Ἡ ἐξόντωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Πόντου - Ἡ πίστη στὸ στόχαστρο τῶν Γενοκτόνων

Ἡ ὀδοντίατρος Θεοδώρα Ἰωαννίδου «ἔκλεισε» στὸ νέο της βιβλίο πολύτιμες πληροφορίες καὶ ἀνέκδοτο ὑλικό. Γράφει ἡ Χριστίνα Χαφουσίδου.

Μία ἱστορικὴ φωτογραφία τοῦ 1912, μὲ τὴν μοναστικὴ συνοδεία τῆς Παναγίας Σουμελᾶ. Ἀπὸ ἀριστερά, ὁ ἀναπληρωτὴς ἡγούμενος Γρηγόριος Τριανταφυλλίδης, ποὺ κοιμήθηκε τὸ 1915, ὁ ἡγούμενος Ἄνθιμος Μασμανίδης, ὁ ἱερομόναχος Ἀνανίας, ὁ Ἰερόθεος, ὁ Θεόκλητος Τσανοσίδης, ὁ ἱερομόναχος Ἀμβρόσιος Ἀναστασιάδης, ὁ Ἱερεμίας Τσαρίδης, ὁ μοναχὸς Χρύσανθος καὶ ὁ διάκονος Ἀθανάσιος (φωτ.: «Ἡ ἐξόντωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Πόντου»).

Τὶς μέρες αὐτὲς ποὺ ἐπαναφέρουμε ἐντονότερα στὸ νοῦ μας πὼς οἱ ἥρωες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης ρίχτηκαν μὲ αὐτοθυσία στὸν Ἀγώνα «γιὰ τοῦ Χριστοῦ... τὴν Πίστη τὴν Ἁγία καὶ τῆς Πατρίδος τὴν Ἐλευθερία», ὀφείλουμε αἰωνίως ἕνα κερὶ στὴν μνήμη τῶν ἑκατοντάδων χιλιάδων θυμάτων τῆς Γενοκτονίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἀνατολής πού θυσιάστηκαν γιὰ τήν πίστη τους.

Τὸ ζήτημα τῆς ὀργανωμένης καταδίωξης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στόν Πόντο, μέσα ἀπὸ τὴν ἐξόντωση ἱερωμένων κάθε βαθμοῦ –ἀπὸ μητροπολίτες καὶ ἐπισκόπους μέχρι κληρικούς–, μοναχῶν καὶ κοσμικῶν, ἀλλὰ καὶ μέσα ἀπὸ τὴν λεηλασία καὶ ἀτίμωση ἱερῶν τόπων χριστιανικῆς λατρείας, πραγματεύεται στὸ νέο βιβλίο της ἡ Θεοδώρα Ἰωαννίδου μὲ τίτλο «Ἡ ἐξόντωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Πόντου».

Ἡ συγγραφέας τοῦ «Ὅσοι δὲν γέλασαν ποτέ», ποὺ κυκλοφορεῖται σὲ 4η ἔκδοση, ἐνῶ διατίθεται καὶ σὲ ἀγγλικὴ μετάφραση, ἔρχεται καὶ πάλι νὰ συμβάλει στὴν ποντιακὴ βιβλιογραφία μὲ μία προσεγμένη ἔκδοση, ποὺ παραθέτει στοιχεῖα ὄχι μόνο τῶν βαρβάρων γεγονότων (σφαγές, ἀπαγχονισμοί, σταυρώσεις, πυρπολήσεις) εἰς βάρος τῆς Ἐκκλησίας στὴν ὀθωμανικὴ Τουρκία, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν μετέπειτα μοίρα καὶ δράση τῶν ἐπιζώντων κληρικῶν καὶ μοναχῶν στὴν Ἑλλάδα.

Ἕνα ξεχωριστὸ κεφάλαιο ἀφιερώνεται καὶ στὰ ἱερατικὰ κειμήλια τοῦ Πόντου.

Ἡ ὀδοντίατρος Θεοδώρα Ἰωαννίδου, ἡ ὁποία εἶναι Ποντία τρίτης γενιᾶς, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ Οἰνόη, Ματσούκα καὶ Χαλδία ἀπὸ τοὺς παπποῦδες της, περιλαμβάνει στὸ βιβλίο της καὶ ἀρκετὲς ἀνέκδοτες φωτογραφίες καὶ πρωτογενὲς ὑλικό, ἀφοῦ στὸ πλαίσιο τῆς ἔρευνάς της ἦρθε σὲ ἐπικοινωνία, ἐκτὸς ἀπὸ ἱδρύματα και σωματεία, καὶ μὲ ἀπογόνους καὶ συγγενεῖς τῶν κληρικῶν, μοναχῶν καὶ μελῶν τῶν ἱεραποστολῶν, ὅπως μὲ τὸν δισέγγονο τῆς ἐθελόντριας Ἀμερικανίδας γιατροῦ στήν Μακρόνησο Olga Stasny, William Skocpol.

Πορεία προσφύγων πρὸς τὸν λόφο μετὰ τὸ μπάνιο, μέχρι νὰ μπορέσουν νὰ ἀπολυμανθοῦν (φωτ.: Ἀρχεῖο τοῦ William Skocpol, δισέγγονου τῆς ἐθελόντριας γιατροῦ Olga Stasny).

Ἀπὸ τὸ «μαρτυρολόγιο» τῆς Θεοδώρας Ἰωαννίδου, ὅπως προαναφέραμε, δὲν λείπουν οὔτε οἱ ἁπλοὶ πιστοὶ ποὺ θυσιάστηκαν στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ Καράπουναρ ποὺ πυρπολήθηκαν μέσα στὸν Ναὸ τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους. Οἱ 75 κοπέλες ποὺ ἦταν στὸ Ναό, πρὶν καοῦν κακοποιήθηκαν ἀπὸ τοὺς βαρβάρους. Μία ἀπὸ αὐτὲς ἦταν ἡ ἀδελφή του δασκάλου καὶ ἐρευνητὴ Γιώργου Ἀντωνιάδη, Σεβαστή. Τήν μνήμη τοῦ ἀποτρόπαιου γεγονότος διατηρεῖ ἡ οἰκογένεια τῆς Κυριακῆς Ποιμενίδου, ἀφοῦ ἡ δεκαεπτάχρονη τότε κοπέλα σώθηκε ἀπὸ τὴν πυρπόληση τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους καὶ τὴν κακοποίηση, ἐπειδὴ βρισκόταν στὰ χωράφια.

Ἡ Κυριακὴ Ποιμενίδου σὲ μεγάλη ἡλικία (φωτ.: Ἀρχεῖο οἰκογένειας Ποιμενίδη).

Προφανῶς ἀπὸ τὸ βιβλίο δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ λείπουν οἱ φάροι τῆς Ὀρθοδοξίας στὸν Πόντο, οἱ Μονὲς τῆς Παναγίας Σουμελᾶ, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Περιστερεώτα καὶ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Βαζελώνος.

Συγκλονίζει ἡ συγγραφέας στὸ παρακάτω ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ κεφάλαιο γιὰ τὸν Βαζελώνα:

«…Ὁ Βαζελώνας ἐρήμωσε καὶ βουβάθηκε.»

