Τελικά, εἶναι ἑφτὰ τὰ φωνήεντα;

Ἐπειδὴ ἀναρτήσαμε τὸ κείμενο τοῦ Συλλόγου Ἐκπαιδευτικῶν Ἀνατολικῆς Ἀττικῆς ἔχουμε τὴν ὑποχρέωση νὰ παραθέσουμε τὸν ἀντίλογο, ποὺ μὲ παραδείγματα καταδεικνύει ὅτι τὸ κείμενο ποὺ γράφτηκε ἀπὸ μέλος τοῦ συλλόγου παραποιεῖ τὴν πραγματικότητα.

Ἕνας καινούργιος γλωσσικὸς μύθος διαδίδεται στὸ ἑλληνικὸ Διαδίκτυο τὰ τελευταία δύο εἰκοσιτετράωρα μὲ τὴν ταχύτητα πυρκαγιᾶς σὲ ξερόχορτα. Ὅπως φαίνεται,  ἀπὸ σκοτεινοὺς κύκλους ἐξυφαίνεται ἕνα ἀκόμα σχέδιο μὲ στόχο τὴν ἀλλοίωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, ἢ τουλάχιστον ἔτσι «ἀποκαλύπτει» σὲ ἕνα ἄρθρο ποὺ ἔχει τίτλο «Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πρέπει νὰ μείνει ἀνέπαφη», τὸ ὁποῖο ἔσπευσαν νὰ ἀναδημοσιεύσουν ἕνα σωρὸ ἱστολόγια, πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ πολυσύχναστα. Ὄχημα τῆς ὑποτιθέμενης ἀλλοίωσης εἶναι τὸ καινούργιο βιβλίο γραμματικῆς της 5ης καὶ 6ης Δημοτικοῦ.

Ὁλόκληρο τὸ ἄρθρο τὸ διαβάζετε σὲ κάποιο ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἱστολόγια, ἐνῶ ὑπάρχει καὶ μορφή του σὲ pdf, ἐπαυξημένη μὲ σχολιασμένες σελίδες τοῦ βιβλίου, ἀναρτημένη στὸν ἰστότοπο τοῦ Συλλόγου Ἐκπαιδευτικῶν Ἀνατολικῆς Ἀττικῆς «Ἀλέξανδρος Δελμοῦζος»

Ἡ ἀνάρτηση σὲ ἐκεῖνο τὸν ἰστότοπο ἐξηγεῖται διότι τὸ ἄρθρο δυστυχῶς γράφτηκε ἀπὸ δασκάλα, μέλος τοῦ συλλόγου, ποὺ ἐργάζεται σὲ δημοτικὸ σχολεῖο τῆς Ραφήνας. Βέβαια, τὸ Διοικητικὸ συμβούλιο τοῦ συλλόγου κράτησε κάποιες ἀποστάσεις ἀπὸ τὸ ἄρθρο, καὶ διευκρίνισε ὅτι....

 ἡ τελευταία παράγραφος, ὅτι δῆθεν ὁ σύλλογος Αλ. Δελμοῦζος ὀργανώνει ψηφοφορία γιὰ νὰ ἀποσυρθεῖ τὸ βιβλίο «τῆς κυρίας Διαμαντοπούλου» ἔχει προστεθεῖ ἐκ τῶν ὑστέρων καὶ δὲν περιέχεται στὸ ἀρχικό, γνήσιο ἄρθρο.

Θὰ παραθέσω μερικὰ ἀποσπάσματα τοῦ ἄρθρου καὶ θὰ τὰ σχολιάσω, ἀλλὰ πρῶτα νὰ σταθῶ στὴν ὑποβολιμαία προσθήκη γιὰ τὸ «βιβλίο τῆς κυρίας Διαμαντοπούλου». Εἶναι λάθος, καὶ εἶναι ἄδικο γιὰ τοὺς συγγραφεῖς, νὰ ταυτίζονται τὰ βιβλία τους μὲ ἕναν συγκεκριμένο ὑπουργό· ἄλλωστε, ἡ διαδικασία συγγραφῆς σχολικῶν βιβλίων εἶναι τόσο μακροχρόνια ποὺ τὶς περισσότερες φορὲς ἄλλος ὑπουργὸς ἐγκρίνει τὴ συγγραφὴ τοῦ βιβλίου καὶ ἄλλος βλέπει τὸ βιβλίο νὰ κυκλοφορεῖ στὰ σχολεῖα -κάτι τέτοιο εἶχε συμβεῖ καὶ μὲ τὸ βιβλίο Ἱστορίας τῆς 6ης Δημοτικοῦ. Οἱ ὑπουργοὶ ἔρχονται καὶ παρέρχονται.

