Τό τροπάριο αὐτό εἶναι ἕνα ποίημα γιά τή μετάνοια πού συνέθεσε μία ὄμορφη καί λογιότατη κυρά τῆς Πόλης πού ἔζησε στό πρῶτο μισό τοῦ 9ου αἰῶνα μ.Χ. καί ἁγίασε, καθώς ἔγινε μοναχή καί ἡγουμένη μοναστηριοῦ.
Ἀκολουθῶντας τον μέγα Πατριάρχη τῶν ποιητῶν καί... ὑμνωδῶν τῆς Ἀλήθειας, τόν Προφητάνακτα Δαβίδ, εἶναι πολλοί οἱ Ἅγιοι τῆς Ὀρθοδοξίας μας πού μέ τή φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔγραψαν ἀνυπέρβλητα ποιητικά ἀριστουργήματα. Ἀλλά μήπως κι ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου δέν ἔχει ποιητικότητα; Δέν περιέχουν ἀποστροφές οὐρανομήκους ποίησης τά γραπτά τοῦ Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη καί τοῦ Ἀποστόλου Παύλου; Ὅλα, μά ὅλα τά κείμενα τῶν Ἁγίων τῆς Ὀρθοδοξίας μας περιέχουν μαζί μέ τό σωτηριολογικό τους μήνυμα καί ποιητικό λόγο σπάνιας ἀξίας. Φωτισμένα καί διδακτικά τά λόγια τοῦ σύγχρονου Ἁγίου μας τοῦ Πορφύριου: «Ὅποιος θέλει νά γίνει χριστιανός, πρέπει πρῶτα νά γίνει ποιητής».[1]
Ὅσοι παρακολουθεῖται τήν ἀρθρογραφία μου, εἴδατε ὅτι τόν τελευταῖο καιρό καταπιάστηκα μέ τήν ἀπόδοση ὕμνων τῶν Ἁγίων Ρωμανοῦ, Ἰωάννη Δαμασκηνοῦ καί Κοσμᾶ τοῦ ποιητῆ. Ἔνιωσα πώς ἡ καθ' ὑπερβολήν φτηνή, ἄχαρη, ποταπή, μίζερη, ὑποκριτική, ἄθεη, ἀπνεύματη, κακοήθης καί -γιά όλ' αὐτά- ἐπικίνδυνα ἐγκληματική ἐποχή μας τό ἀπαιτοῦσε. Παράλληλα, ὅμως, ὅπως φαίνεται καί σέ παλιότερα ἄρθρα μου μέ τίτλους: «Ἡ ποίηση εἶναι παντοῦ»[2] καί «Νά ἡμερέψει ἡ γῆ», ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς ἀναγκαιότητας, μέ τό ἴδιο κίνητρο, ψάχνω νά βρῶ τόν ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ποιητικό λόγο καί σέ μέρη πού δέν εἶναι προφανῆ.
Σέ μιά ἐποχή ψευδαισθήσεων στήν ὁποία κυριαρχεῖ τό δῆθεν, τό ἐπίπλαστο παντοῦ, συμπεριλαμβανομένης τῆς λογοτεχνίας καί τῆς ποίησης, θ' ἀνθολογήσω στό σημερινό ἄρθρο ἀποσπάσματα ὑψιπετοῦς ποιητικοῦ λόγου ἀπό τίς ἐπιστολές τοῦ Ἁγίου Ἰωσήφ τοῦ ἡσυχαστῆ καί σπηλαιώτη (1897-1959).
Ὁ Ἁγιορείτης Γέροντας ὑπῆρξε μέγας ἀσκητής καί στῦλος τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἁγιοκατατάχτηκε τό 2020.
Ὑπάρχουν πολλά ἐξαιρετικά βιβλία, πρακτικά συνεδρίων καί ἡμερίδων, ὁμιλίες, ἀκόμα καί ἕνα ὡραῖο ντοκιμαντέρ γιά τόν βίο, τό πνευματικό ἔργο καί τίς διδαχές τοῦ Ἁγίου Ἰωσήφ. Σ' αὐτά θά βρεῖ κανείς τό μεῖζον, ἀπό θεολογικῆς ἀπόψεως. Στό ἄρθρο αὐτό, ἀκροθιγῶς ἀναφέρομαι στό ἔλασσον, δηλαδή στή λογοτεχνική ἀξία τοῦ ποιητικοῦ λόγου τοῦ Ἁγίου. Κι ὅμως -αὐτή εἶναι ἡ ὀμορφιά καί ἡ δύναμη τῆς ποίησης- αὐτό τό ἔλασσον μέ ἕναν τρόπο καρδιακό μιλάει ἐξίσου δυνατά μέ τό μεῖζον. Παρά τό γεγονός ὅτι ὁ Ἅγιος ἔγραψε καί ἔμμετρα ποιήματα πού διασώθηκαν, ἐγώ δέν ἁλιεύω ποιητικά μαργαριτάρια ἀπό αὐτά, ἀλλά ἀπό ὑψηλῆς ποιητικῆς ἀξίας ἀποστροφές τοῦ πεζοῦ λόγου τῶν ἐπιστολῶν του. Ἄς δοῦμε, λοιπόν, πέντε μικρά παραδείγματα πού διάλεξα. Στό σύντομο σχόλιο πού ἀκολουθεῖ, προσπαθῶ νά διασκεδάσω τήν ἀμηχανία μου μπροστά στό Ἁγιοπνευματικό ποιητικό φαινόμενο.
