Ὁ Ὅσιος Νικάνωρ καὶ ἡ ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας

Γράφει ὁ Κωνσταντῖνος Χολέβας, 

Πολιτικὸς Ἐπιστήμων

Ἡ ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καὶ ἡ ἐπικείμενη πανελλήνια ἑορτὴ τῆς Μεγαλόχαρης μὲ ὁδηγοῦν σὲ ἕναν αὐγουστιάτικο ρεμβασμὸ καὶ στοχασμὸ σχετικὸ μὲ τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας. Στὶς 7 Αὐγούστου ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας καὶ ἰδιαιτέρως ἡ Δυτικὴ Μακεδονία ἑορτάζει τὴν μνήμη τοῦ Ὁσίου Νικάνορος τοῦ Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στὴν πόλη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τὸ 1491 καὶ βαπτίσθηκε Νικόλαος. Νωρὶς  ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὸν μοναχισμὸ καὶ μοίρασε στοὺς φτωχοὺς τὴν μεγάλη πατρικὴ περιουσία του.

Ὁ Νικόλαος, ποὺ ἔλαβε τὸ ἀρχαῖο μακεδονικὸ καὶ συγχρόνως χριστιανικὸ ὄνομα Νικάνωρ, δίδαξε σὲ πόλεις καὶ χωριὰ τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας καὶ βοήθησε πολλοὺς Ἕλληνες νὰ μὴν ἐξισλαμισθοῦν. Στὸν τομέα αὐτὸ θεωρεῖται πρόδρομος τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ. Ἀσκήτευσε ἐπὶ ἀρκετὰ ἔτη σὲ μία σπηλιὰ στὸ ὅρος Καλλίστρατο δίπλα στὸν ποταμὸ Ἁλιάκμονα καὶ ἀπέναντι ἀπὸ τὸ σημερινὸ χωριὸ Χρώμιο Κοζάνης. Ὁ Ὅσιος Νικάνωρ ἵδρυσε τὴν περίφημη Μονὴ τῆς Ζάβορδας, ἡ ὁποία συνδέθηκε μὲ τὸ ὄνομά του καὶ ἡ ὁποία πανηγυρίζει τὴν ἡμέρα τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἐκοιμήθη τὸ 1549 ἀφοῦ ἔγινε ὀνομαστὸς γιὰ τὰ θαύματά του σὲ ὅλη τὴν τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Ἡ θαυματουργὸς κάρα του σώζεται καὶ προσκυνεῖται σήμερα στὴ Μονή του.

Ἡ  Μονὴ Ὁσίου Νικάνορος Ζάβορδας ὑπάγεται στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Γρεβενῶν καὶ ἀποτελεῖ προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεῖ σπουδαία βιβλιοθήκη μὲ ἱστορικὰ κειμήλια. Ὁ Ὅσιος Νικάνωρ θεωρεῖται προστάτης ὅλης τῆς...

Δυτικῆς Μακεδονίας καὶ βρίσκουμε Ναούς του στὴν Κοζάνη, στὴν Καστοριὰ κ.α. Κατὰ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα οἱ μοναχοὶ βοηθοῦσαν τοὺς Ἕλληνες ἀγωνιστὲς νὰ εἰσέρχονται στὴ Μακεδονία καὶ τοὺς περνοῦσαν μὲ τὸ σχοινὶ πάνω ἀπὸ τὰ φουσκωμένα νερὰ τοῦ Ἁλιάκμονα. Ἐκεῖ οἱ Μακεδονομάχοι εὕρισκαν καταφύγιο καὶ τροφὴ σὲ δύσκολες στιγμές. Μὲ τὴν βοήθεια τῆς Μονῆς πέρασαν τὸν Ἁλιάκμονα τὴν 11η Ὀκτωβρίου 1912 τὰ τμήματα τῆς 5ης Μεραρχίας γιὰ νὰ λάβουν μέρος στὸν ἔνδοξο Α΄ Βαλκανικὸ Πόλεμο. Λόγω τῆς ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς της δράσεως ἡ Μονὴ ἔγινε στόχος ἐκδικητικῶν διαθέσεων ἀπὸ διάφορες πλευρὲς κυρίως δὲ ἀπὸ τοὺς ἐξισλαμισμένους Βαλαάδες τῆς περιοχῆς Βεντζίων. Ὁ σημερινὸς ἐπισκέπτης θαυμάζει τὸ ἐντυπωσιακὸ τοπίο καθὼς ἡ Μονὴ εἶναι κτισμένη σὰν φρούριο σὲ ὕψωμα, τὸ ὁποῖο κατὰ τὰ τρία τέταρτα περιβάλλεται ἀπὸ τὸν ροῦ τοῦ Ἁλιάκμονα.

