2 Νοε 2022

Ἄρης Σερβετάλης: «Ὅταν δέν εἶχα Θεό, ἤμουν καταστροφή»

Θεωρεῖ τή γελοιότητα ἴδιόν του, ἐξοῦ καί πρωταγωνιστεῖ στό «Ὄνειρο Ἑνός Γελοίου» τοῦ Ντοστογιέφσκι, πορεύεται ψάχνοντας τήν ἀλήθεια καί ἀποτάσσοντας τά πάθη του καί δέν μπορεῖ, παρά νά παίζει κάθε φορά μέ τούς κανόνες τοῦ παιχνιδιοῦ, πού συχνά ὁρίζει ὁ ἴδιος
«Ὁ Μπέκετ ἔλεγε ὅτι τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς ἀνθρωπότητας εἶναι το πῶς ἡ μοναξιά θά μετατραπεῖ σέ μοναχικότητα. Αὐτό τό πρᾶγμα συμβαίνει μέ τόν Θεό, νιώθεις ὅτι εἶναι μιά προσωπική σχέση, ὁ καθένας ἔχει διαφορετικά δεδομένα, ἀλλά εἶναι σχέση. Πιό σχέση δέν γίνεται».


Οἱ κανόνες τοῦ παιχνιδιοῦ του Ἄρη Σερβετάλη εἶναι σαφεῖς: πρέπει ἁπλά νά τούς ἀκολουθεῖ πιστά στόν ἀγῶνα πού ἔχει... ἐπιλέξει -ἤ ἐπιλέγει κάθε φορά.

Στόν δρόμο αὐτό δείχνει νά ἔφτασε πολύ συνειδητά καί μετά ἀπό ὧρες ἀναμέτρησης μέ τόν ἑαυτό του, ἄν κρίνει κανείς ἀπό τήν πραότητα μέ τήν ὁποία μιλάει καί μπορεῖς νά φανταστεῖς πώς κάποτε, ἦταν δεῖγμα ἀστάθειας, ἐνῶ τώρα, νηφάλιας ἀποδοχῆς.

Ὅπως κάθε προσωπική ἑρμηνεία καί πορεία στά πράγματα, δέν ἀρέσει σέ ὅλους. Ἔτσι κι ὁ ἠθοποιός, μέσα στήν πανδημία «ἀκυρώθηκε» ἀπό τήν ἐπιλογή του νά ἀποχωρήσει ἀπό τόν «Ρινόκερο», κάτι γιά τό ὁποῖο εἶχε πλήρη αἴσθηση καί εὐθύνη πρίν κἄν αὐτό συμβεῖ. Κι ἡ ἀποδοχή τῶν πραγμάτων καί τοῦ ἑαυτοῦ σέ αὐτά ὡς ἔχει, μοιάζει στήν προκειμένη μέ μιά εὐφυῆ κατάκτηση γιά τό ἴδιο τό ἄτομο.

Κάτι ἀπό τόν ἑαυτό του εἶδε καί στό «Ὄνειρο Ἑνός Γελοίου», ἕνα κείμενο τοῦ Φιόντορ Ντοστογιέφσκι πού ἰσορροπεῖ ἀνάμεσα στό σκοτάδι καί τό φῶς, τό κωμικό καί τό τραγικό καί ἀποφάσισε μαζί μέ τή σύντροφό του καί στή ζωή, Ἔφη Μπίρμπα, νά μεταφέρει στό θέατρο, σέ ἕναν δεύτερο κύκλο χειμερινῶν παραστάσεων, μετά τό «ταξίδι» τοῦ ἔργου στήν Ἑλλάδα τό περασμένο καλοκαίρι.

Τό μυστικό γι' αὐτόν εἶναι νά ψάχνεις τήν ἀλήθεια χωρίς νά παίρνεις τά πράγματα καί τελείως σοβαρά. Κι ἄν ὅλα τά ἄλλα πᾶνε λάθος, δέν χάθηκε ὁ κόσμος. Ἡ ζωή συνεχίζεται, μέ ἤ χωρίς θέατρο. Ὁ Ἄρης Σερβετάλης θά βρεῖ κάποιον ἄλλο τρόπο νά ψάξει τήν ἀλήθεια τοῦ, θά ἐπινοήσει νέους κανόνες ἤ καί νέα παιχνίδια.
«Μέ χαρακτηρίζει ἡ γελοιότητα. Εἶναι συνυφασμένη μέ τήν καθημερινότητά μου. Τήν ἔχω κάπως ἀποδεχτεῖ καί ἔχω ἐπενδύσει πάνω της». 

- Πότε ἀποφασίσατε μέ τήν Ἔφη Μπίρμπα ὅτι θέλετε νά ἀνεβάσετε τό «Ὄνειρο Ἑνός Γελοίου»;

- Πρίν κάνα δύο χρόνια. Μέ τό πού τό διαβάσαμε, εἴπαμε ὅτι πρέπει νά ἀσχοληθοῦμε μέ αὐτό, αἰσθανθήκαμε ὅτι ἦταν τό καταλληλότερο ἔργο γιά τήν περίοδο πού βρισκόμαστε, ἐμεῖς προσωπικά.

- Δύο χρόνια μετά, συνεχίζει νά λειτουργεῖ μέ τόν ἴδιο τρόπο γιά ἐσᾶς τό ἔργο;

- Ἀπό τεχνικῆς ἀπόψεως, ἔχει ἀλλάξει, γιατί τό πρῶτο μέρος τῆς παράστασης εἶναι διαδραστικό μέ τό κοινό. Οἱ παραστάσεις πού ἔγιναν τό καλοκαίρι λειτούργησαν πάρα πολύ μέ τόν κόσμο καί ἀνοίχτηκε ἕνα κεφάλαιο, ξεδιπλώθηκε ἡ ἀρχική ἰδέα της Ἔφης νά σχετίζεται ὁ χαρακτῆρας μέ τόν κόσμο. Ἀνοίχτηκε ἔτσι ἕνας δρόμος πού ὑπῆρχε ὡς ἰδέα ἀλλά κάπως τώρα ἀποκαλύφθηκε καί ἀρχίζει καί ζυμώνεται καλύτερα. Δίνει μιά πολύ ὡραία πᾶσα γιά τό δεύτερο μέρος τοῦ ἔργου, ἔρχεται πολύ ὀργανικά.

- Ἀνέβηκε τό καλοκαίρι καί τώρα ἀνεβαίνει στή χειμερινή σεζόν. Αὐτό φέρνει μιά ἄλλη δυναμική στήν παράσταση;

- Ἔτσι κι ἀλλιῶς δέν ἀνεβάζεις εὔκολα Ντοστογιέφσκι καλοκαίρι. Ἦταν ἕνα ρίσκο πού πάρθηκε λόγῳ τῆς ἀνάγκης μας νά κάνουμε αὐτό τό ἔργο. Καί παραδόξως, ὑπῆρχε μεγάλη ἀνταπόκριση. Τώρα μπαίνει στόν φυσικό του χῶρο, πού εἶναι ἕνας κλειστός χῶρος. Εἶναι ἕνας χῶρος ὀνείρου κι ἔτσι δείχνεις καλύτερα τά ἠχητικά τοπία καί τήν εἰκόνα.

- Γιά σένα τί σημαίνει γελοῖο;

- Μέ χαρακτηρίζει ἡ γελοιότητα. Εἶναι συνυφασμένη μέ τήν καθημερινότητά μου. Τήν ἔχω κάπως ἀποδεχτεῖ καί ἔχω ἐπενδύσει πάνω της. Ἔχω δεχτεῖ ὅτι κάποια κομμάτια εἶναι ἀπόλυτα γελοῖα κι αὐτό ἐμπεριέχει τό κωμικό καί τό τραγικό ταυτόχρονα. Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τῆς γελοιότητας. Μήν παίρνοντας τόν ἑαυτό σου τόσο πολύ στά σοβαρά καί βλέποντας ὅτι εἶναι ὅλα μία προσπάθεια πού ἀκροβατεῖ ἀνάμεσα στό κωμικό καί τό τραγικό, κάπως τό χαρακτηρίζεις ὅλο αὐτό μία γελοία, ἀγωνιώδη προσπάθεια ἐπιβίωσης. Καί ταυτίζεται καί μέ τόν χαρακτῆρα μου στήν παράσταση. Βρίσκεται σέ ἕνα ἀπόλυτο ἀδιέξοδο, μία τραγική καί γελοία ταυτόχρονα φιγούρα, καί τοῦ ἀνοίγεται μέσα ἀπό ἕνα ὄνειρο ὁλόκληρη ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας: ἀπό τήν πτώση, τό προπατορικό ἁμάρτημα καί μετά. Τοῦ ἀποκαλύπτεται ἕνας ἰδεατός κόσμος, ἕνας παράδεισος κατά τόν Ντοστογιέφσκι, ὅπου οἱ ἄνθρωποι ζοῦν σέ ἁρμονία, ἀλλά ὁ ἴδιος μέσα ἀπό τά δεδομένα πού κουβαλοῦσε, τούς διέφθειρε ὅλους. Εἶναι ἕνα μεγαλειῶδες κείμενο. Οἱ κριτικοί λένε ὅτι εἶναι ἀπό τά πιό μυστηριώδη, αἰνιγματικά ἀλλά καί αἰσιόδοξα κείμενα τοῦ Ντοστογιέφσκι.

- Ὄνειρα κάνεις στόν ξύπνιο σου;

- Κάνω, ἀλλά περιορισμένης ἐμβέλειας. Προσπαθῶ νά μήν εἶναι μακροπρόθεσμα, νά εἶναι στό ἄμεσο μέλλον. Κάπως ἔχει μπεῖ ἕνας κόφτης.

- Σέ τρομάζουν τά μεγάλα ὄνειρα;

- Δέν μέ τρομάζουν, ἀλλά εἶναι σάν νά δημιουργῶ μεγαλύτερες προσδοκίες καί μετά ἡ σύγκρουση εἶναι ἐπίσης μεγαλύτερη ἄν δέν ἐπιτευχθοῦν. Ἑπομένως, πάω μέρα μέ τή μέρα. Καί κάπως ἔτσι καλλιεργεῖται καί ἡ ὑπομονή στά πράγματα κι ὄχι τόσο ἡ προσωπική ἐπιθυμία νά κατακτήσεις πράγματα.

- Ἄν ὁ Ντοστογιέφσκι ζοῦσε σήμερα, πιστεύεις πώς θά ἔγραφε τό ἴδιο κείμενο;

- Κυρίως σήμερα θά τό ἔγραφε. Εἶναι τόσο διαχρονικό αὐτό τό ἔργο. Ὅταν τό διαβάσαμε, λέγαμε ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά γράφτηκε τό 1877. Μέσα ἀπό τά προσωπικά του βιώματα, ἔχει προσεγγίσει τήν ἀλήθεια πολύ οὐσιαστικά: γιά το ποιός εἶναι ὁ στόχος τοῦ ἀνθρώπου, τί ἔχει ἀξία. Ἔβλεπε ἀπό τότε τό ἀδιέξοδο, ὅτι οἱ ἄνθρωποι μπαίνοντας σέ μία καθολική λογική τῶν πραγμάτων, χάνουν αὐτή τή μεταφυσικη ἐπαφή πού ἔχει καί κατασκευαστικά ὁ ἄνθρωπος μέ τά πράγματα καί τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Καί γίνεται κάπως ἀστεῖος. Ἔγραφε στό ἡμερολόγιό του ὅτι μέσα ἀπό αὐτόν τόν δρόμο, μόνο μιά μυρμηγκοφωλιά μπορεῖ νά κατασκευάσει ὁ ἄνθρωπος καί νά γίνει ἕνα μυρμήγκι πού θά κάνει ἕνα πρᾶγμα. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι πολυεπίπεδος, εἶναι μυστήριο, ἔχει ἀπύθμενο βάθος καί προεκτάσεις.

«Μέ τήν Ἔφη ἔτσι κι ἀλλιῶς εἴμαστε μπλεγμένοι. Εἶναι ἕνα κρᾶμα πού δέν ξέρεις τί εἶναι δικό σου, τί εἶναι δικό μου. Τί νά σοῦ πῶ τώρα, κι ὅταν δέν δουλεύουμε μαζί, πάλι μαζί δουλεύουμε».

- Τήν ἀλήθεια μᾶς εἶναι εὔκολο νά τή βροῦμε μέσα σέ τόσο θόρυβο;

- Ἔγκειται σέ ἕναν προσωπικό ἀγῶνα ἀναζήτησης, κατά πόσο ὁ ἄνθρωπος θέλει νά ἀναζητᾶ μέσα στήν καθημερινότητά του. Ὅταν μπαίνεις σέ αὐτή τή διαδικασία τῆς ἀναζήτησης, νομίζω ὅτι συναντιέσαι μέ τήν ἀλήθεια.

- Τό νά δουλεύεις μαζί μέ τή σύζυγό σου, μπλέκει τό προσωπικό μέ τό ἐπαγγελματικό, φέρνει ἄλλες ἰσορροπίες;

- Μέ τήν Ἔφη ἔτσι κι ἀλλιῶς εἴμαστε μπλεγμένοι. Εἶναι ἕνα κρᾶμα πού δέν ξέρεις τί εἶναι δικό σου, τί εἶναι δικό μου. Τί νά σοῦ πῶ τώρα, κι ὅταν δέν δουλεύουμε μαζί, πάλι μαζί δουλεύουμε. Μᾶς ἀρέσει ἡ ἐνασχόληση ὄχι μόνο μέ τό θέατρο, ἀλλά καί μέ κατασκευές, μέ διάφορα πράγματα. Ἄρα καί θέατρο νά μήν κάνουμε, μπορεῖ νά φτιάξουμε ἕνα ἔπιπλο, νά κάνουμε κάτι ἄλλο, πάλι τό ἕνα μέσα στό ἄλλο εἶναι. Αὐτό βοηθάει τά πράγματα, γιατί ὑπάρχει κοινός κώδικας, δέν χρειάζονται πολλές κουβέντες καί κάπως ἐξελίσσει ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Ἀπό τήν ἄλλη, χρειάζεται καί κάποιες ἰσορροπίες σέ κάποιες φάσεις, γιατί ἡ καθημερινότητα φέρνει μπροστά τον ἑαυτό σου καί σέ πραγματικότητες πού ἐσύ θέλεις νά τίς ἀπωθήσεις. Ἐκεῖ τό θέμα εἶναι πόση καθαρότητα ὑπάρχει γιά νά τίς ἀντιμετωπίσεις. Οὐσιαστικά δέ μᾶς φταίει ὁ ἄλλος, εἶναι ἀφορμή ὁ ἄλλος γιά νά βγάλουμε τή δική μας καφρίλα.

- Ἔχεις μετανιώσει γιά κάτι;

- Ἔχω μετανιώσει γιά προσωπικές τοποθετήσεις σέ σχέση μέ τή δουλειά, μέ ἐμένα, μέ τούς ἀνθρώπους γύρω μου. Εἶναι αὐτό πού λέγαμε γιά τήν καφρίλα. Σέ φάσεις βγαίνει σάν ἐξάνθημα.

- Σέ ἐνοχλεῖ πού γιά κάποιους θά εἶσαι γιά πάντα ὁ Λάζαρος ἀπό τό «Εἶσαι Τό Ταίρι Μου»;

- Ὄχι, καθόλου. Εἶναι ἕνα κομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ μου. Ἔτσι κι ἀλλιῶς, ὑπῆρξα ἔτσι, δέν ἔκανα μεγάλη προσπάθεια γιά νά κάνω τόν Λάζαρο. Ἴσα ἴσα, ἐκείνη ἡ δουλειά ἦταν μιά πολύ ὡραία προσπάθεια, μέ πολύ ὡραίους συντελεστές, προσεγμένο σενάριο, περάσαμε πολύ ὡραία.

- Περνάει μία ἄνθιση ἡ ἐγχώρια τηλεόραση, κάπως φέτος τή βλέπουν κι αὐτοί πού δέν τήν ἔβλεπαν ποτέ.

- Δέν ἔχω τηλεόραση, ἄρα δέν παρακολουθῶ. Ἀλλά ἀπό ὅ,τι ἀκούω, ὑπάρχει μία ἀνάπτυξη, γίνονται σειρές κι εἶναι πολύ ὡραῖο πού ἐπανῆλθε ἡ μυθοπλασία καί δέν εἶναι ὅλα κονσέρβες ἀπό Ἱσπανία καί Μεξικό. Ἀλλά νομίζω ὅτι παραγωγικά δέν ἄλλαξαν πολλά πράγματα. Ὑπάρχει ἡ πρόθεση καί ἡ διάθεση, ἀλλά εἶναι μετρημένες στά δάχτυλα οἱ παραγωγές πού πραγματικά ἔχουν κάνει τό κάτι παραπάνω καί πού ἔχουν κι ἀντίκρισμα. Τοὐλάχιστον γίνονται προσπάθειες, αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, εὔχομαι αὐτές οἱ λίγες σειρές νά γίνουν καί περισσότερες.

- Θά ἐπέστρεφες ξανά στήν τηλεόραση;

- Θά ξαναγύρναγα, ναί. Εἶναι ἕνα δυνατό μέσο, ἄν προκύψει κάποια παραγωγή πού νά ἔχει ἐνδιαφέρον, μέ μεγάλη χαρά.

«Ὅταν ὑπάρχει αὐτό πού λέει καί ὁ Ντοστογιέφσκι ἀγάπη, σέ μιά ἰδανική καί οὐσιαστική μορφή, αἰσθάνεσαι ὅτι ἔχεις ὑποχρεώσεις ἀπέναντι στόν ἄλλο. Μέ τούς ἀνθρώπους πού ἔχεις οὐσιαστική ἀγάπη νιώθεις ὑποχρέωση νά κάνεις πράγματα, δέν περιμένεις οὔτε νά ἀναγνωριστεῖ αὐτό οὔτε θέλεις κάτι παραπάνω. Δίνεις γιατί ἀγαπᾶς».


- Τό νά ἔρχονται νά δοῦν μιά παράσταση «γιά τόν Σερβετάλη», γιά σένα εἶναι καθησυχαστικό, μέ τήν ἔννοια ὅτι κάτι ἔχεις καταφέρει ἤ εἶναι καί λίγο ἀγχωτικό, ὅτι πρέπει νά ἀνταποκριθείς σέ κάποιες προσδοκίες;

- Γιά μένα πρῶτα ἀπ' ὅλα ὑπάρχει ἡ ἀνάγκη νά μπῶ σέ ἕνα ἔργο, νά συμμετέχω σέ μία προσπάθεια ἀφήγησης μιᾶς ἱστορίας μαζί μέ κάποιους συντελεστές. Γιατί τό θέατρο δέν εἶναι προσωπική ὑπόθεση, εἶναι ὁμαδική. Καί τώρα στό «Ὄνειρο Ἑνός Γελοίου» δέν εἴμαστε μόνο δύο ἄτομα. Συμβάλλουν πολλοί σέ αὐτήν τήν ἀφήγηση τῆς ἱστορίας. Ἑπομένως τό «Πᾶμε νά δοῦμε τόν Σερβετάλη», σέ ἐμένα λειτουργεῖ «Πᾶμε νά βγάλουμε αὐτήν τήν ἱστορία ὅλοι». Γιατί δέν εἶμαι μόνος μου. Ὑπάρχει μιά ἀνταπόκριση καί ἐπικοινωνία σέ σχέση μέ τό πῶς ἀποτυπώνεται μιά προσπάθεια ἀφήγησης κι αὐτό εἶναι πολύ ὡραῖο νά συμβαίνει. Ὑπῆρχαν καί στιγμές πού ἦταν πιό ἐκκεντρικά τά πράγματα καί ἦταν μικρότερη αὐτή ἡ ἐπαφή.

- Σέ ποιές παραστάσεις συνέβη αὐτό;

- Στά «Ὡραῖα Μας Χέρια» πού κάναμε στίς Ροές, ἦταν μιά παράσταση-ὠδή στόν θάνατο. Ἦταν μιά ἀπό τίς ἀγαπημένες μας παραστάσεις, ἀλλά ἦταν μιά δύσκολη παράσταση, ἀκόμα κι ἀφηγηματικά ἦταν πιό ἀποσπασματική. Ἀλλά καλλιεργεῖται κιόλας τό κοινό, ὅσο βλέπεις πράγματα, καλλιεργεῖται ἡ θέαση. Τό ἀθηναϊκό κοινό καί τό κοινό τῆς Θεσσαλονίκης εἶναι πολύ δυνατά, ὑπάρχει καλλιεργημένη θέαση. Στήν περιφέρεια λιγότερο, ἀλλά νομίζω ὅτι ὀφείλεται καί σε ἐμᾶς αὐτό, τά ΔΗΠΕΘΕ ἔχουν παρακμάσει, τό καλοκαίρι ἀνεβαίνουν συγκεκριμένα πράγματα, μόνο τραγωδίες, κωμωδίες καί Σαίξπηρ.

- Μέ τήν κουλτούρα τῆς ἀκύρωσης (cancel culture) πῶς τα πᾶς;

- Ε, τό βίωσα. Μιλᾶμε ὅλοι γιά τά δικαιώματα καί τήν ἐλευθερία καί δέν ὑπάρχει ἐλευθερία λόγου. Ἀκόμα καί στόν Τύπο, τή δημοσιογραφία, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε εἰλικρινεῖς, δέν ὑπάρχει ἐλευθερία τοῦ λόγου. Τά περισσότερα Μέσα, ἄν ὄχι ὅλα, ἐξυπηρετοῦν μία γραμμή καί δέν ἀποκλίνουν πολύ ἀπό αὐτή. Ὅταν πεῖς κάτι ἄλλο, θά βρεθεῖς ἀντιμέτωπος μέ ὅλο αὐτό. Αὐτό δέν λέγεται ἐλευθερία. Ἐμεῖς θέλουμε νά τό ὀνομάσουμε πολιτισμό, ἀλλά μᾶλλον εἶναι μεταμφιεσμένη ὀπισθοδρόμηση, ὅπως ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς.

- Ἄρα, ποῦ βρίσκεται τό πρόβλημα;

- Τό πρόβλημα εἶναι ὅτι ὅλα αὐτά γίνονται διαδικτυακά, ἀνώνυμα γράφει κάποιος κάτι. Ὅταν εἶναι νά πάρει μία θέση καί μία παρουσία σάν πρόσωπο, ἐκεῖ δέν βγαίνει νά πεῖ κανείς κάτι, ὅτι ἔχει μία ἄλλη ἄποψη ἤ ὅτι διαφωνεῖ. Εἶναι αὐτή ἡ δύναμη τοῦ ὄχλου. Εἶναι διαχειρίσιμο νά κατευθύνεις τή μᾶζα. Τό θέμα εἶναι ὅτι ἡ μᾶζα θά πρέπει νά ἀντιληφθεῖ ὅτι ἀποτελεῖται ἀπό πρόσωπα καί ὄχι ἀπό μονάδες. Εἴμαστε ἄνθρωποι. Καί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐλευθερία τοῦ λόγου, νά πεῖς αὐτό πού πιστεύεις καί νά ὑποστεῖς καί τίς συνέπειες. Πρέπει νά τίς ὑπομείνεις καί νά τίς ἀποδεχτεῖς. Μιλᾶμε συνεχῶς γιά δικαιώματα ἀλλά δέν μιλᾶμε καί γιά ὑποχρεώσεις. Ὅταν ὑπάρχει αὐτό πού λέει καί ὁ Ντοστογιέφσκι ἀγάπη, σέ μιά ἰδανική καί οὐσιαστική μορφή, αἰσθάνεσαι ὅτι ἔχεις ὑποχρεώσεις ἀπέναντι στόν ἄλλο. Μέ τούς ἀνθρώπους πού ἔχεις οὐσιαστική ἀγάπη νιώθεις ὑποχρέωση νά κάνεις πράγματα, δέν περιμένεις οὔτε νά ἀναγνωριστεῖ αὐτό οὔτε θέλεις κάτι παραπάνω. Δίνεις γιατί ἀγαπᾶς. Αὐτό λείπει πάρα πολύ στήν ἐποχή τή δική μας. Καί εἴμαστε φυγόπονοι. Ἀκόμα καί μέσα στίς ὁμάδες. Πού ὡραῖο τό ὁμαδικό πνεῦμα, ἀλλά νομίζω τό κάνουμε μέ μία παθογένεια, μιά παθολογική δειλία νά ἀντιμετωπίσουμε τά πράγματα.

- Ὅταν ἔγινε ὅλο αὐτό μέ τόν «Ρινόκερο» σοῦ ἦταν εὔκολο, ἀντίστοιχα, νά ἀναλάβεις τήν εὐθύνη ὅλου αὐτοῦ; Ὅτι, ἀποφάσισες κάτι καί μπορεῖ νά σοῦ κλείσουν καί πέντε πόρτες μετά ἀπό αὐτό.

- Τό εἶχα ἀποδεχθεῖ ἀπό πρίν. Ὅταν αἰσθανόμουν ὅτι τά πράγματα πᾶνε σέ ἕναν ἔμμεσο διαχωρισμό ἐμβολιασμένων καί μή ἐμβολιασμένων, δέν μποροῦσα νά τό δεχτῶ. Ὅπως δέν μποροῦσα νά πιω καφέ κάπου ἤ νά πάω νά πάρω κάτι καί νά σκανάρομαι. Τί εἶμαι, τομάτα; Δέν καταλάβαινα στήν καραντίνα το νά βγῶ ἔξω μέ ἕνα SMS. Δηλαδή νά πῶ ὅτι πάω νά πάρω μπατονέτες; Αὐτά τοῦ παραλόγου μου ἀρέσουν πάρα πολύ στά ἔργα, ἀλλά ὅταν τά ζῶ στήν καθημερινότητα, μοῦ βγάζουν μία ἀντίδραση. Μιλήσαμε μέ τήν Ἔφη καί ἀποφασίσαμε ὅτι δέν μποροῦμε νά συμμετέχουμε σέ αὐτό. Ἑπομένως τώρα δέν θά ξανακάνουμε θέατρο; Θά ξανακάνουμε; Ἐντάξει, ὅ,τι εἶναι. Δέν τρέχει καί τίποτα, θά κάνουμε κάτι ἄλλο. Πιάνουν τά χέρια μας. Ὁ καθένας πορεύεται μέ αὐτό πού πιστεύει. Ἐγώ πίστευα αὐτό καί ἔκανα αὐτό.

«Μέ τό νά εἶσαι ἠθοποιός ἐκτίθεσαι καί μπαίνεις σέ μία διαδικασία νά προβάλλεις τόν ἑαυτό σου, μέ αὐτό ἐγώ τοὐλάχιστον χρειάζομαι μάζεμα. Οἱ διαρροές καί τό νά ξεφύγεις γίνονται μέ πολλούς τρόπους. Ἡ ἔπαρση ἔχει πολλά πρόσωπα, δέν μπορεῖς νά τήν ἀναγνωρίσεις εὔκολα. Κι ἐπειδή τόν ἑαυτό σου δουλεύεις καί τόν φέρεις ἐργαλειακά μέσα σέ μιά ὁμάδα, χρειάζεται συνεχῶς ἐπανατοποθέτηση». 


- Ἐλεύθερος νιώθεις; Ἤ τέλος πάντων, πῶς τήν ὁρίζεις τήν ἐλευθερία σου;

- Ἡ ἐλευθερία ἔχει νά κάνει μέ αὐτόν τόν προσωπικό ἀγῶνα πού ἔχω μέ τά πάθη μου. Ὁ ἀγῶνας μέ αὐτά εἶναι καί ἕνα βῆμα πρός τήν ἐλευθερία. Ὅταν κάπνιζα καί δέν εἶχα τσιγάρα, ἤμουν σέ φρίκη. Αὐτό εἶναι ἀνελευθερία. Προσπαθῶ νά ἀναγνωρίσω τά πάθη στόν ἑαυτό μου καί νά ἀγωνιστῶ μέ αὐτά γιά νά χτίσω τόν δρόμο πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση. Ἀλλιῶς, εἴμαστε ὑποδουλωμένοι στά προσωπικά πάθη καί τίς κατασκευασμένες ἀνάγκες.

- Εἶναι μεγάλος βέβαια ὁ δρόμος γιά νά ἀποτάξει κάποιος τά πάθη του.

- Βολευόμαστε, κι ὅταν βολευόμαστε δημιουργεῖται μιά παθογένεια κι ἕνα πάθος. Εἴτε στή φιλαργυρία, εἴτε στήν καταξίωση, «νά κάνω καριέρα», «νά γίνω γαμάτος».

- Μιᾶς καί τό λές, ἔπεσες ποτέ σέ αὐτή τή λούπα τῆς καριέρας; Δηλαδή, νά τήν ψωνίσεις καί λίγο;

- Σέ αὐτό πέφτω καί σηκώνομαι, σέ μικρότερη καί μεγαλύτερη κλίμακα. Αὐτός εἶναι ἕνας ἀγῶνας. Μέ τό νά εἶσαι ἠθοποιός ἐκτίθεσαι καί μπαίνεις σέ μία διαδικασία νά προβάλλεις τόν ἑαυτό σου, μέ αὐτό ἐγώ τοὐλάχιστον χρειάζομαι μάζεμα. Οἱ διαρροές καί τό νά ξεφύγεις γίνονται μέ πολλούς τρόπους. Ἡ ἔπαρση ἔχει πολλά πρόσωπα, δέν μπορεῖς νά τήν ἀναγνωρίσεις εὔκολα. Κι ἐπειδή τόν ἑαυτό σου δουλεύεις καί τόν φέρεις ἐργαλειακά μέσα σέ μιά ὁμάδα, χρειάζεται συνεχῶς ἐπανατοποθέτηση. Ἀκροβατεῖς, εἶναι πολύ ναρκισσιστικό ἐπάγγελμα. Θέλει τρομερές ἰσορροπίες καί ἐποπτεία.

- Δεδομένου ὅμως ὅτι κάθε φορά πού ἀνεβαίνεις στή σκηνή εἶσαι καί κάποιος ἄλλος, ἀποτάσσεις ἐκεῖ καί λίγο τόν ἑαυτό σου;

- Δέν νομίζω, ἐγώ εἶμαι. Ἁπλά εἶμαι ὑπό ἄλλες συνθῆκες. Εἶναι σάν ἕνα παιχνίδι πού ὁ προπονητής λέει θά παίξουμε μέ αὐτό τό σύστημα. Καί κάθε φορά παίζεις μέ ἕνα διαφορετικό σύστημα, ἀνάλογα μέ τήν ὁμάδα πού ἔχεις νά ἀντιμετωπίσεις.

- Ὁ Θεός ποῦ σέ βοηθάει στήν καθημερινότητά σου;

- Σέ ὅλα τά προηγούμενα πού εἴπαμε. Εἶναι τό πρότυπο, εἶναι ὁ ὁδηγός καί πρακτικά, τά ἔχει πεῖ, οἱ ἅγιοι τά ἔχουν ἐφαρμόσει. Εἶναι πηγή ἔμπνευσης καί ζωῆς. Χωρίς Θεό, δέν μπορεῖς νά ἔχεις αὐτή τήν ἐποπτεία. Γιατί χρειάζεσαι κάτι ἔξω ἀπό ἐσένα, γιά νά δεῖς ἐσένα. Δέν θά μποροῦσα νά κάνω τίποτα ἀπό ὅλα αὐτά χωρίς Θεό. Μερικές φορές, γιά νά δῶ πόσο χάλια εἶμαι, βλέπω ἀνθρώπους πού δέν ἔχουν Θεό καί εἶναι σέ πολύ καλύτερη κατάσταση ἀπό ἐμένα. Ἐγώ ὅταν δέν εἶχα Θεό, ἤμουν καταστροφή. Καί λέω ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι σέ ἀδιανόητα καλύτερη κατάσταση, αὐτός ἄν εἶχε Θεό, θά ἦταν ἅγιος.

- Παρόλα αὐτά, ὁ καθένας ἔχει μιά μορφή πίστης, ἀκόμα κι ἄν κάποιος δηλώνει ἄθεος. Μποροῦμε, λοιπόν, νά μήν ἔχουμε θεό μέ κάποιο τρόπο;

- Εἴμαστε κατασκευασμένοι γιά νά πιστεύουμε σέ κάτι. Ἁπλά τό θέμα εἶναι ἄν αὐτό τό κάτι κάνει καρπό. Καί ὁ καρπός πού κάνει, πόσο κρατάει. Αἰσθάνομαι ὅτι στόν δρόμο αὐτό, ὁ καρπός διατηρεῖται καί πολλαπλασιάζεται. Στήν πίστη σέ ἄλλα πράγματα, ὁ καρπός σαπίζει πολύ εὔκολα. Ἤ μπορεῖ νά εἶναι πολύ ὡραῖος στήν ἀρχή καί μετά νά σοῦ ἀφήνει μιά πικράδα πού νά μήν φεύγει ἀπό τό στόμα σου. Ἐκεῖ, διαλέγεις καί παίρνεις.

«Δέν θά ξανακάνουμε θέατρο; Θά ξανακάνουμε; Ἐντάξει, ὅ,τι εἶναι. Δέν τρέχει καί τίποτα, θά κάνουμε κάτι ἄλλο. Πιάνουν τά χέρια μας. Ὁ καθένας πορεύεται μέ αὐτό πού πιστεύει. Ἐγώ πίστευα αὐτό καί ἔκανα αὐτό». 


- Ἐπικοινωνεῖς μέ τόν Θεό;

- Βέβαια, ναί. Εἶναι πρόσωπο. Δηλαδή ὅταν αὐτό τό καλλιεργεῖς μέσα ἀπό τά μυστήρια τῆς ἐκκλησίας καί ὅλη αὐτή τή λειτουργική ζωή, γίνεσαι κοινωνός αὐτῶν τῶν μυστηρίων, εἶσαι μάρτυρας. Νιώθεις μιά πληρότητα σέ αὐτό τό πρᾶγμα, δέν εἶσαι μόνος σου. Ἀκόμα κι ὅταν αἰσθάνεσαι μοναξιά, μετασχηματίζεται. Ὁ Μπέκετ ἔλεγε ὅτι τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς ἀνθρωπότητας εἶναι το πῶς ἡ μοναξιά θά μετατραπεῖ σέ μοναχικότητα. Αὐτό τό πρᾶγμα συμβαίνει μέ τόν Θεό, νιώθεις ὅτι εἶναι μιά προσωπική σχέση, ὁ καθένας ἔχει διαφορετικά δεδομένα, ἀλλά εἶναι σχέση. Πιό σχέση δέν γίνεται.

- Μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους τα πᾶς καλύτερα στήν πρό ἤ μετά Χριστόν περίοδό σου, ὅπως τίς χαρακτηρίζεις;

- Ἐπιφανειακά, στήν πρό Χριστοῦ. Καί οὐσιαστικά, στή μετά Χριστόν. Ἡ προσέγγιση καί οἱ σχέσεις στή μετά Χριστόν ζωή ἔγιναν πιό οὐσιαστικές καί μέ παρονομαστή τήν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων. Καί πολλές φορές, ἡ ἀλήθεια εἶναι καί δύσκολη, εἶναι σκληρή καί αὐτό δημιουργεῖ ἀποστάσεις. Ἀλλά τοὐλάχιστον, ἔχει εἰπωθεῖ μία πραγματικότητα, δέν κάνουμε ὅτι δέν τή βλέπουμε. Ἐνῶ πρό Χριστοῦ, αὐτή ἡ πραγματικότητα δέν ἐρχόταν ποτέ στήν ἐπιφάνεια. Πάντα ἦταν σέ μιά ὑποβόσκουσα περιοχή πού ἔμενε ἐκεῖ γιατί ἔκανε τζίζ, δέν μποροῦσες νά τήν ἀκουμπήσεις. Καί δέν ἤθελες κιόλας, γιατί δέν ἤξερες πῶς νά τήν ἀντιμετωπίσεις.

- Πρίν ἔρθει ὁ Θεός στή ζωή σου, σέ τί εἶχες πίστη;

- Στήν παρέα, στόν χαβαλέ, στό νά τά τινάξουμε ὅλα στόν ἀέρα. Στήν ἀντίδραση, στό νά γίνει μιά ἀναμπουμπούλα. Ἤμουν τοῦ ταρακουνήματος. Καί πίστευα στήν ἀνατροπή, ὅτι πρέπει νά ἀνατραποῦν τά πάντα. Ἀνατρέποντάς τα, ἔβλεπες ὅτι κάτι ἄλλο πρέπει νά ἀνατρέψεις καί πάλι νά ἀνατρέψεις καί πάλι... Αὐτό ἦταν ὁ Σίσυφος. Ξέχναγες το γιατί.

- Ἀντιδραστικός παραμένεις ὅμως καί τώρα;

- Πάρα πολύ, ναί. Δυστυχῶς ἤ εὐτυχῶς, ὑπάρχει ἕνα μεγάλο κομμάτι μου ἔτσι.

- Καί πῶς τό διαχειρίζεσαι;

- Αὐτό ἐντάσσεται μέσα σέ αὐτόν τόν δρόμο. Μέσα ἀπό αὐτήν τήν ὀρθότητα, παίρνεις τή δύναμη νά πάρεις θέση γιά τόν ἑαυτό σου σέ πράγματα πού σέ ἀφοροῦν, ἔχει μιά δυναμική δηλαδή καί αὐτό σέ βοηθάει καί προσπαθεῖς νά τήν ἐκμεταλλευτεῖς μέ κάποιον τρόπο. Μέ τό πνεῦμα ὅτι τό μαχαίρι σέ διευκολύνει καί νά κόβεις πράγματα καί νά σφάζεις κιόλας. Εἶναι πῶς τό χρησιμοποιεῖς.

- Τό θέατρο χρειάζεται πίστη;

- Κάθε παιχνίδι χρειάζεται πίστη. Νά πιστέψεις στή συνθήκη πού ἐντάσσεσαι. Μαζευόμαστε 6-7 ἄνθρωποι καί λέμε ὅτι ἔχουμε μιά ἰδέα, ὅτι τώρα τό περιβάλλον εἶναι δυστοπικό, δέν μπορῶ νά σηκωθῶ ἄν δέν οὐρλιάξω. Ἄν δέν τό πιστέψω αὐτό, πῶς θά οὐρλιάξω; Ἔχει ἐνδιαφέρον ὁ παίκτης νά πιστεύει σέ αὐτή τή συνθήκη. Ἔτσι ἔχει κι ἐνδιαφέρον τό παιχνίδι. Ἐπίσης, νά μήν πιστέψεις κι ὅτι εἶναι ἀλήθεια ὅλο αὐτό. Αὐτό εἶναι κι ἕνα ὀξύμωρο: ὅτι μέσα στά ψέματα, προσπαθεῖς νά βιώσεις μία ἀλήθεια.

«Τό Ὄνειρο Ἑνός Γελοίου» τοῦ Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, παρουσιάζεται ἀπό τήν Ἔφη Μπίρμπα καί τον Ἄρη Σερβετάλη κάθε Δευτέρα, Τρίτη καί Τετάρτη στίς 21:00 στό Θέατρο Κιβωτός.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.