Στὸν ἀπόηχο τῆς Ἱεραρχίας γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ (B΄)

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου 

 (Διαβάστε και το ΜΕΡΟΣ Α')
Ἀνακρίβειες καὶ δικαιολογίες

          Στὴ συνεδρίαση τῆς Ἱεραρχίας γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ καὶ γιὰ νὰ ἐγκριθεῖ ἡ ἐνέργεια τοῦ Οικ. Πατριάρχου  τὸ λυπηρὸ ἦταν πὼς χρησιμοποιήθηκαν καὶ ἀνακριβῆ στοιχεῖα, ὅπως ἐπίσης καὶ ἐκτὸς θέματος δικαιολογίες.
          Ἡ ἐπιχειρηματολογία τῆς Ἐπιτροπῆς Νομοκανονικῶν γιὰ τὴν ἔγκριση τῆς ἐνεργείας τοῦ Οἴκ. Πατριάρχου, τὴν ὁποία μετέφερε στὴν Ἱεραρχία ὁ κ. Ἱερώνυμος,  στηρίχθηκε στὴ μελέτη τοῦ κ. Φειδά, ποὺ δημοσιεύθηκε στὶς 29 Νοεμβρίου 2018. Αὐτὴ ἐντοπίζεται κυρίως στὸ ἐπιχείρημα ὅτι τὸ Φανάρι τὸ 1686 ἁπλῶς ἀνέθεσε στὸν Πατριάρχη Μόσχας  «ἐπιτροπικῶς» νὰ χειροτονεῖ καὶ νὰ ἐνθρονίζει τὸν Μητροπολίτη Κιέβου. Τὸ ἐπιχείρημα ἀπορρίπτεται μὲ στοιχεῖα ἀπὸ τοὺς ρώσους ἱστορικούς, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ Ἕλληνες, ὅπως ὁ π. Θεόδωρος Ζήσης, ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς Σεραφείμ, ὁ π. Αθ. Γκοτσόπουλος καὶ πολλοὶ ἄλλοι. Πρὸς ἐνίσχυση τοῦ ἐπιχειρήματος ὁ συντάκτης τοῦ ὑπομνήματος τῆς Ἐπιτροπῆς πρὸς τὴ Σύνοδο ἐπικαλεῖται τὸν 120ό Κανόνα της στὴν Καρθαγένη Συνόδου. Οὐδεμία σχέση ἔχει ὁ ἐν λόγω Κανόνας μὲ τὸ Οὐκρανικό....
          Τὸ ἄλλο θέμα ποὺ τίθεται καὶ  γιὰ τὸ ὁποῖο ἔχει ἐπίσης ἐπιχειρηματολογήσει ὁ κ. Φειδᾶς, εἶναι ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἔχει τὸ  «ἔκκλητο προσφυγῆς» καὶ παρὰ Ἀρχιερέων «ἑτέρου κλίματος», δηλαδὴ ἕνα παγκόσμιο προνόμιο ἐπὶ ὅλων τῶν Πατριαρχείων καὶ τῶν.... Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Πρόκειται περὶ ἀντορθοδόξου ἀντιλήψεως καὶ παπικῆς νοοτροπίας τάσεως τοῦ Φαναρίου. Γενικὸ ἔκκλητο ἐφ’ ὅλης της Ἐκκλησίας οὐδὲν Πατριαρχεῖο εἶχε καὶ ἔχει, οὔτε φυσικὰ καὶ τὸ Οἰκουμενικό. Οἱ Κανόνες ποὺ ἐπικαλέστηκε στὴν εἰσήγησή του  ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Ἱερώνυμος ( 9 καὶ 17 τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου) δὲν ἔχουν σχέση μὲ τὸ παπικῆς ἐφευρέσεως προνόμιο τοῦ παγκοσμίου ἐκκλήτου.
Τὸ ἔκκλητο τοῦ Πάπα Ρώμης, τὸν ὁποῖο ἐπιδιώκει νὰ μιμηθεῖ ὁ Οἴκ. Πατριάρχης, ἀμφισβητήθηκε «βασίμως», ὅπως σημειώνει ὁ Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας, ἀπὸ τὴν Σύνοδο τῆς Καρθαγένης. Ὁ νεωστὶ ὑποστηρικτὴς τοῦ πρωτείου τοῦ Οἴκ. Πατριάρχη Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης σημειώνει ἐν συμπεράσματι στὴν διατριβὴ τοῦ ἐπὶ διδακτορία πὼς ἂν ἐτίθετο τὸ ἐρώτημα ποῖον εἶναι τὸ κέντρο τῆς ἑνότητος τῶν κατὰ τὴν Οἰκουμένην Ἐκκλησιῶν, «σύσσωμος ἡ συνείδησις τῆς Ἐκκλησίας τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων θὰ ἀπέκρουεν ὡς τοιοῦτο κέντρον ἕναν οἱονδήποτε ἐπίσκοπον ἀτομικῶς».        
          Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἦταν ἐναντίον τῆς κυριαρχίας μίας Ἐκκλησίας ἐπὶ τῶν ὑπολοίπων. Γράφοντας γιὰ τὴν παπικὴ αὐτὴ τάση σημειώνει: «Ἐπιβαλῶν τὴν ἰδίαν κυριαρχίαν ἐν τὴ Δυτικὴ Εὐρώπη καὶ ἐπωφελούμενος τῶν δεινοπαθημάτων τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς ὁ τῆς Ρώμης Πατριάρχης ἐντονώτερον καὶ συστηματικώτερον ἤρχισε νὰ ἀπαιτῆ τὴν εἰς αὐτὸν ὑποταγὴν τῶν, ἐκτός της Κωνσταντινουπόλεως. Αἳ τελευταῖαι ὅμως αὖται οὐ μόνον οὐδεμίαν προσοχὴν ἔδιδον εἰς τὰς ὅλως κοσμικᾶς καὶ μέχρι τινὸς γελοίας ἀπαιτήσεις αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ἐνεκάλουν αὐτὸν ἐπὶ ἐνόχω διαστροφὴ τῆς ἀρχαίας ὁμολογίας τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως». (Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, Ἐν Κωνσταντινουπόλει, 28 Ἰουλίου 1900, σέλ. 331). Τὸ ἔκκλητο τὸ ἐπέβαλε ὁ Πάπας καὶ ἐπιδιώκει νὰ τὸ ἐπιβάλλει ὁ Οἴκ. Πατριάρχης, γιατί εἶναι ἕνας τρόπος κυριαρχίας ἐπὶ τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν.                       
Πέραν αὐτοῦ, ὅπως ἔγραψε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος στὴν πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο ἐπιστολή του, τῆς 14ης Ἰανουαρίου 2019, παραμένουν ἀνυπόστατες οἱ χειροτονίες ποὺ τέλεσε ὁ καθηρημένος καὶ ἀφορισμένος αὐτοανακηρυχθεῖς «Πατριάρχης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας» Φιλάρετος, μεταξὺ τῶν ὁποίων εἶναι καὶ τοῦ ὀνομασθέντος προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας Ἐπιφανίου. Καὶ προσθέτει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας: « Ἡ θεμελιώδης ἐκκλησιολογικὴ ἀρχὴ εἶναι ὅτι αἳ χειροτονίαι τῶν σχισματικῶν καὶ αἱρετικῶν, ὡς “μυστήρια”  ἔξω της Ἐκκλησίας τελεσθέντα, εἶναι ἄκυροι, πολλῶ δὲ μᾶλλον αἳ χειροτονίαι ὑπὸ καθαιρεθέντος καὶ ἀφορισθέντος». Ἡ ἀρχὴ αὐτή, ὅπως τονίζει ὁ Μακαριώτατος Ἀλβανίας «δὲν δύναται νὰ παραθεωρηθῆ ἀπὸ κανένα», οὔτε φυσικὰ ἀπὸ τὸν κ. Βαρθολομαῖο.
          Στὴ συνέχεια ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὑποστήριξε ὅτι ἡ ἀπουσία τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης, τὸ 2016, «δὲν ἔδωσε τὴ δυνατότητα συζητήσεως τοῦ θέματος τῆς χορηγήσεως τοῦ αὐτοκεφάλου καὶ ἔτσι χάθηκε ἡ εὐκαιρία ὅπως συναποφαίνεται μετὰ τῶν λοιπῶν Ἐκκλησιῶν διὰ τὴν χορήγησή του». Πρόκειται περὶ ἀνακριβείας. Τὸ θέμα δὲν θὰ συνεζητεῖτο στὴν Σύνοδο, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν παρουσία ἢ ὄχι τοῦ Ρωσικοῦ Πατριαρχείου. Στὴν προσυνοδικὴ συνεδρίαση ὑπῆρξε συμφωνία μὲν ἐπὶ τοῦ κειμένου τῆς ἀποδόσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας, ποὺ θὰ γινόταν μετὰ ἀπὸ πρόταση τῆς μητέρας Ἐκκλησίας καὶ ὁμοφώνου ἀποφάσεως ὅλων τῶν Πατριαρχείων καὶ τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ὅμως ὑπῆρξε διαφωνία στὸν τρόπο τῆς ὑπογραφῆς τοῦ σχετικοῦ Τόμου. Πάντως ἡ ἐπὶ τῆς οὐσίας πρόταση τοῦ Οἴκ. Πατριαρχείου καὶ ἡ ἀποδοχή της ἀπὸ ὅλες τὶς τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες δέσμευε ἠθικὰ τὸν κ. Βαρθολομαῖο νὰ μὴν προχωρήσει μόνος του σὲ ἀπόδοση τῆς Αὐτοκεφαλίας στοὺς σχισματικούς της Οὐκρανίας.
          Σὲ ἄλλο σημεῖο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀνέφερε: «Ὅλοι γνωρίζομεν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπήγετο ἐπὶ αἰώνας ὑπὸ τὴν διαδοχικὴν δυναστικὴν κυριαρχίαν εἴτε τῆς Πολωνίας, εἴτε τῆς Μεγάλης Ρωσίας...». Πρόκειται περὶ ἱστορικῆς ἀνακριβείας. Οὐκρανία σημαίνει «Συνοριακὴ Περιοχή». Οἱ Οὐκρανοὶ εἶναι οἱ Ρῶσοι ἀκρίτες, ποὺ δέχτηκαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἰσχυρότατη  ἐθνικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ καταπίεση   ἀπὸ τοὺς καθολικοὺς Πολωνοὺς καὶ Λιθουανούς,   καὶ ἀπὸ ἰησουίτες μοναχούς. Αὐτοὶ ὅλοι θέλησαν νὰ ξεριζώσουν τὴν ἐθνικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση τῶν Ρώσων τοῦ Κιέβου. Στὴν ἀντιμετώπιση αὐτῆς τῆς καταπίεσης βοήθησαν καὶ ἀπεσταλμένοι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μεταξὺ τῶν ὁποίων οἱ Κύριλλος Λούκαρις καὶ Ἀρσένιος Ἐλασσῶνος. Πάντοτε ὁ Πάπας καὶ οἱ Δυτικὲς μεγάλες δυνάμεις εἶχαν  στόχο νὰ χωρίσουν τοὺς Ρώσους τοῦ Κιέβου ἀπὸ τοὺς Ρώσους τῆς Μόσχας καὶ νὰ τοὺς ἐντάξουν στὴ δική τους κυριαρχία. Τώρα τὸ προσπαθοῦν πάλι μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἐκμεταλλεύονται τὸν ἀπὸ αἰώνων, λόγω τοπικισμοῦ, μεταξύ τους ἀνταγωνισμὸ καὶ τὰ οἰκονομικά, πολιτικὰ καὶ στρατιωτικὰ ζητήματα, ποὺ προέκυψαν μὲ τὴ Ρωσία μετὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Οὐκρανίας.
          Ἀνακριβὲς εἶναι καὶ τὸ στοιχεῖο ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου  πὼς «τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὄχι μόνον εἰς οὐδὲν ὠφελεῖται, ἀλλὰ καὶ παραιτεῖται ἐκ τῆς κανονικῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας αὐτοῦ διὰ νὰ ἐνταχθεῖ δικαίως ἡ μεγάλη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας τῶν 40 περίπου ἑκατομμυρίων εἰς τὴν κοινωνίαν τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν». Ἤδη τὸ Πατριαρχεῖο ἔχει δεχθεῖ προσφορὰ Ναοῦ στὸ κέντρο τοῦ Κιέβου, ποὺ τοῦ προσέφερε ὁ τέως Πρόεδρος Ποροσένκο. Ἐπίσης ἔχοντας τὴν ἰδιότητα τῆς «μητρὸς Ἐκκλησίας» ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ζητάει τὴν, κατὰ μακραίονα παράδοση,  λογία. Ἐπὶ πλέον αὐξάνει τὴν ἐπιρροή του στὸν Ὀρθόδοξο κόσμο, ἢ ἔτσι πιστεύει...
Δὲν εἶναι ἀκριβὴς  ἡ ἐκτίμηση τοῦ Μακαριοτάτου,  ὅτι «ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας τῶν 40 ἑκατομμυρίων» ἀκολουθεῖ τοὺς σχισματικούς του Ἐπιφανίου. Ἡ ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο κανονικὴ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας διαθέτει 76 ἐπαρχιούχους Μητροπολίτες καὶ 12.500 ἐνορίες. Μὲ τὸ δεδομένο ὅτι τὸ 17% τοῦ πληθυσμοῦ αὐτοπροσδιορίζονται ὡς Ρῶσοι καθὼς καὶ τὸ ὅτι ἄνω του 60% τῶν Ὀρθοδόξων Οὐκρανῶν ἀκολουθεῖ τὴν παραδοσιακή, ὑπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας, Ἐκκλησία μένουν λίγοι νὰ  ἀκολουθοῦν τὸν Ἐπιφάνιο... Αὐτὸς ἡγεῖται μίας ὀλιγομελοῦς κρατικῆς σχισματικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία, μὲ αὐτουργὸ τὸ Φανάρι, προκάλεσε βαθύτερο  σχίσμα  μεταξὺ τῶν Ὀρθοδόξων στὴν Οὐκρανία. Σημειώνεται ὅτι οὐδεὶς στὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔδειξε ὅτι γνωρίζει τὴν πραγματικὴ ἐκκλησιαστικὴ κατάσταση στὴν Οὐκρανία.
Εἶναι χαρακτηριστικὸ γιὰ τὴν κατάσταση στὴν Οὐκρανία τὸ ρεπορτὰζ τῆς Οὐκρανῆς Sylvana Goyko στὴν 15ήμερη ἐφημερίδα New Eastern Europe (31/10/2019).  Ἔχει τίτλο «Τὸ Φανάρι ἀνησυχεῖ γιὰ τὸ μέλλον τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας» (Σήμ. Ἡ ρεπόρτερ ἐννοεῖ τὴν ὑπὸ τὸν Ἐπιφάνιο Ἐκκλησία τῶν σχισματικῶν). Η Goyko ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο Ἐκκλησία διαθέτει λαϊκὴ δύναμη: «Περίπου 300.000 Οὐκρανοὶ συμμετέσχον σὲ θρησκευτικὴ τελετὴ τῆς ὑπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ στὴν ἀντίστοιχη ἐκδήλωση τῆς Ὀρθόδοξης Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας (Σήμ. γρ. τοῦ Ἐπιφανίου) συμμετέσχον μεταξὺ τῶν 10.000 καὶ 20.000 πιστῶν. Αὐτοὶ εἶναι ἀκόμη λιγότεροι ἀπὸ τὶς 65.000 ποὺ εἶχε συγκεντρώσει στὴν ἴδια ἐκδήλωση τὸν περασμένο χρόνο τὸ ὑπὸ τὸν καθηρημένο καὶ ἀφορισμένο ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας Φιλάρετο «Πατριαρχεῖο τοῦ Κιέβου».
Ἡ Οὐκρανὴ ρεπόρτερ ἐπισημαίνει ἐπίσης ὅτι ὄχι μόνο δὲν ἐπετεύχθη ἡ ἑνότητα μεταξὺ τῶν σχισματικῶν της Οὐκρανίας, ἀλλὰ ὁ Φιλάρετος καὶ ὁ ἄλλος ἐπικεφαλῆς σχισματικῶν Μακάριος δραστηριοποιοῦνται ἀφαιρώντας πιστοὺς ἀπὸ τὸν Ἐπιφάνιο. Μάλιστα ὁ Μακάριος ἐκβιάζει καταστάσεις καὶ ζητᾶ τὸν ναὸ τοῦ Σωτήρα στὸ Μπερεστόβε, ποὺ τὸν κατέχει καὶ τὸν χρησιμοποιεῖ ἡ ὑπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας Ἐκκλησία καὶ ὁ Ποροσένκο τὸν εἶχε ὑποσχεθεῖ στὸν κ. Βαρθολομαῖο γιὰ νὰ ἐγκαταστήσει ἐκεῖ τὴν Ἐξαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὸ Κίεβο...   

Τὸ γεγονὸς εἶναι πὼς ἀντὶ προώθησης τῆς ἑνότητας, ποὺ ἦταν ὁ προβληθεῖς ἀπὸ τὸ Φανάρι σκοπὸς γιὰ τὴν αὐτοκεφαλία τῶν σχισματικῶν της Οὐκρανίας, διαπιστώνεται ἐξάπλωση τοῦ σχίσματος ὄχι μόνο στὴν ἐν λόγω χώρα, ἀλλὰ καὶ στὴν  Ἐκκλησία τῆς  Ἑλλάδος. Ὅλες οἱ ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες (Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Ἱεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας, Κύπρου, Πολωνίας, Ἀλβανίας καὶ Τσεχίας – Σλοβακίας) δὲν ἀκολουθοῦν τὸν κ. Βαρθολομαῖο στὴν ἐνέργειά του καὶ διαφυλάττουν ἔτσι τὴν ἑνότητά τους.-