Πρόεδρος τῆς Πανελλήνιας Ἑνώσεως Θεολόγων
Οἱ 40 ἡμέρες τῆς Μ. Σαρακοστῆς καὶ οἱ 3 ἑβδομάδες τοῦ Τριωδίου, ποὺ προηγοῦνται, εἶναι μέρες πνευματικῆς ἐκγύμνασης καὶ ἀσκητικῆς πορείας γιὰ τοὺς Χριστιανούς, καθὼς στηρίζουν, πνευματικά, τὸ ταξίδι τους στὴ θεάρεστη κάθαρση, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ βίωση τῆς Σταύρωσης τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἁγίας Του Ἀναστάσεως.
Ἡ Σαρακοστή μᾶς δείχνει ποῦ βρισκόμαστε, ἀπὸ πλευρᾶς πνευματικῆς ζωῆς ἀλλὰ καὶ πῶς μποροῦμε νὰ ἐπανέλθουμε στὴ ἱερὴ κανονικότητα τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀνεβαίνοντας, ἀπὸ τὰ χαμηλὰ καὶ γήινα, στὰ ψηλὰ καὶ οὐράνια.
Ἡ ἔναρξη τοῦ ἀγῶνα, ποὺ μᾶς προτείνει ἡ Μ. Σαρακοστὴ προκειμένου νὰ μπορέσουμε νὰ ἀναστηλώσουμε τὴν εἰκόνα, ποὺ μᾶς χάρισε ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργός, γίνεται κατὰ τὴν Κυριακὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου. Ἐκεῖ... ἡ Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς διδάσκει τὸν τρόπο ἀνάπλασης καὶ ἀνάτασης τοῦ ἑαυτοῦ μας: «Ὑψηγορίαν φύγωμεν Φαρισαίου κακίστην, ταπείνωσιν δὲ μάθωμεν τοῦ Τελώνου ἀρίστην, ἵν’ ὑψωθῶμεν τῷ Θεῷ».
Ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος, θέλοντας «πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α’ Τιμ. 2, 4), μᾶς ὑπενθυμίζει διά του Ἀπ. Παύλου ὅτι δὲν σωζόμαστε μὲ τὶς δικές μας δυνάμεις ἢ μὲ τὴν προβολὴ τῶν ἠθικῶν μας πράξεων καὶ κυρίως μὲ τὴ δική μας ὕψωση στὴ σύγκριση τοῦ ἑαυτοῦ μας μὲ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη μας στὸ ἔλεός Του: «τῇ γὰρ χάριτι ἐστέ σεσωσμένοι διὰ τῆς πίστεως· καὶ τοῦτο οὐκ ἐξ ὑμῶν, Θεοῦ τὸ δῶρον, οὐκ ἐξ ἔργων, ἵνα μη τις καυχήσηται» (Ἐφεσ. 2, 8-9).
Ἡ ἐπίγνωση τῆς ἀλήθειας, ποὺ προσφέρει ἡ βίωση τῆς Σαρακοστῆς, μᾶς ἐπαναφέρει στὴ γνώση τοῦ μεγαλείου τοῦ ἑαυτοῦ μας, ὡς Υἱῶν καὶ κληρονόμων τῶν θείων ἀγαθῶν. Ἡ συνειδητοποίηση τῆς πνευματικῆς κληρονομιᾶς, στὴν ὁποία ἔχουμε μερίδιο, ἔχει ὡς βάση της τὴν βαθιὰ πίστη ὅτι ἡ σωτηρία εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι δική μας κατάκτηση.
Αὐτὸ ποὺ εἶναι δικό μας ἔργο στὴ σωτηρία μας εἶναι αὐτὸ ποὺ ἔκανε ὁ Ἄσωτος Υἱός: «Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν εἶπε· πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρὸς μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλλυμαι! Ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ· Πάτερ ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου· οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου» (Λουκ. 15, 17-24).
Αὐτὸ ποὺ συνειδητοποιεῖ, πρωτίστως, ὁ Ἄσωτος υἱὸς καὶ κάθε ἄσωτος εἶναι ὅτι, παρὰ τὸ σκόρπισμα τῆς περιουσίας ποὺ λαμβάνει ἀπὸ τὸν Θεό - Πατέρα, ὁ Χριστὸς Λυτρωτὴς τὸν ὀνομάζει καὶ τὸν θεωρεῖ στὴν Παραβολὴ Υἱό, δείχνοντας, ἔτσι, ὅτι καὶ μετὰ τὴν ἁμαρτωλὴ δράση τοῦ κάθε ἀνθρώπου συνεχίζεται, ἀπαράλλακτα, ἡ προσφορὰ τοῦ Ἐλέους τοῦ Θεοῦ Πατρὸς γιὰ τὴ σωτηρία του.
Αὐτό, ἀκριβῶς, συνειδητοποιεῖται τὴν περίοδο τῆς Σαρακοστῆς, ὅπου τονίζεται, ἰδιαίτερα, ἡ ἔγνοια τῆς Ἐκκλησίας, ὡς θεραπευτικῆς μονάδας, καθὼς ὅλοι μας ἔχουμε ἀνάγκη ἄμεσης θεραπείας. Ὁ Μακαριστὸς Καθηγητὴς π. Ἰωάννης Ρωμανίδης γράφει σχετικά:
«Δὲν ὑπάρχει ἕνας ἄνθρωπος, ποὺ νὰ εἶναι φυσιολογικός, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Ἁγίους. Ἡ Πατερικὴ Θεολογία, λοιπόν, ἔρχεται καὶ λέγει ὅτι ὁ Θεὸς ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο νοερὰ ἐνέργεια, ἡ ὁποία εἶναι ἕνα φυσιολογικὸ συστατικὸ τῆς ἀνθρώπινης φύσεως καὶ ἡ ὁποία, δυστυχῶς, στὸν συνήθη ἄνθρωπο δὲν λειτουργεῖ καθόλου ἢ λειτουργεῖ ὑποτυπωδῶς. Γιὰ νὰ ἐπαναλειτουργήσει αὐτὴ ἡ νοερὰ ἐνέργεια, χρειάζεται νὰ προηγηθεῖ ἡ θεραπεία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας. Αὐτὴ ἡ ἀνάγκη θεραπείας τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας συνιστᾶ τὴν οὐσία τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Σήμερα, μιλᾶμε γιὰ ἀλλαγὴ νοοτροπίας τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ ἀλλαγὴ τῆς θεωρήσεως τῆς ζωῆς καὶ αὐτὴν τὴν θεωροῦμε μετάνοια. Δὲν εἶναι ὅμως αὐτὸ μετάνοια. Αὐτὸ εἶναι ἁπλῶς μεταμέλεια. Ἡ μεταμέλεια εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς μετάνοιας. Δὲν καθαρίζεται ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ πάθη μὲ μιὰ ἁπλὴ μεταμέλεια. Γιὰ νὰ καθαρισθεῖ ἡ ψυχὴ ἀπὸ τὰ πάθη προηγεῖται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ μετάνοια, ἡ ὁποία συνεχίζεται κατὰ τὸ στάδιο τῆς καθάρσεως καὶ ὁλοκληρώνεται μὲ τὸν θεῖο φωτισμό, τὴ φώτιση, δηλαδή, τοῦ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος... Ἡ θεραπεία τῆς νοερᾶς ἐνέργειας τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, δημιουργεῖ αὐτομάτως κοινωνικὸ ἄνθρωπο, δηλαδή, ὑγιῆ ψυχικὰ ἄνθρωπο, ποὺ εἶναι ἕτοιμος νὰ δράση κοινωνικὰ σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς».
Ἑτοιμάζοντας σταυρικὰ τὸν ἑαυτό μας γιὰ τὴν Ἀνάσταση, εἶναι ὠφέλιμο νὰ νηστεύουμε ἀληθινά, ὄχι μόνον ἀπὸ τὶς τροφές, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς κακίες, μὲ τὴ μετατροπή τους σὲ ἀρετὲς τοῦ Χριστοῦ.
Στὸ πλαίσιο αὐτό, εἶναι ἀνάγκη νὰ διατηροῦμε τὸν ἑαυτό μας στερεωμένο στὴ βάση τῆς πίστεως, ἐλεύθερο ἀπὸ τὸν καταναγκασμὸ καὶ τὴ δουλεία τῆς λογικῆς. Θεολογία εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν Θεὸ· Καὶ γιὰ τὸν Θεὸ δὲν μιλᾶμε μὲ τὴ λογικὴ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ τὸν φτάσουμε μὲ τὴ γνώση.
Ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι οἱ διανοητικὲς κατασκευὲς καὶ τὰ λογικὰ σχήματα, καθὼς μᾶς προβάλλει στὰ νεώτερα χρόνια τὸ πνεῦμα τῆς Δύσεως. Ἡ ὀρθόδοξη Θεολογία εἶναι πεῖρα καὶ φρόνημα ἁγιωσύνης, ἀφοσιώσεως καὶ ἐμπιστοσύνης στὴ Θεία Εὐσπλαχνία καὶ Δωρεά, καθὼς ὁ Χριστὸς λέγει: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν».
Ἡ Ἁγία Τεσσαρακοστὴ κάνει αἰσθητὴ τὴν ἀποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ εἶναι νὰ κάνει προσιτὸ καὶ εὔληπτο στὴ ζωή μας τὸν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴ Θεάνθρωπο. Ἡ Ἐκκλησία, μὲ τὴν Σαρακοστή, δὲν βιάζει, ἀλλὰ ἐλευθερώνει τὸν κάθε ἄνθρωπο ἀπὸ τὶς δουλεῖες καὶ τὰ πάθη, ποὺ ἐμποδίζουν τὴν πρόσβασή του στὸν Λυτρωτή.
Τὰ πάθη διευκολύνουν καὶ παροτρύνουν τὸν ἄνθρωπο νὰ πορεύεται πρὸς τὰ κάτω, πρὸς τὴν ἀπώλεια καὶ τὸν θάνατο, ἐνῷ τὸν δυσκολεύουν νὰ ἀνεβαίνει, ὡς ἄνθρωπος (ἄνω + θρόω) πρὸς τὰ πάνω, πρὸς τὸν Γολγοθᾶ, ἐκεῖ ποὺ βιώνει τὸ Μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καὶ μετουσιώνει σὲ προσωπικὴ ἐμπειρία, τὸ Μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως.
Ἡ Ἐκκλησία, συνεχίζοντας τὸ ἔργο τῆς Θείας Ἀπολυτρώσεως, προβάλλει πρὸς ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ἀλλὰ καὶ πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τὸ μήνυμα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ὡς τὸν τρόπο ζωῆς, μὲ τὸν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος ἀπαντᾶ στὰ Μυστήρια τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως, τῆς Σταυρώσεως καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Σωτῆρα τοῦ κόσμου.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔλεγε ὅτι: «Ὁ Σταυρὸς εἶναι γιὰ μᾶς το νὰ σταυρώνουμε τὴ σάρκα, μαζὶ μὲ τὰ πάθη καὶ τὶς ἐπιθυμίες της. Αὐτὴ ἡ σταύρωση ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν πνευματική του ἀπελευθέρωση. Πρέπει νὰ ἀντιληφθοῦμε καλὰ ὅτι ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν βιάζεται καὶ τὴν ἁρπάζουν οἱ βιαστές. Γιὰ νὰ μπορέσει ὁ ἄνθρωπος νὰ γίνει κληρονόμος καὶ βιαστῆς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνάγκη, πρωτίστως νὰ μπορεῖ νὰ ἐφαρμόζει τὴ Θεολογία τῆς Σαρακοστῆς. Ἡ νηστεία εἶναι ἐντολὴ ζωῆς. Δόθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ στὸν Ἀδὰμ γιὰ τὴ διαφύλαξη τῆς θείας χάριτος, ποὺ εἶχε προσφερθεῖ σὲ αὐτὸν ἀπὸ τὸν Θεό. Ἡ ἀκρασία συμβάλλει στὸν θάνατο σώματος καὶ ψυχῆς. Ποιός ἄνθρωπος λοιπὸν δὲν θέλει νὰ βρεῖ ζωὴ καὶ χάρη ἀπὸ τὸν Θεό;».
Τροπάριο κατανυκτικὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς τῆς Τυροφάγου, δίνει τὸ ἔναυσμα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς: «Τὸν τῆς νηστείας καιρὸν φαιδρῶς ἀπαρξώμεθα πρὸς ἀγῶνας πνευματικοὺς ἑαυτοὺς ὑποβάλλοντες, ἁγνίσωμεν τὴν ψυχήν, τὴν σάρκα καθάρωμεν, νηστεύσωμεν ὦσπερ ἐν τοῖς βρώμασιν ἐκ παντὸς πάθους, τὰς ἀρετὰς τρυφῶντες τοῦ πνεύματος».
Ἡ νηστεία, συνεπῶς, ἀποτελεῖ μιὰ διόρθωση τῆς ἀνυπακοῆς τῶν Πρωτοπλάστων στὸν Θεό, μιὰ διόρθωσης ἢ ἐπανόρθωσης τῆς ἄρνησής τους νὰ νηστέψουν τὸ κακό, τὸν ἐγωισμό, τὴν ἀπόλαυση τῶν ὑλικῶν, ποὺ τοὺς ὁδήγησε στὴν ἀπώλεια τῆς αἰώνιας ζωῆς.
Εἶναι ὠφέλιμο, συνεπῶς, νὰ προσλάβουμε τὴ Μ. Τεσσαρακοστὴ ὡς τὴν πλέον κατάλληλη παιδαγωγικὴ καὶ πνευματικὴ περίοδο γιὰ νὰ εἰσάγουμε στὴ ζωή μας τὴν ἀδιάλειπτη νηστεία, τὴν κάθαρση τῶν παθῶν καὶ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν, βοηθῶντας τὸν ἑαυτό μας νὰ ἀρχίσει τὴν ἄνοδό του στὴ βαθμίδα τῆς πνευματικῆς του τελειώσεως: Ἀπὸ τὴ μετάνοια στὴν Κάθαρση, ἀπὸ τὴν Κάθαρση στὸν Φωτισμὸ καὶ ἀπὸ τὸν Φωτισμὸ στὴ Θέωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου