Ὁ Κανὼν λστ΄ τῆς Συνόδου τῆς Λαοδικείας
Καταδίκασε ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν κανόνα αὐτὸν τὰ Μαθηματικά; Θὰ περάσουμε σὲ ἕνα καυτὸ θέμα, τὸ ὁποῖο πολλάκις ἔχει ἀπασχολήσει καὶ μπερδέψει πολλοὺς ἐξ’ ὑμῶν, ἐξαιτίας τῆς ἑρμηνευτικῆς δυσκολίας τῆς λέξης Μαθηματικα.
Η λέξη Μαθηματικα εμπεριεχεται μέσα στὸ Κανόνα ΛΣΤ΄ τῆς Λαοδικείας χωρὶς κάποια ἄλλη ἐξήγηση τοῦ ὄρου, ἔχοντας ὡς ἀποτέλεσμα πολλοὶ ποὺ τὸν διαβάζουν νὰ νομίζουν ὅτι ἐννοεῖ ἐκεῖ τὰ ἁπλὰ Μαθηματικά. Αὐτομάτως διερωτῶνται: Καταδίκασε ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν κανόνα αὐτὸν τὰ Μαθηματικά;
Ἐκ’ πρώτης ὄψεως δίνεται αὐτὴ ἡ ἐντύπωση.Βασικὴ ἀρχὴ ὅμως, σὲ κάθε ἐπιστήμη εἶναι τὸ νὰ μάθει κάποιος τί ἐννοεῖ ὁ συγγραφέας-νομοθέτης τοῦ Κανόνα μὲ τὴ λέξη Μαθηματικα καὶ ὄχι τί θὰ ἤθελε ὁ καθένας μας νὰ ἐννοεῖ, εἴτε λόγω σκοπιμότητος εἴτε λόγω ἄγνοιας.
Κάθε Κανόνας λοιπὸν ἑρμηνεύεται διὰ τῶν Κανονολόγων. Αὐτοὶ μας ἐπεξηγοῦν τί σημαίνουν οἱ ὄροι του, ὅπως ἀκριβῶς στὴ Νομικὴ Ἐπιστήμη, ἡ κάθε διάταξη- Νόμος, ἑρμηνεύεται μὲ βάση τοὺς Νομικοὺς καὶ ὄχι ὅπως (ἴσως) ἐσφαλμένα τὸν/τὴν καταλαβαίνουμε ἐμεῖς.
Ἂς δοῦμε λοιπὸν πρῶτα τὸν Κανόνα, καὶ ἔπειτα τὴν ἑρμηνεία τῶν ὅρων τοῦ (Ἐπαοιδοὶ ,Μαθηματικοὺς) ἀπὸ τοὺς Βυζαντινοὺς καθὼς καὶ...
τοὺς Ὕστερο-βυζαντινοὺς Κανονολόγους.Ὁ Κανὼν λστ' τῆς Συνόδου τῆς Λαοδικείας: «Ὅτι οὐ δεῖ ἱερατικοὺς ἢ κληρικοὺς μάγους ἢ ἐπαοιδούς, εἶναι ἢ μαθηματικούς, ἢ ἀστρολόγους, ἢ ποιεῖν τὰ λεγόμενα φυλακτήρια, ἄτινά ἐστι δεσμωτήρια τῶν ψυχῶν αὐτῶν. Τοὺς δὲ φοροῦντας, ρίπτεσθαι ἐκ τῆς ἐκκλησίας ἐκελεύσαμεν».
Ἑρμηνεία : 1.Ματθαῖος Βλάσταρης,
Σύνταγμα κατὰ στοιχεῖον, στοιχεῖο Μ, κέφ. 1
Περὶ ἐπαοιδῶν.
Ἐπαοιδοὶ δέ, οἱ γόεις, οἱ δὶ' ἐπωδῶν τοὺς δαίμονας ἐφελκόμενοι πρὸς τὰ οἰκεία θελήματα, καὶ θηρία καταδεσμοῦντες καὶ ἑρπετὰ πρὸς τὸ μὴ λυμήνασθαι τὸ κτῆνος τυχόν, ἔζω ποὺ νυκτὸς αὐλιζόμενον ἄλλα καὶ ὄφεις ἕτεροι καταγοητεύουσιν, οὖς πὲρ δὴ καὶ μεταχειριζόμενοι, ἄδηκτοι ἐξ αὐτῶν καὶ ἀπαθεῖς κακῶν διαμένουσα.
Περὶ μαθηματικῶν.
Μαθηματικοί δέ, οἱ τὰ οὐράνια σώματα δοξάζοντες ἔχειν τὴν τοῦ παντὸς κυριότητα, καὶ κατὰ τὴν κίνησιν τούτων διοικεῖσθαι τὰ καθ’ἠμᾶς. Τὰ δὲ τῆς μαθηματικῆς ἐπιστήμης εἰς δύο ταῦτα διήρηται, ἀστρονομίαν καὶ ἀστρολογίαν καὶ ἡ μὲν καὶ τοῖς ἁγίοις αὐτοῖς συγκεχώρηται, ἄτε τὴν τῶν οὐρανίων ἁπάντων διδάσκουσα θέσιν τὲ καὶ κίνησιν καὶ τὴν εὔτακτον αὔθις αὐτῶν συμπλοκὴν καὶ διάστασιν, ἡ δὲ ἀστρολογίαν, τουτέστιν ἡ ἐκεῖθεν προμάντευσις, καὶ μέλλον γνωρίζουσα, οὐδαμοῦ τοῖς πατράσιν ἐκδέδοται, ἄτε τοὺς ἁπλούστερους γενέσει τὲ καὶ εἱμαρμένη προσέχειν καταναγκάζουσα· καὶ ἀστρολόγοι , οἱ συνεργεῖα δαιμόνων μαντευόμενοι δὶ’ἀστέρων καὶ οἴα θεοῖς τούτοις προσέχοντες. Τέσσαρα δὲ εἰσι τὰ λεγόμενα μαθηματικὰ βιβλία, ἀριθμητική, μουσική, γεωμετρία, καὶ ἀστρονομία. Οὐ ταῦτα τοίνυν ὁ κανὼν ἀναγινώσκειν ἀπείργει, ἀλλὰ τὸ περιέργως αὐτοῖς κεχρῆσθαι καὶ ταῖς τῶν οὐρανίων κινήσεσι πειστεύειν συμπεριφερεσθαι τὰ ἡμέτερα, καὶ τινὰ τῶν ἐσομένων οἴεσθαι προγινώσκειν, ὡς ἐξ ἀνάγκης συμβησομένων παρὰ τὴν τοιάνδε κίνησιν τῶν ἀστέρων.
Σχόλια κατανόησης: Τέσσερα εἶναι τὰ λεγόμενα Μαθηματικὰ βιβλία (ἀριθμητική, μουσική, γεωμετρία, καὶ ἀστρονομία). Δὲν καταδικάζει αὐτὰ ὁ Κανόνας μᾶς λέει κανονολόγος, ἀλλὰ «τὸ περιέργως αὐτοῖς κεχρῆσθαι καὶ ταῖς τῶν οὐρανίων κινήσεσι πειστεύειν».
Τὴν ἴδια ἐποχὴ ποὺ ἐκδόθηκε τὸ Πηδάλιο, ἐκδόθηκε καὶ ἕνα ἄλλο σύγγραμμα παρόμοιο μὲ αὐτό, ὀνόματι «Κανονικὸν» ὑπὸ τοῦ Χριστοφόρου Προδρομίτου.
Ἂς δοῦμε ὅμως, ὄχι μόνον τὸ πὼς ἑρμηνεύει τὸν Κανόνα τῆς Λαοδικείας, ἀλλὰ τί στοιχεῖα παραθέτει περὶ τῆς Ἀστρολογίας καὶ τῆς διακρίσεώς της μεταξὺ Μαθηματικῶν καὶ Ἀστρονομίας.
Ἑρμηνεία 2 : Χριστόφορος Προδρομίτης.
"Ὀνομάζει δὲ ὁ κανὼν τὸ τοιοῦτον ἀτόπημα εἰδωλολατρικόν, καθότι ὁ πονηρὸς ἀπάγων αὐτοὺς ἐπικαλεῖσθαι τὸν Χριστόν, βούλεται κατὰ μικρὸν καὶ λεληθότως εἰς εἰδωλολατρίαν ἐκκυλίσαι.
Τὸ κβ΄ κεφάλαιον τοῦ λθ΄ τοῦ ἑξηκοστοῦ βιβλίου τῶν Βασιλικῶν ταῦτα διέξεισιν “Ἡ μὲν γεωμετρικὴ δημοσία διδάσκεται, ἡ δὲ μαθηματικὴ κατακρίνεται”.
