Ὑπάρχει ζωὴ στὸν Ἄρη (Σερβετάλη)

Ὁ Ἄρης Σερβετάλης μιλᾶ στὸ «Μ» γιὰ τὸν Μπέκετ, τὸ θέατρο καὶ τὴν πρὸ Χριστοῦ καὶ μετὰ Χριστὸν ζωή του 

Ἡ διαδικασία ἐσωτερικοῦ μετασχηματισμοῦ ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πιὸ χαρισματικοὺς ἠθοποιοὺς τοῦ καιροῦ μᾶς συνεχίζεται. Ὁ πλανήτης Ἄρης συνδιαλέγεται μὲ τὸν Μπέκετ καὶ τὸν Θερβάντες, ἀποζητᾶ τὸν πειραματισμό, δὲν φοβᾶται τὴν ἀποτυχία καὶ βρίσκει στὴ μεταφυσικὴ τὶς ἀπαντήσεις ποὺ ψάχνει. 

Τί σὲ κάνει νὰ αἰσιοδοξεῖς σὲ μία χώρα ὅπου τὰ πράγματα δὲν φαίνεται νὰ βελτιώνονται; Αἰσθάνομαι ὅτι εἶναι ἐλπιδοφόρα ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου ποὺ δὲν παραιτεῖται ἐνῶ ὅλα γύρω μας ὑποβαθμίζονται σὲ... κάθε τομέα. 

Παρ’ ὅλα αὐτὰ τὸ ἑλληνικὸ θέατρο δείχνει ὅτι ἀντιστέκεται. Μπορεῖ νὰ «σώσει» μία Ἑλλάδα ποῦ βιώνει τέτοια ὑποβάθμιση; Αὐτὸ εἶναι μεγάλη κουβέντα γιὰ νὰ τὸ ἰσχυριστεῖ κάποιος. Δὲν νομίζω πάντως ὅτι μπορεῖ νὰ τὴ σώσει. Ἁπλῶς ἐντάσσεται καὶ τὸ θέατρο σὲ αὐτὴ τὴν προσπάθεια μὴ παραίτησης καὶ προσπάθειας διαφυγῆς ἀπὸ τὶς δύσκολες καταστάσεις. 

Ἐπανέρχεστε στὸ Φεστιβὰλ Ἀθηνῶν μὲ μία σύνθεση τῆς ἐργογραφίας τοῦ Μπέκετ. Γιατί παραμένει ἐπίκαιρος ὁ Ἰρλανδὸς συγγραφέας; 

Ὁ Μπέκετ εἶναι ἕνας τραγωδός, ἕνας διαχρονικὸς συγγραφέας ποὺ ἀσχολεῖται μὲ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὰ ὑπαρξιακά του ἀδιέξοδα ἢ τὶς διεξόδους, ἂν θέλετε. Αὐτὴ εἶναι μία διαχρονικὴ ἀνάγκη. Ὁ ἄνθρωπος δὲν παύει νὰ ἀναρωτιέται γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ ὅλα ἐκεῖνα ποὺ τὸν περιτριγυρίζουν. Ἔχω ἀσχοληθεῖ καὶ στὸ παρελθὸν μὲ τὸν συγκεκριμένο συγγραφέα: ἔχουμε κάνει δύο παραστάσεις μὲ ἔργα του, αὐτὴ εἶναι ἡ τρίτη φορά, καὶ σίγουρα ὑπάρχει μία σύνδεση μαζί του καθὼς μελετῶ τὸ ἔργο του. 

Ἐξερευνώντας καὶ ἑρμηνεύοντας τὸν Μπέκετ σᾶς μένει αὐτὴ ἡ πικρὴ γεύση τῆς ματαίωσης; 

Ἐμένα δὲν μοῦ προκαλεῖ ἀπαισιοδοξία. Μπορῶ νὰ καταλάβω ὅτι μέσα σὲ αὐτὴ τὴν ἀτέρμονη προσπάθεια νὰ συνδεθεῖ μὲ τὸν ἑαυτὸ τοῦ περνάει ἀπὸ σκοτεινὲς περιοχές, ἀλλὰ τὸ γεγονὸς ὅτι προσπαθεῖ συνεχῶς νὰ ἀποτύχει (στὸ συγκεκριμένο ἔργο) μόνο ἐλπίδα μου δημιουργεῖ. Εἶναι μία μηχανὴ ποὺ συνεχῶς ἐπιχειρεῖ καὶ ἀναζητᾶ, ποὺ ἐπιδιώκει νὰ συνεχίσει νὰ ζεῖ, ποὺ παλεύει νὰ μὴν ξεχάσει ὅτι ὑπάρχει. 

Πόσο ὅμως μπορεῖ νὰ ἀντέξει κάποιος τὴν ἀποτυχία; 

Τώρα συνδέομαι καὶ μὲ τὸν Δὸν Κιχώτη τοῦ Θερβάντες. Διακρίνω πολλὰ κοινὰ στὴν ἀποτυχία μὲ αὐτὸ ποὺ λέμε «δονκιχωτισμό». Ἄλλωστε ἡ ἐπιτυχία εἶναι κάτι σχετικὸ καὶ ὑποκειμενικό, ἐνῶ ἡ ἀποτυχία σου δίνει τὴ δυνατότητα νὰ ξαναπροσπαθήσεις, νὰ ἀναθεωρήσεις, νὰ ἀνασυνταχθεῖς. 