Λοιπόν, τὸ ἄρθρο ξεκινάει ὡς ἑξῆς:

Μὲ μεγάλη μας ἔκπληξη διαπιστώσαμε πὼς πρόσφατα (Νοέμβριος 2011) διανεμήθηκε πρὸς διδασκαλία, στὰ δημοτικὰ σχολεῖα τῆς χώρας μᾶς ἕνα καινούργιο βιβλίο γραμματικῆς, γιὰ τὴν Ε΄ καὶ ΣΤ΄ τάξη, ἀντικαθιστώντας τὴν μέχρι τώρα ἰσχύουσα γραμματική του Μανώλη Τριανταφυλλίδη, ἡ ὁποία ἐδιδάσκετο πλέον τῶν 30 χρόνων.

Σύμφωνα μὲ τὴν καινούργια γραμματικὴ πού… συντάχθηκε ἀπό τους: κ. Εἰρήνη Φιλιππάκη – Warburton, κ. Μιχάλη Γεωργιαφέντη, κ. Γεώργιο Κοτζόγλου καὶ τὴν κ. Μαργαρίτα Λουκᾶ καὶ ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν Ὀργανισμὸ Ἐκδόσεως Διδακτικῶν Βιβλίων, μὲ τὴν εὐθύνη τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου, ἀνακαλύπτουμε πώς:

τὰ φωνήεντα τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας εἶναι 5 (πέντε)!!!

Τά: α, ε, ι, ο, καὶ τὸ οὔ. Καθὼς καὶ ὅτι τὰ φωνήεντα ἡ, υ, ὢ ἔχουν καταργηθεῖ!!!

Καὶ τὰ σύμφωνα ἀπὸ 17, ἔμειναν μόνον τὰ 15!!! Τὰ ξ καὶ ψ δὲν ὑπάρχουν πλέον!!!

Σημειωτέον, πὼς στὰ φωνήεντα συγκαταλέγεται καὶ ὁ δίφθογγος «οὔ», καθὼς καὶ στὰ σύμφωνα συμπεριλαμβάνονται τὰ δίψηφα σύμφωνα ντ, μπ, γκ!.

Αὐτὴ εἶναι ἡ βασικότερη ἔνσταση τῆς συντάκτριας γιὰ τὸ νέο βιβλίο γραμματικῆς. Καὶ συνεχίζει:

Μὲ τὴν προγενέστερη Γραμματική του Μᾶν. Τριανταφυλλίδη, γαλουχήθηκαν γενιὲς Ἑλλήνων, ποὺ μάθανε νὰ ὁμιλοῦνε τὴν Ἑλληνικὴ Γλώσσα. Ἀλλὰ καὶ ἀλλοδαποὶ ποὺ γεννήθηκαν, ἔζησαν καὶ σπούδασαν σὲ ἑλληνικὰ σχολεῖα, καὶ πέτυχαν στὰ ἑλληνικὰ πανεπιστήμια εἶχαν γαλουχηθεῖ μὲ τὴν ἴδια γραμματικὴ χωρὶς νὰ δυσκολευτοῦν!… Ἐφ’ ὅσον οἱ συνθῆκες δὲν ἔχουν ἀλλάξει, ποιὸν λόγο ἐξυπηρετεῖ ἡ ἀλλαγὴ τῆς κλασσικῆς γραμματικῆς σὲ «φωνητικὴ» γραμματική;

Ἡ γλώσσα μας, ἡ ἀρχαιότερη ὅλων τῶν λαῶν, τὶς τελευταῖες δεκαετίες ἔχει ὑποστεῖ ἀλλεπάλληλους βιασμοὺς ἀπὸ τοὺς ἑκάστοτε ὑπευθύνους, οἱ ὁποῖοι ἐντελῶς ἀνεύθυνα λειτουργώντας ὡσὰν γλωσσοπλάστες, ἀποφάσιζαν γιὰ τὴν «ἐκλαΐκευσή» της, καὶ ταυτόχρονα τὴν καταστροφή της!

Λέει κι ἄλλα, ἀλλὰ αὐτὰ φτάνουν γι’ ἀρχή.

Ὥστε λοιπὸν καταργήθηκαν τὰ φωνήεντα ἡ, υ, ὤ; Μὰ καλά, τελείως ἀδαεῖς εἶναι ἡ κ. Φιλιππάκη, αὐτὸς ὁ Κότζογλου καὶ οἱ ὑπόλοιποι, δὲν ἔχουν ἀκούσει τὸν Μουφλουζέλη, ποὺ λέει ὅτι ἕνα κι ἕνα κάνουν δύο καὶ πῶς τὰ φωνήεντα εἶναι ἑφτά; Δὲν φτάνει ποὺ ἡ τρόικα μᾶς ἔκοψε τοὺς μισθοὺς καὶ τὶς συντάξεις, θὰ μᾶς κόψουν τώρα καὶ τὰ φωνήεντα; Καὶ ἀφοῦ καταργήθηκαν τρία ἀπὸ τὰ ἑφτὰ φωνήεντα, πῶς μᾶς ἔμειναν πέντε; Ά, προστέθηκε τὸ οὔ. Καὶ ἀπὸ τὰ σύμφωνα, παρόλο ποὺ «καταργήθηκαν» τὰ ξ καὶ ψ, προστέθηκαν τὰ μπ, γκ καὶ ντ, ὅποτε αὐξήθηκαν κατὰ ἕνα, ἄρα 18+5 = 23.

Φυσικά, τὰ ἡ, ὑ καὶ ὢ δὲν καταργήθηκαν. Ἂν κάνετε τὸν κόπο νὰ πάτε στὴν ἐπίμαχη γραμματική, θὰ δεῖτε ὅτι στὴ σέλ. 35 δὲν λέει ὅτι ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα ἔχει 23 γράμματα ἀλλὰ ὅτι ἔχει 23 φθόγγους. Φθόγγους, ὄχι γράμματα! Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ γράφονται μέσα σὲ ἀγκύλες, [α], [ι] κτλ. ὅπως πληροφορεῖ ἡ ὑποσημείωση στὴ σέλ. 34. Καὶ στὴ σελίδα 39 δηλώνεται ὁλοκάθαρα ὅτι τὰ ἑλληνικὰ ἔχουν 24 γράμματα, ὅπως ξέρουν βέβαια ὅλα τὰ παιδιὰ ποὺ θὰ χρησιμοποιήσουν τὸ βιβλίο ἀφοῦ, μὴν ξεχνᾶμε, διδάσκεται στὴν 5η δημοτικοῦ, σὲ μαθητὲς ποὺ ἔχουν μάθει ἀνάγνωση καὶ γραφὴ πρὸ πολλοῦ! Καὶ στὴ σέλ. 40 ὑπάρχει ἀντιστοίχιση φθόγγων καὶ γραμμάτων τοῦ ἀλφαβήτου, ἐνῶ στὴ σέλ. 41 ὑπάρχει ἄσκηση ὅπου τὰ παιδιὰ καλοῦνται νὰ βροῦν πόσους φθόγγους ἔχουν διάφορες λέξεις, π.χ. παίζουμε: 8 γράμματα ἀλλὰ ἔξι φθόγγοι.

Μπορεῖ ἡ ἐκ Ραφήνας συντάκτρια νὰ πέφτει ἀπὸ τὰ σύννεφα, καὶ νὰ ἐπικαλεῖται τὴ γραμματικὴ Τριανταφυλλίδη, ἀλλὰ τὸ ὅτι ἡ γλώσσα μᾶς ἔχει πέντε φωνήεντα δὲν εἶναι καθόλου καινοφανές. Τὸ λέει, ἀκριβῶς ἔτσι, ἡ γραμματικὴ Τριανταφυλλίδη τὴν ὁποία ἐπικαλεῖται (χωρὶς προφανῶς νὰ τὴν ἔχει ἀνοίξει), στὴ σέλ. 13 (μιλάω γιὰ τὴν ἀνατύπωση τοῦ 2002, ἰδοὺ τὸ σχετικὸ ἀπόσπασμα):

Φωνήεντα ἔχομε στὴ γλώσσα μᾶς πέντε, τ’ ἀκόλουθα (ὁ λόγος εἶναι πάντοτε γιὰ φθόγγους καὶ ὄχι γιὰ γράμματα): α, ε, ι, ο, οὔ.

Ὅ,τι λέει ὁ Τριανταφυλλίδης λέει καὶ ἡ νέα Γραμματικὴ -μὲ μία διαφορὰ ποὺ θὰ ποῦμε παρακάτω. Τὴν ἐπισήμανση ὅτι μιλᾶμε γιὰ φθόγγους καὶ ὄχι γιὰ γράμματα ἡ νέα Γραμματικὴ τὴν ἔχει στὶς σέλ. 34 καὶ 39.

Ὅποτε, δὲν χρειάζεται πανικός. Ἡ νέα Γραμματικὴ δὲν καταργεῖ κανένα γράμμα τοῦ ἀλφαβήτου, καὶ ἄλλωστε πῶς θὰ μποροῦσε νὰ γίνει αὐτό, ὅταν διδάσκεται σὲ παιδιὰ ποῦ ἤδη ἐπὶ πέντε χρόνια ἔχουν κοπιάσει γιὰ νὰ μάθουν τὸ ἀλφάβητο τῶν 24 γραμμάτων; Θὰ τὸ ξεμάθουν καὶ θὰ μάθουν καινούργιο; Καὶ μόνο γιὰ δύο χρονιές, ἀφοῦ στὸ γυμνάσιο διδάσκεται ἄλλη γραμματική; Ἀπίθανα πράγματα -ὄχι, δὲν συμβαίνει τίποτε τέτοιο.