Ἂν κάποιος θαρραλέος καὶ φιλότιμος δάσκαλος ἔλεγε στοὺς μαθητὲς του λίγα λόγια γιὰ τὸν Ὅσιο Νικάνορα καὶ τὸ μοναστήρι του, οἱ νέοι μας καὶ οἱ νέες μας θὰ μάθαιναν ὅτι πολλοὶ κληρικοὶ καὶ μοναχοὶ ἐπὶ Τουρκοκρατίας κράτησαν ὄρθια τὴν ἐθνικὴ συνείδηση ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς. Ὅποιος χανόταν γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία ἐκείνη τὴν ἐποχὴ χανόταν καὶ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικὸς ἀνθέλληνας. Παράδειγμα οἱ Τσάμηδες τῆς Θεσπρωτίας ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν ἀκόμη καὶ σήμερα μέσω τῆς ἀλβανικῆς προπαγάνδας. Ἦταν Χριστιανοὶ ποὺ ἐξισλαμίσθηκαν τὸν 17ο αἰώνα, ἄλλοι ἑκουσίως, ἄλλοι βιαίως. Ἡ ἀλλαγὴ τοῦ θρησκεύματος τοὺς ὁδήγησε γρήγορα καὶ σὲ ἀλλαγὴ τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως. Ἐνῶ ἀντιθέτως πολλοὶ Καππαδόκες καὶ Πόντιοι ποὺ ἀναγκάσθηκαν νὰ μιλοῦν τουρκικὰ κράτησαν τὴν ἑλληνικότητά τους μέσω τῆς Ὀρθοδοξίας.

Στὰ μαῦρα χρόνια τῆς δουλείας ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν ἡ δύναμη ποὺ διετήρησε τὸν Ἑλληνισμό, γράφει ὁ ἀείμνηστος Βρετανὸς Βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν. Αὐτὸ βίωναν καθημερινὰ μὲ τὸ ἔργο τους Ὀρθόδοξοι μοναχοὶ ὅπως ὁ Ὅσιος Νικάνωρ, ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ Νεκτάριος Τέρπος καὶ ἄλλοι γνωστοὶ ἢ ἄγνωστοι. Καὶ μοναστήρια σὰν αὐτὸ τῆς Ζάβορδας βοήθησαν ὅλους τούς ἐθνικοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν Ἐλευθερία καὶ τὴν ἀπομάκρυνση διαφόρων κατακτητῶν. Σὲ ποιὸ σχολικὸ βιβλίο θὰ βροῦν ἄραγε τὰ ἑλληνόπουλα τὴν προσφορὰ τῆς Μονῆς Ζάβορδας στὴν παιδεία καὶ στοὺς ἀγῶνες τοῦ Ἔθνους;

Ἂς προσευχηθοῦμε στὸν Ὅσιο Νικάνορα νὰ βοηθήσει τὸν Ἑλληνισμὸ νὰ ἐξέλθει ἀπὸ τὴν οἰκονομικὴ καὶ πνευματικὴ κρίση.

Κ.Χ. 4.8.2013