Ἑπομένως, αὐτὲς οἱ προσπάθειες αἰώρησης μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι καὶ τόσο ἀποτυχημένες τελικά... Σωστά. Αὐτὸ ποὺ κάνει ἡ ἐπανάληψη μὲ τὶς μικρὲς ἐναλλαγὲς -ὄχι μόνο στὴν Τέχνη, ἀλλὰ καὶ στὴν καθημερινότητα- εἶναι αὐτὸ ποὺ διαμορφώνει τὸν ἑαυτό μας. Καὶ στὸ ἔργο τοῦ Μπέκετ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ προσπαθεῖ νὰ σχετιστεῖ μὲ τὸ ὑλικό του καὶ νὰ ὑπερβεῖ τὶς δυσκολίες. Τὸ ἐντυπωσιακὸ εἶναι ὅτι τὸ ἴδιο πράγμα συμβαίνει καὶ μὲ τὸν Δὸν Κιχώτη. Ἐπειδὴ εἶμαι στὴ διαδικασία μελέτης τοῦ Θερβάντες, ὑπάρχουν πολλὲς κοινὲς περιοχὲς στὸ πῶς ἀντιμετωπίζει καὶ τὸ ἔργο του καὶ τὰ ὄνειρά του καὶ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό. Ὁ Θερβάντες ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ποὺ πέρασε ἐξαιρετικὰ δύσκολες καταστάσεις. Ἔχασε τὸ ἀριστερό του χέρι στὴ Ναυμαχία τῆς Ναυπάκτου, φυλακίστηκε, ἀλλὰ οὔτε ἐκεῖ παραιτήθηκε, συνέχισε τὴν προσπάθεια. 

Σὲ ποιὰ κλίμακα μεταφυσικῆς πίστης θεωρεῖτε ὅτι τοποθετεῖται ὁ Μπέκετ; 

Δὲν εἶναι λίγο ὀξύμωρο κάποιος ποὺ ἀναμένει τὸν Θεὸ («Περιμένοντας τὸν Γκοντὸ») ἢ θρηνεῖ τὴν ἀπουσία του νὰ τὸν ἀπορρίπτει καὶ ὡς ὕπαρξη; Σίγουρα τὸν ἔχει ἐπηρεάσει τὸ ὅτι μεγάλωσε σὲ προτεσταντικὴ οἰκογένεια. Ὁ ἴδιος ἀμφισβητώντας ἢ καταρρίπτοντας τὸν Θεὸ -μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀέναη διαδικασία τῶν κειμένων καὶ τῶν λέξεων ποὺ γιὰ μένα λειτουργοῦν ὡς προσευχὴ- εἶναι οὐσιαστικὰ σὰν νὰ ἀποκαλύπτει ἕναν μηχανισμὸ σκέψης. Ὁ λόγος τοῦ εἶναι ἐξομολογητικὸς καὶ ὁ καθένας μπορεῖ νὰ τὸν διαβάσει μὲ τὸν δικό του τρόπο. Ἐπειδὴ ἐγὼ εἶμαι ἔνθεος, ἡ δική μου ἀνάγνωση εἶναι ὅτι ὁ Μπέκετ ἔχει μία διαδρομὴ ποὺ βρίσκεται πολὺ κοντὰ στὴ «συχνότητα» τοῦ Θεοῦ. 

Τὸ «ἔνθεος» σημαίνει ὅτι ἔχετε μία λατρευτικὴ σχέση μὲ τὸ θεῖο στοιχεῖο; 

Ναί, ἔχω μία βιωματικὴ σχέση, ὄχι θεωρητική. Ἡ ζωή μου χωρίζεται στὴν πρὸ Χριστοῦ καὶ στὴ μετὰ Χριστὸν ἐποχή. Εἶμαι ἐντελῶς ἕνας ἄλλος ἄνθρωπος πιά. Ἐξακολουθῶ νὰ ἔχω μία δημιουργικὴ τρέλα, ἡ ὁποία ὅμως δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ ἐκείνη ποὺ εἶχε ἀποτυπωθεῖ τηλεοπτικά. 

Εἶστε εὐχαριστημένος ἀπὸ τὸ ἐπίπεδό της θεατρικῆς κριτικῆς στὴν Ἑλλάδα; 

Δυστυχῶς ὑπάρχουν πολὺ λίγοι κριτικοὶ ποὺ τηροῦν ἀμερόληπτη στάση καὶ διαθέτουν τὸ ὑπόβαθρο καὶ τὴν πνευματικὴ κατάρτιση γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ ἀντιληφθοῦν ἕνα ἔργο καὶ τοὺς σκοποὺς τοῦ σκηνοθέτη.

protothema