Ἀπάντησις εἰς ἀνιέρους δοξασίας περὶ τῆς ἀκολουθίας τῆς Ἀναστάσεως. Ὁ λαός ἀντιλαμβανόμενος τὰς ἀποφάσεις τῆς ΔΙΣ, θὰ ἀντιδράσει καταλλήλως

Γράφει ὁ Χριστοφόρος Κοντάκης, Καθηγητὴς Πατρολογίας

Προς τοὺς Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς τοὺς συγκροτοῦντας τὴν Διαρκῆ Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν περὶ τῆς Κανονικῆς Τάξεως διατριβόντων καὶ ἀποφαινομένων.

Σεβασμιώτατοι,

Συντάξας τὴν ἀπὸ 22ας τ.μ. ἐπιστολήν μου πρὸς Ὑμᾶς, τὸ ἔπραττον χωρὶς νὰ ἀναμένω ἐπαίνους ἢ διχοστασίας πρὸς τὸ πρόσωπόν μου, οὔτε βεβαίως ἐπεχείρουν νὰ κομίσω γλαύκα εἰς Ἀθήναν.

Διαζωγραφίσας, ὡς ἐνδέχεται νὰ ἐκλαμβάνητε τὴν ἀλαζονείαν μου, ἐρμηνευτικῶς συνυφασμένην ἢ διαφέρουσαν νεοφανῶν, ἤτοι καινῶν ἀπόψεων Ὑμῶν καὶ ἐνίων ἐξ Ὑμῶν ἁγίων Ἀρχιερέων, μετελθόντων λόγους κενούς, πρὸς ἐπίρρωσιν... ἀπόψεων, πόρρω ἀπεχουσῶν τῆς ἐν ἠμὶν διδασκομένης ἀληθείας.

Χωρὶς νὰ ἀνήκω εἰς τὴν τάξιν «ὑπεροχικῶν προσώπων», ἴνα μετέρχωμαι «‘‘εὐσεβεῖς’’ ἀνοησίες» ἢ νὰ καθίσταμαι «ρεζίλι», θεωρῶ ὅτι καταστρατηγήσατε καὶ μάλιστα ἀνεπιτρέπτως καὶ συλλήβδην, ὡς καὶ κατ’ ἀσύγγνωστον ὑπερβολὴν τὰ ἐσκαμμένα, ὄχι μόνον σκανδαλίζοντες ἀλλὰ καὶ ὡς πρόσωπα ἀγνοοῦντες πλεῖστα ὅσα τεκμαίρονται παρὰ πάντων ὡς ἀληθῆ, ἐπάναγκες εἶναι πρὸ πάσης ἄλλης ἐνεργείας νὰ λάβητε ὑπόψιν:

α) Τὸ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου: «Ἄξιον σαυτὸν ποίησον τῶν Ἱερῶν Κανόνων», Παράγγελμα πρὸς τὸν ἱερέα περὶ τῆς Θείας Χάριτος, (Σύνταγμα τῶν Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων, Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλή, Δ, 392),

β) Τὸν 6ο Κανόνα τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου «Τὰ ἀρχαία ἔθη κρατείτω»,

γ) Τὸν 6ο Κανόνα τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ψέγοντος τοὺς «τὴν ἐκκλησιαστικὴν εὐταξίαν συγχεῖν καὶ ἀνατρέπειν... καὶ ταραχᾶς τῶν εἰρηνευόντων λαῶν κατασκευάζειν»,

δ) Τὸν 89ο Κανόνα τῆς Πενθέκτης Συνόδου,

ε) Τὸν 2ο Κανόνα τῆς ἐν Καρθαγένη Συνόδου, ἀποφαινομένου ὅτι «ἡ ἐκκλησιαστικὴ τάξις... καὶ ὁμοῦ πάντων φυλακτέα ἐστίν», καὶ πλείστων συναφῶν πρὸς τούτοις θέσεων, ἐμπεριεχομένων εἰς τὸ Ἱερὸν Πηδάλιον, τὸ ὁποῖον ἐνῶ ἀδιαμφισβητήτως δὲν ἀγνοεῖτε, ἀναλώνετε ἑαυτοὺς εἰς τὴν καταστρατήγησίν του.

Περὶ τῶν ἡμετέρων ἀπόψεων μὴ διεκδικουσῶν ἐπαίνους, «ποιήσωμεν τὴν ἀπόδειξιν» οὐχὶ ραθύμως, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς ἐνδεδωκότες σπουδῆς, ὑπὸ ἀμαθείας πολλῆς κατεχόμενος, φρονήματι δὲ ὀρθοφρονῶν, ἐπανέρχομαι καὶ αὔθις ἐπὶ τὸ αὐτό.

Ἐκ τούτων, ἀναγκαῖον νομίσας τὸν τῆς μακρηγορίας λόγον «μεταβολῆς τῆς προθυμίας ἀκροάσασθαι» πρὸς τὰ Σεβασμιώτατα Μέλη τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, διὰ τὰ κατ’ Αὐτήν, πρὸς ἄρσιν δημιουργηθεισῶν ἐντάσεων καὶ παρανοήσεων, ὑπαιτίων τῆς πρὸς τοῦτο ἐμφανισθείσης ἐκρρύθμου καταστάσεως, ἐσχάτως ἐπιφαινομένων τῶν Ὑμετέρων παλινωδιῶν, ἐπὶ θεμάτων μείζονος διὰ τὸν εἰς Χριστὸν πιστεύοντα Ὀρθόδοξον Λαόν, ἀποτολμῶν καὶ ἐγὼ νὰ συγκαταλέξω ἑαυτὸν μεταξὺ αὐτοῦ.

Ἀτυχήσατε ἅγιοι Ἀρχιερεῖς ὀλιγωροῦντες, ποίοις λόγοις, Κύριος οἶδε, νὰ διαλεχθῆτε μετὰ τῆς Πολιτείας εὐθαρσῶς, μὴ ἀφιστάμενοι τῶν πατρώων, ὡς ἐτόνιζα, παραδόσεων.

Ἂν καὶ ἐγκρατεῖς περὶ τὴν θεολογίαν τῆς Ἐκκλησίας, ἀποκρύψατε ἐντέχνως ἀπὸ τοὺς ἰδίους τούς Ὑμετέρους ὀφθαλμοὺς τὸ ἐσφαλμένον καὶ ἐγκυμονοῦν μυρίους κινδύνους.

Δὲν νοεῖται εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Λειτουργικὴν Ζωὴν καὶ Παράδοσιν ἡ προπετὴς καὶ ἀναιδὴς Ὑμετέρα ἀπόφασις περὶ τῆς τελέσεως τοῦ Ἀναστασίμου «Ὄρθρου βαθέως», καταδηλοῦντος τὸ ὑπερφυὲς γεγονὸς τῆς τοῦ Κυρίου Ἀναστάσεως.

Ὁλόκληρος ὁ ἀναστάσιμος Ὄρθρος καταλιμπάνεται ὡς ἐντέλλεσθε, παραθεωροῦντες τὸν ὀφειλόμενον σεβασμὸν καὶ λειτουργοῦντες ὑπὸ τὴν ἀπόλυτον ἔννοιαν τοῦ λειτουργικοῦ χρόνου, καταργοῦντες ἀνερυθριάστως τὴν Κανονικὴν Τάξιν, ὅπως περιγράφεται εἰς τὸ Τυπικόν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας (Βιολάκη) καὶ μάλιστα τεταγμένοι ὡς θεματοφύλακες.

Σεβασμιώτατοι,

Προκαλοῦν ὀργὴν εἰς τὸ Χριστεπώνυμον πλήρωμα ἐν γένει αἱ ληφθεῖσαι Ὑμέτεραι ἀποφάσεις, ἀπάδουσαι εἰς κάθε ἔννοιαν ἱεροπρεπείας καὶ μάλιστα ἀκρίτως, ἀκατανοήτως καὶ ἀδοκίμως λαμβανόμεναι, τῆς ἐπὶ τοῦ θέματος λειτουργικῆς καὶ δογματικῆς ἐννοίας, ὡς ἀπόψεις αἱ ὁποῖαι ἀπέχουν τῆς ἀληθοῦς Παραδόσεως, ὡς καὶ ἐνίων ἐξ Ὑμῶν ἁγίων Ἀρχιερέων καὶ λαϊκῶν, ἐκλαμβανόντων ἑαυτοὺς ὡς ὑπερφυῶς ἑρμηνευόντων τὰ τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καὶ τῆς Θείας Λειτουργίας.

Μελετήσατε συναφεῖς περὶ τοῦ θέματος θέσεις τοῦ ἀειμνήστου καθηγητοῦ Ἰωάννου Φουντούλη, ὁ ὁποῖος ἀποφαίνεται ρητῶς ὅτι «οἱ μαρτυρίες τῶν ἀρχαίων Τυπικῶν» τείνουν εἰς τὸ ὅτι ἡ Ἀνάστασις γίνεται μετὰ τὰ μεσάνυκτα, πρὶν ἀκόμη ἀρχίση νὰ ὑποχωρῆ ἡ νύχτα, δηλαδὴ «Ὄρθρου βαθέος» τῆς Κυριακῆς, ὡς Κυριωνύμου, Ἀναστασίμου Ἡμέρας. Καὶ καταλήγει «Ἂν ἀμφισβητοῦν (οἱ πολυπράγμονες) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, τότε ἀμφισβητοῦν τὴν Ἐκκλησία!».

Πέραν αὐτοῦ, καθίσταται ἀντιληπτὴ ἡ ἀμφισβήτησις πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ μεγάλου λειτουργιολόγου, πολλῶν ἐξ Ὑμῶν διατελεσάντων συνοδοιπόρων καὶ μαθητῶν αὐτοῦ.

Ἐκ τούτων καὶ ἄλλων πολλῶν, συνάγεται εὐλόγως τὸ ὅτι ἡ Ἱερὰ Παράδοσις εἶναι σαφής, ὡς καταδεικνύεται καὶ ἐπιπλέον ἔχει ἀπαράβατον χαρακτήρα, συμφώνως πρὸς τὸν ἐπικαλούμενον 89ο Κανόνα τῆς Πενθέκτης Συνόδου, διακελεύοντος:

«Τὰς τοὺς σωτηρίου πάθους ἡμέρας, ἐν νηστείᾳ, καὶ προσευχῇ, καὶ κατανύξει καρδίας ἐπιτελοῦντας, χρὴ τοὺς πιστοὺς περὶ μέσας τῆς περὶ τὸ μέγα σάββατον νυκτὸς ὥρας ἀπονηστίζεσθαι, τῶν θείων Εὐαγγελιστῶν Ματθαίου καὶ Λουκᾶ, τοῦ μέν, διά τοῦ, Ὀψὲ σαββάτων ρήματος· τοῦ δέ, διά τοῦ, Ὄρθρου βαθέος, τὴν βραδύτητα τῆς νυκτὸς ὑπογραφόντων».

Μετερχόμενοι, ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, θέσεις καὶ στάσεις ἀγνώστους εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ὑπείκων εἰς ἀνάγκην ἀδήριτον, στέργω βεβαιούμενος, διὰ τὰ ἐσχάτως ἀναφυέντα, λειτουργικὰ καὶ κανονικὰ ἀτοπήματα - ὀλισθήματα τῆς ΔΙΣ, στοχεύων εἰς τὴν πλήρη στήριξιν καὶ ὑπερβαλλόντως ἀποδοχὴν τῆς ἀποδόσεως ὀφειλομένων εἰς τὸν Καίσαρα.

Παρατηρητέον ὅτι οἱ ἀπόψεις τῶν λειτουργιολόγων διίστανται καὶ εἶναι ἐκάτεραι παντάπασιν ἀνερμάτιστοι, καθὼς συγχέουν τὴν οἰκονομίαν, λαμβανομένην ὡς πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ, κατὰ Σούδα, καὶ ὄντες ἄνθρωποι «τὴν οἰκονομίαν τοῦ μυστηρίου μὴ πιστεύσαντες τὸ πρίν, ἐπὶ τὸ χεῖρον τραπῆναι τολμήσαντες, τὴν θείαν συγκατάβασιν παρανοοῦντες σεσιωπιοῦντες, παρρησιαζόμενοι δειλίας ἕνεκεν μετερχομένους».

Ἐπιχειροῦντες νὰ ἑρμηνεύσετε τὴν κατὰ τὴν ἡμέρα τέλεσιν δύο θείων λειτουργιῶν, ὡς ἐθιμικὴν πράξιν τῆς Ἐκκλησίας, μὲ σωρείαν ἑώλων φληναφημάτων, ἀποδέχεσθε καὶ ταυτοχρόνως ἀρνεῖσθε τὴν τέλεση ὑπὸ τῶν λειτουργῶν δύο Λειτουργιῶν, τὸ ὁποῖον συνιστᾶ ἀδόκιμον συμπεριφορά, μὴ λαμβάνοντες ὑπόψη τὰς ἐπὶ τοῦ θέματος λειτουργικᾶς καὶ δογματικᾶς ἀπόψεις, ὡς ἔδει νὰ πράττετε, πλήττοντες διὰ πολλοστὴν φορὰν τὸ φρόνημα τοῦ θρησκεύοντος Ἑλληνικοῦ λαοῦ.

Μελετήσατε τὴν Τυπικὴ διάταξην τῆς Ἀναστασίμου Ἀκολουθίας (Τυπικὸν Βιολάκη, σσ. 383-388) καὶ ἐπαναφέρετε εἰς τὸ ὀρθὸν Ὑμᾶς Αὐτοὺς καὶ τὸν εὐσεβῆ τοῦ Κυρίου λαόν, ὁ ὁποῖος ἀντιλαμβανόμενος διαφοροτρόπως τὰς ἀποφάσεις Ὑμῶν, θὰ ἀντιδράσει καταλλήλως.

Σεβασμιώτατοι καὶ Ἐλλογιμώτατοι, Κανονολόγοι ἅμα δὲ καὶ Λειτουργιολόγοι,

Ἐπικροτοῦντες καὶ δεχόμενοι τὸ ὅτι δύναται ἡ ΔΙΣ καὶ κάθε ἄλλο Ὄργανον, ὁριζόμενο ὑπὸ τῶν Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων ἀφ’ ἑνὸς καὶ τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως ἀφ’ ἑτέρου, μὴν ἐπιφέρετε ἀνήκεστον βλάβην εἰς τὴν ζῶσαν Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας, καθιστάμενοι ἐπιλήσμονες τοῦ Θεαρέστου Ὑμετέρου καθήκοντος.

Ἡ ἐγκύκλιος Ὑμῶν, ὡς ἀπόφασις τῆς ΔΙΣ, περὶ τῆς τελέσεως τῆς Ἀναστασίμου Θείας Λειτουργίας, δὲν συνάδει ἁπλῶς μὲ παραλογισμόν, ἐκπορευόμενον τῷ ὄντι ἀπὸ ἀλλότρια περὶ τὴν Ἐκκλησίαν κέντρα ἀποφάσεων, ἀλλὰ ἐκλαμβάνεται καὶ ἐννοεῖται λειτουργικῶς ὡς ἀδόκιμος ἑρμηνευτικὴ συμπεριφορά, πράγμα τὸ ὁποῖον ἐπισημάναμε καὶ ἀνωτέρω.

Κρίνομε ἐπάναγκες νὰ καταγράψωμε, ἔστω καὶ θεραπευτικῶς, τὰ προειρημένα ὑπὸ τὴν αἵρεσιν ἀναμενομένης μετανοίας, διὰ παραστάσεως πρὸς τὴν Κυβέρνησιν ἀλλαγῆς τῶν νομοθετημένων ἐπὶ τὰ βελτίω.

Εἶναι ἀδιανόητον νὰ παραλείπεται συλλήβδην ὁ Ἀναστάσιμος Ὄρθρος καὶ ἡ λαμπρὰ Θεῖα Λειτουργία τῆς Ἀναστάσεως νὰ τελῆται εὐθὺς ἅμα τῇ εἰσόδῳ εἰς τὸν Ναόν, μετὰ τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη», πρὸς τέρψιν ἀσχέτων περὶ τὴν Ἐκκλησιαστικὴν εὐπραξίαν ὀλιγοπίστων ἢ καὶ ἀθέων.

Φορεῖς τοῦ ἐν Ὑμὶν οἰκοῦντος Ἁγίου Πνεύματος δράμετε καὶ κηρύξετε ὅτι «Ἠγέρθη ὁ Κύριος, θανατώσας τὸν θάνατον» καὶ ἀναμένει, Χάριτι Θεία, καὶ τὴν ἀνάστασιν πάντων ἠμῶν.

Ἀρθεῖτε εἰς τὸ ὕψος τῶν περιστάσεων, ἀποβαίνοντες τῷ ὄντι ποιμένες καὶ θεματοφύλακες τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως, ἐπιβεβαιοῦντες εἰς τὸν ἀνερμάτιστον Ἑλληνικὸν λαόν, ὑπαιτιότητι Ὑμῶν, ὅτι ὑπερβαίνετε ἑαυτούς, πρὸς προάσπισιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καὶ ὅτι οἰακοστροφοῦντες δεξιῶς, ὀρθοτομεῖτε τὸν λόγον τῆς ἀληθείας Κυρίου.

Περαίνων ὑϊκῶς, εὔχομαι ὁ «θανάτῳ θάνατον πατήσας» Κύριος δωρεῖται πρὸς ἅπαντας Ὑμᾶς πάσαν δόσιν ἀγαθὴν καὶ πᾶν δώρημα τέλειον, ἴνα συμπορευομένοι εἰς τὸ Πάθος ἀξιωθῶμεν καὶ τῆς ἡμετέρας Ἀναστάσεως.

Ἐπὶ τούτοις διατελῶ,

Δρ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΝΤΑΚΗΣ

τ. Καθηγητὴς Πατρολογίας καὶ Ἑρμηνείας Πατερικῶν Κειμένων τῆς Ἀνώτατης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Θεσσαλονίκης (ΑΕΑΘ)

τ. Διευθυντὴς Ἀνωτέρας Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης (ΑΕΣΘ)

τ. Πρόεδρος Διοικούσης Ἐπιτροπῆς τῆς ΑΕΑΘ

τ. Πρόεδρος Ἀκαδημαϊκοῦ Συμβουλίου τῆς ΑΕΑΘ

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ

romfea