22 Φεβ 2022

Ἀπαντήσεις Μητροπολίτου Μόρφου κ. Νεοφύτου στό ἐρώτημα: «Σύγχρονοι ἅγιοι καί μυστική ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν στή Θεία Λειτουργία»

Ἀγαπητέ μου ...,
Χαίρομαι πού ἐρευνᾶς τούς τρόπους τῆς ἁγιότητας. Καί λέω τρόπους, μέ τή μουσική ἔννοια τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς. Τρόποι στή Μουσική τῆς καθ' ἡμᾶς Ἀνατολῆς εἶναι οἱ ἦχοι, δηλαδή μουσικοί δρόμοι. Δρόμοι, πού ὁδηγοῦν τήν καρδία μας, ἀνάλογα μέ τό ὕφος καί τό ἦθος τους, ἄλλοτε στήν κατάνυξη, ἄλλοτε στήν εὐχαριστία τοῦ Θεοῦ κι ἄλλοτε στή χαρά καί... δοξολογία Του.
Ἔτσι καί μέ τήν προσευχή, πού στήν ἀρχή, ἀκολουθῶντας πρῶτα τόν δρόμο τῆς ἔμπονης σωματικῆς ἐπίκλησης, σταδιακά ὁδηγεῖ τήν πνευματική αἴσθηση στή νοερά προσευχή καί μετά στήν καρδιακή προσευχή. Αὐτά εἶναι πολύ συνοπτικά τά στάδια πού ἀκολουθεῖ ὁ ἀγωνιζόμενος στή λεγόμενη ἡσυχαστική ζωή. Βεβαίως, καί στούς μοναχούς καί στούς κοσμικούς πρέπει νά συνυπάρχει σέ ὅλα τά στάδια ἡ προσοχή τοῦ νού καί μαζί ἡ Ὀρθόδοξη ὁμολογία πίστεως.

Ἡ διαμάχη περί τοῦ τρόπου ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν τῆς Θείας Λειτουργίας νομίζω εἶναι ἄνευ νοήματος, ἐάν δέν τοποθετηθοῦν τά πράγματα ὡς ἀνωτέρω, δηλαδή ὡς θεραπευτική ἀγωγή νού καί καρδίας σέ ἕνα Ὀρθόδοξο χριστιανό, πού εἶναι βαπτισμένος καί μυρωμένος, «ἐξ ὕδατος καί Πνεύματος». Αὐτός ἦταν κατά κανόνα ὁ δρόμος καί ὁ τρόπος προσευχῆς τῶν Ἁγίων.

Στήν ἔρευνα πού κάνεις, προσωπικά μπορῶ νά καταθέσω ὅτι ἤμουν συλλειτουργός, ὡς διάκονος καί ἱερέας, στούς ἑξῆς συγχρόνους ἁγίους ἱερομονάχους: Στόν ἅγιο πατέρα ἡμῶν Ἰάκωβο τόν ἐν Εὐβοίᾳ, τόν «μέ συγχωρεῖτε», στόν ἅγιον ἐν κόσμῳ ἡσυχαστῆ πατέρα Εὐμένιο Σαριδάκη, στόν ἁγιορείτη μαθητῆ τοῦ ὁσίου Παϊσίου πατέρα Ἰσαάκ τόν Λιβανέζο, καθώς καί στόν ἐν Κύπρῳ Ἀββᾶ Ἀθανάσιο Σταυροβουνιώτη. Τέλος καί στόν ἐν ζωῇ εὑρισκόμενο Γέροντά μου, Συμεῶν ἡγούμενο τῆς Μονῆς Ἁγίου Γεωργίου Μαυροβουνίου. Ὅλοι αὐτοί ἀκολουθοῦσαν τόν τρόπο καί τόν δρόμο τῆς μυστικῆς ἀνάγνωσης τῶν λειτουργικῶν εὐχῶν, γιατί εἶχαν ἔγνοια νά διαφυλάξουν, ὄχι ἁπλά μιά λειτουργική παράδοση αἰώνων, ἀλλά καί νά διαφυλάξουν τόν νούν καί τήν καρδία τους ἀπερίσπαστα, καθώς καί νά μοιραστοῦν μέ τούς πιστούς τήν ἐμπειρία τῆς αἰωνίου Ζωῆς τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Γιά τόν ἅγιο Ἰάκωβο τόν ἐν Εὐβοίᾳ, ώς μυσταγωγό, μπορεῖς νά ἀκούσεις τίς τρείς ὁμιλίες πού ἔκανα κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του στίς 22 Νοεμβρίου 2021, μέ τίτλο «Ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος καί ἡ σχέση του μέ τήν Παναγία καί τούς ἁγίους».

Μετά πατρικῶν εὐχῶν
+Ὁ Μόρφου Νεόφυτος
Ἐπισκοπεῖον Εὐρύχου, 04.02.2022

Σέ συνέχεια τῶν ὅσων σοῦ ἀνέφερα στήν προηγούμενη ἐπικοινωνία μας ἔχω νά συμπληρώσω τά ἑξῆς.

Στήν Κύπρο συνεχῶς κερδίζει ἔδαφος ἡ κατάργηση τῆς μυστικῆς ἀπαγγελίας τῶν εὐχῶν καί, συνεπικουρούσης τῆς σύγχρονης τεχνολογίας τῶν μικροφώνων καί μεγαφώνων, ὅλες οἱ ἱερατικές εὐχές καί ἐκφωνήσεις εἶναι εἰς ἐπήκοον πάντων καί δέν διακρίνονται πλέον οἱ ἐκφωνήσεις ἀπο τήν ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν. Τόσον οἱ προερχόμενοι ἀπο τίς ἐκκλησιαστικές ὀργανώσεις, ὅσο καί οἱ συνδεδεμένοι μέ συγκεκριμένες ἁγιορείτικες ἀδελφότητες - μονές, ἱερεῖς καί ἀρχιερεῖς προτείνουν τόν ἐγκεφαλικό τοῦτο τρόπο προσευχῆς, γιά νά μήν πώ ὅτι τόν ἐπιβάλλουν, ὅπου μποροῦν. Ὅλοι οἱ ἐν λόγῳ κληρικοί ἐπικαλοῦνται τόν μακαριστό λειτουργιολόγο Ἰωάννη Φουντούλη, γιά νά κατοχυρώσουν τόν τρόπο τοῦτο ἀνάγνωσης τῶν μυστικῶν εὐχῶν. Γι' αὐτό ἔγραψα γιά διαμάχη.

Προσωπικά νομίζω πώς πρέπει νά ὑπάρξει ὁ ὑγιής καί τεκμηριωμένος ἀντίλογος. Ὁ τρόπος λειτουργικῆς προσευχῆς φανερώνει τήν προσωπική Ὀρθοδοξία ἑνός ἑκάστου κληρικοῦ καί λαϊκοῦ, ἰδιαιτέρως τοῦ κληρικοῦ. Τά ὡς ἄνω λυπηρά καί θλιβερά εἶναι δείγματα ἑνός νέου Βαρλααμισμοῦ. Εἶναι μία μορφή παραγκωνισμοῦ, περιθωριοποίησης τοῦ Ἡσυχασμοῦ, καί ἡ Θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἐνῶ ὅλοι τήν ἐπικαλοῦνται, δέν εἶναι πλέον βίωμα, ἀλλά κατήντησε ἀκαδημαϊσμός καί ἐγκεφαλικότητα.

Ἐνθυμοῦμαι ὅτι στήν παλαιά Κύπρο οἱ ἅγιες Τράπεζες εἶχαν κιβώριο, εἴτε ξύλινο, εἴτε λίθινο. Στήν ἀνατολική πλευρά τοῦ κιβωρίου, κατά τήν παλαιά παράδοση, ἡ τάξη ἤθελε νά τοποθετεῖται Σταυρός στό κέντρο (ἀσημένιος ἤ καί ἐπιχρυσωμένος ἐνίοτε, δηλαδή δοξαστικός), καί ἑκατέρωθεν τοῦ τιμίου Σταυροῦ δύο ἑξαπτέρυγα. Τόσο ὁ Σταυρός, ὅσο καί τά δύο ἑξαπτέρυγα καί δύο λαμπάδες, κατά τήν τάξη τῆς ἐν Κύπρῳ Θείας Λειτουργίας, ἐξέρχονται τήν ὥρα τοῦ Χερουβικοῦ καί εἰκονίζουν τήν οὐράνια Λειτουργία πού τελεῖται στό οὐράνιο θυσιαστήριο ἀπό τόν Μέγαν Ἀρχιερέα Χριστόν σύν πᾶσι τοῖς ἁγίοις Αὐτοῦ: Ἀγγέλους καί ἁγίους καί δικαίους ἀνθρώπους. Τά ἑξαπτέρυγα αὐτά συνοδεύουν τόν ἱερέα κατά τήν Μεγάλη Εἴσοδο στό ἱερό Βῆμα τοῦ ἐπίγειου θυσιαστηρίου καί ἐπανατοποθετοῦνται στήν προγενεστέρα τους θέση κατά ἀνατολάς ἐπί τοῦ κιβωρίου. Δεξιά καί ἀριστερά τοῦ ἱεροῦ κιβωρίου ἐκρέμαντο βήλα, δηλαδή ὑφασμάτινες κουρτίνες. Καί τοῦτο γιά νά μήν βλέπουν τά τελούμενα ἀπό τόν λειτουργοῦντα ἱερέα ἤ ἀρχιερέα ὅπου ὑπῆρχε οἱ παριστάμενοι, οὔτε αὐτοί νά βλέπουν τούς ἄλλους καί νά περισπῶνται. Καί βεβαίως οἱ λαϊκοί ἀπαγορεύεται νά εἶναι πέριξ τῆς ἁγίας Τραπέζης. Ἡ Θεία Λειτουργία λοιπόν, σύμφωνα μέ αὐτά, πρέπει νά τελεῖται μυστικῶς καί ἰεροκρυφίως. Ὑπενθυμίζω τίς τυπικές διατάξεις τῆς Προηγιασμένης Λειτουργίας, ὅπου τό Σῶμα τοῦ Κυρίου εἶναι συνεχῶς σκεπασμένο μέ τόν Ἀέρα ἐπί τῆς ἁγίας Τραπέζης.

Κατά τήν ἀρχαία λειτουργική τάξη τῆς Κύπρου ἀποφεύγονταν τά πολλά ἱερατικά συλλείτουργα. Κατ' ἐξαίρεσιν καί σπάνια τελοῦνταν, ὅταν λειτουργοῦσε ἀρχιερέας ἤ ἀντιπρόσωπός του πρωτόπαπας. Τά ὀφφίκια εἶχαν λειτουργική πρακτική, εἶχαν νόημα. Καί τοῦτο, γιατί ἐγνώριζαν οἱ παλαιοί παπᾶδες ὅτι ἕνας στήν οὐσία λειτουργεῖ καί ἕνας προσφέρει τήν ἀναίμακτο ἱερουργία καί εἶναι αὐτός πού εἰκονίζει (ὁ λειτουργός δηλαδή) τόν Μέγαν Ἀρχιερέα Χριστόν, καθότι, κατά τήν εὐχή τοῦ Χερουβικοῦ, Αὐτός εἶναι «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος...»....

Θά μπορούσαμε νά ποῦμε καί νά γράψουμε πολλά, ἀγαπητέ μου Παναγιώτη. Τοῦτο μόνο ἐνθυμοῦμαι τώρα, ώς κατακλεῖδα, ἀπό τόν Ἅγιο Πορφύριο. «Βρέ, οἱ μεγάλοι ἔρωτες πού διαρκοῦν εἶναι οἱ μυστικοί...»....

Μετά πατρικῶν εὐχῶν
+Ὁ Μόρφου Νεόφυτος
Ἐπισκοπεῖον Εὐρύχου, 08.02.2022

4 σχόλια:

  1. 1. "...γιατί εἶχαν ἔγνοια νά διαφυλάξουν, ὄχι ἁπλά μιά λειτουργική παράδοση αἰώνων, ἀλλά καί νά διαφυλάξουν τόν νούν καί τήν καρδία τους ἀπερίσπαστα, καθώς καί νά μοιραστοῦν μέ τούς πιστούς τήν ἐμπειρία τῆς αἰωνίου Ζωῆς τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

    2. Τοῦτο μόνο ἐνθυμοῦμαι τώρα, ώς κατακλεῖδα, ἀπό τόν Ἅγιο Πορφύριο. «Βρέ, οἱ μεγάλοι ἔρωτες πού διαρκοῦν εἶναι οἱ μυστικοί...»....

    Την ευχή σου, πάτερ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αληθινά σπουδαίος...
    -κατά την ταπεινή μας γνώμη-

    Ευχαριστούμε για την ανάρτηση...!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. .... τόσο οι προερχόμενοι από εκκλησιαστικους οργανώσεις όσο και οι ανηκοντες σε αδελφότητες....
    Αλήθειες λέει ο Μορφου Νεόφυτος και πως το πνευμα το Ορθόδοξο έχει διαβρωθεί από τους γνωστούς-άγνωστους εδώ και δεκαετίες.
    Απλα τώρα θεριζπυμε και γευόμαστε τους καρπούς της ανοχής μας.
    Τελικά τίποτα δεν είναι τυχαίο.
    Ο ΠΟΛΥΤΕΚΝΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Αἱ Μυστικαὶ Εὐχαὶ, εὐλογίαι τε καὶ ἐπικλήσεις, αἱ ἁγιαστικαὶ καὶ τελειωτικαὶ τῶν Μυστηρίων, ἐξ ἀγράφου παραδόσεως θέλει νὰ εἶναι καὶ ὁ Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος [...]. Ὅθεν καὶ ἡ πράξις τῆς Ἐκκλησίας, ἀείποτε μυστικῶς, καὶ οὐχὶ ἐκφώνως, ὡς τὰ Κυριακὰ λόγια, ἀναγινώσκουσα τὰς Εὐχὰς ταύτας, τὴν σεσιωπημένην, καὶ ἄγραφον, μυστικὴν ταύτην παράδοσιν αἰνίττεται»

    Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Οι μυστικές ευχές των λαϊκών, του Πρωτ. Θωμά Βαμβίνη

    https://www.parembasis.gr/index.php/el/menu-teyxos-124/2262-2006-124-04

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.