Ὁ Ἑλληνισμὸς στὸ σταυροδρόμι

Τὰ τελευταία χρόνια, ὅποτε ἀναφέρω, καὶ τὸ κάνω συχνά, τὴ βαθύτερη πεποίθησή μου πὼς ὁ ἑλληνισμὸς βρίσκεται μπροστὰ σὲ μία κρίση ὑπαρκτικοῦ χαρακτήρα, οἱ περισσότεροι συνομιλητὲς ἢ ἀκροατές μου θεωροῦν πὼς κάνω ἁπλῶς ἕνα σχῆμα λόγου, γιὰ νὰ ὑπογραμμίσω τὸ βάθος τῆς κρίσης. Ὡστόσο –δυστυχώς– ἐννοῶ ἀκριβῶς αὐτὸ ποὺ ὑποστηρίζω. Οἱ Ἕλληνες βρίσκονται σ’ ἕνα ἱστορικὸ σταυροδρόμι, ἀπὸ τὴ μία πλευρὰ τοῦ ὁποίου ὑπάρχει μία καθοδικὴ σπείρα, πιθανὸν χωρὶς ἐπιστροφή, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἀνάταξή του.

Στὸ βιβλίο μου, Ἑλλάδα μία χώρα τῶν συνόρων, ποὺ ἔγραψα πρὶν εἴκοσι χρόνια καὶ ἐπανεξέδωσα ἀργότερα, ξαναδουλεμένο, μὲ τὸν τίτλο Χιλιαεννιακοσιαεικοσιδύο, δοκίμιο γιὰ τὴν ἑλληνικὴ ἰδεολογία, ὑπογράμμιζα πὼς ἐκεῖνο τὸ μοιραῖο ἔτος, τὸ 1922, συνέβη κάτι ἀνεπανόρθωτο, ποὺ χώρισε στὰ δύο τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία.

Πρὶν τὸ ’22, μὲ κράτος ἢ χωρίς, αὐτόνομοι ἢ ὑποταγμένοι, συγκροτούσαμε...

τὴν ταυτότητά μας μὲ ἐπίκεντρο τὸ Αἰγαῖο καὶ δύο πτέρυγες, δυτικὰ τὴν ἑλληνικὴ χερσόνησο καὶ ἀνατολικὰ τὴ Μ. Ἀσία, τὸν Πόντο, τὴν Ἀνατολικὴ Θράκη. Ἔτσι συνέβαινε γιὰ 3.000 χρόνια τουλάχιστον, ἀπὸ τὸν… Τρωικὸ Πόλεμο καὶ στὸ ἑξῆς.

Μετὰ τὸ 1922, ὁ ἑλληνισμὸς ἔχασε τὸν ἀνατολικὸ πνεύμονά του καὶ ἔμεινε κλεισμένος στὴν ἑλλαδικὴ χερσόνησο καὶ τὰ νησιά μας, ἐνῶ τὸ Αἰγαῖο ἀπὸ ἐπίκεντρο μεταβλήθηκε σὲ σύνορο.

Ὑποστηρίξαμε τότε –ἐγκαινιάζοντας μία μακρὰ πορεία εἴκοσι χρόνων «κατάδυσης» στὴν ἑλληνικὴ συνείδηση καὶ τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία– πὼς τὸ 1922 σφραγίστηκε ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα τὸ τέλος τοῦ οἰκουμενικοῦ, εὐρύτερου ἑλληνισμοῦ. Τὰ γεγονότα ποὺ ἀκολούθησαν, μετὰ τὸ 1922, ἦρθαν νὰ ἐπισφραγίσουν καὶ νὰ ὁλοκληρώσουν αὐτὴ τὴν ἀπώλεια. Οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τὴ Μ. Ἀσία, τὴν Κωνσταντινούπολη, τὴν Αἴγυπτο, τὸν Πόντο, τὴ Β. Ἤπειρο στριμώχτηκαν σταδιακά, μὲ ἀλλεπάλληλα κύματα φυγῆς, στὴν ἀρχέγονη κοιτίδα μας, τὴν ἑλληνικὴ χερσόνησο.

Τὸ 1922 ἔληξε δραματικὰ ἡ προσπάθεια ὁλοκλήρωσης τοῦ ἑλληνισμοῦ μέσα ἀπὸ τὴν ἐνσωμάτωση σὲ ἕνα ἑνιαῖο ἐθνικὸ-κρατικὸ σύνολο τῶν βασικῶν συνιστωσῶν του καὶ βγήκαμε ἀπὸ αὐτὴ τὴν περιπέτεια μὲ τὰ σπασμένα κουπιὰ τοῦ σεφερικοῦ «μυθιστορήματος». Πρὶν εἴκοσι χρόνια, εἴχαμε ἤδη τονίσει πὼς τὸ νέο ἱστορικὸ διακύβευμα τοῦ ἑλληνισμοῦ εἶναι εἴτε ἡ ὁλοκλήρωσή του, μὲ μία στροφὴ πρὸς τὰ μέσα καὶ πρὸς τὴν ἱστορία του, εἴτε ἡ ἐξαφάνισή του, ὡς ἰδιαίτερου ἱστορικοῦ ὑποκειμένου. Μέσα ἀπὸ μία τραγικὴ εἰρωνεία τῆς ἱστορίας, εἴμαστε ὑποχρεωμένοι εἴτε νὰ ὁλοκληρωθοῦμε, ξεπερνώντας ἐπιτέλους τὸν «καημὸ τῆς ρωμιοσύνης», εἴτε νὰ ἐξαφανιστοῦμε ἀπὸ τὸ ἱστορικὸ προσκήνιο.

Ἡ μοναδικὴ σωτηρία μας θὰ ἦταν ἡ «στροφὴ πρὸς τὰ μέσα», ὥστε νὰ βροῦμε τὴ δύναμη νὰ ἀνασυγκροτήσουμε, ἀπὸ τὸ ἱστορικὸ DNA μᾶς, ἕναν ἀτόφιο ὀργανισμό. Γιατί τὰ 3.000-4.000 χρόνια του οἰκουμενικοῦ ἑλληνισμοῦ μᾶς εἶχαν ἐθίσει στὴν ἐξωστρέφεια, στὸ ταξίδεμα σὲ ξένους κόσμους καὶ πολιτισμούς, στὸ σκόρπισμα σὲ ὅλα τὰ μήκη καὶ τὰ πλάτη τῆς γής. Τώρα, ἡ ἱστορία ἀπαιτοῦσε ἀπὸ ἐμᾶς νὰ κάνουμε τὴν ἀντίστροφη κίνηση, σὲ ρήξη μὲ τὶς ἀταβιστικὲς συνήθειες τόσων χιλιετιῶν.

Πράγματι, στὸ αἷμα μᾶς κυκλοφοροῦν ἀκόμα οἱ μνῆμες τῶν στρατιῶν τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, τοῦ οἰκουμενικοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσμου, τῆς ἀνατολικῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, τοῦ βυζαντινοῦ κοσμοσυστήματος, τῆς ὑπερεθνικῆς ὀρθοδοξίας. Ἀκόμα καὶ μετὰ τὴν Ἅλωση, στὴν τουρκοκρατία, μάθαμε νὰ ταξιδεύουμε στὴ Δύση καὶ στὸν Βορρᾶ, σκορπίζοντας ἀφειδώλευτα τὴ δύναμη καὶ τὸ πνεῦμα μας. Καὶ αὐτὲς οἱ μνῆμες εἶναι πάντα παροῦσες στὴ σκέψη καὶ τὴ συμπεριφορά μας.

