄνθρωπου ὁ ὁποῖος νίκησε τὸν ἑαυτό του.

Ὁ κλῆρος πρέπει νὰ ὁδηγεῖ μὲ τὸ παράδειγμα ὅπως καὶ μὲ τὴν διδασκαλία οἱ κληρικοὶ δύνανται νὰ νυμφεύονται καὶ νὰ ἀποκτοῦν τέκνα, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀπέχουν ἀπὸ τὰ κυνήγια, τὴν χαρτοπαιξία, τὰ συμπόσια, τὸ ἐμπόριο καὶ τὶς κοσμικὲς διασκεδάσεις καὶ νὰ δέχονται κατ' ἔτος τὴν ἐπίσκεψη καὶ τὴν ἐρεύνα γιὰ τὴν διαπίστωση τῆς ἠθικότητας ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς προϊσταμένους τῶν.
Γιὰ τὴν ρύθμιση τῆς διαγωγῆς τῶν λαϊκῶν, εἶχε καθορισθεῖ ἕνα σύστημα ἐπισκέψεων κατ' οἶκο: ἕνας ἀπὸ τοὺς πρεσβυτέρους ἐπισκεπτόταν κατ' ἔτος ὅλες τὶς οἰκίας ἑνὸς διαμερίσματος τῆς πόλεως, τὸ ὁποῖο τοῦ ἀναλογοῦσε καὶ ἐξέταζε τοὺς κατοίκους ἐφ' ὅλων τῶν φάσεων τῆς ζωῆς τῶν. Τὸ κονσιστόριο καὶ τὸ συμβούλιο ἀπαγόρευσαν ἀπὸ κοινοῦ τὰ τυχερὰ παιγνίδια, τὴν χαρτοπαιξία, τὴν βλασφημία, τὴν μέθη, τὸ νὰ συχνάζουν σὲ καπηλειά, τὸν χορὸ (ὁ ὁποῖος τότε ποίκιλλε μὲ ἐναγκαλισμοὺς καὶ μὲ φιλήματα), τὰ ἄσεμνα ἢ ἀντιθρησκευτικὰ ἄσματα, τὶς ὑπερβολὲς στὶς διασκεδάσεις, τὴν πολυτέλεια τῆς διαβιώσεως καὶ τὴν ἄσεμνη ἐνδυμασία.

Τὸ ἐπιτρεπόμενο χρῶμα, ἡ ποσότητα τῶν ἐνδυμάτων καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν φαγητῶν τὰ ὁποία ἐπιτρεπόντουσαν σὲ κάθε γεῦμα, καθορίζονταν διὰ νόμου. Τὰ κοσμήματα καὶ οἱ δαντέλες ἐπέσυραν δυσμενεῖς ἐπικρίσεις. Μία γυναίκα φυλακίσθηκε διότι εἶχε κτενίσει τὴν κόμη τῆς εἰς ἀνήθικου ὕψος. Οι θεατρικὲς παραστάσεις περιορίσθηκαν σὲ θρησκευτικὰ δράματα καὶ ἔπειτα ἀπαγορεύθηκαν καὶ αὐτὰ ἀκόμη. Τὰ παιδιὰ ἔπρεπε νὰ βαπτίζονται ὄχι μὲ ὀνόματα τοῦ καθολικοῦ ἡμερολογίου, ἀλλὰ κατὰ προτίμηση νὰ λαμβάνουν ὀνόματα προσώπων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ένας ἰσχυρογνώμων πατέρας φυλακίσθηκε ἐπὶ τετραήμερο διότι ἐπέμενε νὰ ὀνομασθεῖ ὁ υἱὸς τοῦ Κλαύδιος ἀντὶ Ἀβραάμ.
Η λογοκρισία επί τῶν δημοσιευμάτων παρελήφθη ἀπὸ τὰ ρωμαιοκαθολικὰ καὶ κοσμικὰ προηγούμενα καὶ ἐπεκτάθηκε (1560) :
βιβλία πεπλανημένων θρησκευτικῶν δογμάτων ἢ ἀνήθικων τάσεων, ἀπαγορεύονταν- ἀργότερα ἐπρόκειτο νὰ ὑπαχθοῦν εἰς αὐτὴν τὴν ἀπαγόρευση τὰ «Δοκίμια» τοῦ Μονταὶν καὶ Ὁ «Αἰμίλιος» τοῦ Ρουσσῶ.
Το νὰ ἐκφρασθεῖ κανεὶς ἀνευλαβῶς περὶ τοῦ Καλβίνου ἢ περὶ τοῦ κλήρου ἦταν ἔγκλημα. Μία πρώτη παράβαση τῶν διατάξεων αὐτῶν τιμωρεῖτο μὲ ἐπίπληξη, περαιτέρω παράβαση μὲ πρόστιμο, ἐμμονὴ στὴν παράβαση, με φυλάκιση η εξορια.
Ἡ ἐξώγαμος συνουσία τιμωρεῖτο μὲ ἐξορία ἢ πνιγμό,
ἡ μοιχεία, ἡ βλασφημία καὶ ἡ εἰδωλολατρία, μὲ θάνατον.
Σὲ μία ἐξαιρετικὴ περίπτωση ἕνα παιδὶ ἀποκεφαλίσθηκε διότι κτύπησε τοὺς γονεῖς του.
Κατὰ τὰ ἔτη 1558 - 59 ὑπήρξαν 414 υποθεσεις διώξεως αδικηματων κατὰ τῆς ἠθικῆς. Μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1542 καὶ 1546 σημειώθηκαν 76 ἐξορίες καὶ 58 ἐκτελέσεις. Ὁ συνολικὸς πληθυσμὸς τῆς Γενεύης ἦταν τότε περὶ τὶς 20.000. Ὅπως παντοῦ κατὰ τὸν δέκατον ἕκτον αἰώνα, τὰ βασανιστήρια χρησιμοποιοῦντο συχνὰ γιὰ τὴν ἀπόσπαση ὁμολογιῶν ἢ μαρτυρικῶν καταθέσεων.
Ὁ διακανονισμὸς ἐπεκτεινόταν στὴν ἐκπαίδευση, τὴν κοινωνία καὶ τὴν οἰκονομικὴ ζωή. Ὁ Καλβίνος ἵδρυσε σχολεῖα καὶ μίαν ἀκαδημία, ἀναζήτησε σὲ ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη καλοὺς διδασκάλους τῆς λατινικῆς, τῆς ἑλληνικῆς, τῆς ἑβραϊκῆς καὶ τῆς θεολογίας καὶ ἐκπαίδευσε νέους ἱερεῖς οἱ ὁποῖοι μετέδωσαν τὸ εὐαγγέλιό του στὴ Γαλλία, τὴν Ὀλλανδία, τὴν Σκοτία καὶ τὴν Ἀγγλία μὲ ὅλη τὴν ζέση καὶ τὴν ἀφοσίωση τῶν Ἰησουϊτῶν ἱεραποστόλων εἰς τὴν Ἀσία. Ἐντὸς ἕνδεκα ἐτῶν (1555-1566), ἡ Γενεύη ἀπέστειλε Ἱεραποστόλους στὴν Γαλλία, πολλοὶ ἐκ τῶν ὁποίων ἔψαλλαν οὐγενοτικοὺς ὕμνους καθ' ὂν χρόνο ὑφίσταντο μαρτύρια. Ὁ Καλβίνος θεωροῦσε τὴν διαίρεση τῶν τάξεων φυσικὴ καὶ ἡ νομοθεσία τοῦ προστάτευσε τοὺς βαθμοὺς καὶ τὰ ἀξιώματα, καθιερώνοντας τὸ εἶδος τοῦ ἐνδύματος καὶ τὰ ὅρια τῆς δραστηριότητας γιὰ κάθε τάξη. Αναμενόταν ἀπὸ τὸν καθένα νὰ δέχεται τὴ θέση τοῦ ἐντός της κοινωνίας καὶ νὰ ἐκτελεῖ τὰ καθήκοντα αὐτῆς χωρὶς νὰ ζηλεύει τοὺς καλυτέρους του ἢ νὰ παραπονεῖται γιὰ τὴ μοίρα του. Ἡ ἐπαιτεία ἀπαγορευόταν καὶ ἡ ἄνευ διακρίσεως ἐλεημοσύνη ἀντικατεστάθη μὲ μίαν ἐπιμελῆ κοινοτικὴ διεύθυνση τῆς ἀνακουφίσεως τῶν φτωχῶν.

Ὁ καλβινισμὸς ἔδωσε στὴν σκληρὴ ἐργασία, τὴν ἐγκράτεια, τὴν ἐργατικότητα, τὴν λιτότητα καὶ τὴν οἰκονομία, μία θρησκευτικὴ ἐπικύρωση καὶ ἐπιβράβευση, ἡ ὁποία πρέπει νὰ συνετέλεσε στὴν ἐπαύξηση τῆς φίλεργης διάθεσης τῶν νεωτέρων προτεσταντῶν ἐπαγγελματιῶν. Ἂλλ' αὐτὴ ἡ σχέση εἶχε τονιστεῖ σὲ ὑπερβολικὸ βαθμό. Ὁ κεφαλαιοκρατισμὸς εἶχε ἀναπτυχθεῖ πολὺ περισσότερο στὴν καθολικὴ Φλωρεντία καὶ Φλάνδρα πρὸ τῆς Μεταρρυθμίσεως παρὰ στὴν Γενεύη τοῦ Καλβίνου. Ὁ Καλβίνος ἀπέκρουε τὸν ἀτομισμὸ στὴν οἰκονομία ὅπως καὶ στὴν θρησκεία καὶ τὴν ἠθική. Η κοινωνικὴ μονάδα, κατὰ τὴν ἄποψή του, δὲν ἦταν τὸ ἐλεύθερο ἄτομο (μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Λούθηρος εἶχε ἀρχίσει τὴν ἐπανάστασή του) ἄλλα ἡ κοινότητα τῆς πόλης - κράτους, τῆς ὁποίας τὰ μέλη ἤσαν συνδεδεμένα μὲ αὐτὴν μὲ αὐστηροὺς νόμους καὶ πειθαρχία. «Κανένα μέλος τῆς χριστιανικῆς κοινότητος», ἔγραφε, «δὲν κρατεῖ τὰ χαρίσματά του γιὰ τὸν ἑαυτό του ἢ γιὰ τὴν ἀτομική του χρήση, ἄλλα τὰ μοιράζει μὲ τὰ ἀλλὰ μέλη-οὔτε ἀπολαμβάνει κέρδη ἐκτὸς μόνο ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ πράγματα, τὰ ὁποῖα προκύπτουν ἀπὸ τὸ κοινὸ κέρδος τοῦ σώματος ὡς συνόλου». Δεν συμπαθοῦσε τὴν κερδοσκοπία καὶ τὸν ἀδίστακτο πλουτισμό. Ὅπως μερικοὶ καθολικοὶ θεωρητικοί του τέλους τοῦ Μεσαίωνα, ἐπέτρεπε τὸν τόκο στὰ δάνεια ἄλλα θεωρητικῶς τὸν περιόριζε στὸ 5% καὶ παρακινοῦσε νὰ δίνονται ἄτοκα δάνεια σὲ ἐνδεῆ ἄτομα ἢ στὸ κράτος. Μὲ τὴν ἔγκρισή του, τὸ κονσιστόριο τιμωροῦσε τοὺς ἀσκοῦντες μονοπώλιο καὶ τοὺς δανειστὲς οἱ ὁποῖοι ζητοῦσαν ὑπερβολικὸ τόκο τοῦτο καθόριζε τὶς τιμὲς τῶν τροφίμων καὶ τῶν εἰδῶν ἐνδυμασίας καὶ τὶς ἀμοιβὲς γιὰ χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις, ἔλεγχε ἢ ἐπέβαλλε πρόστιμα σὲ ἐμπόρους οἱ ὁποῖοι ἐξαπατοῦσαν τοὺς πελάτες τῶν, σὲ πωλητὲς χρησιμοποιοῦντες ἀλλοιωμένα σταθμά, ὑφασματοπῶλες οἱ ὁποῖοι ἔκοβαν τὰ ὑφάσματα πολὺ κοντά. Μερικὲς φορὲς τὸ καθεστὼς κινεῖτο πρὸς κρατικὸ σοσιαλισμὸ ἡ«Σεβάσμια Ἑταιρεία» ἵδρυσε μίαν τράπεζα καὶ διηύθυνε μερικὲς βιομηχανίες.