Καὶ τότε; Πρὸς τί τὸ μίσος καὶ ὁ ἀλληλοσπαραγμός; Μήπως τὸ ὅλο θέμα εἶναι μία τεράστια παρεξήγηση; Μήπως ἡ συντάκτρια παρανόησε καὶ ὑπέθεσε ὅτι ἡ νέα σχολικὴ Γραμματικὴ τάσσεται ὑπὲρ τῆς φωνητικῆς ὀρθογραφίας;

Γιὰ τὴ συντάκτρια δὲν ξέρω, ἀλλὰ αὐτὴ τὴν παρανόηση σίγουρα τὴν ἔχει κάνει μεγάλη μερίδα τῶν ἀναγνωστῶν τοῦ ἄρθρου στὰ διάφορα ἱστολόγια, ἂν κρίνω ἀπὸ τὰ σχόλιά τους, ὅπου ἐκφράζουν τὸν ἀποτροπιασμὸ τοὺς ἐπειδὴ ὑποθέτουν ὅτι ἡ νέα Γραμματικὴ γράφει π.χ. «φονίεντα», ἀφοῦ τὰ ἡ. υ, ὢ ἔχουν, τάχα, καταργηθεῖ. Καὶ γιὰ μία τόσο ριζικὴ ἀλλαγὴ τῆς γλώσσας ὅπως θὰ ἦταν ἡ καθιέρωση φωνητικῆς ὀρθογραφίας, θὰ ἐξηγοῦνταν οἱ ἀντιδράσεις, ἀκόμα καὶ ὁ ἠθικὸς πανικός. Ἔχουμε ἄλλωστε τὸ θλιβερὸ προνόμιο νὰ παθιαζόμαστε ἀνοικονόμητα γιὰ τὴ γλώσσα μας· μὴν ξεχνᾶμε πὼς ἔχουμε θρηνήσει νεκροὺς σὲ διαδηλώσεις ποὺ ἔγιναν ἐπειδὴ ἀνέβηκε μία ἀρχαία τραγωδία μεταφρασμένη σὲ μικτὴ γλώσσα (στὰ Ὀρεστειακὰ τοῦ 1903).

Ὅμως κάτι τέτοιο δὲν ἔχει συμβεῖ, ἡ νέα Γραμματικὴ ἐπαναλαμβάνει σὲ γενικὲς γραμμὲς ὅσα καὶ οἱ προηγούμενες. Ἡ διαφορὰ εἶναι ὅτι ἡ νέα Γραμματικὴ ἀποφεύγει νὰ χαρακτηρίσει φωνήεντα καὶ σύμφωνα τὰ γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου καὶ κρατάει αὐτὸν τὸν χαρακτηρισμὸ μόνο γιὰ τοὺς φθόγγους. Ἡ πιὸ παραδοσιακὴ θεώρηση ποὺ χαρακτηρίζει «φωνήεντα» καὶ τοὺς φθόγγους ἀλλὰ καὶ τὰ γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου ἔχει τὸ μειονέκτημα ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαντήσει σὲ ἁπλὲς ἐρωτήσεις ὅπως: Στὴ λέξη «εὔκολος» τὸ ὑ τί εἶναι; Φωνῆεν ἢ σύμφωνο; Ή: Πόσα εἶναι τὰ φωνήεντα στὴ λ. «σούβλα», δύο ἢ τρία; Πράγματι, ἂν τὸ καλοσκεφτοῦμε, οἱ χαρακτηρισμοὶ “φωνήεν” καὶ “συμφωνο” ἔχουν νόημα μόνο ὅταν περιγράφουμε φθόγγους (ἢ φωνήματα) καὶ ὄχι γράμματα. Ἂν κοιτάξουμε ἕνα ἄγνωστό μας ἀλφάβητο, εἶναι ἀδύνατο νὰ καταλάβουμε ἂν ἕνα ἄγνωστό μας γράμμα εἶναι φωνῆεν ἢ σύμφωνο -γιὰ παράδειγμα τί εἶναι τὸ ? τοῦ γεωργιανοῦ ἀλφαβήτου; Ἐνῶ ἂν ἀκούσουμε κάποιον νὰ τὸ προφέρει, θὰ καταλάβουμε ἀμέσως πὼς εἶναι φωνῆεν, τὸ [ἅ].

Αὐτὸ εἶναι τὸ σημεῖο στὸ ὁποῖο ἡ νέα Γραμματικὴ διαφέρει ἀπὸ τὴ γραμματικὴ Τριανταφυλλίδη καὶ ὅσες βασίστηκαν σὲ αὐτὴν -μὴν ξεχνᾶμε ὅτι ἀπὸ τὸ 1941 (ποὺ ἐκδόθηκε ἡ γραμματικὴ Τρ.) ἔχουν περάσει ἑφτὰ δεκαετίες καὶ πολὺ νερὸ ἔχει κυλήσει στὸ αὐλάκι τῆς γλωσσολογίας. Ὁ ἐνήλικος ποὺ ἔχει διδαχτεῖ γιὰ φωνήεντα-γράμματα ἴσως ξενίζεται. Τὸ παιδὶ ποὺ θὰ τὰ μάθει ἐξαρχῆς, δὲν θὰ παραξενευτεῖ.

Θὰ μποροῦσαν βέβαια οἱ συγγραφεῖς τῆς γραμματικῆς νὰ κάνουν λόγο γιὰ φωνήεντα-φθόγγους καὶ φωνήεντα-γράμματα, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἀπευθύνονται σὲ παιδιὰ τοῦ δημοτικοῦ, ποὺ μᾶλλον θὰ μπερδεύονταν, οἱ συγγραφεῖς ἔκριναν σκόπιμο, σωστὰ πιστεύω, νὰ κάνουν σαφῆ τὸν διαχωρισμό. Ἄλλωστε, τὸ γεγονὸς ὅτι ἐπέλεξαν νὰ γράφουν τοὺς φθόγγους μέσα σὲ ἀγκύλες καὶ μὲ διαφορετικὴ γραμματοσειρά, βοηθάει τὸν μαθητὴ νὰ ξεχωρίσει φθόγγο ἀπὸ γράμμα καὶ ἀπομακρύνει κάθε σύγχυση. Βέβαια, κανονικὰ θὰ ἔπρεπε, σύμφωνα μὲ τὶς διεθνεῖς συμβάσεις, οἱ περισσότεροι φθόγγοι νὰ γράφονται μὲ τὸ λατινικὸ ἀλφάβητο, ἀλλὰ γιὰ παιδιὰ τοῦ δημοτικοῦ καλύτερα ἔκαναν νὰ ἐπιλέξουν τὸ ἑλληνικὸ μὲ τὴ διαφορετικὴ γραμματοσειρά. Ἐδῶ ποὺ τὰ λέμε, ἂν ἔβαζαν τοὺς φθόγγους μὲ λατινικὸ ἀλφάβητο οὔτε ψύλλος στὸν κόρφο τους, θὰ τοὺς κατηγοροῦσαν ὅτι προπαγανδίζουν τὴν ἀλλαγὴ ἀλφαβήτου!

Προσοχή, τὸ ὅτι ὑπερασπίζομαι τὶς βασικὲς ἐπιλογὲς τῶν συγγραφέων τῆς νέας Γραμματικῆς δὲν σημαίνει ὅτι συμφωνῶ σὲ ὅλα μαζί τους. Ἔχω κάποιες διαφωνίες σὲ ἄλλα θέματα, ἀλλὰ καὶ στὸ προκείμενο θέμα ἀναρωτιέμαι ἂν θὰ ἦταν καλύτερα νὰ προσθέσουν στὰ σύμφωνα (στοὺς φθόγγους ποὺ εἶναι σύμφωνα) καὶ τὰ τσ, τζ. Ἐδῶ ὑπάρχει μεταξὺ τῶν γλωσσολόγων διχογνωμία καὶ γίνεται ὁλόκληρη συζήτηση ἂν τὰ τσ καὶ τζ ἔχουν μονοφθογγικὸ χαρακτήρα, μὲ ἀρκετὰ ἐπιχειρήματα ἑκατέρωθεν. Ἂς ποῦμε ὅτι θὰ ἦταν ἁπλούστερο γιὰ διδακτικοὺς λόγους νὰ συμπεριληφθοῦν καὶ τὰ τσ καὶ τζ. Ἀλλὰ ἄλλο εἶναι αὐτὸ τὸ θέμα, ποὺ χρειάζεται ἐπιστημονικὴ συζήτηση κι ἄλλο ἡ συνωμοσιολογία.

Τώρα ποὺ τὸ ξανασκέφτομαι πάντως, δὲν ἀποκλείω καὶ τῆς συντάκτριας ἡ ὀργὴ νὰ ὀφείλεται σὲ παρεξήγηση, ἐκδοχὴ ποὺ ἐνισχύεται ἀπὸ τὴν ἄποψή της, πιὸ κάτω, ὅτι «ἐφαρμόζοντας τὴ νέα Γραμματική, Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΘΑ ΧΑΘΕΙ». Αὐτὸ θὰ ἦταν ἕνα μικρὸ θαῦμα, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὴν ἄτεχνη διατύπωση ὑποθέτω πὼς ἐννοεῖ ὅτι ἂν ἐφαρμοζόταν φωνητικὴ ὀρθογραφία θὰ ἦταν πιὸ δύσκολο νὰ δεῖ κανεὶς ἀμέσως τὴν ἐτυμολογία  τῶν λέξεων, π.χ. ὅτι ὁ ἱπποκόμος (ἰποκόμος πιὰ) ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸν ἵππο ἐνῶ ὁ ὑποκόμης (ἰποκόμις πιὰ) μὲ τὸ ὑπό. Τὸ θέμα τῆς φωνητικῆς ὀρθογραφίας ἔχει ἐνδιαφέρον, ἀλλὰ ἂς μὴν τὸ συζητήσουμε σήμερα. Μονολεκτικά, τὸ ἔχω ἄλλωστε ξαναγράψει, εἶμαι ἀντίθετος μὲ τὴν ἰδέα.

Στὸ γράμμα τῆς συντάκτριας, πέρα ἀπὸ τὴν ἀβυσσαλέα ἄγνοια, ἀναπαράγονται κάμποσοι γλωσσικοὶ μύθοι, ἐνῶ τὸ ὅλο κείμενο διαπνέεται ἀπὸ ἕναν κωμικὸ συνωμοσιολογικὸ χαρακτήρα. Παράδειγμα: Ἡ νέα Γραμματικὴ δὲν ἀκολουθεῖ τὸν παλιὸ χωρισμὸ καὶ τὴν παλιὰ ὁρολογία (χειλικά, ὀδοντικά, λαρυγγικὰ σύμφωνα). Καταγγέλλει ἡ δασκάλα: Τὰ χειλικά, ὀδοντικὰ καὶ λαρυγγικὰ σύμφωνα ἑνώθηκαν, ἀνακατεύθηκαν καὶ ξαναχωρίστηκαν ὅπως βόλευε τοὺς συγγραφεῖς σὲ τριβόμενα καὶ κλειστά! Πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι ἡ γραμματικὴ διακρίνει (στὸν πίνακα τῆς σέλ. 38) καὶ διχειλικά, ὀδοντικὰ κτλ. σύμφωνα, καὶ ὄχι μόνο τριβόμενα καὶ κλειστά, σᾶς ρωτάω: πῶς μπορεῖ νὰ «βόλευε» τοὺς συγγραφεῖς ἡ διάκριση σὲ τριβόμενα καὶ κλειστά; Γιατί νὰ βλέπουμε παντοῦ σκοτεινὰ σχέδια;

Στὰ ἑπόμενα ἡ συντάκτρια ἀναπαράγει ἁπλόχερα μύθους, ὅπως π.χ. γιὰ τὶς δηλώσεις Ράλλη (ὅτι τάχα ὁ Ράλλης εἶχε μετανιώσει ποὺ καθιέρωσε τὴ δημοτική· ἀλλὰ ἡ ἀλληλογραφία Ράλλη-Κριαρὰ μαρτυράει ὅτι ἦταν περήφανος γιὰ τὸ ἔργο τοῦ αὐτὸ) ἢ ὅτι σύμφωνα μὲ «μελέτες ἐπιστημόνων» τὸ μονοτονικὸ προκάλεσε αὔξηση τῆς δυσλεξίας (πρόκειται γιὰ τὴν ἀνεκδιήγητη μελέτη τοῦ ψυχίατρου Τσέγκου, ποὺ κανεὶς γλωσσολόγος δὲν τὴ θεωρεῖ σοβαρή). Τὸ νὰ νοσταλγεῖ τὸ πολυτονικὸ ἡ συντάκτρια δὲν εἶναι ἐπιλήψιμο, ἀλλὰ ἀπορῶ πῶς θὰ κάνει τὰ παιδιὰ νὰ ἀγαπήσουν τὴ γλώσσα ποὺ τοὺς διδάσκει ὅταν πιστεύει ὅτι πρόκειται γιὰ μία γλώσσα πολλαπλὰ βιασμένη, μία γλώσσα μειωμένης ἀξίας (ἀφοῦ «ὁ κάθε τόνος εἶχε τὴν ἀξία του»). Χώρια ποὺ ἡ συντάκτρια ἔχει καταπιεῖ ἀμάσητες τὶς μπαροῦφες τοῦ Λερναίου, ὅτι τάχα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα δὲν εἶναι συμβατικὴ ἀλλὰ νοηματική· διότι, μᾶς λέει, ἂν χαθεῖ ἡ ἐτυμολογία τῶν λέξεων, ἡ ἑλληνικὴ θὰ γίνει «μία συμβατικὴ γλώσσα ὅπως καὶ τόσες ἄλλες».

