ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Ἐν Πειραιεῖ τῇ 2ᾳ Σεπτεμβρίου 2024
(Ἀναφορὰ στὸ κοινὸ ἀνακοινωθὲν τῆς πρόσφατης συνάντησης Ὀρθοδόξων καὶ Λουθηρανών)
Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Προτεσταντισμός, ἢ Μεταρρύθμιση, προῆλθε, τὸν 16ο αἰῶνα, ἀπὸ τὴν διάσπαση τοῦ Παπισμοῦ, ὡς ἰσχυρὴ διαμαρτυρία γιὰ τὶς τερατώδεις πράξεις του, τὴν ἀντιχριστιανική του πορεία, τὴν ἐγκληματική του δράση καὶ τὴν ἔσχατη ἠθικὴ κατάπτωσή του. «Ξεκίνησε στὴ Γερμανία τὸ 1517, ὅταν ὁ Μαρτίνος Λούθηρος δημοσίευσε τὶς Ἐνενῆντα Πέντε Θέσεις του ὡς ἀντίδραση στὶς καταχρήσεις στὴν πώληση συγχωροχαρτίων ἀπὸ τὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία, ποὺ ὑποτίθεται ὅτι πρόσφερε ἄφεση ἁμαρτιῶν στοὺς ἀγοραστές τους. Ὁ ὅρος ὡστόσο προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴ διαμαρτυρίας Γερμανοὺς Λουθηρανοὺς πρίγκιπες τὸ 1529 κατὰ ἑνὸς διατάγματος τῆς Δίαιτας τοῦ Σπάϊερ ποὺ καταδίκαζε... τὶς διδασκαλίες του Μαρτίνου Λούθηρου ὡς αἱρετικές. Ἂν καὶ ὑπῆρξαν προηγούμενες ρήξεις καὶ προσπάθειες μεταρρύθμισης τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, κυρίως ἀπὸ τοὺς Πέτερ Βάλντο, Τζὸν Οὐὶκλφ καὶ Γιαν Χοῦς, μόνο ὁ Λούθηρος κατάφερε νὰ πυροδοτήσει ἕνα εὐρύτερο, διαρκὲς καὶ νεότερο κίνημα. Τὸν 16ο αἰῶνα ὁ Λουθηρανισμὸς ἐξαπλώθηκε ἀπὸ τὴ Γερμανία στὶς Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Λετονία, Ἐσθονία καὶ Ἰσλανδία» . Τὸν Λούθηρο ἀκολούθησαν καὶ ἄλλοι μεταρρυθμιστές, ὅπως Οὔλριχ Ζβίγγλιος, ὁ Καλβίνος κ.α. Τὸ κίνημα τῆς Μεταρρύθμισης ἔλαβε σύντομα μεγάλες διαστάσεις καὶ ἑδραιώθηκε στὴν κεντρικὴ καὶ βόρεια Εὐρώπη, προσελκύοντας πλήθη παπικῶν, ἀπὸ τὰ φλογερὰ κηρύγματα τῶν ἡγετῶν τοῦ Προτεσταντισμοῦ, μὲ αἴτημα τὴν κάθαρση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὶς δεκάδες ἀντιχριστιανικὲς δοξασίες καὶ ἀντιχριστιανικὲς ἐπιλογὲς τοῦ αἱρετικοῦ Παπισμοῦ.
Ἀλλὰ δυστυχῶς τὸ κίνημα αὐτὸ ὄχι μόνο δὲν ἐπέφερε κάθαρση στὸν δυτικὸ Χριστιανισμό, ἀλλὰ ἔφτασε σὲ χειρότερες πλάνες. Μιὰ προσεκτικὴ μελέτη ἀποδεικνύει πὼς ὁ Προτεσταντισμός, τὸ μόνο ποὺ κατάφερε ἦταν ἡ ἀποκόλλησή του ἀπὸ τὴν παπικὴ δυναστεία καὶ ἀπόρριψη κάποιων κραυγαλέων τερατωδιών, ἐνῷ διατήρησε σχεδὸν ὅλες τὶς παπικὲς κακοδοξίες καὶ τὶς ἐπαύξησε!
Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι καὶ ἡ αἵρεση τοῦ φιλιόκβε, διατήρησε δηλαδὴ τὴν παπικὴ κακοδοξία τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ», ἡ ὁποία ἀνατρέπει κυριολεκτικὰ τὸ βασικότατο τριαδολογικὸ δόγμα τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως, μὲ τρομακτικὲς συνέπειες καὶ ἐπιπτώσεις στὴν πορεία τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἡ φρικτὴ αὐτὴ αἱρετικὴ πλάνη, υἱοθετήθηκε ἀρχικὰ ἀπὸ τοὺς Φράγκους καὶ ἀργότερα (1014) ἔγινε ἀποδεκτὴ καὶ ἀπὸ τὴ Ρώμη, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶχε καταδικαστεῖ στὴ Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ 879-880 (Η΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος) καὶ μὲ τὴν συμμετοχὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης! Οἱ βάρβαροι καὶ αἱρετικοὶ Φράγκοι, ὅπως εἶναι γνωστό, στὴ «Σύνοδο» τῆς Φραγκφούρτης (794) καταδίκασαν τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (787), ἀποδοκιμάζοντας τὴν τιμητικὴ προσκύνηση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, διαφοροποιήθηκαν ἀπὸ αὐτήν. Στὴν συνέχεια οἱ Πατέρες τῆς Θ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (1351) καταδίκασαν τὸν «σχολαστικισμό», ὁ ὁποῖος ἔχει τὶς ρίζες του στὴν «Σύνοδο» τῆς Φραγκφούρτης .
Αὐτὴ ἡ «Σύνοδος» ἔχει μεγάλη σημασία, διότι ἀποτελεῖ τὴν ἀπαρχὴ τοῦ Προτεσταντισμοῦ. Στηρίχτηκε στὰ διαβόητα «Libri Carolini (μετάφραση: βιβλία του Καρόλου), ἢ Opus Caroli regis contra synodum (τὸ ἔργο τοῦ βασιλέως Καρόλου ἢ ἁπλῶς βιβλία του Καρλομάγνου), εἶναι γνωστὴ ἡ τετράτομη θεολογικὴ πραγματεία ἡ ὁποία γράφτηκε ὑπὸ τὸν Καρλομάγνο τῆς γερμανικῆς αὐτοκρατορίας τῶν Καρολιδὼν ἔναντι τῶν ἀποφάσεων ποὺ πάρθηκαν τὸ 787 κατὰ τὴν Ζ` Οἰκουμενικὴ Σύνοδο -γνωστὴ καὶ ὡς Β` σύνοδος τῆς Νίκαιας» . Γράφηκαν ἀπὸ τὸν ἡμιμαθῆ, ἀθεολόγητο καὶ μωροφιλόδοξο Φράγκο αὐτοκράτορα μὲ ἀπώτερο στόχο νὰ χτυπήσει τὴν Ἀνατολικὴ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία, τὴν ὁποία ἐποφθαλμιοῦσε. Πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ συνεκάλεσε τὴν ὡς ἄνω «Σύνοδο», ὥστε σὲ αὐτὴ οἱ Φράγκοι θεολόγοι, χρησιμοποιῶντας τὶς «Καρολίγγειες βίβλους», νὰ ἀνασκευάσουν τὶς ἀποφάσεις τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ νὰ πλήξουν τὴν παραδεδομένη πίστη τῆς Ἀνατολικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἀνάμεσα στὰ ἄλλα κινοῦσε καὶ τὸ ζήτημα τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κακοδοξία ἡ ὁποία εἶχε ἐπικρατήσει σὲ πολλὲς ἐπαρχίες τῆς Δύσης ἤδη ἀπὸ τὸν 6ο μ. Χ. αἰῶνα, θεσμοθετημένη ἀπὸ τὴν «Σύνοδο» τοῦ Τολέδου (589) καὶ στηριζόμενη σὲ ἕνα ψευδεπίγραφο κείμενο συνταχθὲν τὸ 645, τὸ ἀποκαλούμενο «Ἀθανασιανὸ Σύμβολο» καὶ ἔγινε, ὅπως προαναφέραμε, δόγμα πίστεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης τὸ 1014.
Στὰ πλαίσια τοῦ οἰκουμενικοῦ διαλόγου, διεξάγεται ἐδῶ καὶ χρόνια ἕνας ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ἀτελέσφορους θεολογικοὺς διαλόγους, τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ μὲ τοὺς αἱρετικοὺς Λουθηρανούς, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν μιὰ ἀπὸ τὶς πολυάριθμες (περισσότερες ἀπὸ 2000) προτεσταντικὲς ὁμολογίες. Φυσικὰ εἶναι τέτοιες οἱ ἀβυσσαλέες δογματικὲς καὶ ἄλλες διαφορὲς τῆς μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ὥστε τὰ σημεῖα συμφωνίας εἶναι ἐλάχιστα.
Τὸν περασμένο Μάϊο εἴχαμε μιὰ τέτοια συνάντηση μικτῆς ἐπιτροπῆς. Τὰ ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς συνάντησης ὑπῆρξαν πενιχρὰ καὶ τὸ κοινὸ ἀνακοινωθὲν ἀρκετὰ συγκεχυμένο καὶ προφανῶς ἀπαράδεκτο ἀπὸ ὀρθοδόξου ἐπόψεως. Ἡ εἴδηση ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἡ Διεθνὴς Μικτὴ Λουθηρανο-Ορθόδοξη Θεολογικὴ Ἐπιτροπὴ συμφώνησε σὲ μιὰ κοινὴ ἀναδιατύπωση τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως τῆς Νίκαιας τοῦ 6ου αἰῶνα, συμφωνῶντας γιὰ τὴ χρήση τοῦ πρωτότυπου ἑλληνικοῦ κειμένου στὶς Ἐκκλησίες. Μὲ τὴν πρώτη ματιά, αὐτὸ εἶναι ἕνα τεχνικὸ ἀπόσπασμα ποὺ ἀπευθύνεται σὲ εἰδικούς. Ἡ συνάντηση ποὺ ἔγινε στὴν Αἴγυπτο, στὸ Κάϊρο, μεταξὺ τῆς Λουθηρανικῆς Παγκόσμιας Ὁμοσπονδίας (LWF) καὶ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὡστόσο, μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ μιὰ μικρὴ ἐπανάσταση στὶς σχέσεις Δυτικῆς καὶ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ συμφωνία ἐπιτεύχθηκε χάρη σὲ ἕναν ἔντονο διάλογο μεταξὺ τῶν μερῶν, ὁ ὁποῖος τελικὰ θὰ ἔχει ρεαλιστικὰ ἀποτελέσματα σὲ ἐπίπεδο CD. "διαφοροποιημένη συναίνεση". Ἕνας διάλογος, λοιπόν, ποὺ ὁδήγησε σὲ μιὰ "θεμελιώδη προσέγγιση στὴν ἔννοια τῆς σχέσης Υἱοῦ καὶ Πνεύματος". Μιὰ προσέγγιση ποὺ μπορεῖ συγκεκριμένα νὰ συμβάλει "στὴν ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων μας καὶ νὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ ὁμολογήσουμε ἀπὸ κοινοῦ τὴν πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Νίκαιας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης"» .
Πρῶτος σχολιασμός μας εἶναι γιατί νὰ γίνεται χρήση καὶ ὄχι ἀποδοχὴ τοῦ Ὀρθοδόξου κειμένου τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως; Μήπως αὐτὸ ἀποτελεῖ μιὰ πονηρὴ ὑπεκφυγὴ τῶν αἱρετικῶν Προτεσταντῶν, γιὰ νὰ κρατοῦν Ὀρθοδόξους σὲ συνεχῆ διάλογο, μὲ ἀπώτερο στόχο νὰ τοὺς πείσουν γιὰ τὴν «ὀρθότητα» τῆς δικῆς τους πίστης; Διερωτόμαστε ἐπίσης, τί εἴδους «ἀναδιατύπωση» μπορεῖ νὰ γίνει στὸ ξεκάθαρο κείμενο τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως, ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπὸ τὴν σαφέστατη διαβεβαίωση τοῦ Χριστοῦ, ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα «παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται» (Ἰωάν.15,26); Ἀκόμα, ποιά εἶναι αὐτὴ «ἡ μικρὴ ἐπανάσταση στὶς σχέσεις Δυτικῆς καὶ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας», ποὺ ἐπιτεύχθηκε; Πείστηκαν μήπως οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ γιὰ τὶς κακοδοξίες τους; Ἀρκετὰ σκοτεινὴ εἶναι καὶ ἡ «συμφωνία» ποὺ κλείστηκε καὶ ἄδηλα τὰ «ρεαλιστικὰ ἀποτελέσματα».
Δὲν κατανοοῦμε ἐπίσης τί σημαίνει ὁ ὅρος «διαφοροποιημένη συναίνεση». Μήπως μετακίνηση τῆς ὀρθοδόξου ἀντιπροσωπείας στὶς ἀπαιτήσεις τῶν αἱρετικῶν Λουθηρανών; Μήπως ὁ διάλογος αὐτὸς «ὁδήγησε σὲ μιὰ «θεμελιώδη προσέγγιση στὴν ἔννοια τῆς σχέσης Υἱοῦ καὶ Πνεύματος», ἡ ὁποία νὰ συμβάλει «στὴν ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων μας καὶ νὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ ὁμολογήσουμε ἀπὸ κοινοῦ τὴν πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Νίκαιας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης»; Μήπως οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ ἀπάλειψαν τὸ φιλιόκβε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως; Προφανῶς ὄχι, διότι θὰ τὸ ἔλεγε τὸ ἀνακοινωθέν! Ὁ ὅρος «ἀπαναδιατύπωση» δὲν σημαίνει ἀπάλειψη, ἀλλὰ «κατανόηση» ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους, γιὰ τὸ τί σημαίνει γιὰ τοὺς δυτικοὺς τὸ φιλιόκβε καὶ ἴσως ἀποδοχὴ αὐτῆς τῆς «κατανόησης»!
Σὲ συνέχεια τοῦ δημοσιεύματος ἀναφέρεται: «Οἱ διαιρέσεις ἐπικεντρώθηκαν στὴν προσθήκη τῆς λατινικῆς λέξης "filioque" ἀπὸ τὴ Δυτικὴ Ἐκκλησία στὸ ἀρχικὸ κείμενο τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως ποὺ περιγράφει τὴν προέλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (ex Patre Filioque procedit, δηλ. προερχόμενο ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό). Γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αὐτὴ ἡ προσθήκη ἀντιπροσώπευε μιὰ διαστρέβλωση τοῦ δόγματος τῆς Τριάδας. Παρὰ τὶς προσπάθειες συμφιλίωσης, ἡ Ἀνατολικὴ καὶ ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία ἦρθαν σὲ σχίσμα τὸ 1054. Σχίσμα ποὺ παραμένει σὲ ἰσχὺ μέχρι σήμερα. Στὴ συνάντηση τοῦ Καΐρου, οἱ συμμετέχοντες σημείωσαν ὅτι οἱ Ἐκκλησίες τῆς Μεταρρύθμισης κληρονόμησαν τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπὸ τὴ δυτικὴ παράδοση χωρὶς νὰ τὸ θεωροῦν προβληματικό. Σήμερα, ὡστόσο, 1.700 χρόνια μετὰ τὴ Σύνοδο τῆς Νίκαιας, Λουθηρανοὶ καὶ Ὀρθόδοξοι συμφώνησαν ὅτι εἶναι καιρὸς νὰ ἐπανεξετάσουμε τί σημαίνει ἡ προσθήκη αὐτῶν τῶν λέξεων καὶ πῶς μποροῦμε νὰ ἀνοίξουμε ἕναν δρόμο πρὸς τὴ συμφιλίωση» . Νὰ ἐπανεξετάσουμε τί; Ὅτι οἱ δυτικοὶ καταφρόνησαν τὴν σαφέστατη διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου γιὰ τὴν μόνον ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν θεόπνευστη διατύπωσή της ἀπὸ τὴν Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο; Οἱ σύνεδροι, Ὀρθόδοξοι καὶ Λουθηρανοί, γνωρίζουν Θεολογία, Δογματικὴ καὶ Ἱστορία, καὶ ὡς ἐκ τούτου μποροῦν νὰ ξέρουν πὼς εἰσῆλθε στὴν δυτικὴ Ἐκκλησία, μὲ σφοδρὲς ἀντιδράσεις, ἀπὸ σύμπασα τὴν Ἐκκλησία καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια. Οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (381), ὅταν διατύπωσαν τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἤξεραν πολὺ καλὰ τί ἔγραφαν καὶ ὡς ἐκ τούτου καμιὰ «ἀναδιατύπωση» καὶ «ἐπανεξέταση» δὲν χωρεῖ.
Τὸ δημοσίευμα συνεχίζει: «Ἡ κοινὴ δήλωση προτείνει νὰ δοθεῖ ἐκ νέου προσοχὴ στὴν ἀρχικὴ διατύπωση τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως. Νὰ "ἐνθαρρύνει τὸν ἀνανεωμένο θεολογικὸ προβληματισμὸ γιὰ τὴν Τριάδα καὶ τὸν ρόλο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος"» . Φρονοῦμε ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ἀντιπροσωπεία, ὄφειλε νὰ ἀπαιτήσει ἀπάλειψη τῆς προσθήκης του φιλιόκβε καὶ ὄχι νὰ ἐμπλακεῖ σὲ ἀνώφελα καὶ ἀνούσια λόγια καὶ προβληματισμούς, τὰ ὁποῖα μόνο τοὺς αἱρετικοὺς συνομιλητές τους εὐνοοῦν.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες σύνταξαν τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, ὅπως καὶ ὅλα τὰ ἄλλα, κατόπιν βαθειᾶς μελέτης τῶν Ἱερῶν Γραφῶν, ἡ ὁποία συνοδεύονταν ἀπὸ θερμὴ προσευχή, ταπείνωση, φόβο Θεοῦ καὶ ἀπόλυτη αὐτογνωσία γιὰ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὸ σπουδαιότερο, μεταφέροντας τὴν ἐμπειρία τοῦ ἀλάνθαστου ἐκκλησιαστικοῦ σώματος τῆς τοπικῆς του Ἐκκλησίας. Εἶναι ἄλλωστε γνωστὸ πὼς οὐδεμία σχέση εἶχαν οἱ συγκλήσεις τῶν Ἁγίων Συνόδων μὲ τὶς σύγχρονες θεολογικὲς συναντήσεις, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ λογικοκρατία καὶ ἡ ἀτομικὴ ὑπεροψία, ἡ ἀπουσία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, συχνὰ ὁ δόλος, τὸ ψέμα καὶ φυσικὰ ὁ φωτισμὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ γιὰ τοῦτο δὲν τελεσφοροῦν καὶ ἔχουν καταντήσει «ἀνούσια καὶ ἀνόσια παίγνια», κατὰ τὴν διαβεβαίωση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐστραλίας κυροῦ Στυλιανοῦ, ὁ ὁποῖος βίωσε μακροχρόνια, ὡς μέλος καὶ συμπρόεδρος Θεολογικῶν Διαλόγων, αὐτὴ τὴν τραγικὴ πραγματικότητα!
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μόνον ἀπὸ τὸν Πατέρα, μᾶς διαβεβαίωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, λέγοντας «Ὅταν ἔλθη ὁ Παράκλητος ὀν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὁ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ» (Ἰωάν.15,26). Τὸ ρῆμα «ἐκπορεύομαι» σημαίνει «προέρχομαι», «ἀπορρέω» . Ἐν προκειμένῳ, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἀπορρέει ἀενάως ἀπὸ τὴν οὐσία τοῦ Πατρός. Ἡ ἀποστολή Του στὸν κόσμο ἀπὸ τὸν Υἱό, σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν σημαίνει «ἐκπόρευση», «ἀπορροή»! «Ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρὸς» τόνισε ὁ Χριστός, ἀκόμα καὶ ἡ ἀποστολή του στὸν κόσμο ἀπὸ τὸν Υἱὸ ἔγινε «παρὰ τοῦ Πατρός», πόσο μᾶλλον ἡ προαιώνια ὑπόστασή Του.
Ὁ ἀείμνηστος Καθηγητὴς Π. Χρήστου ἔγραψε: «Ἐνῷ οἱ ὅροι γεννᾶσθαι καὶ γέννησις ἐκφράζουν κατανοητῶς ὡρισμένο τρόπο προελεύσεως, οἱ ὅροι ἐκπορεύεσθαι καὶ ἐκπόρευσις δὲν ἀπεικονίζουν σαφῶς τὸν τρόπο προελεύσεως τοῦ Πνεύματος, διότι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει παραστάσεις σχετικὲς μὲ τὴν ἐκπόρευσι. Γι' αὐτὸ μερικοὶ Πατέρες σημειώνουν ὅτι ἡ ἐκπόρευσις τοῦ Πνεύματος εἶναι ἄρρητος, δηλαδὴ δηλώνει μὲν τὴν οἰκειότητα τοῦ Πνεύματος μὲ τὸν Πατέρα, ἀλλὰ φυλάσσει ἀπόρρητο τὸν τρόπο τῆς ὑπάρξεώς του. Ἄλλ' ἂν στὸ Πνεῦμα δὲν ἀποδίδεται ἡ λέξις τῆς γεννήσεως, τοῦ ἀποδίδεται ἡ ἔννοιά της. Τίποτε τὸ ξένο δὲν ὑπεισέρχεται στὴν Τριάδα• "οὐ γὰρ ἀλλότριον ἐπιμίγνυται τὴ Τριάδι". Ἡ ἐκπόρευσις, ὅπως καὶ ἡ γέννησις, εἶναι γνώρισμα ὁμοουσιότητος, καὶ ὅπως ὁ Υἱὸς γεννώμενος ἀπὸ τὸν ἄκτιστο Πατέρα εἶναι ἄκτιστος, ἔτσι καὶ τὸ Πνεῦμα ἐκπορευόμενο ἀπὸ αὐτὸν εἶναι ἄκτιστο» .
Περαίνουμε τὴν ἀνακοίνωσή μας μὲ τὴν διαβεβαίωση τοῦ Καθηγητῆ Παναγιώτη Χρήστου: «Οἱ Ἕλληνες Πατέρες δὲν παρουσιάζουν ποτὲ τὸ Πνεῦμα νὰ ἐκπορεύεται καὶ ἀπὸ τὸν Υἱό, ὅπως ἄλλωστε ὑποδεικνύει καὶ τὸ σύμβολο τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ δογματικὴ θέσις περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶχε χαραχθῇ ὀλίγο μετά τα μέσα τοῦ 4ου αἰῶνος ἀπὸ τὸν Μέγα Ἀθανάσιο καὶ ἔπειτα ἀπὸ τὸν Μέγα Βασίλειο μὲ τὰ κλασικά τους δοκίμια ἐπὶ τοῦ θέματος καὶ διατυπώθηκε ἐπισήμως στὸ σύμβολο τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (381). Ἀπὸ τότε ἄρχισε ὁ τονισμὸς τῆς ἐνεργείας τοῦ Πνεύματος ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη σκέψι» . Θεωροῦμε ὅτι οἱ συμμετέχοντες στοὺς θεολογικοὺς διαλόγους μὲ τοὺς αἱρετικούς, θὰ πρέπει νὰ ἔχουν τοὺς ἁγίους Πατέρες ὡς ἀλάνθαστους ὁδηγούς, νὰ παραθέτουν τὶς ἑρμηνεῖες αὐτῶν στοὺς αἱρετικοὺς καὶ νὰ τοὺς ὑποδεικνύουν ὡς τοὺς αὐθεντικοὺς ἑρμηνευτές.
Νὰ ἐπισημάνουμε ἐπίσης ὅτι πολλοὶ ὀρθόδοξοι, ἐκ τῶν θιασωτῶν τῆς «ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν», χωρὶς τὴν μετάνοια τῶν αἱρετικῶν καὶ τὴν ἀπόρριψη τῶν πλανῶν καὶ κακοδοξιῶν τους, προκειμένου νὰ ξεπεράσουν τὸ «σκόπελο» τοῦ φιλιόκβε, τὸν ὁποῖο δὲν διανοοῦνται οἱ αἱρετικοὶ παπικοὶ καὶ Προτεστάντες νὰ ἀπορρίψουν, προσπαθοῦν νὰ «κατανοήσουν» τὴν πλάνη, «παίζοντας μὲ τὶς λέξεις», ἰσχυριζόμενοι ὅτι δῆθεν τὸ κακόδοξο φιλιόκβε εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς διαφορᾶς τῆς γλώσσας, διότι στὴν Λατινικὴ γλῶσσα το «ἐκπορεύεται» μεταφράζεται μὲ τὸ ρῆμα «procedit», ποὺ σημαίνει «προέρχεται». Αὐτὴ ἡ τακτικὴ δὲν πρόκειται νὰ γίνει δεκτή, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο, ὅτι ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι κάτι περισσότερο ἀπὸ σαφής, ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται μόνον ἀπὸ τὸν Πατέρα, ὅπως καὶ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως!
Τέλος τὰ προειρημένα φληναφήματα, ποὺ εἰπώθηκαν καὶ συμφωνήθηκαν στὴν συνάντηση Ὀρθοδόξων καὶ Λουθηρανών, οὐδεμία ἀξία μπορεῖ νὰ ἔχουν, ἀντίθετα μάλιστα φανερώνουν, πέρα ἀπὸ ἐνδοτισμὸ καὶ ἔλλειψη σοβαρότητας καὶ ἀπουσία φόβου Θεοῦ!
Τέλος νὰ ἐπισημάνουμε πώς, καὶ ἂν ἀκόμη οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ δεχτοῦν τὴν ἀπάλειψη τοῦ φιλιόκβε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ὑπάρχει μιὰ πληθώρα καὶ ἄλλων κακοδοξιῶν, τί ὁποῖες πρέπει νὰ ἀποβάλλουν, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθεῖ «ἑνότητα» μὲ τὴν ἀκηλίδωτη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἂς χαμηλώσουν λοιπὸν οἱ συμμετέχοντες ὀρθόδοξοι στὸν διάλογο, τὸν «πήχη» τῶν προσδοκιῶν τους καὶ τοὺς ἄνευ ἀξίας συναισθηματικοὺς ἐνθουσιασμούς τους, γιὰ τὴν «ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων» καὶ τὴν «κοινὴ ὁμολογία πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων», ὅπως ἀναφέρεται στὸ κοινὸ ἀνακοινωθέν, προσγειώνοντας ἑαυτοὺς στὴν δυσοίωνη πραγματικότητα!
Ἐκ τοῦ Γραφείου ἐπὶ τῶν Αἱρέσεων καὶ Παραθρησκειών
Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Προτεσταντισμός, ἢ Μεταρρύθμιση, προῆλθε, τὸν 16ο αἰῶνα, ἀπὸ τὴν διάσπαση τοῦ Παπισμοῦ, ὡς ἰσχυρὴ διαμαρτυρία γιὰ τὶς τερατώδεις πράξεις του, τὴν ἀντιχριστιανική του πορεία, τὴν ἐγκληματική του δράση καὶ τὴν ἔσχατη ἠθικὴ κατάπτωσή του. «Ξεκίνησε στὴ Γερμανία τὸ 1517, ὅταν ὁ Μαρτίνος Λούθηρος δημοσίευσε τὶς Ἐνενῆντα Πέντε Θέσεις του ὡς ἀντίδραση στὶς καταχρήσεις στὴν πώληση συγχωροχαρτίων ἀπὸ τὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία, ποὺ ὑποτίθεται ὅτι πρόσφερε ἄφεση ἁμαρτιῶν στοὺς ἀγοραστές τους. Ὁ ὅρος ὡστόσο προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴ διαμαρτυρίας Γερμανοὺς Λουθηρανοὺς πρίγκιπες τὸ 1529 κατὰ ἑνὸς διατάγματος τῆς Δίαιτας τοῦ Σπάϊερ ποὺ καταδίκαζε... τὶς διδασκαλίες του Μαρτίνου Λούθηρου ὡς αἱρετικές. Ἂν καὶ ὑπῆρξαν προηγούμενες ρήξεις καὶ προσπάθειες μεταρρύθμισης τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, κυρίως ἀπὸ τοὺς Πέτερ Βάλντο, Τζὸν Οὐὶκλφ καὶ Γιαν Χοῦς, μόνο ὁ Λούθηρος κατάφερε νὰ πυροδοτήσει ἕνα εὐρύτερο, διαρκὲς καὶ νεότερο κίνημα. Τὸν 16ο αἰῶνα ὁ Λουθηρανισμὸς ἐξαπλώθηκε ἀπὸ τὴ Γερμανία στὶς Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Λετονία, Ἐσθονία καὶ Ἰσλανδία» . Τὸν Λούθηρο ἀκολούθησαν καὶ ἄλλοι μεταρρυθμιστές, ὅπως Οὔλριχ Ζβίγγλιος, ὁ Καλβίνος κ.α. Τὸ κίνημα τῆς Μεταρρύθμισης ἔλαβε σύντομα μεγάλες διαστάσεις καὶ ἑδραιώθηκε στὴν κεντρικὴ καὶ βόρεια Εὐρώπη, προσελκύοντας πλήθη παπικῶν, ἀπὸ τὰ φλογερὰ κηρύγματα τῶν ἡγετῶν τοῦ Προτεσταντισμοῦ, μὲ αἴτημα τὴν κάθαρση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὶς δεκάδες ἀντιχριστιανικὲς δοξασίες καὶ ἀντιχριστιανικὲς ἐπιλογὲς τοῦ αἱρετικοῦ Παπισμοῦ.
Ἀλλὰ δυστυχῶς τὸ κίνημα αὐτὸ ὄχι μόνο δὲν ἐπέφερε κάθαρση στὸν δυτικὸ Χριστιανισμό, ἀλλὰ ἔφτασε σὲ χειρότερες πλάνες. Μιὰ προσεκτικὴ μελέτη ἀποδεικνύει πὼς ὁ Προτεσταντισμός, τὸ μόνο ποὺ κατάφερε ἦταν ἡ ἀποκόλλησή του ἀπὸ τὴν παπικὴ δυναστεία καὶ ἀπόρριψη κάποιων κραυγαλέων τερατωδιών, ἐνῷ διατήρησε σχεδὸν ὅλες τὶς παπικὲς κακοδοξίες καὶ τὶς ἐπαύξησε!
Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι καὶ ἡ αἵρεση τοῦ φιλιόκβε, διατήρησε δηλαδὴ τὴν παπικὴ κακοδοξία τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ», ἡ ὁποία ἀνατρέπει κυριολεκτικὰ τὸ βασικότατο τριαδολογικὸ δόγμα τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως, μὲ τρομακτικὲς συνέπειες καὶ ἐπιπτώσεις στὴν πορεία τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἡ φρικτὴ αὐτὴ αἱρετικὴ πλάνη, υἱοθετήθηκε ἀρχικὰ ἀπὸ τοὺς Φράγκους καὶ ἀργότερα (1014) ἔγινε ἀποδεκτὴ καὶ ἀπὸ τὴ Ρώμη, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶχε καταδικαστεῖ στὴ Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ 879-880 (Η΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος) καὶ μὲ τὴν συμμετοχὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης! Οἱ βάρβαροι καὶ αἱρετικοὶ Φράγκοι, ὅπως εἶναι γνωστό, στὴ «Σύνοδο» τῆς Φραγκφούρτης (794) καταδίκασαν τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (787), ἀποδοκιμάζοντας τὴν τιμητικὴ προσκύνηση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, διαφοροποιήθηκαν ἀπὸ αὐτήν. Στὴν συνέχεια οἱ Πατέρες τῆς Θ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (1351) καταδίκασαν τὸν «σχολαστικισμό», ὁ ὁποῖος ἔχει τὶς ρίζες του στὴν «Σύνοδο» τῆς Φραγκφούρτης .
Αὐτὴ ἡ «Σύνοδος» ἔχει μεγάλη σημασία, διότι ἀποτελεῖ τὴν ἀπαρχὴ τοῦ Προτεσταντισμοῦ. Στηρίχτηκε στὰ διαβόητα «Libri Carolini (μετάφραση: βιβλία του Καρόλου), ἢ Opus Caroli regis contra synodum (τὸ ἔργο τοῦ βασιλέως Καρόλου ἢ ἁπλῶς βιβλία του Καρλομάγνου), εἶναι γνωστὴ ἡ τετράτομη θεολογικὴ πραγματεία ἡ ὁποία γράφτηκε ὑπὸ τὸν Καρλομάγνο τῆς γερμανικῆς αὐτοκρατορίας τῶν Καρολιδὼν ἔναντι τῶν ἀποφάσεων ποὺ πάρθηκαν τὸ 787 κατὰ τὴν Ζ` Οἰκουμενικὴ Σύνοδο -γνωστὴ καὶ ὡς Β` σύνοδος τῆς Νίκαιας» . Γράφηκαν ἀπὸ τὸν ἡμιμαθῆ, ἀθεολόγητο καὶ μωροφιλόδοξο Φράγκο αὐτοκράτορα μὲ ἀπώτερο στόχο νὰ χτυπήσει τὴν Ἀνατολικὴ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία, τὴν ὁποία ἐποφθαλμιοῦσε. Πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ συνεκάλεσε τὴν ὡς ἄνω «Σύνοδο», ὥστε σὲ αὐτὴ οἱ Φράγκοι θεολόγοι, χρησιμοποιῶντας τὶς «Καρολίγγειες βίβλους», νὰ ἀνασκευάσουν τὶς ἀποφάσεις τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ νὰ πλήξουν τὴν παραδεδομένη πίστη τῆς Ἀνατολικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἀνάμεσα στὰ ἄλλα κινοῦσε καὶ τὸ ζήτημα τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κακοδοξία ἡ ὁποία εἶχε ἐπικρατήσει σὲ πολλὲς ἐπαρχίες τῆς Δύσης ἤδη ἀπὸ τὸν 6ο μ. Χ. αἰῶνα, θεσμοθετημένη ἀπὸ τὴν «Σύνοδο» τοῦ Τολέδου (589) καὶ στηριζόμενη σὲ ἕνα ψευδεπίγραφο κείμενο συνταχθὲν τὸ 645, τὸ ἀποκαλούμενο «Ἀθανασιανὸ Σύμβολο» καὶ ἔγινε, ὅπως προαναφέραμε, δόγμα πίστεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης τὸ 1014.
Στὰ πλαίσια τοῦ οἰκουμενικοῦ διαλόγου, διεξάγεται ἐδῶ καὶ χρόνια ἕνας ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ἀτελέσφορους θεολογικοὺς διαλόγους, τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ μὲ τοὺς αἱρετικοὺς Λουθηρανούς, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν μιὰ ἀπὸ τὶς πολυάριθμες (περισσότερες ἀπὸ 2000) προτεσταντικὲς ὁμολογίες. Φυσικὰ εἶναι τέτοιες οἱ ἀβυσσαλέες δογματικὲς καὶ ἄλλες διαφορὲς τῆς μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ὥστε τὰ σημεῖα συμφωνίας εἶναι ἐλάχιστα.
Τὸν περασμένο Μάϊο εἴχαμε μιὰ τέτοια συνάντηση μικτῆς ἐπιτροπῆς. Τὰ ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς συνάντησης ὑπῆρξαν πενιχρὰ καὶ τὸ κοινὸ ἀνακοινωθὲν ἀρκετὰ συγκεχυμένο καὶ προφανῶς ἀπαράδεκτο ἀπὸ ὀρθοδόξου ἐπόψεως. Ἡ εἴδηση ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἡ Διεθνὴς Μικτὴ Λουθηρανο-Ορθόδοξη Θεολογικὴ Ἐπιτροπὴ συμφώνησε σὲ μιὰ κοινὴ ἀναδιατύπωση τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως τῆς Νίκαιας τοῦ 6ου αἰῶνα, συμφωνῶντας γιὰ τὴ χρήση τοῦ πρωτότυπου ἑλληνικοῦ κειμένου στὶς Ἐκκλησίες. Μὲ τὴν πρώτη ματιά, αὐτὸ εἶναι ἕνα τεχνικὸ ἀπόσπασμα ποὺ ἀπευθύνεται σὲ εἰδικούς. Ἡ συνάντηση ποὺ ἔγινε στὴν Αἴγυπτο, στὸ Κάϊρο, μεταξὺ τῆς Λουθηρανικῆς Παγκόσμιας Ὁμοσπονδίας (LWF) καὶ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὡστόσο, μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ μιὰ μικρὴ ἐπανάσταση στὶς σχέσεις Δυτικῆς καὶ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ συμφωνία ἐπιτεύχθηκε χάρη σὲ ἕναν ἔντονο διάλογο μεταξὺ τῶν μερῶν, ὁ ὁποῖος τελικὰ θὰ ἔχει ρεαλιστικὰ ἀποτελέσματα σὲ ἐπίπεδο CD. "διαφοροποιημένη συναίνεση". Ἕνας διάλογος, λοιπόν, ποὺ ὁδήγησε σὲ μιὰ "θεμελιώδη προσέγγιση στὴν ἔννοια τῆς σχέσης Υἱοῦ καὶ Πνεύματος". Μιὰ προσέγγιση ποὺ μπορεῖ συγκεκριμένα νὰ συμβάλει "στὴν ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων μας καὶ νὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ ὁμολογήσουμε ἀπὸ κοινοῦ τὴν πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Νίκαιας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης"» .
Πρῶτος σχολιασμός μας εἶναι γιατί νὰ γίνεται χρήση καὶ ὄχι ἀποδοχὴ τοῦ Ὀρθοδόξου κειμένου τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως; Μήπως αὐτὸ ἀποτελεῖ μιὰ πονηρὴ ὑπεκφυγὴ τῶν αἱρετικῶν Προτεσταντῶν, γιὰ νὰ κρατοῦν Ὀρθοδόξους σὲ συνεχῆ διάλογο, μὲ ἀπώτερο στόχο νὰ τοὺς πείσουν γιὰ τὴν «ὀρθότητα» τῆς δικῆς τους πίστης; Διερωτόμαστε ἐπίσης, τί εἴδους «ἀναδιατύπωση» μπορεῖ νὰ γίνει στὸ ξεκάθαρο κείμενο τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως, ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπὸ τὴν σαφέστατη διαβεβαίωση τοῦ Χριστοῦ, ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα «παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται» (Ἰωάν.15,26); Ἀκόμα, ποιά εἶναι αὐτὴ «ἡ μικρὴ ἐπανάσταση στὶς σχέσεις Δυτικῆς καὶ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας», ποὺ ἐπιτεύχθηκε; Πείστηκαν μήπως οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ γιὰ τὶς κακοδοξίες τους; Ἀρκετὰ σκοτεινὴ εἶναι καὶ ἡ «συμφωνία» ποὺ κλείστηκε καὶ ἄδηλα τὰ «ρεαλιστικὰ ἀποτελέσματα».
Δὲν κατανοοῦμε ἐπίσης τί σημαίνει ὁ ὅρος «διαφοροποιημένη συναίνεση». Μήπως μετακίνηση τῆς ὀρθοδόξου ἀντιπροσωπείας στὶς ἀπαιτήσεις τῶν αἱρετικῶν Λουθηρανών; Μήπως ὁ διάλογος αὐτὸς «ὁδήγησε σὲ μιὰ «θεμελιώδη προσέγγιση στὴν ἔννοια τῆς σχέσης Υἱοῦ καὶ Πνεύματος», ἡ ὁποία νὰ συμβάλει «στὴν ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων μας καὶ νὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ ὁμολογήσουμε ἀπὸ κοινοῦ τὴν πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Νίκαιας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης»; Μήπως οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ ἀπάλειψαν τὸ φιλιόκβε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως; Προφανῶς ὄχι, διότι θὰ τὸ ἔλεγε τὸ ἀνακοινωθέν! Ὁ ὅρος «ἀπαναδιατύπωση» δὲν σημαίνει ἀπάλειψη, ἀλλὰ «κατανόηση» ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους, γιὰ τὸ τί σημαίνει γιὰ τοὺς δυτικοὺς τὸ φιλιόκβε καὶ ἴσως ἀποδοχὴ αὐτῆς τῆς «κατανόησης»!
Σὲ συνέχεια τοῦ δημοσιεύματος ἀναφέρεται: «Οἱ διαιρέσεις ἐπικεντρώθηκαν στὴν προσθήκη τῆς λατινικῆς λέξης "filioque" ἀπὸ τὴ Δυτικὴ Ἐκκλησία στὸ ἀρχικὸ κείμενο τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως ποὺ περιγράφει τὴν προέλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (ex Patre Filioque procedit, δηλ. προερχόμενο ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό). Γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αὐτὴ ἡ προσθήκη ἀντιπροσώπευε μιὰ διαστρέβλωση τοῦ δόγματος τῆς Τριάδας. Παρὰ τὶς προσπάθειες συμφιλίωσης, ἡ Ἀνατολικὴ καὶ ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία ἦρθαν σὲ σχίσμα τὸ 1054. Σχίσμα ποὺ παραμένει σὲ ἰσχὺ μέχρι σήμερα. Στὴ συνάντηση τοῦ Καΐρου, οἱ συμμετέχοντες σημείωσαν ὅτι οἱ Ἐκκλησίες τῆς Μεταρρύθμισης κληρονόμησαν τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπὸ τὴ δυτικὴ παράδοση χωρὶς νὰ τὸ θεωροῦν προβληματικό. Σήμερα, ὡστόσο, 1.700 χρόνια μετὰ τὴ Σύνοδο τῆς Νίκαιας, Λουθηρανοὶ καὶ Ὀρθόδοξοι συμφώνησαν ὅτι εἶναι καιρὸς νὰ ἐπανεξετάσουμε τί σημαίνει ἡ προσθήκη αὐτῶν τῶν λέξεων καὶ πῶς μποροῦμε νὰ ἀνοίξουμε ἕναν δρόμο πρὸς τὴ συμφιλίωση» . Νὰ ἐπανεξετάσουμε τί; Ὅτι οἱ δυτικοὶ καταφρόνησαν τὴν σαφέστατη διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου γιὰ τὴν μόνον ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν θεόπνευστη διατύπωσή της ἀπὸ τὴν Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο; Οἱ σύνεδροι, Ὀρθόδοξοι καὶ Λουθηρανοί, γνωρίζουν Θεολογία, Δογματικὴ καὶ Ἱστορία, καὶ ὡς ἐκ τούτου μποροῦν νὰ ξέρουν πὼς εἰσῆλθε στὴν δυτικὴ Ἐκκλησία, μὲ σφοδρὲς ἀντιδράσεις, ἀπὸ σύμπασα τὴν Ἐκκλησία καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια. Οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (381), ὅταν διατύπωσαν τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἤξεραν πολὺ καλὰ τί ἔγραφαν καὶ ὡς ἐκ τούτου καμιὰ «ἀναδιατύπωση» καὶ «ἐπανεξέταση» δὲν χωρεῖ.
Τὸ δημοσίευμα συνεχίζει: «Ἡ κοινὴ δήλωση προτείνει νὰ δοθεῖ ἐκ νέου προσοχὴ στὴν ἀρχικὴ διατύπωση τοῦ Σύμβολου τῆς Πίστεως. Νὰ "ἐνθαρρύνει τὸν ἀνανεωμένο θεολογικὸ προβληματισμὸ γιὰ τὴν Τριάδα καὶ τὸν ρόλο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος"» . Φρονοῦμε ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ἀντιπροσωπεία, ὄφειλε νὰ ἀπαιτήσει ἀπάλειψη τῆς προσθήκης του φιλιόκβε καὶ ὄχι νὰ ἐμπλακεῖ σὲ ἀνώφελα καὶ ἀνούσια λόγια καὶ προβληματισμούς, τὰ ὁποῖα μόνο τοὺς αἱρετικοὺς συνομιλητές τους εὐνοοῦν.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες σύνταξαν τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, ὅπως καὶ ὅλα τὰ ἄλλα, κατόπιν βαθειᾶς μελέτης τῶν Ἱερῶν Γραφῶν, ἡ ὁποία συνοδεύονταν ἀπὸ θερμὴ προσευχή, ταπείνωση, φόβο Θεοῦ καὶ ἀπόλυτη αὐτογνωσία γιὰ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὸ σπουδαιότερο, μεταφέροντας τὴν ἐμπειρία τοῦ ἀλάνθαστου ἐκκλησιαστικοῦ σώματος τῆς τοπικῆς του Ἐκκλησίας. Εἶναι ἄλλωστε γνωστὸ πὼς οὐδεμία σχέση εἶχαν οἱ συγκλήσεις τῶν Ἁγίων Συνόδων μὲ τὶς σύγχρονες θεολογικὲς συναντήσεις, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ λογικοκρατία καὶ ἡ ἀτομικὴ ὑπεροψία, ἡ ἀπουσία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, συχνὰ ὁ δόλος, τὸ ψέμα καὶ φυσικὰ ὁ φωτισμὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ γιὰ τοῦτο δὲν τελεσφοροῦν καὶ ἔχουν καταντήσει «ἀνούσια καὶ ἀνόσια παίγνια», κατὰ τὴν διαβεβαίωση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐστραλίας κυροῦ Στυλιανοῦ, ὁ ὁποῖος βίωσε μακροχρόνια, ὡς μέλος καὶ συμπρόεδρος Θεολογικῶν Διαλόγων, αὐτὴ τὴν τραγικὴ πραγματικότητα!
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μόνον ἀπὸ τὸν Πατέρα, μᾶς διαβεβαίωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, λέγοντας «Ὅταν ἔλθη ὁ Παράκλητος ὀν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὁ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ» (Ἰωάν.15,26). Τὸ ρῆμα «ἐκπορεύομαι» σημαίνει «προέρχομαι», «ἀπορρέω» . Ἐν προκειμένῳ, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἀπορρέει ἀενάως ἀπὸ τὴν οὐσία τοῦ Πατρός. Ἡ ἀποστολή Του στὸν κόσμο ἀπὸ τὸν Υἱό, σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν σημαίνει «ἐκπόρευση», «ἀπορροή»! «Ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρὸς» τόνισε ὁ Χριστός, ἀκόμα καὶ ἡ ἀποστολή του στὸν κόσμο ἀπὸ τὸν Υἱὸ ἔγινε «παρὰ τοῦ Πατρός», πόσο μᾶλλον ἡ προαιώνια ὑπόστασή Του.
Ὁ ἀείμνηστος Καθηγητὴς Π. Χρήστου ἔγραψε: «Ἐνῷ οἱ ὅροι γεννᾶσθαι καὶ γέννησις ἐκφράζουν κατανοητῶς ὡρισμένο τρόπο προελεύσεως, οἱ ὅροι ἐκπορεύεσθαι καὶ ἐκπόρευσις δὲν ἀπεικονίζουν σαφῶς τὸν τρόπο προελεύσεως τοῦ Πνεύματος, διότι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει παραστάσεις σχετικὲς μὲ τὴν ἐκπόρευσι. Γι' αὐτὸ μερικοὶ Πατέρες σημειώνουν ὅτι ἡ ἐκπόρευσις τοῦ Πνεύματος εἶναι ἄρρητος, δηλαδὴ δηλώνει μὲν τὴν οἰκειότητα τοῦ Πνεύματος μὲ τὸν Πατέρα, ἀλλὰ φυλάσσει ἀπόρρητο τὸν τρόπο τῆς ὑπάρξεώς του. Ἄλλ' ἂν στὸ Πνεῦμα δὲν ἀποδίδεται ἡ λέξις τῆς γεννήσεως, τοῦ ἀποδίδεται ἡ ἔννοιά της. Τίποτε τὸ ξένο δὲν ὑπεισέρχεται στὴν Τριάδα• "οὐ γὰρ ἀλλότριον ἐπιμίγνυται τὴ Τριάδι". Ἡ ἐκπόρευσις, ὅπως καὶ ἡ γέννησις, εἶναι γνώρισμα ὁμοουσιότητος, καὶ ὅπως ὁ Υἱὸς γεννώμενος ἀπὸ τὸν ἄκτιστο Πατέρα εἶναι ἄκτιστος, ἔτσι καὶ τὸ Πνεῦμα ἐκπορευόμενο ἀπὸ αὐτὸν εἶναι ἄκτιστο» .
Περαίνουμε τὴν ἀνακοίνωσή μας μὲ τὴν διαβεβαίωση τοῦ Καθηγητῆ Παναγιώτη Χρήστου: «Οἱ Ἕλληνες Πατέρες δὲν παρουσιάζουν ποτὲ τὸ Πνεῦμα νὰ ἐκπορεύεται καὶ ἀπὸ τὸν Υἱό, ὅπως ἄλλωστε ὑποδεικνύει καὶ τὸ σύμβολο τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ δογματικὴ θέσις περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶχε χαραχθῇ ὀλίγο μετά τα μέσα τοῦ 4ου αἰῶνος ἀπὸ τὸν Μέγα Ἀθανάσιο καὶ ἔπειτα ἀπὸ τὸν Μέγα Βασίλειο μὲ τὰ κλασικά τους δοκίμια ἐπὶ τοῦ θέματος καὶ διατυπώθηκε ἐπισήμως στὸ σύμβολο τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (381). Ἀπὸ τότε ἄρχισε ὁ τονισμὸς τῆς ἐνεργείας τοῦ Πνεύματος ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη σκέψι» . Θεωροῦμε ὅτι οἱ συμμετέχοντες στοὺς θεολογικοὺς διαλόγους μὲ τοὺς αἱρετικούς, θὰ πρέπει νὰ ἔχουν τοὺς ἁγίους Πατέρες ὡς ἀλάνθαστους ὁδηγούς, νὰ παραθέτουν τὶς ἑρμηνεῖες αὐτῶν στοὺς αἱρετικοὺς καὶ νὰ τοὺς ὑποδεικνύουν ὡς τοὺς αὐθεντικοὺς ἑρμηνευτές.
Νὰ ἐπισημάνουμε ἐπίσης ὅτι πολλοὶ ὀρθόδοξοι, ἐκ τῶν θιασωτῶν τῆς «ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν», χωρὶς τὴν μετάνοια τῶν αἱρετικῶν καὶ τὴν ἀπόρριψη τῶν πλανῶν καὶ κακοδοξιῶν τους, προκειμένου νὰ ξεπεράσουν τὸ «σκόπελο» τοῦ φιλιόκβε, τὸν ὁποῖο δὲν διανοοῦνται οἱ αἱρετικοὶ παπικοὶ καὶ Προτεστάντες νὰ ἀπορρίψουν, προσπαθοῦν νὰ «κατανοήσουν» τὴν πλάνη, «παίζοντας μὲ τὶς λέξεις», ἰσχυριζόμενοι ὅτι δῆθεν τὸ κακόδοξο φιλιόκβε εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς διαφορᾶς τῆς γλώσσας, διότι στὴν Λατινικὴ γλῶσσα το «ἐκπορεύεται» μεταφράζεται μὲ τὸ ρῆμα «procedit», ποὺ σημαίνει «προέρχεται». Αὐτὴ ἡ τακτικὴ δὲν πρόκειται νὰ γίνει δεκτή, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο, ὅτι ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι κάτι περισσότερο ἀπὸ σαφής, ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται μόνον ἀπὸ τὸν Πατέρα, ὅπως καὶ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως!
Τέλος τὰ προειρημένα φληναφήματα, ποὺ εἰπώθηκαν καὶ συμφωνήθηκαν στὴν συνάντηση Ὀρθοδόξων καὶ Λουθηρανών, οὐδεμία ἀξία μπορεῖ νὰ ἔχουν, ἀντίθετα μάλιστα φανερώνουν, πέρα ἀπὸ ἐνδοτισμὸ καὶ ἔλλειψη σοβαρότητας καὶ ἀπουσία φόβου Θεοῦ!
Τέλος νὰ ἐπισημάνουμε πώς, καὶ ἂν ἀκόμη οἱ αἱρετικοὶ Λουθηρανοὶ δεχτοῦν τὴν ἀπάλειψη τοῦ φιλιόκβε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ὑπάρχει μιὰ πληθώρα καὶ ἄλλων κακοδοξιῶν, τί ὁποῖες πρέπει νὰ ἀποβάλλουν, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθεῖ «ἑνότητα» μὲ τὴν ἀκηλίδωτη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἂς χαμηλώσουν λοιπὸν οἱ συμμετέχοντες ὀρθόδοξοι στὸν διάλογο, τὸν «πήχη» τῶν προσδοκιῶν τους καὶ τοὺς ἄνευ ἀξίας συναισθηματικοὺς ἐνθουσιασμούς τους, γιὰ τὴν «ἐπούλωση τῶν ἀρχαίων διχασμῶν μεταξὺ τῶν κοινοτήτων» καὶ τὴν «κοινὴ ὁμολογία πίστη τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων», ὅπως ἀναφέρεται στὸ κοινὸ ἀνακοινωθέν, προσγειώνοντας ἑαυτοὺς στὴν δυσοίωνη πραγματικότητα!
Ἐκ τοῦ Γραφείου ἐπὶ τῶν Αἱρέσεων καὶ Παραθρησκειών
Δεν είναι σωστή, ορθόδοξα, η απεικόνιση του Αγίου Πνεύματος σαν περιστέρι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣαν περιστέρι εμφανίστηκε μόνο μια φορά, στην Βάπτιση του Χριστού.
Ρωμιός