Ἔτσι, λοιπόν, τὸ 1814 στὴν Ὀδησσὸ τῆς Ρωσίας καὶ συγκεκριμένα τὴν 14η Σεπτεμβρίου, ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία ἡ Ὀρθοδοξία ἑορτάζει καὶ πανηγυρίζει τὴν ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τρεῖς ἁγνοὶ Ἕλληνες πατριῶτες ἱδρύουν τὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία. Πρόκειται γιὰ τὸν Νικόλαο Σκουφά, 35 χρόνων, ἀπὸ τὸ Κομπότι τῆς Ἄρτας, τὸν Ἐμμανουὴλ Ξάνθο, 42 χρόνων, ἀπὸ τὴν Πάτμο καὶ τὸν Ἀθανάσιο Τσακάλωφ, 26 χρόνων, ἀπὸ τὰ Γιάννενα. Καὶ οἱ τρεῖς ἔχουν ἤδη γίνει κοινωνοὶ τῶν ἐπαναστατικῶν ἰδεῶν. Ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία ἦταν ἡ σημαντικότερη ἀπὸ τὶς μυστικὲς ὀργανώσεις ποὺ σχηματίστηκαν γιὰ τὴν προετοιμασία ἐπανάστασης γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση.
Ἡ ἐπιλογὴ τῆς ἡμέρας δὲν εἶναι τυχαία. Θέλουν νὰ σηματοδοτήσουν τὸν χαρακτήρα τῆς σχεδιαζόμενης ἐξέγερσης, τῆς προετοιμαζόμενης παλιγγενεσίας, τὴν κήρυξη τῆς ἐπανάστασης γιὰ «τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ τὴν Ἁγία καὶ τῆς Ἑλλάδος τὴν Ἐλευθερία» ὅπως θὰ βροντοφωνάξουν οἱ ἐπαναστατημένοι Ἕλληνες ἀπὸ τὴν Ἁγία Λαύρα τὴν 25η Μαρτίου 1821, ἄλλη μία πολὺ σημαδιακὴ ἡμέρα γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία.
Ἡ δράση τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας, προφανῶς, ἦταν συνωμοτικὴ καὶ κρυφή. Ὁ δυνάστης Τοῦρκος καιροφυλακτοῦσε καὶ πολὺ εὔκολα χρησιμοποιοῦσε τὴ χατζάρα καὶ δὲν ἀστειευότανε. Ἦταν πολὺ σκληρὸς καὶ ἀπάνθρωπος. Αὐτὸ ἐπέβαλε ὥστε ἡ ὀργάνωση νὰ κινεῖται σὲ ἐπίπεδα.: (Οἱ Βλάμηδες, οἱ Συστημένοι, οἱ Ἱερεῖς, οἱ Ποιμένες, οἱ Ἀρχιερεῖς, οἱ Ἀφιερωμένοι καὶ οἱ Ἀρχηγοὶ τῶν Ἀφιερωμένων). Γιὰ ἀναγνωρίζονται μεταξύ τους οἱ φιλικοὶ εἶχαν σημεῖα ἀναγνωριστικὰ τὰ ὁποῖα μόνο αὐτοὶ ἐγνώριζαν καὶ ἀπαγορευότανε νὰ τὰ μαρτυρήσουν, ἔστω καὶ ἂν ἐκινδύνευε ἡ ἴδια ἡ ζωή τους. Τὰ μέλη της ὁρκίζονταν στὸ ἱερὸ εὐαγγέλιο μὲ ὅρκο σκληρό, μεταξὺ τῶν ἄλλων....: «Ὁρκίζομαι νὰ προσέχω πάντοτε εἰς τὴν διαγωγήν μου, νὰ εἶμαι ἐνάρετος. Νὰ εὐλαβῶμαι τὴν θρησκείαν μου, χωρὶς νὰ καταφρονῶ τὰς ξένας. Νὰ δίδω πάντοτε τὸ καλὸν παράδειγμα. Νὰ συμβουλεύω καὶ νὰ συντρέχω τὸν ἀσθενῆ, τὸν δυστυχῆ καὶ τὸν ἀδύνατον. Νὰ σέβομαι τὴν διοίκησιν, τὰ ἔθιμα, τὰ κριτήρια καὶ τοὺς διοικητᾶς τοῦ τόπου, εἰς τὸν ὁποῖον διατριβῶ.
Τέλος πάντων ὁρκίζομαι εἰς Σέ, ὢ ἱερὰ πλὴν τρισάθλια Πατρίς! Ὁρκίζομαι εἰς τὰς πολυχρονίους βασάνους Σου. Ὁρκίζομαι εἰς τὰ πικρὰ δάκρυα τὰ ὁποῖα τόσους αἰώνας ἔχυσαν καὶ χύνουν τὰ ταλαίπωρα τέκνα Σου, εἰς τὰ ἴδιά μου δάκρυα, χυνόμενα κατὰ ταύτην τὴν στιγμήν, καὶ εἰς τὴν μέλλουσαν ἐλευθερίαν των...».
Τὸ 1818 ἡ Ἀόρατη Ἀρχὴ μετονομάστηκε σὲ «Ἀρχὴ τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων» καὶ κάθε Ἀπόστολος ἐπωμίστηκε τὴν εὐθύνη μίας μεγάλης περιφέρειας. Οἱ Ἀπόστολοι τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας ἦταν δώδεκα καὶ ὁρίστηκαν ἀπὸ τὸν Σκουφά, ὅταν πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη τὴν ἄνοιξη τοῦ 1818. Αὐτοὶ ἦταν οἱ ἀκόλουθοι: Ὁ Γεωργάκης Ὀλύμπιος γιά τήν Σερβία, ὁ Βατικιώτης γιὰ τήν Βουλγαρία, ὁ Πεντεδέκας γιὰ τήν Ρουμανία, ὁ Λουριώτης γιὰ τήν Ιταλία, ὁ Ἀναγνωσταρᾶς γιὰ τὰ νησιὰ τοῦ Σαρωνικοῦ, ὁ Χρυσοσπάθης γιὰ τήν Μεσσηνία, ὁ Φαρμάκης γιὰ τήν Μακεδονία καί Θράκη, ὁ Κροκίδας γιὰ τήν Ἤπειρο, ὁ Πελοπίδας γιὰ τήν Πελοπόννησο, ὁ Ίπατρος γιά τήν Αἴγυπτο, ὁ Κατακάζης γιά τὴν Νότια Ρωσια καὶ ὁ Κυρ. Καμαρηνός γιά τὸν Πετρομπέη τῆς Μάνης.
Ὅλοι αὐτοί, μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Σκουφᾶ, διασκορπίστηκαν στὶς περιφέρειες ποὺ τοὺς ὁρίστηκαν καὶ ἄρχισαν νὰ μυοῦν τοὺς Ἕλληνες στοὺς σκοποὺς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Σκοπὸς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας ἦταν ἡ γενικὴ ἐπανάσταση τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὴν «ἀνέγερσιν καὶ ἀπελευθέρωσιν τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καὶ τῆς Πατρίδoς μας», ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ ἴδιος ὁ Ξάνθος. Καὶ σημειώνει στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του: «..διά νὰ ἐνεργήσωσι μόνοι των ὅ,τι ματαίως ἀπὸ πολλοῦ χρόνου ἤλπιζον ἀπὸ τὴν φιλανθρωπίαν τῶν χριστιανῶν βασιλέων».
Ἡ πορεία ἀνάπτυξης τῆς Φιλικῆς εἶναι ἐντυπωσιακή. Τὸ διάστημα 1814 - 1816 τὰ μέλη της ἀριθμοῦν περίπου 20. Ὡς τὰ μέσα τοῦ 1817 ἀναπτύσσεται κυρίως μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων τῆς Ρωσίας καὶ τῆς Μολδοβλαχίας, ἀλλὰ καὶ πάλι τὰ μέλη της δὲν ὑπερβαίνουν τὰ 30. Ὅμως, ἀπὸ τὸ 1818 σημειώνονται ἀθρόες μυήσεις. Κατὰ τὸ 1820 ἐξαπλώνεται σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας καὶ τὶς περισσότερες ἑλληνικὲς παροικίες τοῦ ἐξωτερικοῦ. Χιλιάδες ὑπολογίζονται οἱ μυημένοι, μολονότι εἶναι γνωστὰ μόνο 1096 ὀνόματα. Τοὺς πρώτους μῆνες τοῦ 1821 τὰ μέλη της ἀριθμοῦν δεκάδες χιλιάδες. Ἡ ὀργάνωση εἶχε ὑπερβεῖ τὰ ἴδια της τὰ ὅρια.
Στὶς γραμμὲς της συσπειρώνονται κυρίως ἔμποροι καὶ μικροαστοί, ἀλλὰ καὶ Φαναριῶτες καὶ κοτζαμπάσηδες καὶ κληρικοί, πρόσωπα ποὺ θὰ διαδραματίσουν ἀγωνιστικὸ ρόλο (θετικὸ ἢ ἀρνητικὸ) στὸν ἀγώνα γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία, ὅπως οἱ ὁπλαρχηγοὶ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ὀδυσσέας Ἀνδροῦτσος, Ἀναγνωσταρᾶς, ὁ ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαῖος (Παπαφλέσσας), οἱ Φαναριῶτες Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος καὶ Νέγρης, οἱ μεγαλοκαραβοκύρηδες Κουντουριώτηδες, οἱ μεγαλοκoτζαμπάσηδες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταρᾶς, ὁ μητροπολίτης Παλαιῶν Πατρὼν Γερμανὸς κ.ἂ.
Γιὰ τὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία πάρα πολλὰ θὰ μποροῦσε νὰ γράψει κανείς. Καὶ πάλι λίγα θὰ ἦταν. Θεωρεῖστε αὐτὰ τὰ λίγα ὡς ἐλάχιστο φόρο τιμῆς καὶ δόξης πρὸς τοὺς φλογεροὺς ἐκείνους Ἕλληνες πατριῶτες ποὺ ἵδρυσαν καὶ λειτούργησαν στὴν συνέχεια τὴν ἑταιρεία ποὺ προετοίμασε τὴν ἐξέγερση τῶν ὑπόδουλων, τότε, Ἑλλήνων γιὰ τὴν Ἐλευθερία των. Ἕνωσε καὶ συντόνισε τὸν ξεσηκωμὸ τῶν Ἑλλήνων. Τῆς πρέπει τουλάχιστον ὁ σεβασμὸς καὶ ἡ ὑπόσχεση ὅτι ἂν χρειαστεῖ θὰ δημιουργηθεῖ καὶ πάλι ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία.
Υ.Γ.: Ἀόρατος ἀρχὴ: ὁ ἡγέτης τῆς Φ.Ε.
Ἀπόστολοι: συντονιστὲς
Ὁ Ὅρκος τῶν Φιλικῶν
Ὁρκίζομαι ἐνώπιον τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὅτι θέλω εἶμαι ἐπὶ ζωῆς μου πιστὸς εἰς τὴν Ἑταιρείαν κατὰ πάντα. Νὰ μὴν φανερώσω τὸ παραμικρὸν ἀπὸ τὰ σημεῖα καὶ τοὺς λόγους της, μήτε νὰ σταθῶ κατ΄ οὐδένα λόγον ἢ ἀφορμή τοῦ νὰ καταλάβωσι ἄλλοι ποτέ, ὅτι γνωρίζω τι περὶ τούτων, μήτε εἰς συγγενεῖς μου, μήτε εἰς πνευματικὸν ἢ φίλον μου.
Ὁρκίζομαι ὅτι εἰς τὸ ἑξῆς δὲν θέλω ἔμβει εἰς καμμίαν ἑταιρείαν, ὁποία καὶ ἂν εἶναι, μήτε εἰς κανέναν δεσμὸν ὑποχρεωτικόν. Καὶ μάλιστα, ὁποιονδήποτε δεσμὸν ἂν εἶχα, καὶ τὸν πλέον ἀδιάφορον ὡς πρὸς τὴν Ἑταιρείαν, θέλω τον νομίζει ὡς οὐδέν.
Ὁρκίζομαι ὅτι θέλω τρέφει εἰς τὴν καρδίαν μου ἀδιάλλακτον μίσος ἐναντίον τῶν τυράννων τῆς πατρίδος μου, τῶν ὀπαδῶν καὶ τῶν ὁμοφρόνων μὲ τούτους, θέλω ἐνεργεῖ κατὰ πάντα τρόπον πρὸς βλάβην καὶ αὐτὸν τὸν παντελῆ ὄλεθρόν των, ὅταν ἡ περίστασις τὸ συγχωρήσει.
Ὁρκίζομαι νὰ μὴ μεταχειριστῶ ποτὲ βίαν διὰ νὰ ἀναγνωρισθῶ μὲ κανένα συνάδελφον, προσέχων ἐξ ἐναντίας μὲ τὴν μεγαλυτέραν ἐπιμέλειαν νὰ μὴν λανθασθῶ κατὰ τοῦτο, γενόμενος αἴτιος ἀκολούθου τινὸς συμβάντος, μὲ κανένα συνάδελφον.
Ὁρκίζομαι νὰ συντρέχω, ὅπου εὕρω τινὰ συνάδελφον, μὲ ὅλην τὴν δύναμιν καὶ τὴν κατάστασίν μου. Νὰ προσφέρω εἰς αὐτὸν σέβας καὶ ὑπακοήν, ἂν εἶναι μεγαλύτερος εἰς τὸν βαθμὸν καὶ ἂν ἔτυχε πρότερον ἐχθρός μου, τόσον περισσότερον νὰ τὸν ἀγαπῶ καὶ νὰ τὸν συντρέχω, καθ΄ ὅσον ἡ ἔχθρα μου ἤθελεν εἶναι μεγαλυτέρα.
Ὁρκίζομαι ὅτι καθὼς ἐγὼ παρεδέχθην εἰς Ἑταιρείαν, νὰ δέχομαι παρομοίως ἄλλον ἀδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον καὶ ὅλην τὴν κανονιζομένην ἄργητα, ἐωσοῦ τὸν γνωρίσω Ἕλληνα ἀληθῆ, θερμὸν ὑπερασπιστὴν τῆς πατρίδος, ἄνθρωπον ἐνάρετον καὶ ἄξιον ὄχι μόνον νὰ φυλάττη τὸ μυστικόν, ἀλλὰ νὰ κατηχήση καὶ ἄλλον ὀρθοῦ φρονήματος.
Ὁρκίζομαι νὰ μὴν ὠφελῶμαι κατ΄ οὐδένα τρόπον ἀπὸ τὰ χρήματα τῆς Ἑταιρείας, θεωρῶν αὐτὰ ὡς ἱερὸ πράγμα καὶ ἐνέχυρον ἀνῆκον εἰς ὅλον τὸ Ἔθνος μου. Νὰ προφυλάττωμαι παρομοίως καὶ εἰς τὰ λαμβανόμενα ἐσφραγισμένα γράμματα.
Ὁρκίζομαι νὰ μὴν ἐρωτῶ κανένα τῶν Φιλικῶν μὲ περιέργειαν, διὰ νὰ μάθω ὁποῖος τὸν ἐδέχθη εἰς τὴν Ἑταιρείαν. Κατὰ τοῦτο δε μήτε ἐγὼ νὰ φανερώσω, ἢ νὰ δώσω ἀφορμὴν εἰς τοῦτον νὰ καταλάβη, ποῖος μὲ παρεδέχθη. Νὰ ἀποκρίνομαι μάλιστα ἄγνοιαν, ἂν γνωρίζω τὸ σημεῖον εἰς τὸ ἐφοδιαστικὸν τινός.
Ὁρκίζομαι νὰ προσέχω πάντοτε εἰς τὴν διαγωγήν μου, νὰ εἶμαι ἐνάρετος. Νὰ εὐλαβῶμαι τὴν θρησκείαν μου, χωρὶς νὰ καταφρονῶ τὰς ξένας. Νὰ δίδω πάντοτε τὸ καλὸν παράδειγμα. Νὰ συμβουλεύω καὶ νὰ συντρέχω τὸν ἀσθενῆ, τὸν δυστυχῆ καὶ τὸν ἀδύνατον. Νὰ σέβομαι τὴν διοίκησιν, τὰ ἔθιμα, τὰ κριτήρια καὶ τοὺς διοικητᾶς τοῦ τόπου, εἰς τὸν ὁποῖον διατριβῶ.
Τέλος πάντων ὁρκίζομαι εἰς Σε, ὢ ἱερὰ πλὴν τρισάθλια Πατρίς! Ὁρκίζομαι εἰς τὰς πολυχρονίους βασάνους Σου. Ὁρκίζομαι εἰς τὰ πικρὰ δάκρυα τὰ ὁποῖα τόσους αἰώνας ἔχυσαν καὶ χύνουν τὰ ταλαίπωρα τέκνα Σου, εἰς τὰ ἴδιά μου δάκρυα, χυνόμενα κατὰ ταύτην τὴν στιγμήν, καὶ εἰς τὴν μέλλουσαν ἐλευθερίαν τῶν ὁμογενῶν μου ὅτι ἀφιερώνομαι ὅλως εἰς Σε. Εἰς τὸ ἑξῆς σὺ θέλεις εἶσαι ἡ αἰτία καὶ ὁ σκοπὸς τῶν διαλογισμῶν μου. Τὸ ὄνομά σου ὁ ὁδηγὸς τῶν πράξεών μου, καὶ ἡ εὐτυχία Σου ἡ ἀνταμοιβὴ τῶν κόπων μου. Ἡ θεία δικαιοσύνη ἂς ἐξαντλήσει ἐπάνω εἰς τὴν κεφαλήν μου ὅλους τούς κεραυνούς της, τὸ ὄνομά μου νὰ εἶναι εἰς ἀποστροφήν, καὶ τὸ ὑποκείμενόν μου τὸ ἀντικείμενον τῆς κατάρας καὶ τοῦ ἀναθέματος τῶν Ὁμογενῶν μου, ἂν ἴσως λησμονήσω εἰς μίαν στιγμὴν τὰς δυστυχίας των καὶ δὲν ἐκπληρώσω τὸ χρέος μου.
Τέλος ὁ θάνατός μου ἂς εἶναι ἡ ἄφευκτος τιμωρία τοῦ ἁμαρτήματός μου, διὰ νὰ μὴ λησμονῶ τὴν ἁγνότητα τῆς Ἑταιρείας μὲ τὴν συμμετοχήν μου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου