κ. Γαβρόγλου, σᾶς δεσμεύει τὸ Ἄρθρο 16 τοῦ Συντάγματος!

Ὁ Ὑπουργὸς Παιδείας, τὸ Ἄρθρο 16 τοῦ Συντάγματος καὶ τὰ Θρησκευτικὰ

Τοῦ Ἰωάννη Τάτση, Θεολόγου

Ὁ Ὑπουργὸς Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου στὴ συζήτηση στὴν Ὁλομέλεια τῆς Βουλῆς τὴ Μεγάλη Τρίτη, 23 Ἀπριλίου 2019 καὶ συγκεκριμένα στὴν τελευταία του παρέμβαση πρὶν τὴν ὑπερψήφιση ὀγκώδους πολυνομοσχεδίου, ἀπευθυνόμενος πρὸς τὴν ἀξιωματικὴ ἀντιπολίτευση καὶ τὸν Πρόεδρό της, Κυριάκο Μητσοτάκη, τόνισε μεταξὺ ἄλλων:  «Τὸ ἄρθρο 16 (σ.σ. τοῦ Συντάγματος) εἶναι σὲ ἰσχὺ καὶ θὰ εἶναι γιὰ ἀρκετὰ χρόνια ἀκόμα καὶ λέει ὅτι ἡ ἐποπτεία τῆς Πολιτείας (σ.σ. στὰ πανεπιστήμια) εἶναι δημοκρατικὴ κατάκτηση τοῦ λαοῦ μας». Ὁ Ὑπουργὸς οὐσιαστικὰ ὑπενθύμισε ὅτι ἡ πρόταση τῆς Ν.Δ. γιὰ ἀναθεώρηση τοῦ Ἄρθρου 16 τοῦ Συντάγματος ὥστε νὰ δοθεῖ ἡ δυνατότητα ἵδρυσης μὴ κρατικῶν πανεπιστημίων, ἀπορρίφθηκε κατὰ τὴ...

διαδικασία τῆς συνταγματικῆς ἀναθεώρησης καὶ ἔτσι οὔτε στὴν ἑπόμενη Βουλὴ μπορεῖ νὰ προχωρήσει. Ὁ Ὑπουργὸς διάλεξε ἀπὸ τὸ Ἄρθρο 16, νὰ μνημονεύσει τὴν παράγραφο 5 ποὺ ἀναφέρει ὄτι «Ἡ ἀνώτατη ἐκπαίδευση παρέχεται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ ἱδρύματα ποὺ ἀποτελοῦν νομικὰ πρόσωπα δημοσίου δικαίου μὲ πλήρη αὐτοδιοίκηση. Τὰ ἱδρύματα αὐτὰ τελοῦν ὑπὸ τὴν ἐποπτεία τοῦ Κράτους…». 

Ὅμως στὴν παράγραφο 2 τοῦ ἴδιου ἄρθρου ἀναφέρεται ὅτι:  «H παιδεία ἀποτελεῖ βασικὴ ἀποστολὴ τοῦ Κράτους καὶ ἔχει σκοπὸ τὴν ἠθική, πνευματική, ἐπαγγελματικὴ καὶ φυσικὴ ἀγωγὴ τῶν Ἑλλήνων, τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συνείδησης καὶ τὴ διάπλασή τους σὲ ἐλεύθερους καὶ ὑπεύθυνους πολίτες». Ἑρμηνεῖες «τῆς ἀνάπτυξης τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης» ἔχουν ἀκουστεῖ πολλὲς καὶ διάφορες ἀπὸ νομικούς, θεολόγους καὶ πολιτικούς. Ἡ δεσμευτικὴ ὅμως γιὰ κάθε Ὑπουργὸ Παιδείας ἑρμηνεία τοῦ Συντάγματος εἶναι ἐκείνη ποὺ γίνεται ἀπὸ τὸ ἁρμόδιο ἀνώτατο δικαστικὸ ὄργανο, τὸ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας (ΣτΕ).

Ἐφόσον ἑπομένως γιὰ πολλὰ χρόνια θὰ εἶναι σὲ ἰσχὺ τὸ Ἄρθρο 16, αὐτὴ ἡ ἰσχὺς θὰ πρέπει νὰ ἑδράζεται στὴν ὀρθὴ ἑρμηνεία τῶν διατάξεων τοῦ Ἄρθρου ἀπὸ τὸ ΣτΕ. Αὐτὸ τόσο μὲ τὶς δύο πρόσφατες ἀποφάσεις του τὸ 2018 ὅσο καὶ σὲ μία παλαιότερη (ΣτΕ 3356/1995) ξεκάθαρα ἀποφαίνεται ὅτι ἡ «θρησκευτικὴ συνείδηση» τῆς ὁποίας ἡ ἀνάπτυξη εἶναι ἀποστολὴ τοῦ Κράτους δὲν εἶναι ἄλλη παρὰ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική. Μεταφέρουμε ἐνδεικτικὰ ἀποσπάσματα τῶν σχετικῶν ἀποφάσεων:

- Σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφαση ΣτΕ 660/2018 «Ἡ ἔννοια τῆς «ἐθνικῆς» καὶ τῆς «θρησκευτικῆς» συνείδησεως κατά τὴν ἐν λόγῶ συνταγματική διάτάξη, εἶναι, ἐν ὄψει καὶ τῆς χρήσεως ὁριστικοῦ ἄρθρου, συγκεκριμένη καὶ δὲν ἀφορᾶ σὲ ὁποιοδήποτε Ἔθνος καὶ σὲ ὁποιοδήποτε θρήσκευμα. Εἰδικότερα, ὡς ἀνάπτυξη τῆς «ἐθνικῆς» συνειδήσεως νοείται εὐλόγως ἐφ' ὅσον τὸ ἑλληνικό Κράτος ἰδρύθηκε καὶ ὑπάρχει ὡς ἐθνικό Κράτος (βλ. Ὁλομ. ΣΕ 460/2013), ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς -καὶ ὄχι ἄλλης- ἐθνικῆς συνειδήσεως, ὡς ἀνάπτυξη δὲ τῆς «θρησκευτικῆς» συνειδήσεως νοείται ἡ ἀνάπτυξη ὀρθοδόξου χριστιανικῆς συνειδήσεως…».

- Τά ἴδια αὐτολεξεὶ ἀναφέρονται καὶ στὴν ἐκδοθεῖσα ἐντός τοῦ ἴδιου ἔτους ἀπόφασή του ΣτῈ 926/2018.

- Ἡ ἀπόφαση ΣτΕ 3356/1995 πού μνημονεύεται καὶ στὶς δύο προαναφερθεῖσες ἀποφάσεις τοῦ 2018 ἀναφέρει μεταξὺ ἄλλων: «…προκειμένου νὰ τύχει ἐφαρμογῆς ἡ διάταξη τοῦ ἄρθρου 16 παρ. 2 τοῦ Συντάγματος, προκειμένου δηλαδὴ νὰ "ἀναπτυχθεῖ" ἡ θρησκευτικὴ συνείδηση τῶν μαθητῶν, σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστης, οἱ μαθητὲς εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ μετέχουν στὶς σχολικὲς θρησκευτικὲς ἐκδηλώσεις, ὅπως εἶναι ἡ καθημερινὴ προσευχὴ καὶ ὁ ἐκκλησιασμὸς καὶ νὰ παρακολουθοῦν τὸ μάθημα τῶν θρησκευτικῶν, τὸ ὁποῖον, ὅπως εἶναι αὐτονόητο, "ἐν ὄψει τῶν ἐκτεθέντων" πρέπει νὰ διδάσκεται στὰ σχολεῖα σύμφωνα μὲ τὶς ἀρχὲς τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς θρησκείας (βλ. ΣτΕ 3533/86) καὶ ἐπὶ ἱκανὸν ἀριθμὸν ὡρῶν διδασκαλίας ἐβδομαδιαίως».

Ἐπειδὴ ὁ ἀντίλογος ὑπάρχει καὶ ἀφορᾶ στὸ γεγονὸς ὅτι ἡ παραπάνω ἑρμηνεία τῆς παρ. 2 τοῦ Ἄρθρου 16 γίνεται σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ διαλαμβανόμενα στὸ Ἄρθρο 3 περὶ «ἐπικρατοῦσας θρησκείας» θὰ πρέπει νὰ θυμίσουμε ὅτι καὶ αὐτό, τὸ Ἄρθρο 3, εἶναι σὲ ἰσχύ. Ἡ παροῦσα κυβέρνηση μπορεῖ νὰ πέτυχε μὲ ὁριακὴ πλειοψηφία νὰ «περάσει» ἡ πρόταση ἀναθεώρησής του ἀπὸ τὴν παροῦσα προτείνουσα Βουλή, ὅμως στὴν ἑπόμενη ἀναθεωρητικὴ Βουλὴ θὰ χρειαστοῦν 180 ψῆφοι γιὰ νὰ γίνει ἡ τελικὴ ἀναθεώρησή του. Ἡ Ν.Δ. τόσο κατὰ τὴν ψηφοφορία στὰ πλαίσια τῆς διαδικασίας τῆς συνταγματικῆς ἀναθεώρησης ὅσο καὶ μὲ δηλώσεις στελεχῶν της, ἔχει ταχθεῖ κατὰ τῆς ἀναθεώρησης τοῦ Ἄρθρου 3 τοῦ Συντάγματος. Τὸ πιθανότερο λοιπὸν εἶναι καὶ γιὰ τὸ Ἄρθρο 3 νὰ ἰσχύσουν τὰ ἴδια μὲ αὐτὰ ποὺ ἰσχυρίστηκε ὁ Ὑπουργὸς Παιδείας γιὰ τὸ Ἄρθρο 16, ὅτι δηλ. «εἶναι σὲ ἰσχὺ καὶ θὰ εἶναι γιὰ ἀρκετὰ χρόνια ἀκόμα».

Σὲ κάθε περίπτωση τὰ Ἄρθρα τοῦ Συντάγματος εἶναι σὲ ἰσχὺ μέχρι τὴν ἀναθεώρησή τους καὶ ἡ διοίκηση ὀφείλει νὰ ἐφαρμόζει τὶς ἀποφάσεις τοῦ ΣτΕ  καὶ τοῦτο ἀποτελεῖ βασικὴ ἀρχὴ λειτουργίας τῆς δημοκρατίας. Ὡς ἐκ τούτου, ὁ Ὑπουργὸς Παιδείας εἴτε τῆς σημερινῆς εἴτε τῆς ἑπόμενης κυβέρνησης ὀφείλει ἄμεσα νὰ προχωρήσει σὲ ἀπόσυρση τῶν «νέων Θρησκευτικῶν» ποὺ ἔχουν κριθεῖ πολλαπλῶς ἀντισυνταγματικά, μεταξὺ ἄλλων ἐπειδὴ παραβιάζουν τὶς διατάξεις τοῦ Ἄρθρου 16 ἀλλὰ καὶ τοῦ Ἄρθρου 3 τοῦ Συντάγματος. Προσπάθειες παράκαμψης τῶν δικαστικῶν ἀποφάσεων μὲ νομικίστικα ἐφευρήματα δὲν μποροῦν νὰ ἀντέξουν στὸ χρόνο καὶ ἐκθέτουν τὴν κυβέρνηση καὶ τοὺς Ὑπουργοὺς ποὺ τὶς μεθοδεύουν. Στὸ τέλος ὅμως, ἔστω καὶ μὲ χρονικὴ καθυστέρηση, ἡ νομιμότητα πρέπει νὰ ἐπικρατήσει.

Ὀρθόδοξος Τύπος, 10.05.2019 και esos.gr

θρησκευτικὰ