«Ἡ Ἑλλὰς δὲν διεκδικεῖ τίποτε»

Μελέτης Η. Μελετόπουλος, Διδάκτωρ Οἰκονομικῶν καὶ Κοινωνικῶν Ἐπιστημῶν Πανεπιστημίου Γενεύης

  Σὲ ὅλα τὰ ἐγχειρίδια διαπραγμάτευσης εἶναι γραμμένη ὡς προμετωπίδα ἡ βασικὴ ἀρχὴ ὅτι: ἡ οἰκειοθελὴς παραίτηση, καὶ μάλιστα διακηρυσσόμενη ἐξ ἀρχῆς urbi et orbi, ἀπὸ οἱαδήποτε διεκδίκηση, καθιστὰ τὴν διαδικασία ἄνιση καὶ μεταθέτει τὴν μέση γραμμὴ τῆς τελικῆς ἔκβασης στὸ ἐσωτερικό της ὁριοθετημένης σφαίρας συμφερόντων τῆς πλευρᾶς ποὺ δὲν διεκδικεῖ τίποτε.
  Ἐντελῶς ἀκατανόητη, ὑπ’ αὐτὸ τὸ πρίσμα, εἶναι ἡ στάση τῆς ἑλληνικῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς μετὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα. Ἐπὶ δεκαετίες καὶ διακομματικά, τὸ ἑλληνικὸ ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν καὶ τὸ ἑλληνικὸ πολιτικὸ σύστημα ἀκολούθησε μία ἀμυντική, ἀπολογητικὴ πολιτικὴ ἔναντι τῶν τουρκικῶν ἀναθεωρητικῶν καὶ ἐπεκτατικῶν ἀπαιτήσεων. Εἴτε ἐν ὀνόματι τῆς «καλῆς γειτονίας» εἴτε ἐν ὀνόματι τῆς «κοινῆς ἔνταξης στὸ ΝΑΤΟ» εἴτε ἐν ὀνόματι τῆς «κοινῆς εὐρωπαϊκῆς πορείας» εἴτε ἐν ὀνόματι τοῦ «σεβασμοῦ τοῦ διεθνοῦς δικαίου», ἡ Ἑλλάδα συμπεριφέρθηκε διαχρονικὰ ὡς θεατὴς καὶ σχολιαστὴς τῶν εἰς βάρος τῆς αἰτιάσεων. Μάλιστα ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου, ποὺ ἔδειξε σθεναρὴ στάση στὴν κρίση τοῦ 1987, ἂν καὶ μέγας γνώστης τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς κωδικοποίησε τὴν.... στάση αὐτὴ στὸ Δόγμα «ἡ Ἑλλὰς δὲν διεκδικεῖ τίποτε ἀλλὰ καὶ δὲν παραχωρεῖ τίποτε».
  Δὲν ἰσχυρίζεται κανεὶς ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔπρεπε νὰ συντηρήσει ἢ νὰ ἀναβιώσει τὴν Μεγάλη Ἰδέα ὡς ἀντίβαρο στὸν τουρκικὸ ἀναθεωρητισμό. Ὑποτίθεται ὅτι τὸ 1922 μπῆκε ἕνα τέλος στὸ Ἀνατολικὸ Ζήτημα. Τὸ 1955 θὰ ἀρκοῦσε νὰ ἀπαιτήσει τὴν ἐπιστροφὴ τῶν ἐκδιωχθέντων ὁμογενῶν της Κωνσταντινουπόλεως καὶ νὰ ἐνθυλακώσει τὸ ζήτημα αὐτὸ ὡς σταθερὸ αἴτημα, πρόβλημα καὶ «ἀγκάθι» στὶς διμερεῖς σχέσεις ἀλλὰ καὶ στοὺς διεθνεῖς ὀργανισμούς, ὥστε νὰ ἀποτελεῖ μόνιμο μοχλὸ πίεσης τῆς Τουρκίας. Ἀντιστοίχως, στὴν ἀποδόμηση τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου τῆς Ἴμβρου καὶ τῆς Τενέδου ἀπὸ τὸ τουρκικὸ κράτος καὶ στὴν καταρράκωση τοῦ σχετικοῦ μὲ αὐτὸ ἄρθρου 14 τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης, καμμία ἑλληνικὴ κυβέρνηση δὲν ἄρθρωσε τὸ παραμικρό. Ἀντιθέτως ἡ Τουρκία στήριξε μὲ συνέπεια τὴν μουσουλμανικὴ μειονότητα τῆς Θράκης, τὴν χρηματοδότησε, τὴν βάπτισε τουρκική, τὴν ἤλεγξε, τὴν χρηματοδότησε, τὴν ἔχρισε διμερὲς πρόβλημα καὶ τὴν ἐξωθεῖ στὴν ἀποσταθεροποίηση. Τακτικὰ δὲ Τοῦρκοι πολιτικοὶ τὴν ἐπισκέπτονται. Ἐνῶ οὐδεὶς Ἕλληνας ἀξιωματοῦχος ἔχει ποτὲ ἐπισκεφθεῖ τὰ δύο ἑλληνικότατα ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων ἀκριτικὰ νησιὰ τῆς Ἴμβρου καὶ τῆς Τενέδου.
   Μὲ αὐτὰ καὶ μὲ αὐτά, χωρὶς ἀνάχωμα καὶ χωρὶς ἀντιστάθμισμα, ὁ τουρκικὸς ἀναθεωρητισμὸς ἐσχάτως ἔφτασε μέχρι τὴν «Θεσσαλονίκη τῆς καρδιᾶς μας» καὶ (ὅπως ἐξελίσσεται ἡ νέο-ὀθωμανικὴ ρητορική του Ἐρντογᾶν) σύντομα θὰ φτάσει μέχρι τὸ Ταίναρο. Τώρα οἱ τουρκικὲς διεκδικήσεις, ποὺ ἐμφανίζονταν παγίως μὲ «τεχνικὸ» χαρακτήρα στὰ πεδία τῆς ὑφαλοκρηπίδας, τῶν ἐνεργειακῶν πόρων κλπ., ἔχουν γίνει ἀπροκάλυπτες. Ἡ δὲ πάγια ἑλληνικὴ ἀμυντικὴ-ἀπολογητικὴ στάση ἔχει ἀποκρυσταλλωθεῖ σὲ ἐπίπεδα αὐτοματισμοῦ. Κάθε φορᾶ ποὺ συναντῶνται Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι ἐπίσημοι, οἱ μὲν Τοῦρκοι μὲ βλοσυρὸν ὕφος θέτουν διάφορα θέματα, οἱ δὲ Ἕλληνες ἔχουν ὕφος πανευτυχές, ποὺ οἱ συνομιλητὲς τοὺς ἀντιλαμβάνονται πολὺ καλὰ ὅτι ὑποκρύπτει φοβία καὶ προσπάθεια ἐξευμενισμοῦ.
  Στὸ Λονδίνο ὁ κ.Μητσοτάκης ἄκουσε τὸν πρόεδρο τῆς Τουρκίας νὰ τὸν μέμφεται διότι ἐπὶ ἑλληνικοῦ ἐδάφους διαβιοῦν Κοῦρδοι καὶ γκιουλενιστὲς καὶ τοῦ ἀπάντησε εὐγενῶς ὅτι οἱ ἑλληνικὲς ὑπηρεσίες κάνουν τὴν δουλειά τους. Ἀπὸ διπλωματικῆς σκοπιᾶς θὰ ἦταν ἴσως προτιμότερο νὰ θέσει στὸ τραπέζι τὸ ζήτημα τῆς συνεχοῦς, χρόνιας παραβίασης τοῦ ἄρθρου 14 τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης, ὥστε ἡ τουρκικὴ πλευρὰ νὰ πρέπει νὰ δώσει ἐξηγήσεις. Ἢ νὰ θέσει ζήτημα τῆς ἀποζημίωσης τῶν Ἑλλήνων τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἂς ἑτοιμάσει τὸ ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν ἕναν φάκελο μὲ νομικὰ τεκμηριωμένες ἑλληνικὲς διεκδικήσεις, ὥστε ἂν ἡ κυβέρνηση ἑτοιμάζεται γιὰ κάποιον διάλογο νὰ ἔχει ἀντίβαρα.

TA NEA