α) «Ἄχ, ἀδελφή μου, τά δάκρυά μου ἥν ἀπερίγραπτα, καί τώρα εἰσέτι δέν μπορῶ νά τά ἀναχαιτίσω δια νά γράψω· ἀλλά καί τό χαρτί σου πού γράφω ἐγέμισα».[3]
Ἄχ, Ἅγιε! Πῶς «ἀναχαιτίζει» κανείς τά τέτοιας λογῆς δάκρυα; Εἰδικά ἐάν εἶναι «δια νά γράψει;» Καί τό χαρτί της πῶς τό γεμίζεις μέ δάκρυα; Καί μέ λόγια ἁγιασμένα τό γεμίζεις, ἀλλά μήν τό κάνουμε θέμα. Πῶς τό ποτίζεις καί τό χαλᾶς μέ δάκρυα τό χαρτί; Ναί, ὄντως φαίνεται ἀναγκαῖα ἡ ἀναχαίτιση.
β) «Ὦ γλυκειά μας Μανούλα, ὦ φῶς τῆς ψυχῆς μας, ὦ ἀγάπη ἀνόθευτος, ὦ ζωή τῆς ψυχῆς μας!» [3]
Ὦ γλυκύτατε πάτερ! Πῶς...; Πῶς τά κατάφερες καί τά εἶπες ὅλα γιά τήν Παναγιά μᾶς μέσα σέ μιά γραμμή; «Ἀγάπη ἀνόθευτος», «Ζωή τῆς ψυχῆς μας». Ὁ Παράκλητος στά ψιθύρισε στ' αὐτί καί τά 'γραψες· ἄλλη ἐξήγηση δέν ἔχω...
γ) «Ὅμως, μήν λησμονῆς ὅτι ἡ ρίζα σου εἶναι τό χῶμα. Καί ἄν λάβη τό πνεῦμα Αὐτός ὅπου σοί τό ἔδωσεν, ἐσύ πάλιν θά κτίζεσαι στά ντουβάρια».3
Ζωή μου, ἡ ρίζα σου φυτρώνει στό χῶμα. Ἀλλά ζωή μου, ἡ ρίζα σου εἶναι κι ἴδια της χῶμα. Καί θάνατος σωματικός ἐστί νά γίνω πάλι χῶμα· καί νά μέ πάρει -νά μέ πάρει λέω- ἕνας τίμιος ἤ ἄτιμος -τό ἴδιο κάνει- ἐργάτης, γιά νά χτίσει ἕνα ντουβάρι. Καλό Παράδεισο παιδιά!
δ) «Θέλων νά διαθερμάνω τῆς ψυχῆς σας τήν θέρμην...» 3
Καί τό καταφέρνεις Ἅγιε Ἰωσήφ. Διαθερμαίνεις τῆς ψυχῆς μας τήν θέρμη. Καί τῷ Θεῷ Δόξα!
ε) «Ἔκανε 17 ἔτη εἰς τήν κορυφήν τοῦ Προφήτου Ἠλία παλεύων μέ δαίμονας καί κεραυνιζόμενος ἀπό τούς καιρούς, ἔμεινε άσεἱστος στῦλος ὑπομονῆς».
Ἄν γραφόταν αὐτό ὡς ἐπίγραμμα ἀπάνω στόν τάφο (σιγά,σιγᾶ μήν βρεῖς τάφο!) τοῦ Γέροντα Γεράσιμου τοῦ ἀσκητῆ (σέ αὐτόν ἀναφέρεται ὁ Ἅγιος Ἰωσήφ) θά λέγαμε πώς μόνο ἕνας νέος Πίνδαρος θά μποροῦσε νά ἔχει γράψει κάτι τέτοιο...
Τέτοια ἀνυπέρβλητη ἀξία ἔχει ὁ εὐλογημένος καί χαριτωμένος θεόπνευστος ποιητικός λόγος τῶν Ἁγίων τῆς πίστης μας. Δῶστε βάση. Πιό εὔκολα θά περάσει τότε τό Πάθος. Κι ἡ Ἀνάσταση μετά δέν ἀργεῖ!
[1] Ἁγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου. (2018). Βίος καί λόγοι. Χανιά: ΙΜ Χρυσοπηγής.
[2] Θ. Πουταχίδης. (2017). Φκειάνω μίαν σημαία. Ἀθήνα: Ἰνφογνώμων.
[3] Γέροντος Ἰωσήφ Ἡσυχαστοῦ. (2019). Ἐπιστολές καί ποιήματα. Ἅγιον Ὄρος,Ὅρος: ΙΜΜ Βατοπαιδίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου