Τὸ πνεῦμα τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας

Ὁ ἀείμνηστος π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος στὸ βιβλίο τοῦ «Ἀποκρυφισμὸς στὸ φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας» (τεῦχος 11°, 15) ἀναφέρει στὸ κεφάλαιο «Οὐφολογία», ὅτι ἡ πίστη σὲ ἐξωγήινους κ.λπ. εἶναι μία μορφὴ ἀποκρυφισμοῦ, ἡ ὁποία πίστη ἀκυρώνει τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ καθιστὰ τὸν ἄνθρωπο ἕρμαιο τυφλῶν δυνάμεων καὶ καταστάσεων. Ὁ «προσφορὲς» ἐπιστημονικῆς φαντασίας ἔλεγε ὁ μακαριστὸς πατήρ, μπορεῖ νὰ ἔχουν ποικίλα ὀνόματα, ὅμως ὅλες ἐγκαταλείπουν τὸν ἄνθρωπο σὲ «ἀπόκρυφες» δυνάμεις ἀμφίβολης ἀξίας καὶ ἐπιφέρουν ἀνυπολόγιστη ζημία στὴν προσωπική, οἰκογενειακή, ἐπαγγελματικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωὴ τῶν θυμάτων ποὺ τίθενται σὲ ἀπόλυτη ἐξάρτηση ἀπὸ ὁμάδες τοῦ χώρου αὐτοῦ.

Ἐπὶ τοῦ θέματος αὐτοῦ ὁ ἱερομόναχος πατὴρ Σεραφεὶμ Ρόουζ (†) γράφει στὸ ἀξιόλογο βιβλίο του «Ἡ Ὀρθοδοξία καὶ ἡ θρησκεία τοῦ Μέλλοντος» (ἐκδόσεις «Ἐγρήγορση») στὸ κεφάλαιο «Τὸ πνεῦμα τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας» τὰ ἑξῆς ἀποκαλυπτικά:

Ἱστορικοί της ἐπιστημονικῆς φαντασίας ἰχνηλατοῦν συνήθως τὴν προέλευση αὐτῆς τῆς μορφῆς λογοτεχνίας πίσω στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰώνα. Μερικοὶ προτιμοῦν νὰ βλέπουν τὴν ἀρχή της στὶς σύντομες ἱστορίες τοῦ Edgar Allen Poe, οἱ ὅποιες συνδυάζουν ἕνα πειστικὸ ρεαλισμὸ στὸ ὕφος μὲ ἕνα θέμα ὑλικὸ πάντα χρωματισμένο μὲ τὸ «μυστήριο» καὶ τὸ ἀπόκρυφο. Ἄλλοι βλέπουν τὴν πρώτη συγγραφέα ἐπιστημονικῆς φαντασίας στὴν σύγχρονή του Poe, Mary Wollstonecraft Shelley (σύζυγο τοῦ διάσημου ποιητῆ)· ὁ Frankenstein, ἡ νεώτερος Προμηθέας» της, συνδυάζει φανταστικὴ ἐπιστήμη καὶ ἀποκρυφισμὸ μὲ ἕναν τρόπο χαρακτηριστικὸ πολλῶν ἱστοριῶν ἐπιστημονικῆς φαντασίας ἀπὸ τότε.

Ἡ τυπικὴ ἱστορία ἐπιστημονικῆς φαντασίας, πάντως, ἐπρόκειτο νὰ ἔρθει στὰ τέλη τοῦ 19ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα, ἀπὸ τὸν Ἰούλιο Verne καὶ τὸν H. G. Wells μέχρι τὶς μέρες μας. Ἀπὸ μία κατὰ ἕνα μεγάλο μέρος δεύτερης κατηγορίας μορφὴ λογοτεχνίας στὰ φτηνὰ λαϊκὰ Ἀμερικανικὰ περιοδικὰ τῆς δεκαετίας τοῦ 1930 καὶ 1940, ἡ ἐπιστημονικὴ φαντασία ἐνηλικιώθηκε κι ἔγινε ἕνα ἀξιοσέβαστο διεθνὲς λογοτεχνικὸ εἶδος στὶς πρόσφατες δεκαετίες. Ἐπιπροσθέτως, ἕνας ἀριθμὸς ἐξαιρετικὰ δημοφιλῶν κινηματογραφικῶν ταινιῶν ἔδειξε πόσο τὸ πνεῦμα τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας εἶχε γοητεύσει τὴ φαντασία τοῦ εὐρέος κοινοῦ. Τὶς φτηνότερες καὶ ἐντυπωσιακότερες ταινίες ἐπιστημονικῆς φαντασίας τῆς δεκαετίας τοῦ 1950 διαδέχτηκαν τὴν τελευταία δεκαετία οἱ μοντέρνες ταινίες-πρότυπα σὰν τὶς «2001: ἡ Ὀδύσσεια τοῦ διαστήματος», καὶ «Στενὲς ἐπαφὲς τρίτου τύπου», γιὰ νὰ μὴν ἀναφέρουμε μία ἀπὸ τὶς πιὸ δημοφιλεῖς καὶ μακρᾶς διαρκείας ἀμερικανικὲς τηλεοπτικὲς σειρές, τὸ «Star Trek» (ταξίδι στ' Ἀστέρια).

Τὸ πνεῦμα τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας πηγάζει ἀπὸ μία ὑποστρωματικὴ φιλοσοφία ἡ ἰδεολογία, ἡ ὁποία πιὸ συχνὰ ὑπονοεῖται, παρὰ ἐκφράζεται, μὲ πολλὲς λέξεις, καὶ τὴν ὁποία οὐσιαστικὰ ἀσπάζονται ὅλοι ὅσοι δημιουργοῦν στὸ εἶδος τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας. Αὐτὴ ἡ φιλοσοφία μπορεῖ νὰ συνοψιστεῖ στὰ ἀκόλουθα κύρια σημεῖα:

1. Ἡ θρησκεία, μὲ τὴν παραδοσιακὴ ἔννοια, εἶναι ἀποῦσα, ἡ ἀλλοῦ παρουσιάζεται μ' ἕνα πολὺ περιστασιακὸ ἡ τεχνητὸ τρόπο. Τὸ ἴδιο τὸ λογοτεχνικὸ εἶδος εἶναι φανερὰ προϊόν της «μεταχριστιανικῆς ἐποχῆς», (ποὺ εἶναι ἤδη ἐμφανὴς στὶς ἱστορίες τοῦ Poe καὶ τῆς Shelley). Ὁ κόσμος τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας εἶναι τελείως ὑλιστικός, παρ' ὅτι συχνὰ ἔχει «μυστικιστικὲς» προεκτάσεις ἀποκρυφιστικοῦ ἡ ἀνατολικοῦ χαρακτήρα. Ὁ «Θεός», ἂν ἀναφέρεται καθόλου, εἶναι μία κενὴ καὶ ἀπρόσωπη δύναμη, ὄχι ἕνα προσωπικὸ ὂν (γιὰ παράδειγμα, ἡ «Δύναμη» στὸν «πόλεμο τῶν ἄστρων», μία κοσμικὴ ἐνέργεια ποὺ ἔχει τὴν κακή, ὅπως ἐπίσης καὶ τὴν καλή της πλευρά). Ἡ αὐξανόμενη ἑλκυστικότητα τῶν θεμάτων ἐπιστημονικῆς φαντασίας στὸν σύγχρονο ἄνθρωπο εἶναι ἄμεση ἀντανάκλαση τῆς ἀπώλειας τῶν παραδοσιακῶν θρησκευτικῶν ἀξιῶν.

Δεῖτε τὴν συνέχεια ἐδῶ: Ι.Μ.Παντοκράτορος