Μπροστὰ σὲ κάθε κρίση, σὲ κάθε τρικυμία, σκεφτόμαστε καὶ πάλι τὸ ταξίδι τοῦ Ὀδυσσέα, τὴν ἔξοδο σὲ ἄλλους κόσμους. Ἀκόμα καὶ οἱ ἀντίπαλοί μας, ἀκόμα καὶ οἱ καταχτητὲς μᾶς θράφηκαν ἀπὸ τὸ δικό μας αἷμα. Ἑκατομμύρια ἑλληνικοὶ πληθυσμοί, στὴ Συρία, τὴ Μ. Ἀσία καὶ τὰ Βαλκάνια, θὰ πυκνώσουν τὸ ἀραβικὸ καὶ τουρκικὸ Ἰσλάμ, τὴν ἰταλικὴ Ρώμη, τὴ Ρουμανία, τὴ Βουλγαρία, τὴ Ν. Ρωσία. Οἱ Ἕλληνες εἶχαν μάθει πὼς εἶναι ἀνεξάντλητη ἡ ἱστορικὴ φύτρα τους καὶ μποροῦν νὰ τὴ σκορπίζουν ἁπλόχερα μέχρι τὰ τελευταία ἑκατομμύρια στὶς Η.Π.Α., τὴν Αὐστραλία καὶ ἀλλοῦ. Καὶ αὐτὴ ἡ τάση στὴ φυγή, τὴν ἐξωστρέφεια, ἐκφραζόταν –παραδοξα– καὶ στὸ ἐσωτερικό της χώρας, μὲ τὴν ἀποδοχὴ προστατῶν, τὴ δημιουργία ἐξαρτημένων κομμάτων, τὸν μαϊμουδισμὸ ξένων προτύπων καὶ τὴν ἀπόρριψη τῆς δικῆς μας παράδοσης, ἢ μᾶλλον τὸν ἐγκλεισμό της σὲ ὁρισμένες καὶ μόνο πλευρὲς τῆς ζωῆς μας.

Ὁ καθοδικὸς κύκλος

Καὶ νὰ ’μαστε σήμερα μπροστὰ στὴν ὁλοκλήρωση ἑνὸς καθοδικοῦ κύκλου ἐνενήντα χρόνων. Ἐνῶ, μετὰ τὸ 1922, εἴχαμε ἀρχίσει, μέσα ἀπὸ ὀδυνηρὲς ἀντιπαραθέσεις, νὰ οἰκοδομοῦμε μία οἰκονομία σχετικὰ αὐτοδύναμη, ἰδιαίτερα μετὰ τὴν κρίση τοῦ 1929, καὶ νὰ ἐνσωματώνουμε τὸ προσφυγικὸ δυναμικὸ στὸ ἑλλαδικὸ –ἑλληνικὸ πλέον– ἔθνος, παρὰ τὶς ἀντιπροσφυγικὲς ἀγκυλώσεις τοῦ Μεταξά, ἦρθε ἡ γερμανοϊταλικὴ εἰσβολὴ νὰ ὁλοκληρώσει αὐτὸ ποὺ εἶχαν ἀρχίσει οἱ τσέτες τοῦ Κεμάλ, μὲ ἀνυπολόγιστες καταστροφὲς καὶ ἑκατόμβες. Ἀντισταθήκαμε ἡρωικὰ στὴν Κατοχὴ καὶ ὅμως, στὴ μεταπολεμικὴ περίοδο, ὁλοκληρώσαμε τὴν ἀλλοτρίωσή μας. Μία ἐμφύλια σύγκρουση, τὴν ὁποία καθόρισαν οἱ ξένες δυνάμεις, μᾶς ἐξάντλησε ὑποτάσσοντάς μας στὴ Δύση οἰκονομικά, στρατιωτικά, πολιτικὰ καὶ στὴν «Ἀνατολὴ τῆς Δύσης» πνευματικά.

