6 Μαρ 2022

Τό κλειδί τοῦ χαμένου παραδείσου

(Θεολογικό σχόλιο στήν Κυριακή τῆς Τυρινής)
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Ἡ τέταρτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ἡ Κυριακή τῆς Τυρινής ὅπως ὀνομάζεται, εἶναι ἀφιερωμένη στήν ἐνθύμηση τῆς ἐξόδου τῶν Πρωτοπλάστων ἀπό τόν παράδεισο τῆς τρυφῆς. Στήν πικρή ἀνάμνηση τοῦ πιό τραγικοῦ γεγονός τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας.
Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τό Θεό ὡς τό τελειότερο καί ἐκλεκτότερο δημιούργημα Τοῦ, ὡς «εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσις» Αὐτοῦ (Γέν.1,26). Πλάστηκε νά ζεῖ αἰώνια μέσα στή χάρη καί τίς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ, ἀτέρμονο βίο ἄπαυτης εὐδαιμονίας. Αὐτή τή σημασία ἔχει ἡ βιβλική διήγηση περί τοῦ κήπου τῆς... Ἐδέμ (Γεν.2ο κεφ.). Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ἔκαμε κακή χρήση τῆς ἐλεύθερης βούλησής του καί προτίμησε τό κακό. Ὁ ἀρχέκακος διάβολος τόν παρέσυρε στήν πτώση καί τήν καταστροφή. Αὐτή ἡ ἐπιλογή του στέρησε τόν Παράδεισο, δηλαδή τήν ἀέναη καί ζωοποιό κοινωνία μέ το Θεό καί τή στέρηση τῶν ἀκένωτων εὐλογιῶν Του.
Μέγα χάσμα ἀνοίχτηκε ἀνάμεσά τους (Εφ.2,13). Ἡ ἁγία Γραφή ἀναφέρει συμβολικά πώς οἱ πρωτόπλαστοι διώχτηκαν ἀπό τόν κῆπο τῆς Ἐδέμ καί δύο ἀγγελικά ὄντα τάχθηκαν νά φυλάγουν μέ πύρινες ρομφαῖες τήν πύλη του, γιά νά μήν μποροῦν νά τήν παραβιάσουν αὐτοί. Τό ἀτέλειωτο δρᾶμα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἄρχισε! Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα τότε κάθισαν ἀπέναντι ἀπό τόν κῆπο τῆς τρυφῆς καί θρηνοῦσαν γιά τό κακό πού τούς βρῆκε. Ἀναλογίζονταν τήν πρότερη εὐδαιμονία τους, τήν σύγκριναν μέ τήν τωρινή δυστυχία τους, προβλέποντας τό μέλλον ζοφερό καί γι' αὐτό ἔκλαιγαν γοερά. Τά καυτά τους δάκρυα πότιζαν τήν ἄνυδρη γῆ καί οἱ σπαραχτικές κραυγές τους ἔσπαζαν τήν ἠρεμία τῆς ἔξω τοῦ παραδείσου ἐρήμου, ὅπου ἦταν ἀναγκασμένοι νά ζήσουν. Ὅμως δυστυχῶς ὁ θρῆνος τους δέν ἦταν ἀποτέλεσμα μεταμέλειας γιά τήν ἀνυπακοή καί τήν ἀνταρσία τους κατά τοῦ Θεοῦ. Δέν ἦταν πράξη μετάνοιας καί αἴτημα συγνώμης πρός τό Θεό, ἀλλά ὠφελιμιστικός σπαραγμός. Δέ θρηνοῦσαν γιά τή χαμένη ἀθωότητα καί ἁγιότητα, ἀλλά γιά τή χαμένη ὑλική εὐμάρεια τοῦ παραδείσου. Οὔτε ἕνας λόγος μετάνοιας δέν ἀκούστηκε ἀπό τά χείλη τους! Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας λένε πώς ἄν ἐκείνη τήν τραγική στιγμή οἱ προπάτορές μας μετανοοῦσαν εἰλικρινά καί ζητοῦσαν ταπεινά συγνώμη ἀπό τόν ἀπόλυτα φιλάνθρωπο Θεό, θά εἶχαν ἀποκατασταθεῖ στήν πρότερη τῆς πτώσεως κατάστασή τους.
Ἀλλά ὁ Θεός οἰκονόμησε ὥστε τό ἀνθρώπινο γένος νά σωθεῖ δια τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου Του, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος καταδέχτηκε νά γίνει ὅμοιος μέ τόν πρῶτο χοϊκό Ἀδάμ, χωρίς ὅμως τήν ἁμαρτία, γιά νά λυτρώσει «παγγενή τόν Ἀδάμ», δηλαδή ὁλόκληρο τό γένος ἐκείνου. Δια τοῦ ἐπί γῆς σωτηρίου ἔργου Του ἐπιτέλεσε τή σωτηρία ὑπακούοντας στό θέλημα τοῦ Οὐράνιου Πατέρα «ἐγώ σέ ἐδόξασα επὶ τῆς γῆς, τό ἔργον ἐτελείωσα ὁ δέδώκάς μοί ἶνα ποιήσω» (Ἰωάν.17,4), «γενόμενος ὑπήκοος μέχρί θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλιπ.2,8). Ἄν ἡ ἀνυπακοή τοῦ πρώτου Ἀδάμ ἔφερε τήν συμφορά καί τήν καταστροφή στό ἀνθρώπινο γένος καί ὁλόκληρη τή δημιουργία, ἡ ὑπακοή τοῦ δευτέρου Ἀδάμ ἔφερε τήν εὐλογία, τήν καταλλαγή καί τήν ἀπολύτρωση. Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἔκλεισε τήν πόρτα τοῦ Παραδείσου καί ὁ δεύτερος τήν ἄνοιξε διάπλατα, νά εἰσέρχονται, δι' Αὐτοῦ, ὅσοι τό ἐπιθυμοῦν καί ἔχουν διάθεση νά ἀγωνισθοῦν.
Τήν ἡμέρα αὐτή μᾶς διδάσκει ἡ ἐκκλησία μας νά μιμηθοῦμε τό Χριστό μας συγχορώντας τά παραπτώματα τῶν συνανθρώπων μας. Ὅπως Ἐκεῖνος πῆρε ἐπάνω Του τις ἁμαρτίες ὅλων τῶν ἀνθρώπων, καί «το καθ' ἡμῶν ἐξαλείψας χειρόγραφον...προσηλώσας αὐτό τῷ σταυρῷ» (Κόλ.2,14), ὀφείλουμε καί ἐμεῖς νά συγχωροῦμε τά παραπτώματα τῶν ἀδελφῶν μας, ἀφοῦ ἡ συγχώρηση τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν ἀπό το Θεό, προϋποθέτει τήν συγχώρηση τῶν παραπτωμάτων ἐναντίον μας, σταυρώνοντας τόν ἐγωισμό μας καί τό μῖσος μας γιά τούς ἀδελφούς μας.
Ἡ συγχώρηση αὐτή θά πρέπει νά συνοδεύεται καί ἀπό ἔμπρακτα ἔργα ἀγάπης. Καλούμαστε νά ἀνοίξουμε τίς ἀποθῆκες  τῆς ψυχῆς μας καί συνάμα τίς ἀποθῆκες τῶν ὑλικῶν θησαυρῶν μας καί νά μοιράσουμε τήν ἀγάπη μας σέ ὅσους τήν ἔχουν ἀνάγκη. Ἡ ἐλεημοσύνη δέν εἶναι μιάν τυπική ἐντολή, ἀλλά τρόπος  ζωῆς γιά τόν πιστό, διότι ἡ «ἐλεημοσύνη ἐκ θανάτου ρύεται, καί αὕτη ἀποκαθαριεί πᾶσαν ἁμαρτίαν» (Τωβίτ12,9). Ἡ ἐλεημοσύνη θά πρέπει νά ἐξαλείψει τό ἁμαρτωλό πάθος μας γιά τή συσσώρευση ὑλικῶν ἀγαθῶν, τήν πλεονεξία μας. Καλούμαστε νά πάψουμε νά ἀποθηκεύουμε στίς γήινες ἀποθῆκες, ἀλλά στίς οὐράνιες, μέ τήν ἀγαθοεργία μας. Μόνο πού αὐτή θά πρέπει νά μήν ἔχει ὑποκριτικό καί ἐγωιστικό χαρακτῆρα, νά γίνεται «ἐν τῷ κρυπτῷ», χωρίς τήν παραμικρή ἐπίδειξη τῆς φιλανθρωπίας μας.
Ἀκόμη μᾶς συμβουλεύει ἡ Ἐκκλησία μας πώς ἡ νηστεία καί γενικά ὁ πνευματικός μας ἀγῶνας αὐτή τήν ἱερή περίοδο μπορεῖ νά μᾶς ὠφελήσει ὑπό μιά προϋπόθεση. Ὁ Κύριος, ἔχοντας ὑπόψη του τήν ὑποκριτική νηστεία τῶν φαρισαίων τῆς ἐποχῆς του, μᾶς συμβουλεύει νά νηστεύουμε μέ διακριτικότητα καί ταπείνωση, κρυφά ἀπό τά μάτια τῶν ἀνθρώπων, ὥστε νά μήν ἐγείρεται στήν ψυχή μας ἴχνος ἐγωπάθειας γιά τό «κατόρθωμά» μας. Ἡ νηστεία εἶναι ἄλλωστε τό πολύτιμο μέσο γιά τήν  ψυχοσωματική κάθαρση, διότι, ὅπως μᾶς διαβεβαίωσε ὁ Κύριος «τοῦτο τό γένος ἐν οὐδενί δύναται ἐξελθεῖν εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ» (Μάρκ.9,29). Δια τῆς ἡδονῆς, τῆς λαιμαργίας καί τῆς ἀκράτειας γίναμε ξένοι τοῦ Θεοῦ καί ἀπομακρυνθήκαμε, σάν τόν Ἄσωτο, τῆς πατρικῆς οἰκίας. Δια τῆς νηστείας ἐπιστρέφουμε καί πάλι στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ Πατέρα καί στήν πατρική μας ἑστία.
Ἡ ἐνθύμηση τοῦ ἀδαμιαίου θρήνου αὐτή τήν ἡμέρα εἶναι ἐπιβεβλημένη ἀπό τήν Ἐκκλησία μας, διότι ἀπό τήν ἑπόμενη ἡμέρα ἀρχίζει ἡ αὐστηρή νηστεία τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ὁ ἀγῶνας κατά τῶν ψυχοκτόνων παθῶν μας, «τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται», «ἔφθασε καιρός, ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή, ἡ κατά τῶν δαιμόνων νίκη, πάνοπλος ἐγκράτεια», «ὁ καλός τῆς νηστείας ἀγών», ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας. Οἱ προπάτορές μας ἀποτελοῦν ἰδανικό παράδειγμα συνετισμοῦ μας. Ἡ λαιμαργία τους, τούς ὁδήγησε στήν ἀπώλεια. Ἡ ψυχοσωματική νηστεία ἡ δική μας καί ἡ ἄσκηση τῶν ἀρετῶν μας φέρνει στήν οὐρανοδρόμο πορεία γιά νά συναντήσουμε ξανά το Θεό. Μόνο πού ὁ θρῆνος μας δέν θά πρέπει νά εἶναι ὠφελιμιστικός, ὅπως τῶν πρωτοπλάστων, ἀλλά ὀντολογική συντριβή καί μετάνοια γιά τήν ἀμαρτωλότητά μας. Εἶναι τό μόνο ἀντίδοτο γιά τήν ὕβρη μας ἀπέναντι στό Θεό καί ὁ μόνος τρόπος τῆς σωτηρίας μας.
Ἡ Ἐδέμ βρίσκεται δίπλα μας, κλεισμένη. Ὅμως ὁ φιλάνθρωπος Θεός μας ἔδωσε τό κλειδί νά ἀνοίξουμε τή θύρα καί νά εἰσέλθουμε, μέ τήν εἰλικρινῆ μετάνοιά μας καί τήν προσαρμογή τῆς ζωῆς μας στή ζωή τοῦ Χριστοῦ, «ἄχρις οὐ,οὗ μορφωθῆ Χριστός ἐν ἡμῖν» (Γάλ.4,19). Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι μιά καλή εὐκαιρία γιά νά ἀξιωθοῦμε της ἐν Χριστῷ μορφοποίησής μας, μέ προσευχή, νηστεία, ἐκκλησιασμό, μετάνοια,  ἐξομολόγηση,  Θεία Κοινωνία, μελέτη της Ἁγία Γραφῆς καί ἄλλων πνευματικῶν καί ψυχωφελῶν ἀναγνωσμάτων. Ἄς ἀρχίσουμε ἀπό αὔριο τόν καλό ἀγῶνα μας γιά προσωπική σωματική καί ψυχική κάθαρση ἀπό τά πάθη μας καί τίς ἁμαρτωλές μας ἕξεις, «εἰδότες τόν καιρόν, ὅτι ὥρα ἡμᾶς ἤδη ἐξ ὕπνου εγερθῆναι· νῦν γάρ ἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία ἤ ὅτε ἐπιστεύσαμεν. Ἡ νύξ προέκοψεν, ἡ δέ ἠμέρα ἤγγικεν. Ἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότούς καί ἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φώτός. Ὡς ἕν ημέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν, μή κώμοίς καί μέθαίς, μή κοίτας καί ἀσελγείαις, μή ἔριδι καί ζήλῳ, ἀλλ᾿ ἐνδύσασθε τόν Κύριον Ιησοῦν Χρίστόν, καί τῆς σαρκὸς πρόνοιαν μή ποιεῖσθε εἰς ἐπιθυμίας» (Ρώμ.13,11-14). Ἄς πάρουμε λοιπόν τή μεγάλη ἀπόφαση, νά βροῦμε τό χαμένο Παράδεισο καί νά τόν ἀνοίξουμε, ξεκλειδώνοντάς τον  μέ τή σώζουσα χάρη τοῦ Χριστοῦ καί τή δική μας συντριβή καί μετάνοια!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.