Ἐὰν λάβομε ὑπ' ὄψη τοὺς περιορισμένους αὐτοὺς παράγοντες, μποροῦμε νὰ δεχθοῦμε μία ἤρεμη καὶ αὔξουσα συνεννόηση μεταξύ του καλβινισμοῦ καὶ τῶν ἐπιχειρήσεων. Ὁ Καλβίνος δὲν θὰ μποροῦσε νὰ διατηρήσει ἐπὶ μακρὸ τὴν ἡγεσία τοῦ ἐὰν θὰ εἶχε παρεμποδίσει τὴν ἐμπορικὴ ἀνάπτυξη μίας πόλης, τῆς ὁποίας ἡ ζωὴ ἦταν τὸ ἐμπόριο. Προσαρμόσθηκε πρὸς τὴν κατάσταση, ἐπέτρεψε τόκο 10% καὶ συνιστοῦσε κρατικὰ δάνεια πρὸς χρηματοδότηση τῆς εἰσαγωγῆς ἢ ἐπεκτάσεως ἰδιωτικῆς βιομηχανίας, ὅπως τῆς κατασκευῆς ὑφασμάτων ἢ τῆς παραγωγῆς μεταξιοῦ. Ἐμπορικὰ κέντρα, ὅπως ἡ Ἀμβέρσα, τὸ Ἄμστερνταμ καὶ τὸ Λονδίνο, προσχώρησαν πρόθυμα στὴν πρώτη νέον Ὁμολογία ἡ ὁποία παραδεχόταν τὴν νέα οἰκονομία. Ὁ καλβινισμὸς παρέλαβε τὶς μεσαίας τάξεις στοὺς κόλπους του καὶ ἀνεπτύχθη μαζὶ μὲ τὴν δικὴ τῶν ἀνάπτυξη.

Ποιὰ ὑπῆρξαν τὰ ἀποτελέσματα τῆς διακυβερνήσεως τοῦ Καλβίνου; Οι δυσκολίες τῆς ἐπιβολῆς πρέπει νὰ ἦταν ἐξαιρετικὰ μεγάλες διότι ουδεποτε στὴν ἱστορία ἀπαιτήθηκε τόσο αὐστηρὰ ἠθικὴ ἀπὸ μίαν πόλη. Μία σημαντικὴ μερίδα ἀντιτάχθηκε πρὸς τὸ καθεστὼς μέχρι τοῦ σημείου φανερῆς ἀνταρσίας ἀλλὰ ἀρκετὸς ἀριθμὸς πολιτῶν μὲ ἐπιρροὴ πρέπει νὰ τὸ ὑποστήριξε, ἔστω καὶ βάσει τῆς γενικῆς θεωρίας τῆς ἠθικῆς, ὅτι οἱ ἄλλοι εἶχαν ἀνάγκη αὐτῆς.

Ἡ εἰσροὴ Γάλλων Οὐγενότων καὶ ἄλλων προτεσταντῶν πρέπει νὰ ἐνίσχυσε τὸν Καλβίνο. Ὁ δὲ περιορισμὸς τοῦ πειράματος στὴν Γενεύη καὶ τὴν ἐνδοχώρα της, αὔξησε τὶς πιθανότητες τῆς ἐπιτυχίας του. Ὁ ὑφιστάμενος φόβος εἰσβολῆς καὶ ἀπορροφήσεως ἀπὸ ἐχθρικὰ κράτη (Σαβοΐα, Ἰταλία, Γαλλία, Αὐτοκρατορία) ἐπέβαλε πολιτικὴ σταθερότητα καὶ πολιτικὴ ὑπακοή. Ὁ ἐξωτερικὸς κίνδυνος προήγαγε τὴν ἐσωτερικὴ πειθαρχία. Ἐν πάση περιπτώσει, ἔχουμε μία ἐνθουσιώδη περιγραφὴ ἀπὸ τὸν κάλαμο ἑνὸς αὐτόπτη, τοῦ Μπερναρντίνο Ὀκίνο, ἑνὸς Ἰταλοῦ προτεστάντη, ὁ ὁποῖος εἶχε βρεῖ καταφύγιο στὴν Γενεύη :