Στὴ συνέχεια, μετὰ τὸ ’60, θὰ ἐπανεμφανισθεῖ καὶ πάλι, ἀπειλητικὴ γιὰ τὴ μοίρα μας, ἡ «Δύση τῆς Ἀνατολῆς», μὲ τὸ κυπριακό, ἀνοίγοντας μία περίοδο ἀντιπαραθέσεων, μὲ τὴν ἥττα στὴν Κύπρο μετὰ τὸ 1974, καὶ σταδιακῆς ὑποταγῆς μετὰ τὸ 1990 (Ἴμια, Ὀτσαλᾶν, σχέδιο Ἀνᾶν κ.λπ.). Στὴ μεταπολίτευση, ἡ ὑποταγὴ στὴ Δύση θὰ ὁλοκληρωθεῖ μεταβαλλόμενη σὲ πλήρη ἐσωτερικὴ ἀλλοτρίωση, μὲ τὴν ἐκποίηση τῆς οἰκονομίας, τῆς κοινωνίας, τοῦ πολιτισμοῦ. Ἔτσι, αὐτὸ ποὺ ἦταν ἐξωτερικὴ ἐξάρτηση μεταβλήθηκε, μέσα ἀπὸ τὴν ἐσωτερίκευσή της, σὲ ἐσωτερικὴ ἀποικιοποίηση. Γι’ αὐτό, καὶ γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία μας σὲ τέτοιο βαθμό, δὲν ἦταν πλέον ὁ Φαλμεράιερ καὶ οἱ ξένοι βασιλιάδες ποὺ ἐξέφραζαν τὸν ἀποικιακὸ ζυγό… ἀλλὰ οἱ ἴδιες οἱ ἑλληνικὲς ἐλίτ, οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες πολιτικοί, οἱ Ἕλληνες διανοούμενοι. Ὁ Σεφέρης, ὁ Ἐλύτης, ὁ Κατσαρὸς ἀποτελοῦσαν πλέον παρελθὸν γιὰ ἕνα ἔθνος ποὺ συνωστιζόταν στὰ Μὰκ Ντόναλντ καὶ τὴ Γιουροβίζιον.

Καὶ ἐνῶ τὸ ἐκκρεμές της ἱστορίας μετακινεῖται ἀπὸ τὴ Δύση στὴν Ἀνατολή, μετέωροι στὴ ρωγμὴ τῶν δύο κόσμων, φτάσαμε σὲ μία κρίση ποὺ δὲν εἶναι ἁπλῶς οἰκονομική. Εἶναι μία κρίση καθολική: δημογραφική, γεωπολιτική, πολιτική, μεταναστευτική, πνευματική: κλωτσοσκούφι τῆς Μέρκελ, ἔντρομοι μπροστὰ στὸν Ἐρντογᾶν καὶ τὸν Νταβούτογλου, λοιδορούμενοι ἀπὸ τοὺς Σκοπιανούς.

Ἡ Δύση, στὴν ὁποία καταφύγαμε ἀπὸ τὸν ἐμφύλιο καὶ μετά, μᾶς ἐκμεταλλεύεται καὶ μᾶς ἀπορρίπτει μὲ ὅλους τους τρόπους, ἐνῶ ἡ ἰσλαμικὴ Ἀνατολὴ μᾶς ἀπειλεῖ μὲ ὑποταγὴ καὶ ἐνσωμάτωση. Αἴφνης, ἀντιμέτωποι μὲ τὸν ἑαυτό μας, χωρίς, πλέον, περιθώρια γιὰ ψεύδη καὶ μεσοβέζικες λύσεις.

Εἴτε θὰ ἀποδεχτοῦμε τὸ ἱστορικὸ τέλος μας, τὴ μεταβολὴ τῆς Ἑλλάδας σὲ μία πολυφυλετικὴ καὶ πολυεθνικὴ ζώνη-ταμπὸν μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης, ἕνας Λίβανος τῶν Βαλκανίων,  ἐλεγχόμενοι ταυτόχρονα ἀπὸ τὴ φραγκικὴ Δύση καὶ τὴν τουρκικὴ Ἀνατολὴ (ἐξάλλου ὁ ἄξονας Βερολίνου-Τουρκίας λειτουργεῖ ἐδῶ καὶ πάνω ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια), εἴτε, γιὰ νὰ συνεχίσουμε νὰ ὑπάρχουμε ὡς συλλογικὸ ὑποκείμενο, θὰ πρέπει νὰ ἀνακτήσουμε τὴν αὐτονομία μας, νὰ πραγματοποιήσουμε σήμερα τὴν ἀνολοκλήρωτη ἐπανάσταση τοῦ Ρήγα, νὰ ὑπερβοῦμε τὸν καημὸ τῆς ρωμιοσύνης.

