15 Οκτ 2016

Πρέπει νὰ σεβόμαστε τὴ γλώσσα ποὺ ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας

Τοῦ π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνο
Ἡ Ὀρθοδοξία, ὡς ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἔχει σώσει τὴν ἑλληνική μας γλώσσα σ' ὅλη τὴν ἱστορικὴ διαχρονία της, ἀπὸ τὸν Ὅμηρο ἕως σήμερα, στὴ Θεολογία καὶ τὴ λατρεία της. Ἄλλωστε ὁ ἀποστολικὸς καὶ πατερικὸς λόγος διαχέεται συνεχῶς στὰ λειτουργικά μας δρώμενα, ὥστε νὰ γίνεται «ἄκουσμα καὶ λάλημα» τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος. 
Η διάκριση μεταξὺ «ἀρχαίας» καὶ «νέας» ἑλληνικῆς γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι πρόβλημα, διότι τὸν 16ο αἰώνα, μὲ τὴν ἐξάπλωση στὴν «καθ' ἠμᾶς Ἀνατολὴ» τῶν δυτικῶν προπαγανδῶν, παπικῆς καὶ προτεσταντικῆς, ποὺ χρησιμοποιοῦσαν τὴ «δημοτική», τὸ Ἐθναρχικὸ μας Κέντρο (Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο) ἔλαβε μιὰ σημαντικὴ ἀπόφαση: ἡ μὲν λατρεία νὰ διατηρήσει τὴ γλωσσικὴ μορφή της, τὸ κήρυγμα ὅμως νὰ γίνεται στὴν καθημερινὴ γλώσσα τοῦ λαοῦ. Ἄλλωστε καὶ ἡ γλώσσα τῆς λατρείας, λόγω τῆς συνέχειας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, προσφέρει γλωσσικὸ πλοῦτο, ποὺ ἠχεῖ στὰ ὦτα τοῦ λαοῦ ὄχι ὡς κάτι τὸ ξένο καί, συνεπῶς, ἀκατανόητο.
Οἱ ἑλληνόφωνοι ἔχουμε τὴν εὐλογία νὰ ἔχουμε τοὺς μάρτυρες τῆς πίστεώς μας στὴ γλώσσα μας. Καὶ ἐδῶ ἀκριβῶς τίθεται τὸ πρόβλημα τῆς εἰσηγούμενης ἀπὸ πολλοὺς μετάφρασης τῶν λειτουργικῶν κειμένων μας. Ἡ γλώσσα μας, ἐξάλλου, εἶναι....
βασικὸς φορέας τοῦ πολιτισμοῦ μας, στὸν ὁποῖο ἀνήκει καὶ ὁ ἐκκλησιαστικὸς χῶρος μας. Κάποιος ἔλεγε ὅμως ὅτι σ' αὐτὸ τὸν τόπο εἴμαστε ὅλοι γιατροὶ καὶ θεολόγοι. Γιατί εἴμαστε ἀνὰ πάσα στιγμὴ ἕτοιμοι νὰ ἀποφανθοῦμε γιὰ ἰατρικὰ καὶ θεολογικὰ - ἐκκλησιαστικὰ θέματα, δίνοντας συνταγὲς καὶ ἀπαντήσεις. 

Ὅλοι οἱ Ρωμηοί, δηλαδὴ οἱ ὀρθόδοξοι, νιώθουμε τόσο δεμένοι μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή μας, ὥστε θεωροῦμε τὸν ἑαυτὸ μας ἱκανὸ νὰ χρησιμοποιεῖ «εὐκαίρως ἀκαίρως» (Β΄ Τιμ. 4, 2) ἐκκλησιαστικὲς ἐκφράσεις, χωρὶς ὅμως νὰ γνωρίζει τὸ ὀρθὸ νόημά τους, προδίδοντας τὴν ἄγνοιά του. Γι' αὐτὸ τέτοια γλωσσικὰ ὀλισθήματα δὲν περιποιοῦν, ἀσφαλῶς, τιμὴ κυρίως σὲ ἐπιστήμονες, ποὺ ὀφείλουν νὰ ἔχουν γνώση τοῦ στοιχειώδους ἐπιστημονικοῦ δόγματος, ὅτι κανεὶς δὲν εἰσέρχεται σὲ χώρους ἔξω ἀπὸ τὴν εἰδικότητά του. 

Θὰ προσπαθήσω νὰ γίνω σαφέστερος μὲ συγκεκριμένα παραδείγματα:
α) Πανεπιστημιακὸς καθηγητής, μιλώντας γιὰ νεκρό, γνωστὸ γιὰ τὴν ἄστατη ζωή του, ἀπεφάνθη: «Νεκρὸς δεδικαίωται (δηλαδὴ συγχωρήθηκε), ὅπως λέγει καὶ ἡ Γραφή». Καὶ ἡ μὲν Γραφὴ (συγκεκριμένα, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, Ρωμ. 6, 7) πράγματι τὸ λέγει, ἀλλὰ ὄχι μόνο αὐτό, συμπληρώνοντας: «Ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας». Ὁ «νεκρὸς δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας» σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος μετὰ θάνατον παύει πιὰ νὰ ἁμαρτάνει καὶ ὄχι «τοῦ συγχωροῦνται ὅλες οἱ ἁμαρτίες»! Καὶ θὰ ἔλεγε κανείς, μικρό το κακό, ἀφοῦ ἀκόμη καὶ θεολόγοι ἔτσι χρησιμοποιοῦμε συχνά το παύλειο αὐτὸ χωρίο. Πιστεύω ὅμως ὅτι τὸ πρόβλημα εἶναι βαθύτερο: πῶς θὰ δώσω ἐμπιστοσύνη ἐγὼ σὲ κάποιον πού μὲ τόση ἐπιπολαιότητα ἀποφαίνεται περὶ παντὸς ἐπιστητοῦ; Δὲν πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζονται μὲ κάποιον σεβασμὸ καὶ τὰ θέματα τῆς πίστεώς μας; Κάτι ἀνάλογο παρατηρεῖται σὲ συζητήσεις μὲ ἐπιστήμονες ποὺ διατείνονται σὲ ἐμᾶς τοὺς κληρικοὺς ἢ θεολόγους ὅτι διάβασαν ὅλο το Εὐαγγέλιο, τὴν Ἁγία Γραφὴ καί, στὸ τέλος, διαπιστώνεται πὼς οὔτε καν τὰ ἔχουν ποτὲ ἀνοίξει.

β) Ἄλλος Συνέλληνας, μέλος τῆς «ὑψηλῆς» λεγομένης κοινωνίας, σὲ συνέντευξή του εἶπε τὰ ἀκόλουθα: «Ὅπως ἤθελε καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἔλεγε “πίστευε καὶ μὴ ἐρεύνα”, κάτι ποὺ γιὰ μένα εἶναι ἀντιχριστιανικό». Καὶ ἂν τὸ ἔλεγε αὐτὸ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δὲν θὰ ἦταν οὔτε Παῦλος οὔτε Ἀπόστολος τῆς ἐν Χριστῷ ἀληθείας. Κανεὶς Ἀπόστολος ἢ Ἅγιος τς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶπε ποτὲ τέτοιο πράγμα. Εἶναι εὔρημα πολὺ μεταγενέστερο, καὶ μάλιστα δυτικό. Θὰ ἤθελα ὅμως νὰ ἐρωτήσω: ἂν κάποιος κληρικὸς διατυπώσει ἀπόψεις γιὰ κάποιον εἰδικὸ ἐπιστημονικὸ χῶρο, δὲν θὰ τοῦ ὑποδείξουν νὰ περιορισθεῖ στὰ παπαδικά του; Τὸ ἴδιο, συνεπῶς, ἰσχύει καὶ γιὰ κεῖνον, ὅταν ἀποφαίνεται γιὰ εἰδικὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα, ἀστοχώντας προκλητικότατα.

γ) Ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη πρόσφατη περίπτωση, μέσα στὶς πολλὲς φυσικά. Γνωστὸς δημοσιογράφος σχολίαζε σὲ ἄρθρο του καυστικὰ τὴν Ἐκκλησία γιὰ τὴ συχνὰ χρησιμοποιούμενη φράση «Ἅγιος Ἀθηνῶν», «Ἅγιος Πειραιῶς», προκειμένου νὰ δηλωθεῖ κάποιος Ἐπίσκοπος χωρὶς τὸ ὄνομα καὶ τὸν τίτλο του. Καὶ διερωτάτο ἂν μπορεῖ κανεὶς πρὸ τοῦ θανάτου του νὰ ὀνομάζει ἔτσι κάποιον, ἔστω καὶ Ἐπίσκοπο! Βέβαια, ἐπειδὴ σέβομαι τὸ πρόσωπο καὶ διαβάζω συχνά τά κείμενά του, ἔσπευσα -γιὰ νὰ τὸν βοηθήσω νὰ σώσει τὸ κύρος του, κυρίως ὡς ἐπιστήμονος- νὰ τοῦ ὑποδείξω μὲ φιλικὸ σημείωμά μου ὅτι ἡ παρατήρησή του ἀποδεικνύει ὅτι ἔχει πλήρη ἄγνοια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καὶ γλώσσας. Τοῦ ἐξήγησα, λοιπόν, ὅτι, πέρα ἀπὸ τὴν καθιερωμένη ἔννοια τοῦ ὄρου «Ἅγιος», ποὺ χαρακτηρίζει τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔφθασε στὴ θέωση καὶ γι' αὐτὸ τιμᾶται ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα ὡς κατοικητήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη, καθημερινή. Εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ ἀνήκοντος στὴ διακονία τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ λαοῦ του, τοῦ ἀφιερωμένου, δηλαδή, στὸν Θεὸ ἀνθρώπου. Καὶ τοῦ ὑπενθύμισα προσφωνήσεις τόσο γνωστὲς ἀλλὰ τελείως ἄγνωστες σ' αὐτόν: «Ἅγιε ἱεροψάλτα», «Ἅγιε νεωκόρε», «Ἅγιε ἐπίτροπε» κ.λπ., ὅπου τό «Ἅγιε» ἀντικαθιστᾶ τὸ κοσμικὸ «κύριε» καὶ ἡ Ἐκκλησία ἀποφεύγει, ἔτσι, τὴ γλωσσικὴ ἐκκοσμίκευσή της.

Δὲν θὰ ἐπικαλεσθῶ ἄλλα παραδείγματα, μολονότι θὰ μποροῦσε κανεὶς καὶ πολλὰ ἄλλα νὰ ἀναφέρει. Συμπερασματικά, θὰ ἔλεγα ὅτι ὑπάρχει χῶρος στὸν ὁποῖο αἰσθάνονται ἐλεύθεροι νὰ ἀσυδοτοῦν οἱ πάντες. Καὶ αὐτὸς εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι καὶ αὐτὸ στοιχεῖο τῆς ἀγάπης της, ποὺ δέχεται τοὺς πάντες μὲ τὴν ἴδια ἀγάπη. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἐπιβεβαιώνουν καὶ πόσο ὁ ἐκκλησιαστικὸς λόγος ἔχει διαποτίσει τὸν λαὸ μας σ' ὅλα τα ἐπίπεδά του. Σὲ τελευταία ἀνάλυση, τόσο ἐκεῖνοι ποὺ ἀφελῶς διαστρεβλώνουν τὰ ἐκκλησιαστικὰ λόγια καὶ πράγματα ὅσο καὶ ἐκεῖνοι ποὺ σκόπιμά το κάνουν λησμονοῦν ὅτι κάθε χῶρος ἔχει τὴ γλώσσα του, ἱερὴ καὶ ἀπαραβίαστη ἀπὸ κάθε ἀμύητο. Ὑπάρχει, λοιπόν, καὶ ἐκκλησιαστικὴ - θεολογικὴ γλώσσα, ποὺ θὰ ἔπρεπε καὶ οἱ μὴ ἔχοντες σχέση μαζί της νὰ τὴ σέβονται. Εἶναι, τὸ λιγότερο, ζήτημα αὐτοσεβασμοῦ καὶ ἀξιοπρέπειας ἀλλὰ καὶ αὐτοπροστασίας.
Ἐφημερίδα “Ορθοδοξη Ἀλήθεια”

1 σχόλιο:

  1. ο «δημοφιλής ποιμένας» που «λειτουργούσε πάντα στην δημοτική»
    https://tasthyras.wordpress.com/2019/05/19/%cf%83%ce%b9%cf%83%ce%b1%ce%bd%ce%af%ce%bf%cf%85-%cf%80%ce%b1%cf%8d%ce%bb%ce%bf%cf%82-%ce%bf-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%bf%cf%86%ce%b9%ce%bb%ce%ae%cf%82-%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%b1/

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.