Φυσικά, ὅλες οἱ ἀνθρώπινες γλῶσσες εἶναι συμβατικές. Δὲν ὑπάρχει καμιὰ λογικὴ ἀναγκαιότητα ποὺ νὰ συνδέει μία λέξη μὲ τὸ νόημά της, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς λιγοστὲς περιπτώσεις ἠχομιμητικῶν λέξεων. Τὸν πιὸ πιστὸ φίλο του ἀνθρώπου ἐμεῖς τὸν λέμε «σκύλο», οἱ ἀρχαῖοι τὸν ἔλεγαν «κύνα», οἱ ἄγγλοι τὸν λένε dog καὶ οἱ γάλλοι chien καὶ δὲν ὑπάρχει κανεὶς ἐγγενὴς λόγος ποὺ νὰ ἔκανε τοὺς ἀρχαίους νὰ ποῦν «κύων» τὸν σκύλο, θὰ μποροῦσαν νὰ ποῦν ἔτσι τὴ νυφίτσα. Ὅσο αὐθαίρετος εἶναι ὁ dog, ἄλλο τόσο εἶναι καὶ ὁ σκύλος.

Ὅσο γιὰ τὰ σχόλια πολλῶν σχολιαστῶν στὰ ἱστολόγια, τί νὰ πεῖ κανείς. Ἄλλοι θεώρησαν ὕποπτο ὅτι ἡ κ. Φιλιππάκη-Warburton ἔχει ξένο ὄνομα (ποιὸς τῆς εἶπε νὰ παντρευτεῖ ἀγγλοσάξονα;), ἄλλοι θεώρησαν ὅτι πρόκειται γιὰ τὸ νέο χτύπημα μετὰ τὴν κατάργηση τῆς διδασκαλίας τῶν ἀρχαίων στὸ γυμνάσιο (φυσικά, τὰ ἀρχαῖα διδάσκονται στὸ γυμνάσιο, ἀπὸ τὸ πρωτότυπο, ἐδῶ καὶ εἴκοσι χρόνια), ἄλλοι ὅτι πρόκειται γιὰ σχέδιο τῆς πρώην ὑπουργοῦ, τῆς κ. Διαμαντοπούλου, γιὰ νὰ φέρει τὰ ἀγγλικά, ἄλλοι θυμήθηκαν ὅτι οἱ ἀνθέλληνες ἄλλαξαν τὸ αὐγὸ σὲ ἀβγὸ (ὄχι πάντως στὴ σχολικὴ ὀρθογραφία, ἂν καὶ γιὰ τὸν πόλεμο τῶν αὐγῶν ἀξίζει εἰδικὸ ἄρθρο). Τὸ μόνο παρήγορο εἶναι ὅτι βρέθηκαν ἀρκετοὶ ποὺ ἐπισήμαναν τὸ αὐτονόητο, ὅτι ἄλλο φθόγγοι καὶ ἄλλο γράμματα, ἂν καὶ τὰ σχόλια στὸν ἰστότοπο τοῦ Συλλόγου Ἐκπαιδευτικῶν Ἀνατολικῆς Ἀττικῆς μᾶλλον θλίψη προκαλοῦν.

Ὅπως θλίψη προκαλεῖ καὶ τὸ ὅτι ἡ δασκάλα τῆς Ραφήνας, καὶ ἀσφαλῶς ὄχι μόνο αὐτή, πέρα ἀπὸ τὴν ψηλαφητή της ἄγνοια, ἔχει, ἂν καὶ ἐκπαιδευτικός, τόσο ἀρνητικὴ καὶ καχύποπτη στάση ἀπέναντι στοὺς εἰδικοὺς ἐπιστήμονες γιὰ θέματα γλώσσας, τοὺς γλωσσολόγους. Οἱ ὁποῖοι, παρὰ τὶς φῆμες, ἄνθρωποι εἶναι κι αὐτοί, καὶ ἀνθρώπινο εἶναι νὰ ἀπελπίζονται καὶ νὰ ἀποκαρδιώνονται ὅταν βλέπουν τέτοια ἀντιμετώπιση, ὅποτε κλείνονται στὸ καβούκι τους, στὸ σινάφι τους, καὶ ἀφήνουν τὴ μαστοράντζα νὰ βγάλει τὰ κάστανα ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ νὰ παλεύει μὲ τὰ κεφάλια τοῦ Λερναίου.

Ἀλλὰ πρὶν κλείσω θὰ σταθῶ λίγο στὸν τίτλο τοῦ ἄρθρου, «Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πρέπει νὰ μείνει ἀνέπαφη» καὶ τὴν ἔκκληση τοῦ ἄρθρου «Ἂς ἀξιώσουμε νὰ διατηρηθεῖ ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα ἔτσι ὅπως μᾶς παραδόθηκε». Δὲν ξέρω πῶς πρέπει νὰ τὸ ἑρμηνεύσουμε αὐτό· μπορεῖ τάχα νὰ μείνει ἀνέπαφη ἡ γλώσσα; Ἂν μὲ τὸ ἀνέπαφη ἐννοοῦμε «ἀναλλοίωτη», αὐτὸ εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατο. Ἡ γλώσσα ἐξελίσσεται, κάθε γλώσσα ἐκτὸς ἀπὸ τὶς νεκρές. Κάποτε ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα εἶχε ὀχτὼ πτώσεις, ἀργότερα εἶχε πέντε, σήμερα ἔχει τέσσερις. Ἡ δοτικὴ ἀπέμεινε μόνο σὲ στερεότυπες ἐκφράσεις, ὄχι στὸν ζωντανὸ λόγο. Κάποτε λέγαμε «δίδωμι», ἀργότερα «δίδω», τώρα «δίνω» καὶ σπανιότερα «δίδω». Κάποτε λέγαμε «πατήρ», σήμερα «πατέρας». Ἀπὸ τὴν αἰτιατικὴ «τὸν πατέρα» φτιάχτηκε ἡ νέα ὀνομαστική, ἀρχικὰ σὰν ἀπόκλιση (σὰν λάθος) ποὺ καθιερώθηκε στὴ συνέχεια. Καὶ ἡ ὀρθογραφία ἀλλάζει. Ἂν ἀνοίξετε ἐφημερίδα τοῦ 1920 θὰ δεῖτε τύπους ὅπως «εἶνε, συνειθίζω, μεγαλείτερος, φείδι, ταξείδι, καλλίτερος, κυττάζω» καὶ ἄλλα πολλά. Τώρα ὅλα αὐτὰ ἔχουν ἀλλάξει χωρὶς μάλιστα νὰ προκληθεῖ ὁ ἠθικὸς πανικὸς ποὺ ξεσήκωσε τὸ αὐγὸ/ἀβγό. Ἂν αὐτὸ ἐννοεῖ ἡ συντάκτρια, ἡ γλώσσα δὲν μπορεῖ νὰ μείνει ἀνέπαφη-ἀναλλοίωτη.

Μπορεῖ ὅμως νὰ ἐννοεῖ «ἄθικτη», ἀπείραχτη. Τί θὰ ἔθιγε τὴ γλώσσα; Ἀπὸ τὰ παραπάνω ὑποθέτω ὅτι ἡ συντάκτρια φοβᾶται τὸ ἐνδεχόμενο καθιέρωσης φωνητικῆς ὀρθογραφίας ἢ λατινικοῦ ἀλφαβήτου, ποὺ ὑποτίθεται ὅτι εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα στὰ σχέδια τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων γιὰ νὰ ὑποτάξουν τὴ χώρα μας. Καταρχᾶς, ἂς μείνει ἥσυχη ἡ συντάκτρια, οἱ ἀλλαγὲς ἀλφαβήτου καὶ τὰ συναφῆ εἶναι πράγματα τὰ ὁποῖα ἐδῶ καὶ πολλὲς δεκαετίες σχεδὸν κανεὶς δὲν ζητάει. Ἀλλά, ἀναρωτιέμαι, τόσο χοντροκέφαλες εἶναι αὐτὲς οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις, ποὺ ἐπιδιώκουν νὰ μᾶς ὑποτάξουν μέσω τῆς ἀλλαγῆς τοῦ ἀλφαβήτου καὶ τῆς γραμματικῆς της 5ης δημοτικοῦ, δηλαδὴ μέσα ἀπὸ διαδικασίες ποῦ θὰ φέρουν καρποὺς πολὺ ἀργά, ὕστερα ἀπὸ δεκαετίες; Τὴ στιγμὴ ποῦ ἡ χώρα στενάζει κάτω ἀπὸ πέντε χρόνια ὕφεσης, ποῦ συνθλίβεται κάτω ἀπὸ ἕνα δυσβάσταχτο χρέος, μὲ τὸ ἠθικὸ στὸ μηδέν, μὲ τοὺς ταλαντούχους νέους νὰ φεύγουν μετανάστες, μὲ τὰ φιλέτα ἕτοιμα νὰ ξεπουληθοῦν μπὶρ παρά, τί ἀνάγκη ἔχουν ἀπὸ μακρόπνοους σχεδιασμούς; Μακάρι ὅλη ἡ στόχευση τῶν «ἐχθρῶν της χώρας» νὰ ἦταν ἡ ἐξαφάνιση τοῦ ἦτα καὶ τοῦ ὠμέγα…

σαραντάκος