Πιεσμένοι ἀπὸ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, δὲν ἔχουμε πλέον ἄλλα περιθώρια ἱστορικῆς ὑποχώρησης. Τὸ πρόβλημα τῆς συνέχειας τοῦ ἔθνους μᾶς παίζεται στὰ ἴδια τὰ νησιά μας, στὶς ἴδιες τὶς πόλεις, στὴν ἴδια μᾶς τὴν πρωτεύουσα. Ἡ φυγή, ἡ ἐξωστρέφεια, ὅταν εἶσαι ἐξασθενημένος, σὲ μία πρώτη φάση, μεταβάλλονται σὲ ὑποταγὴ καὶ ἐν τέλει σὲ ἱστορικὸ θάνατο. Δὲν ἔχουμε ἄλλα περιθώρια νὰ συνεχίσουμε στὸν δρόμο τῆς φυγῆς-ὑποταγῆς καὶ ταυτόχρονα νὰ συνεχίσουμε νὰ ἐπιβιώνουμε.

Βρισκόμαστε μπροστὰ στὴ «μητέρα τῶν μαχῶν». Εἴτε ἐδῶ, σήμερα καὶ στὶς ἑπόμενες δεκαετίες, θὰ κερδίσουμε τὸ δικαίωμα στὴν ἐπιβίωση καὶ παράδοξα θὰ ὁλοκληρώσουμε τὸ ἀνολοκλήρωτο, εἴτε θὰ μεταβληθοῦμε σὲ μία ἱστορικὴ ἀνάμνηση ὡς ἀνεξάρτητο ἔθνος καὶ ἰδιαίτερο ἱστορικὸ ὑποκείμενο.

Σὲ μία τέτοια στιγμή, ὅταν ὅλα τὰ ψέματα τελειώνουν, εἶναι δυνατὸ –«σὲ σὲ ποὺ ἀξιώθηκες μία τέτοια πόλη»– νὰ ἐπιχειρήσουμε μία ὁλοκληρωτικὴ ἒπ-ἀνάσταση, διότι πλέον δὲν ἔχουμε τίποτα νὰ χάσουμε, διότι εἴμαστε ἀπόλυτα στριμωγμένοι στὸν τοῖχο καὶ εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ δώσουμε μία μάχη ὕπαρξης. Ἀπορρίπτοντας τὴ φυγὴ πρὸς τὰ ἔξω καὶ στὰ κάθε εἰδῶν ναρκωτικά, στὰ ὁποῖα μὲ τόση εὐκολία κατέφυγαν τὰ τελευταία χρόνια οἱ Ἕλληνες, νὰ ἀντικρίσουμε θαρραλέα τὸ πεπρωμένο μας. Στὰ ἑπόμενα πενήντα ἢ ἑκατὸ χρόνια, εἴτε θὰ πάψουμε νὰ ὑπάρχουμε εἴτε, ἐπιτέλους, θὰ ξεπεράσουμε τὸν καημό μας, ἐπιτέλους ἐλεύθεροι καὶ αὐτεξούσιοι.

Μὲ τὸν ἕναν ἢ ἄλλο τρόπο, ἐδῶ, στὰ 2012, ἐνενήντα χρόνια μετὰ τὸ 1922, ἄνοιξε μία νέα ἱστορικὴ περίοδος: ἂν συνεχιστεῖ ἡ ἐξωστρέφεια/ὑποταγὴ καὶ ἡ ψευδὸ-οἰκουμενικὴ λογικὴ/φυγή, ὁδηγούμαστε στὸ σημεῖο μηδέν, στὴν ἱστορικὴ ἐξαφάνιση. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ γενικευμένη ἐθνική μας κατάθλιψη. Συνειδητοποιοῦμε αἴφνης πὼς τὸ ἐρώτημα ποὺ θὰ πρέπει νὰ ἀπαντήσουμε δὲν εἶναι ἄλλο πάρεξ ἐλευθερία ἢ θάνατος, κυριολεκτικῶς.

Ἡ αἰφνίδια ἀφύπνιση

Καὶ ἐρχόμαστε μπροστὰ σὲ αὐτὸ τὸ ἱστορικὸ αἴτημα, σὲ αὐτὴ τὴν κυριολεκτικὴ τιτανομαχία, γυμνοί, μὲ ἡγεσίες ἀνίκανες, πνευματικοὺς ἀνθρώπους χορτασμένους ἀπὸ τὴ διαφθορὰ καὶ φθορὰ τῶν εὐρωπαϊκῶν προγραμμάτων, ἕνα λαϊκὸ σῶμα ἀλλοιωμένο καὶ πλαδαρὸ ἀπὸ τὴν καταναλωτικὴ εὐωχία, τὴ δουλοκτησία τῶν μεταναστῶν, τὴν παιδοκεντρικὴ ἀνευθυνότητα. Γι’ αὐτὸ καί, ὅλα τὰ τελευταῖα χρόνια, ἀπέναντι στὴν προδοσία τῶν διανοουμένων καὶ τῶν πολιτικῶν, θὰ καταφεύγει στὰ ναρκωτικά του μηδενιστικοῦ ἀντιεξουσιασμοῦ, τοῦ ἐθνομηδενισμοῦ, τῆς φυγῆς.

Αὐτὸς ὁ λαός, αὐτὸ τὸ ἔθνος, θὰ πρέπει μὲ μία ὑπεράνθρωπη προσπάθεια, ψαχουλευτά, χωρὶς πνευματικοὺς ταγούς, χωρὶς ἡγεσία, ξεκινώντας ἀπὸ τὴν ἀγανάκτησή του, ἐπιστρατεύοντας τὶς μνῆμες μίας ἀσύγκριτης ἱστορίας, νὰ ἀντιταχθεῖ σὲ κάτι ποὺ μοιάζει μὲ πεπρωμένο. Καὶ ὅμως, ἔχει ἀρχίσει μία ἀντίστροφη κίνηση πού, καθημερινά, μέσα ἀπὸ λάθη, ἀδιέξοδα, ψαχουλευτά, ὁδηγεῖ στὴ συνειδητοποίηση τῆς φύσης τῆς ἀντιπαράθεσης καὶ τῶν διακυβευμάτων της. Περνώντας ἀπὸ τὴν ἀγανάκτηση στὴν κατάθλιψη καὶ ἀπὸ αὐτὴ πάλι στὴν ἐξέγερση, εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ ἀπορρίψει, τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο, τὰ ναρκωτικὰ καὶ τὶς αὐταπάτες του, καὶ νὰ συνειδητοποιήσει τὸ μέγεθος καὶ τὴν πολλαπλότητα τῆς σύγκρουσης.

Ἔτσι συμβαίνει πάντα στὴν ἱστορία. Μόνο ὅταν πλέον ἡ ἐπιβίωση γίνεται ταυτόσημη μὲ τὴν ἐπανάσταση, τότε μόνον αὐτὴ ἡ τελευταία γίνεται μία ρεαλιστικὴ πιθανότητα.

Καὶ αὐτὸ ἀκριβῶς συμβαίνει τὰ δύο τελευταία χρόνια. Οἱ Ἕλληνες ἔπρεπε νὰ ἀνακαλύψουν τὴν φενάκη τοῦ ἐκδυτικισμοῦ –νὰ κόψουμε δρόμο πρὸς τὴ Δύση, μᾶς καλεῖ ὁ ἀστεῖος Ράμφος, τὴν ὥρα ἀκριβῶς ποὺ ἡ ἐξαντλημένη Δύση μᾶς ἀπορρίπτει– τὴ βαλκανική τους ὑπόσταση, τὴν ἰδιαίτερη ταυτότητά τους, ἀπέναντι στὴ Δύση καὶ τὴν Ἀνατολή, μὲ τρόπο αἰφνίδιο, σαρωτικό, τραγικό. Σὲ καμιὰ ἄλλη χώρα τῆς Ε.Ε. καὶ τῆς Εὐρωζώνης δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ ἐφαρμοστοῦν τόσο βίαια καὶ ταπεινωτικὰ μέτρα. Γιὰ καμιὰ ἄλλη χώρα τῆς Δύσης δὲν θὰ μποροῦσαν οἱ Γερμανοὶ νὰ ξαναθυμηθοῦν τὸ αὐταρχικό, «ναζιστικὸ» γονίδιό τους καὶ νὰ μεταβάλουν τοὺς Ἕλληνες σὲ νέους Ἑβραίους ἢ Σέρβους τῶν ὁλοκληρωτικῶν ὀνειρώξεών τους. Καμιὰ ἄλλη χώρα δὲν θὰ μποροῦσε νὰ μεταβληθεῖ σὲ ἀποθήκη λαθρομεταναστῶν, ἀνυπεράσπιστη μπροστὰ στὶς τουρκικὲς προκλήσεις.

Οἱ Ἕλληνες, ποὺ εἶχαν πιστέψει τὸ 1981 πώς, μπαίνοντας στὴν Ε.Ε., θὰ ἀπέφευγαν τὸν ἐξ Ἀνατολῶν κίνδυνο, καὶ εἶχαν ἀφεθεῖ στὴν ἀποδυνάμωση τοῦ ἀγωνιστικοῦ ἀντιστασιακοῦ ἤθους, κατασκευάζοντας μία κοινωνία μὲ μειωμένα ἀντανακλαστικά, βρίσκονται αἴφνης μπροστὰ στὴν πραγματικότητα: Οἱ ὁποιασδήποτε συμμαχίες ἔχουν νόημα καὶ ἀποτέλεσμα, μόνο ἐὰν ἐσὺ ὁ ἴδιος εἶσαι ἰσχυρός, μὲ συναίσθηση τῆς ταυτότητας καὶ τῶν συμφερόντων σου. Καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια της μεταπολίτευσης κυριαρχοῦσε ἡ ἀκριβῶς ἀντίθετη ἰδεολογία. Ἡ ἰδεολογία τῆς μικρότερης προσπάθειας, τῆς ἐγκατάλειψης τοῦ ἀγωνιστικοῦ ἤθους τοῦ ἑλληνισμοῦ – οἱ Ἕλληνες μεταβλήθηκαν στὸν πιὸ παχύσαρκο λαὸ τῆς Εὐρώπης, μὲ ἐκτεταμένο ἀλκοολισμό, χρήση ναρκωτικῶν καὶ ψυχοφάρμακα. Ἀπὸ χώρα μεταναστευτική, μεταβληθήκαμε σὲ χώρα ὑποδοχῆς μεταναστῶν, μέσα σὲ τριάντα χρόνια. Ἀπὸ χώρα ἀγροτική, γίναμε εἰσαγωγεῖς ἀγροτικῶν προϊόντων. Καὶ ἡ κατάρρευση αὐτοῦ του μοντέλου μᾶς ἦρθε ἀκόμα πιὸ ἀπότομα, αἰφνιδιαστικά, χωρὶς εἰσαγωγὲς καὶ προλόγους, ἐν μία νυκτί.

τοῦ Γιώργου Καραμπελιᾶ ἀπὸ τὸ Ἄρδην (τ. 89) ποὺ κυκλοφορεῖ

πεμπτουσία