Ποτὲ δέντρα, ποτὲ πουλιά, ποτὲ ἀγρίμια δὲν ἔχουν ἀκούσει πιὸ γοερὸ θρῆνο ἀπὸ ὅσο τὰ γύρω ἀπὸ τὸν Βαζελώνα δάση. Μέσα καὶ ἔξω ἀπὸ τὸ Μοναστήρι ἄναψαν τὰ μαχαίρια σφαγιάζοντας τοὺς ἀθώους τῆς χριστιανοσύνης καί, γιὰ μία ἀκόμη φορᾶ, ἀπολίτιστοι ποδοπάτησαν πολιτισμὸ αἰώνων. Κατακρεούργησαν μαζὶ μὲ τοὺς ἀνθρώπους τὴν ἀρχαιότητα, τὸ Βυζάντιο καὶ τὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἀπὸ τότε πέρασαν πάνω ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια. Το αἷμα τῶν ἀθώων τοῦ Βαζελώνος δὲν δικαιώθηκε. Αντιλήφθηκαν ἄραγε οἱ ἰσχυροί τῆς οἰκουμένης πὼς κάποιοι ἀνίσχυροι ἀνέλαβαν ἐκεῖ τὴν διάσωση τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας καὶ τῆς πνευματικῆς περιουσίας; Καὶ ἂν τὸ ἀντιλήφθηκαν, τὸ σεβάστηκαν; Ἡ ἐξουσία ἀδρανοποιεῖ συνήθως τοὺς κώδικες κατανόησης ἢ τοὺς χρησιμοποιεῖ ἐπιλεκτικά. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ ἡ θυσία τοῦ 1916 στὸν Βαζελώνα βυθίστηκε στὴν λήθη.

»Ἡ Κυριακή Τσιρονίδου καὶ τὰ ἄλλα δεκατρία κορίτσια, ποὺ κακοποιήθηκαν φρικτὰ πρὶν θανατωθοῦν, μαζὶ μὲ τὰ ἑκατοντάδες ἄλλα θύματα στὴν περιοχή, ἀποτελοῦν τοὺς αἰώνιους στυλοβάτες τοῦ καλοῦ, πού, δεχόμενο ὁλομέτωπη ἐπίθεση ἀπὸ τὸ κακό, ἐπιλέγει τὸν δρόμο τοῦ μαρτυρίου…»

Ἀντιλαμβάνεται κανεὶς πὼς στόχος τῆς Θεοδώρας Ἰωαννίδου δὲν εἶναι μόνο νὰ μελετήσει, νὰ καταγράψει καὶ νὰ παρουσιάσει τὸ χρονικὸ καὶ τὶς προεκτάσεις τῆς «ἐξόντωσης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Πόντου», ἀλλὰ πρωτίστως νὰ ἀφυπνίσει συνειδήσεις.

Τόποι ἐπιλογῆς θυσίας - Ζάλογγα. (φωτ.: Σχεδίαση Ἀγάπης Καρακουσόγλου, εἰδικὰ γιὰ τὸ βιβλίο).

Ὁ στόχος της, ἀπέναντι στὸ «κύριο στόχο τῆς Γενοκτονίας, ποὺ ἐξαπολύθηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ προηγούμενου αἰώνα ἐναντίον τῶν Ποντίων» καὶ ἦταν ἡ πίστη τους, ὅπως ἀναφέρει ἡ συγγραφέας στὸ ὀπισθόφυλλο τοῦ δεύτερου βιβλίου της.

«Ὁ χριστιανισμὸς σπάρθηκε στὴν Παλαιστίνη, ἀλλὰ φύτρωσε καὶ ἄνθισε σὲ τόπους ἑλληνικούς. Σὲ τόπους πού, ὅπως στὸν Πόντο, ὑπῆρχαν ἀπὸ ἐκατονταετίες οἱ ἀναγκαῖες πνευματικὲς προϋποθέσεις. Οἱ ὁμογενεῖς, δραματικὰ ἀποκομμένοι ἀπὸ τὴν μητροπολιτικὴ Ἑλλάδα, στήριξαν μὲ αὐταπάρνηση τὶς φυλετικὲς καὶ χριστιανικές τους καταβολὲς σκληρὰ διωκόμενοι καί, σὲ πολλὲς περιπτώσεις, τὴν ὥρα ποὺ τὸ τέλος τῆς ἐπίγειας διαδρομῆς τους τὸ ἔβαζαν σφαῖρες, ἀγχόνες καὶ τσεκούρια. Μποροῦν νὰ ἀποτελέσουν ὑπόδειγμα γιὰ στάση ζωῆς, δεδομένου πὼς ὁτιδήποτε μείνει ὄρθιο στοὺς προσκυνημένους καιρούς μας θὰ συνδέεται ἄμεσα μὲ τὴν ἔννοια τῆς θυσίας».

pontos