Τῆς Γιώτας Σύκκα
Ἡ κορυφὴ τῶν ἀρχαιολογικῶν μουσείων, τὸ Ashmolean, προβάλλει τὸ «ἑλληνικὸ βασίλειο τῶν Μακεδόνων»
Ἀφοῦ τὸν M. Ἀλέξανδρο τὸν ἐπίασαν ἀπὸ τὰ Σκόπια μέχρι τὸ Χόλιγουντ, ἐπιτέλους κινητοποιηθήκαμε. Καταλάβαμε ὅτι ὅσα χρόνια κι ἂν περάσουν θὰ εἶναι πάντα στὸ προσκήνιο. Ὅσο γιὰ τὸ 2011, ἀφιέρωμα δὲν ἑτοιμάζει μόνο τὸ Λοῦβρο ἀλλὰ καὶ τὸ Ἀσμόλεαν. Τὸ πανεπιστημιακὸ μουσεῖο τῆς Ὀξφόρδης –τὸ μεγαλύτερο διεθνὲς κέντρο τῶν κλασικῶν σπουδών– θὰ ὑποδεχθεῖ στὶς πρόσφατα ἀνακαινισμένες αἴθουσές του εὐρήματα ποὺ βγαίνουν γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ τὰ θησαυροφυλάκια καὶ τὶς ἀποθῆκες. Μὲ ἐξαίρεση, μάλιστα, ἕνα πορτρέτο ἀπὸ τὴν Πέλλα, ὅλα τὰ ἀντικείμενα προέρχονται ἀπὸ τὶς Αἰγές, τὸ λίκνο τῆς βασιλικῆς δυναστείας καὶ συγχρόνως τὸ πατροπαράδοτο κέντρο τῶν Μακεδόνων ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς ἐγκατάστασής τους στὰ βόρειά του Ὀλύμπου.
Μικρὰ κομψοτεχνήματα, ἀλλὰ καὶ θραύσματα, ὄστρακα, καρφιά, καμένες μάζες κ.α. ποῦ σχετίζονται ἄμεσα μὲ τὴ μακεδονικὴ δυναστεία, ἴσως κάνουν κάποιους νὰ ἀναρωτηθοῦν γιὰ τὴν παρουσία τους. Ὡστόσο, βασικὸ κριτήριο τῆς ἐπιλογῆς τοὺς ἀποτέλεσε ἡ προσπάθεια τῆς παρουσίασης τῶν ἀνασκαφικῶν δεδομένων – συμφραζομένων ποὺ ὁδηγοῦν σὲ ἀπόλυτα κρίσιμες ἱστορικὲς ταυτίσεις καὶ ἑρμηνεῖες (π.χ. βασιλικὲς ταφικὲς πυρὲς καὶ ὁμηρικὰ ἔθιμα ταφῆς, χρονολογήσεις κ.ο.κ.).
Ἡ ζωὴ στὸ βασίλειο
Ἡ ἔκθεση «Ἀπὸ τὸν Ἡρακλῆ στὸν Ἀλέξανδρο: Ὁ θρύλος τῆς Μακεδονίας, ἕνα ἑλληνικὸ βασίλειο στὴν ἐποχὴ τῆς δημοκρατίας» ποὺ ἔχει ὡς ὑπότιτλο «Θησαυροὶ ἀπὸ τὶς Αἰγές, τὴ Μητρόπολη τῶν Μακεδόνων» (7 Ἀπριλίου ὡς 29 Αὐγούστου 2011) εἶναι σαφὲς πὼς θέλει νὰ ταράξει τὰ νερά.
Παρουσιάζει περίπου 550 ἀντικείμενα ποὺ ἀποκαλύφθηκαν τὴν τελευταία 20ετία, ἀκόμη καὶ πρόσφατά του 2008, τῶν ὁποίων γιὰ πρώτη φορὰ θὰ δοῦμε καὶ τὴ δημοσίευση στὸν σχετικὸ κατάλογο. Ἡ ἀρχαιολόγος Ἀγγελικὴ Κοτταρίδη, ἄλλωστε, δὲν κρύβει τὶς προθέσεις της. «Σὲ ἕνα μουσεῖο ὅπως αὐτὸ ποὺ δέχεται 1 ἑκατ. ἐπισκέπτες τὸ χρόνο, γιὰ ἔξι μῆνες θὰ εἶναι ἀναρτημένο σὲ μπάνερ στὴν πρόσοψή του ὁ τίτλος «Macedon an Hellenic Kingdom».
Τὰ ἀντικείμενα ποὺ ἐπελέγησαν θὰ ἀποτελέσουν ἔναυσμα ἐπιστημονικοῦ διαλόγου. Ζητούμενο δὲν εἶναι νὰ προσελκύσουν μόνο τὴν ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα ὅσο νὰ κερδίσουν τὸ εὐρὺ κοινό. Πῶς θὰ ἐπιτευχθεῖ αὐτό;
Βίντεο, φωτομωσαϊκά, τρισδιάστατες ψηφιακὲς ἀναπαραστάσεις, θὰ ἐνισχύσουν τὴν παρουσίαση τοῦ πρωτότυπου ὑλικοῦ (ὄπλα, ἀγγεῖα, κοσμήματα κ.α.) ποῦ παρουσιάζει τὴ δυναστεία τῶν Τημενιδῶν ( γενεαλογικὸ δένδρο τῶν βασιλέων ἀπὸ τὸν Δία καὶ τὸν Ἡρακλῆ μέχρι τὸν Ἀλέξανδρο Δ΄.) Ὄπλα τοῦ μακεδονικοῦ στρατοῦ δείχνουν τὸν πόλεμο ἀλλὰ καὶ τὶς ἀγαπημένες συνήθειες ὅπως τὸ κυνήγι μὲ τὴν παρουσίαση ἑνὸς μαρμάρινου συντάγματος ποὺ χρονολογεῖται γύρω στὰ 340 – 330 π.Χ. Ὁ κόσμος τοῦ βασιλιᾶ καὶ τῶν ἑταίρων του, καθρεφτίζουν τὴ λειτουργία τοῦ μακεδονικοῦ βασιλείου, τὰ ἔθιμα ταφῆς καὶ τὶς βασιλικὲς ταφικὲς πυρές.
Ὅσο γιὰ τὸν ρόλο τῆς γυναίκας στὴ μακεδονικὴ αὐλὴ –πριγκίπισσες, βασίλισσες, πρωθιέρειες– εἶναι ἀπὸ τὶς ἑνότητες οἱ ὁποῖες θὰ κερδίσουν τὶς καρδιὲς τοῦ γυναικείου κοινοῦ.
Κοσμήματα, σκεύη τουαλέτας, ἀλλὰ καὶ ἀντικείμενα μὲ ἱερὸ – συμβολικὸ χαρακτήρα, ὅπως τὰ μοναδικὰ πήλινα κεφάλια τῶν θεϊκῶν καὶ δαιμονικῶν ξοάνων, ποὺ βρέθηκαν σὲ τάφους τῆς συστάδας τῶν βασιλισσῶν βοηθοῦν νὰ προσεγγίσουμε τὶς γυναῖκες τῶν Τημενιδῶν ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 6ου προχριστιανικοῦ αἰώνα ὡς τὰ χρόνια του Φιλίππου Β΄ μὲ ἀποκορύφωμα τὴν ἴδια τὴν Εὐρυδίκη, μάνα τριῶν βασιλιάδων καὶ γιαγιὰ τοῦ Μεγαλέξανδρου, τὴ γυναίκα ποὺ διαχειρίστηκε τὴν ἐξουσία σὰν νὰ ἦταν ἄντρας.
Τὸ συμπόσιο ἀποκαλύπτει τὴ λαμπρότητα τῶν περίφημων βασιλικῶν συμποσίων τῆς ἐποχῆς, ἐνῶ ἡ ἔκθεση κλείνει μὲ τὶς Αἰγές, τὸ οἰκοδομικὸ πλάνο τοῦ Φιλίππου Β΄, ὅπου πρωταγωνιστεῖ τὸ ἀνάκτορο. Σχέδια, φωτογραφίες καὶ τρισδιάστατες ἀναπαραστάσεις τὸ παρουσιάζουν αὐτόνομα ἀλλὰ καὶ ἐνταγμένο στὸ γενικότερο πολεοδομικὸ σύστημα τῆς πόλης.
Ἡ διοργάνωση τῆς ἔκθεσης περιλαμβάνει ἀκόμη ἀνοιχτὰ σεμινάρια καὶ πρωτότυπες παρουσιάσεις κάθε ἑβδομάδα ἀπὸ εἰδικοὺς ἐπιστήμονες καὶ ἐρευνητὲς μὲ θέματα ἀρχαιολογίας, ἱστορίας, ἐπιγραφικῆς σχετικὰ μὲ τὴν προαλεξάνδρεια Μακεδονία.
Ἀλήθειες καὶ σκοπιμότητες
Γιὰ τὴν ἀρχαιολόγο Ἄγγ. Κοτταρίδη ἡ ἔκθεση ἐπιχειρεῖ κάτι οὐσιαστικότερο. Τεκμηριώνει ὅτι ἡ Μακεδονία εἶναι ἑλληνικὴ ἀπὸ τὰ γεωμετρικὰ χρόνια. Ἡ προϊσταμένη τοῦ τμήματος Μουσείων, Ἐκθέσεων καὶ Ἐκπαιδευτικῶν Προγραμμάτων τῆς ΙΖ΄ ΕΠΚΑ, πάλεψε γι’ αὐτό. Κι ὅπως τονίζει: «Στόχος εἶναι νὰ παρουσιαστεῖ μία ἁπλὴ ἀλήθεια ποὺ γιὰ λόγους πολιτικῶν σκοπιμοτήτων ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἀρχαιότητα ἀκόμη –γιὰ νὰ θυμηθοῦμε τὸν Δημοσθένη– συχνὰ συσκοτίσθηκε καὶ παραποιήθηκε».
Αὐτὴ ἡ ἀλήθεια ποὺ ἀποκαλύπτεται βῆμα βῆμα ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς μεγάλης ἀνακάλυψης τοῦ Ἀνδρόνικου, εἶναι πὼς «τὸ βασίλειο τῶν Μακεδόνων δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ ἑλληνικὰ φυλετικὰ κρατίδια τῆς Γεωμετρικῆς Ἐποχῆς πού, ὅπως συνέβη καὶ μὲ ἄλλα ἀντίστοιχα μορφώματα ποὺ βρέθηκαν στὴν περιφέρεια τῶν μεγάλων πολιτικοκοινωνικῶν ἐξελίξεων τοῦ ἑλλαδικοῦ Νότου, διατήρησε δομὲς καὶ παραδόσεις τῆς ὁμηρικῆς ἐποχῆς, ἐνῶ στὴν Ἀθήνα καὶ σὲ πολλὲς ἄλλες πόλεις–κρατη ἐγκαθιδρυόταν καὶ ἑδραιωνόταν ἡ δημοκρατία».
Στὴν ἔκθεση τοῦ μουσείου Ἀσμόλεαν (ἡ συνδιοργάνωσή της ἐγκρίθηκε προχθὲς ἀπὸ τὸ ΚΑΣ) ἡ κυρίαρχη ἐπιλογὴ εἶναι περισσότερο ἱστορικὴ παρὰ ἀρχαιολογική.
Στὸν κατάλογο θὰ παρουσιαστοῦν τὰ ἀντικείμενα τῶν ἀνασκαφῶν ἀπὸ τὴν ἀρχαϊκὴ νεκρόπολη, βασιλικὲς ταφικὲς συστάδες Β καὶ Γ ποὺ ἔκανε ἡ Ἄγγ. Κοτταρίδη, ἀλλὰ καὶ εὐρήματα ἀπὸ τὸ ἱερό της Εὔκλειας καὶ τὴν ταφὴ Heuzey III ποὺ ἔφεραν στὸ φῶς ἡ Χ. Παλιαδέλη καὶ ἡ Σ. Δρούγου οἱ ὁποῖες συγγράφουν τὰ σχετικὰ κεφάλαια.
Πηγή: Καθημερινὴ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου