Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: «Δὲν κινδυνεύει ἡ πίστη, ἀλλὰ οἱ πιστοί»!

Γράφει ο Σάββας Ηλιάδης - Δάσκαλος

Ἄν κάποιος διαβάσει μὲ προσοχή το παρακάτω κείμενο καὶ ἰδιαίτερα τὸ σχόλιο τοῦ ἁγίου Νεκταρίου στὴν ἐπιστολὴ τοῦ πάπα Ιννοκέντιου, δὲν θὰ δυσκολευτεῖ νὰ ξεκαθαρίσει μέσα του πώς, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἄλλο πρᾶγμα ἡ πίστη καὶ ἄλλο ὁ πιστός. Δὲν ἐπιτρέπεται τέτοιος διαχωρισμός, διότι ἀποτελεῖ μυστήριο ἡ σχέση πιστοῦ καὶ πίστεως καὶ δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ ἐκφραζόμενος διὰ τῆς λογικῆς. Μὲ ἁπλά δὲν ὑφίσταται επ` οὐδενὶ τό: «Ἄλλο ἡ πίστη καὶ ἄλλο ὁ πιστός»! Δὲν μπορεῖ ἡ πίστη νὰ μπεῖ στὸ ζύγι! Δὲν μπορεῖ ἡ πίστη νὰ γίνει δισάκι ὁδοιπορίας, ποὺ τὸ ἀποθέτει ὁ ὁδοιπόρος ἔστω καὶ γιὰ λίγο κοντὰ στὴν βρυσούλα, νὰ ξαποστάσει καὶ μετὰ νὰ τὸ φορτωθεῖ καὶ νὰ συνεχίσει τὸ δρόμο του! Ἅμα μὲν πιστός, ἅμα δὲ πίστις. Κινδυνεύουν οἱ πιστοί, κινδυνεύει καὶ ἡ πίστη! Διότι αὐτὴ βιώνεται, πραγματώνεται, ἐκφράζεται ἀπὸ τοὺς πιστούς, βῆμα βῆμα, δάκρυ δάκρυ, σταγόνα σταγόνα ἀπὸ ἱδρῶτα καὶ αἷμα. Ὁ ἀγῶνας γιὰ τὴν πίστη μέσα στὸ χρόνο εἶναι ἀδιάλειπτος καὶ διεξάγεται ἐν πάσῃ προσοχῇ, νήψει καὶ προσευχῇ. Μάχη σῶμα μὲ σῶμα μὲ τὶς σκοτεινὲς δυνάμεις. «ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραὶ εἰσι». (Εφεσ. 5,16) καὶ « νήψατε, γρηγορήσατε· ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ». (Ἅ' Πέτρου 5,8), μᾶς παραινεῖ τὸ Εὐαγγέλιο.

«Ὁ Πάπας Ιννοκέντιος ὁ Γ' (1198 - 1216), ὑπῆρξε ὁ ἐμπνευστὴς τῆς Δ' καὶ τῆς Ἔ' Σταυροφορίας, «πνευματικὸς πατέρας» τῶν δύο βασικῶν ἐπεκτατικῶν μέσων τῆς φραγκοπαπικής ἐξουσίας, τῆς «Ἱερᾶς Ἐξετάσεως» καὶ τῆς Οὐνίας, ὡς ἰδέας. Σπουδαῖο ἱστορικὸ πρόβλημα εἶναι ἡ...ἐκτροπὴ τῆς Δ' Σταυροφορίας ἀπὸ τούς Ἁγίους Τόπους πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἦταν σκοπὸς ἀνομολόγητος, ἢ τραγικὴ σύμπτωση;

Ἡ πλειονότητα τῶν ἱστορικῶν, καὶ μάλιστα τῶν ἀδέσμευτων, δέχεται τὸ πρῶτο. Ἐπρόκειτο γιὰ καλὰ ὀργανωμένο σχέδιο, ποῦ ἀποσκοποῦσε στὸ νὰ δοθεῖ ἰσχυρὸ κτύπημα στὴ Ὀρθόδοξη Αὐτοκρατορία, ποῦ περνοῦσε περίοδο κάμψεως, λόγῳ τῆς ἐντάσεως τού τουρκικοῦ κινδύνου». (+ π. Γ. Μεταλληνός).

Ὁ Ιννοκέντιος ἔγραψε ἐπιστολή, πρὶν ἀπὸ τὶς δύο αὐτὲς Σταυροφορίες, πρὸς τὸν αὐτοκράτορα Ἀλέξιο Δ' τὸν Ἄγγελο καὶ τὸν Πατριάρχη Ἰωάννη τὸν Καματερό, ζητῶντας τὴ βοήθειά τους γιὰ τὶς σταυροφορικές ἐκστρατεῖες καὶ περὶ τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν, ἀφοῦ ἀποδεχτοῦν τὴν κυριαρχία του πάνω σε,σέ ὅλα, στηρίζοντας τὴν θέση του αὐτὴ στὸ πρωτεῖο τοῦ ἀποστόλου Πέτρου.

Ὁ αὐτοκράτορας Ἀλέξιος ἀπάντησε στὸν Πάπα τὸν Φεβρουάριο του 1199. Ἐπίσης ἀπάντησε καὶ ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης, ἐπαινῶντας τὸν γιὰ τὸν ζῆλο ποὺ ἐπιδεικνύει γιὰ τὴν ἕνωση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ κάνει κάποιες παρατηρήσεις, μὲ πολλὴ εὐγένεια καὶ λεπτότητα. Τὸν ρωτάει, πῶς ἡ ρωμαϊκὴ Ἐκκλησία μπορεῖ νὰ εἶναι παγκόσμια, ἀφοῦ ὑπάρχουν καὶ οἱ κατὰ τόπους ἄλλες Ἐκκλησίες καὶ πῶς μπορεῖ αὐτὴ νὰ εἶναι ἡ μητέρα ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, ἀφοῦ ὅλες ἐξῆλθαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων;

Ὁ Πάπας ἀπάντησε μὲ μιὰ ἐκτενῆ ἐπιστολὴ στὶς 12 Νοεμβρίου 1199, λέγοντας πρῶτα γιὰ τὸ πρωτεῖο τοῦ Πέτρου καὶ τῆς ἁγίας ἕδρας, τὸ ὁποῖο καθιερώθηκε ἀπὸ τὴν δύναμη αὐτοῦ τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Λέει ἀκόμη πὼς ὁ Πέτρος μόνος μπορεῖ νὰ συγχωρεῖ ὄχι μόνο ὅλες τὶς ἁμαρτίες ἀλλὰ καὶ τοῦ σύμπαντος κόσμου, δηλαδὴ μόνο αὐτὸς ἔχει τὴν δικαιοδοσία ἐπάνω σέ ὅλη τὴν Ἐκκλησία. Συνεχίζει λέγοντας πὼς ἡ Ἐκκλησία λέγεται παγκόσμια κατὰ διπλὴ έννοια` πρῶτα διότι συναποτελείται ἀπὸ ὅλες τὶς Ἐκκλησίες καὶ μάλιστα υπ` αὐτὴν τὴν ἔννοια λέγεται ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες καθολική. Ἀλλὰ ἡ ρωμαϊκὴ Ἐκκλησία δὲν εἶναι καθολικὴ υπ` αὐτὴν τὴν έννοια` αὐτὴ δὲν εἶναι μέρος τῆς παγκόσμιας Ἐκκλησίας, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἴδια εἶναι παγκόσμια καθολική, γιὰ τὸν ἑξῆς λόγο, ὅτι αὐτὴ ἔχει ὑπὸ τὴν ἐξουσία της ὅλες τὶς Ἐκκλησίες!

Ὡς πρὸς τὸ ζήτημα ὅτι ἡ Ἱερουσαλὴμ εἶναι ἡ μητέρα τῶν Ἐκκλησιῶν, ὁ Πάπας ἀπαντᾶ ὡς ἑξῆς, κάνοντας δύο διακρίσεις. Ἡ Ἱερουσαλὴμ εἶναι ἡ μητέρα ὡς πρὸς τὸ δίκαιο τοῦ χρόνου. Ἡ Ρώμη ὡς πρὸς τὸ δίκαιο τῆς ἀξίας. Ὅπως ὁ Πέτρος πῆρε τὰ πρωτεῖα ἀπὸ τὸν Ἀνδρέα, ὁ ὁποῖος ἀκολούθησε πρῶτος χρονικὰ τὸν Χριστό, ἔτσι καὶ ἡ Ρώμη προηγεῖται τῶν Ἱεροσολύμων. Ἡ Ἱερουσαλὴμ εἶναι ἡ μητέρα τῆς πίστεως ἀλλὰ ἡ Ρώμη εἶναι ἡ μητέρα τῶν πιστῶν.

Σχόλιο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου:

«Ἀλήθεια, πόσο πρακτικὸς ἄνθρωπος καὶ σὲ βαθμὸ ἀξιοθαύμαστο ἦταν ὁ Πάπας Ιννοκέντιος ὁ Γ'. Μὲ πόση σαφήνεια ξεχώρισε τὰ χαρακτηριστικὰ τῶν δύο μητέρων καὶ ἔκανε σαφῆ διάκριση στὰ δικαιώματα της καθεμιᾶς! Πῶς ὅμως ἡ μητέρα τῆς πίστεως (τὰ Ἱεροσόλυμα), χωρὶς νὰ ἔχει τέκνα, πλούτισε μὲ τέκνα αὐτὴν ποὺ δὲν κυοφόρησε καὶ δὲν γέννησε, ἀλλὰ δὲν εἶχε ποτὲ οὔτε καὶ ἄνδρα (τὴν Ρώμη); Πῶς δὲ ἔμεινε δίχως τέκνα ἡ μητέρα τῆς πίστεως, ἀφοῦ ἡ πίστη κυοφορεῖ καὶ γεννᾶ τοὺς πιστούς; Πῶς δὲ καταργήθηκε ὁ ἀπαράβατος φυσικὸς νόμος, ὁ ὁποῖος λέει πώς, ὅπου ὑπάρχει ἡ μητέρα ἐκεῖ ὑπάρχουν μαζὶ καὶ τὰ τέκνα της; Πῶς δὲ μπορεῖ νὰ νοηθεῖ μητέρα τῆς πίστεως δίχως πιστούς; Ἀλλά, ἂν γέννησε τέκνα, ἔστω καὶ λίγα, πῶς μπορεῖ νὰ εἶναι μητέρα πίστεως χωρὶς τέκνα; Ἄν δὲ εἶναι ἡ μητέρα τῆς πίστεως καὶ τῶν τέκνων (τὰ Ἱεροσόλυμα), πῶς μπορεῖ νὰ ὑστερεῖ ἡ μητέρα ἔναντι τῆς τροφοῦ τῶν τέκνων της (τῆς Ρώμης); Πῶς δὲ ἡ τροφὸς μπορεῖ ποτὲ νὰ βγεῖ καὶ νὰ σταθεῖ ὑπεράνω τῆς μητέρας; Ἄρα, ἡ Αὐτοῦ Παναγιότης ὁ Πάπας Ιννοκέντιος προφανῶς παραλογίζεται».

1. ΜΕΛΕΤΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ, ΤΟΜΟΣ Β'(Ἁγίου Νεκταρίου)

2. Εφημερ. «Χριστιανική», αριθ. 681 (994)/6.5.2004, Ἄρθρο π. Γεωργίου Μεταλληνού

Σάββας Ηλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκὶς 10-7-2020