Οἱ βλασφημίες καὶ οἱ κατάρες, ἡ ἀσέλγεια, ἡ μοιχεία καὶ ὁ ἄσεμνος βίος, πράγματα τὰ ὁποῖα ἐπικρατοῦν σὲ ἄλλες πόλεις ὅπου εἶχα ζήσει, ἐδῶ εἶναι ἄγνωστα. Δὲν ὑπάρχουν προαγωγοὶ καὶ πόρνες. Ὁ λαὸς δὲν γνωρίζει τί εἶναι τὰ κοσμήματα καὶ ὅλοι ἐνδύονται κατὰ εὐπρεπῆ τρόπο. Τὰ τυχερὰ παιγνίδια δὲν συνηθίζονται. Ἡ φιλανθρωπία εἶναι τόσο μεγάλη ὥστε οἱ πτωχοὶ δὲν ἔχουν ἀνάγκη νὰ ἐπαιτήσουν. Οἱ ἄνθρωποι νουθετοῦν ἀλλήλους κατὰ τρόπο ἀδελφικό, ὅπως καθορίζει ὁ Χριστός. Οἱ δίκες ἔχουν ἐκλείψει ἀπὸ τὴν πόλη, οὔτε ὑπάρχει σιμωνία, φόνοι ἢ φατριαστικὸ πνεῦμα ἀλλὰ μόνο εἰρήνη καὶ φιλανθρωπία. Ἐξ ἀλλοῦ δὲν ὑπάρχουν ἐδῶ ὄργανα οὔτε ἦχοι κωδώνων οὔτε ἐπιδεικτικὲς ψαλμωδίες οὔτε καύσεις λαμπάδων ἢ κανδηλιῶν (στὶς ἐκκλησίας) οὔτε λείψανα οὔτε εἰκόνες, ἀγάλματα, λαμπρὰ ἄμφια, οὔτε φάρσες ἢ ψυχρὲς τελετές. Οἱ ἐκκλησίες εἶναι ἐντελῶς ἀπαλλαγμένες ἀπὸ εἰδωλολατρία.
Τὰ ὑπάρχοντα πρακτικὰ τοῦ Συμβουλίου γιὰ τὴν περίοδο αὐτὴ δὲν συμφωνοῦν πλήρως μὲ αὐτὴν τὴν ἔκθεση : ἀποκαλύπτουν μέγα ποσοστὸ νόθων τέκνων, ἐγκαταλελειμμένων βρεφῶν, ἀναγκαστικῶν γάμων καὶ καταδικῶν εἰς θάνατο. Ὁ γαμβρὸς τοῦ Καλβίνου καὶ ἡ κόρη τῆς συζύγου τοῦ ἦταν μεταξὺ τῶν καταδικασθέντων γιὰ μοιχεία.
Ἀλλὰ καὶ πάλιν ἀργότερα, περὶ τὸ 1610, βρίσκουμε τὸν Βαλεντίνο Ἀνδρέου, ἕνα λουθηρανοὺ ἱερέα ἀπὸ τὴν Βυρτεμβέργη, ὁ ὁποῖος ἐπαινεῖ τὴν Γενεύη ζηλοφθόνως :

Ὅταν ἤμουν στὴν Γενεύη παρατήρησα κάτι τὸ μέγα, τὸ ὁποῖο θὰ θυμᾶμαι καὶ θὰ ποθῶ ἐφ' ὅσο ζῶ. Ὑπάρχει σ' αὐτὴ τὴν πόλη ὄχι μόνο ὁ τέλειος θεσμὸς μίας τελείας δημοκρατίας ἀλλά, ὡς εἰδικότερο στόλισμα, μία ἠθικὴ πειθαρχία, ἡ ὁποία προβαίνει κάθε ἑβδομάδα σὲ ἐρεύνα τῆς διαγωγῆς, ἀκόμη καὶ τῶν ἐλαχίστων παρεκτροπῶν τῶν πολιτῶν... Οἱ ὕβρεις, οἱ βλασφημία, ἡ χαρτοπαιξία, ἡ πολυτέλεια, ἡ διαμάχη, τὸ μίσος, ἡ ἀπάτη κ.λ.π. ἀπαγορεύονται• ἐνῶ σπανίως ἀναφέρονται μεγαλύτερα ἁμαρτήματα. Ὅποιον ἔνδοξο κόσμημα τῆς χριστιανικῆς θρησκείας εἶναι μία τοιαύτη ἁγνότητα ἠθῶν! θὰ πρέπει νὰ θρηνοῦμε μὲ δάκρυα διότι λείπει ἀπὸ ἠμᾶς (τοὺς Γερμανοὺς) καὶ ἔχει σχεδὸν παντελῶς παραμεληθεῖ. Ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ἡ θρησκευτικὴ διαφορά, θὰ παρέμενα προσκολλημένος στὴν Γενεύη αἰωνίως.
ΑΠΟ:http://www.egolpion.net/1B9B3009.el.aspx
ΠΗΓΗ:Ι.Μ.ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