Καὶ ὁ παλαιὸς φησί, μαθηματικὴν εἰπὲ τὴν ἀστρολογίαν» (παρὰ βαλσαμώνι, Ἀποκρίσει κζ΄) ,ἤτις καὶ ἀποπτυστος λογίζεται, ἢ ἐπειδὴ διὰ τῶν ἄλλων εἰδῶν τῆς μαθηματικῆς καὶ γεωμετρίας προχωρεῖ τὶς καὶ εἰς τὴν λεγομένην ἀστρολογίαν, διὰ τοῦτο ἀνέφερεν ὁ κανὼν καὶ τὴν μαθηματικὴν ἀστρολογίαν δὲ ἡ γενεθλιαλογία (Βαρίνος).Ὅρα καὶ Γρηγορίου Θεολόγου , Εἰς τὰ Φῶτα, ἐν Γραικολατίνω, σέλ, 626, περὶ ταύτης.
Οὐ μόνον παρὰ χριστιανοῖς ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῖς ἐθνικοῖς μισητὸν ἐχρημάτισε τὸ τῶν ἀστρολόγων φύλον, διὸ καὶ ἐξόριστοι ἐγένοντο ἀπὸ Ρώμης, καθὼς μαρτυρεῖ Δίων (βιβλ.μθ΄) καὶ ὁ Τάκιτος (βιβλ.Ἰζ'). Βλέπε καὶ Βλάσταριν, ἐν τῷ Μ΄,ΚΕΦ.Ά΄, εἰς δύω εἴδη διαιροῦντα τὴν περὶ τοὺς ἀστέρας πραγματείαν. Εἰς ἀστρονομίαν, εἰς ἢν οἱ δαίμονες συνήργουν. Ὅρα καὶ Ἱερεμίαν (Ι.2). Οἱ γὰρ τοιοῦτοι συμπεριφέρεσθαι ἐπιστευον τὰ ἡμέτερα τοῖς τῶν οὐρανίων κινήσεσι καὶ δὶ’αὐτῶν προγινώσκεσθαι τινὰ ὡς ἀναγκαίως συμβησόμενα. Τούτω δὴ τῷ κανόνι ὑπόκεινται καὶ οἱ τὰ φαντασιώδη προγνωστικὰ τῶν καλανδαρίων μετὰ πάσης ἀναγινώσκοντες τῆς προθυμίας.Οἱ δὲ ἀστρονόμοι οὐκ ἀπόβλητοι.Ὅρα καὶ Ζωναρᾶν καὶ Συμεὼν Θεσσαλονίκης, σέλ.35,7,27".
Σχόλια κατανόησης :Καταλαβαίνουμε ἀπὸ τὰ σχόλιά του πώς,ἡ ἀστρολογία κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἐπικαλεῖται τὸν πονηρὸ καὶ ὄχι τὸν Χριστό.
Στὸ δεύτερο σχόλιό του μᾶς λέει ὅτι διδάσκεται δημόσια ἡ γεωμετρική, ἐνῶ ἡ μαθηματικὴ ὄχι. Μαθηματική, ὅμως, ἐννοεῖ ἐδῶ τὴν Ἀστρολογία ποὺ χρησιμοποιεῖ καὶ τὰ Μαθηματικὰ «διὰ τοῦτο ἀνέφερεν ὁ κανὼν καὶ τὴν μαθηματικὴν ἀστρολογίαν» σύμφωνα μὲ τὸν Βαλσαμῶνα καὶ ὄχι τὰ κοινὰ Μαθηματικά.
Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καὶ τὸ τρίτο σχόλιό του. Ἐδῶ μας λέει ὅτι ἦταν μισητὴ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ἡ Ἀστρολογία, ἀφοῦ μᾶς παραθέτει τὶς μαρτυρίες τοῦ Δίωνος καὶ τοῦ Τάκιτου ὅπου ἐξορίζονταν οἱ Ἀστρολόγοι.
Οἱ ἀστρονόμοι ὅμως δὲν εἶναι ἀπόβλητοι.
Κατὰ τὴν πάροδο τῶν αἰώνων διαχωρίζεται ἡ ἔννοια τῆς Ἀστρονομίας, ὡς καθ’ αὐτὸ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ἐπιτρεπομένης τῆς σπουδῆς αὐτῆς ἀκόμη καὶ σὲ Κληρικούς, ἀπὸ τῆς Ἀστρολογίας θεωρουμένης ὡς μαντείας (κατὰ τὴν ὑπὸ τοῦ Ζωναρά–Σ.Γ.204-205) καὶ τοῦ Ματθαίου Βλάσταρη, Σύνταγμα Μ΄ ,ἃ΄ (ΛΣΤ 359) διδομένη ὀρθὴν ἑρμηνείαν εἰς τὸν κανόνα λστ΄ Λαοδικείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου