Θανῶν ἐφεῦρε τῶν πόνων στέφος μέγα,
Κρήτης ὁ ποιμήν, οὗ πόνος Κανὼν μέγας.
Τὴ δὲ τετάρτη ἀρχιθύτην μόρος Ἀνδρέαν εἶλε.
Βιογραφία
«Ζηλοῦτε τὰ πνευματικὰ» (Ἃ' πρὸς Κορινθίους, Ἰδ' 1). Νὰ ἐπιθυμεῖτε μὲ ζῆλο τὰ πνευματικὰ χαρίσματα. Τέτοιο ζῆλο σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ εἶχε καὶ ὁ ἅγιος Ἀνδρέας.
Ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἐκκλησιαστικοὺς ποιητὲς ὁ Ἀνδρέας, γεννήθηκε στὴ Δαμασκὸ ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, τὸ Γεώργιο καὶ τὴ Γρηγορία. Σὲ ἡλικία 15 χρονῶν, κατατάχθηκε στὸν κλῆρο (ἀναγνώστης) τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου τῶν Ἱεροσολύμων, ἀπὸ τὸν τότε Πατριάρχη Θεόδωρο. Στὴν Ἱερουσαλήμ, ὁ Ἀνδρέας διακρίθηκε γιὰ τὴ μόρφωση καὶ τὴν ἀρετὴ τοῦ μεταξὺ τῶν ἁγιοταφιτῶν πατέρων, γι' αὐτὸ καὶ τὸν προέκριναν νὰ σταλεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ τὴν ἕκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο κατὰ τῶν Μονοφυσιτῶν.
Μετὰ τὸ τέλος τῆς Συνόδου, ὁ Ἀνδρέας παρέμεινε στὴ βασιλεύουσα, ὅπου χειροτονήθηκε διάκονος καὶ διορίσθηκε διευθυντὴς τοῦ ὀρφανοτροφείου «Ἅγιος Παῦλος».
Ἀλλὰ ὡς μητροπολίτης πῆρε μέρος στὴ σύνοδο ποὺ συγκάλεσε ὁ Φιλιππικὸς Βαρδάνης (712 μ.Χ.) καὶ ὑποστήριξε τὸν Μονοφυσιτισμό, ἀλλὰ ἐπανῆλθε στὴν ὀρθὴ πίστη μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βαρδάνη.
Στὸ γυρισμὸ ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου εἶχε πάει γιὰ διάφορες ὑποθέσεις, πέθανε (740μ.Χ.) ἐπάνω στὸ καράβι. Τὸν ἔθαψαν στὴν Ἐρεσὸ τῆς Μυτιλήνης, στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας.
Νὰ σημειώσουμε ἐπίσης, ὅτι ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας, ὑπῆρξε ὁ καλύτερος ρήτορας τῆς ἐποχῆς του, μὲ ἔργα ὅπου ἀναπτύσσει λόγο πλούσιο, μὲ ρητορικὰ σχήματα ἀπαράμιλλου κάλλους. Πρῶτος αὐτὸς παρουσίασε πλῆρες σύστημα ἑορταστικῶν ὁμιλιῶν, ἀπὸ τὶς ὁποῖες σώζονται περίπου 30, ἐκδιδόμενες καὶ ἀνέκδοτες. Ἔγραψε ἀρκετὰ ἐγκώμια καὶ λόγους. Σώζονται περίπου 100 Κανόνες καὶ πολυάριθμα ἰδιόμελα τροπάρια. Ὡς μελωδὸς ἔγραψε ὄχι μόνο τὰ κείμενα ἀλλὰ καὶ τὴν μουσική τους.
Ὁ Μέγας Κανών, ποὺ ψάλλεται τὴν Πέμπτη της Ἐ' ἑβδομάδος Νηστειῶν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, εἶναι τὸ κατεξοχὴν πρωτότυπο καὶ ἐκτεταμένο ὑμνογραφικὸ ἔργο τοῦ Ἀνδρέα Κρήτης. Εἶναι πιθανὸν ὁ Μέγας Κανὼν νὰ γράφτηκε στὴν Κωνσταντινούπολη ἢ στὸν τόπο θανάτου του, τὴν Ἐρεσὸ τῆς Λέσβου, σὲ μεγάλη ἡλικία.
Μέγας Κανὼν
Ἀποτελεῖται ἀπὸ 261 τροπάρια, ἀπὸ τὰ ὁποία 11 εἶναι Εἱρμοί. Ὀνομάστηκε Μέγας λόγω τῆς ἔκτασής του καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ 9 ὠδές. Ὁ ἀριθμὸς τῶν τροπαρίων ποικίλλει στὰ διάφορα χειρόγραφα. Στὴν τελευταία ἔκδοσή του ( Migne ), ποὺ χρησιμοποιεῖ τὸ ἐν χρήσει Τριώδιο τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀριθμὸς τῶν τροπαρίων κατὰ ὠδὲς ἔχει ὡς ἑξῆς: ἃ΄ 25, β΄ 29+12, γ΄ 9+19, δ΄ 29, ἐ΄ 23, στ΄ 17+16, ζ΄ 22, ἡ΄ 22, θ΄ 27. Ἡ ὁμοιοκαταληξία ἂν καὶ ὄχι συστηματικὴ εἶναι συχνή: Οὐκ ἤκουσα τῆς φωνῆς σου /παρήκουσα τῆς γραφῆς σου. / Τὸ σῶμα κατερρυπώθην. / Τὸ πνεῦμα κατεσπιλώθην. - Μὴ ὑπερίδης μέ. - Μὴ παρίδης μέ. Οἱ παρομοιώσεις εἶναι ἄφθονες, τὰ δὲ κοσμητικὰ ἐπίθετα εἶναι πολὺ ἐντυπωσιακά, πολλὲς φορὲς μὲ νεολογισμούς, ὅπως φιλήδονος ὁρμή, πατρόθεος Δαυίδ, αἰσθητὴ Εὕα, πρωτοκτιστὸν κάλλος . Ἡ γλώσσα τοῦ Μεγάλου Κανόνα εἶναι ἡ λόγια κοινή της ἐποχῆς.
Ὁ Μέγας Κανὼν εἶναι ἕνα κείμενο βαθύτατα κατανυκτικό, γεμάτο δύναμη καὶ εἰκόνες, οἱ ὁποῖες χαρακτηρίζονται ἀπὸ ἔντονα δραματικὰ στοιχεῖα μὲ παράλληλη χρήση παραδειγμάτων ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή.
Ἀπὸ τὰ ἐσωτερικὰ στοιχεῖα τοῦ Μεγάλου Κανόνα μποροῦμε νὰ διακρίνουμε, τὴν ἁμαρτωλὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, τὸν τέλος τῆς ροπῆς πρὸς ἠθικὴ κατάρρευσή του, τὴ συναίσθηση τῆς ἁμαρτίας του, τὴ μετάνοιά του, τὴ βεβαιότητα τῆς σωτηρίας του.
Ψάλλεται ὁλόκληρος τὴν παραμονὴ τῆς Πέμπτης της ΣΤ΄ ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν, διαιρεμένος σὲ τέσσερα τμήματα, καὶ κατὰ τὶς τέσσερις πρῶτες ἡμέρες τῆς καθαρῆς ἑβδομάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου