Δράξασθε παιδείας…

Γράφει ὁ Σάββας Ἠλιάδης

«Δράξασθε παιδείας»! Πολὺ ὡραία καὶ εὔηχη φράση. Ἀποκομμένη ὅμως ἀπὸ τὸ Ψαλτήρι, μὲ τὴν καρατόμηση τοῦ ἀντίστοιχου ψαλμικοῦ χωρίου, κυκλοφορεῖ συρόμενη καὶ ἀγόμενη ἐντεῦθεν κακείθεν, ἀνεξάρτητη καὶ ὡς θύμα τῆς ἐλευθεριότητας, ποὺ χαρακτηρίζει τὴν ἐποχή μας. Χρήσιμη γιὰ ἐντυπωσιακὴ προβολὴ θεμάτων πάσης φύσεως, παντὸς καιροῦ καὶ εἴδους καὶ τόπου, ἀλλά, δυστυχῶς, στείρα, εὐνουχισμένη! Διότι αἰωρεῖται παραμονεύουσα ἡ αὐτονόητη ἐρώτηση: ΠΟΙΑΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ;

«Δράξασθε παιδείας»! Μέχρι ἐκεῖ! Τέλος! Γιατί; Διότι προβαλλόμενη μέχρι ἐκεῖ, παραμένει ἀκίνδυνη καὶ ἀνώδυνη, ὡς ἐντολὴ τοῦ ψαλμωδοῦ. Διότι, ἐνῶ αὐτὴ στὴ συνάφεια τοῦ λόγου ἐννοεῖ τὴν κατὰ Χριστὸν παιδεία καὶ ἡ παιδεία τοῦ Χριστοῦ εἶναι μία, οἱ ἄλλες διάφορες μορφὲς...

τῆς κατὰ κόσμον παιδείας, οἱ ὁποῖες προωθοῦνται καὶ διαδίδονται καὶ ἐνεργοποιοῦνται, εἶναι μυριάδων ποικίλων ἀποκλίσεων. Ἐπὶ παραδείγματι, τὴν παιδεία ἐπικαλεῖται καὶ ἡ σημερινὴ πολιτεία. Ἀλλὰ ποιὰ παιδεία; Τὴν ἀντίχριστη καὶ τὴν ἂπατρι! Ἄρα, μπορεῖ νὰ τὴν ἐκλάβει ὁ καθένας ὅπως θέλει, ὅπως τὸν βολεύει, ὅπως θέλει νὰ τὴν ἑρμηνεύσει καὶ ὅποιο μήνυμα θέλει νὰ περάσει. Ποῦ; Κυρίως στὰ νιάτα! Ποῦ ἀλλοῦ, παρὰ στὴν πιὸ εὐαίσθητη ἡλικία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ἕλκεται εὐκόλως πρὸς τὴν ἀλλοτρίωση.

Ἐπιπλέον εἶναι ἄδικο καὶ ἀσεβὲς τὸ νὰ ἀποκόβεται μία φράση τοῦ Εὐαγγελίου καὶ νὰ χρησιμοποιεῖται ἐκκρεμής, μακριὰ ἀπὸ τὰ συμφραζόμενά της. Ὅσο καλοπροαίρετη δὲ καὶ ἂν εἶναι ἡ πράξη αὐτὴ καί, καθὼς ὁ λαὸς δὲν γνωρίζει τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, εἶναι ἐπικίνδυνη, ἐπειδὴ θυμίζει αἱρετικὲς μεθόδους.

Ἀλλὰ ἰδοὺ πλήρης ὁ στίχος τοῦ Ψαλτηρίου: «δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας» (Ψαλμ. 2,12). Αὐτὸς εἶναι ὁλόκληρος ὁ στίχος καὶ μεταφράζεται ὡς ἑξῆς: «Ὅσο εἶναι καιρὸς ἁρπάξτε μὲ ὅλη σας τὴν δύναμη καὶ ἐγκολπωθεῖτε καὶ κρατῆστε στερεὰ τὴν παιδαγωγία αὐτὴ ἐκ μέρους τοῦ Κυρίου, μήπως τυχὸν γιὰ τὴν ἀμέλειά σας ὀργισθεῖ ὁ Κύριος ἐναντίον σας καὶ καταστραφεῖτε καὶ χαθεῖτε ἀπὸ τὴν εὐθεία ὁδό».

Ἂς ἀκούσουμε ὅμως τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, πῶς ἑρμηνεύει καὶ μερικοὺς στίχους πρὶν ἀπὸ  αὐτόν, κάνοντας ἀναφορὰ καὶ σὲ ἑρμηνευτὲς τῆς Ἁγίας Γραφῆς:

Νωρίτερα, γράφει: «καὶ νῦν, βασιλεῖς, σύνετε, παιδεύθητε, πάντες οἱ κρίνοντες τὴν γῆν. δουλεύσατε τῷ Κυρίω ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιάσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ» (Ψαλμ. 2, 10-11). Καὶ λέει: «Τὸ «νῦν» ἐδῶ νοεῖται ἀντὶ τοῦ «γι΄ αὐτό». Δηλαδή, γι΄ αὐτὸ ἐσεῖς οἱ βασιλεῖς τῶν Ρωμαίων καὶ τῶν ἄλλων ἐθνῶν καὶ σεῖς οἱ κριτές, ποὺ βρίσκεστε σὲ ὅλη τὴ γῆ καὶ κρίνετε τοὺς ἀνθρώπους πάνω στὴ γῆ, γι΄ αὐτό, λέω, ἀφοῦ μάθετε ποιὲς μεγάλες συμφορὲς ἔπαθαν οἱ Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι καταφρόνησαν τὸν Χριστό, καὶ πῶς ὁ Χριστὸς σᾶς πῆρε ἐσᾶς τοὺς εἰδωλολάτρες στὴν κληρονομία του, φροντίστε νὰ γίνετε σώφρονες καὶ νὰ ἀπορρίψετε μὲν τὴν πρώτη ἄγνοια καὶ πλάνη σας, νὰ διδαχθεῖτε δὲ τὸ συμφέρον σας, τόσο ἀπὸ τὸ παράδειγμα τῶν Ἑβραίων, ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς θεῖες Γραφές. Λέγοντας δὲ ὁ Δαβὶδ βασιλεῖς καὶ κριτὲς συμπεριέλαβε μαζὶ καὶ τοὺς ὑποταγμένους λαοὺς σ΄ αὐτούς.

Ἐσεῖς, λέει, οἱ ἐθνικοί, ἀφοῦ σκεφτεῖτε πὼς ὁ Χριστὸς εἶναι καὶ Θεὸς καὶ ἐκδικητὴς καὶ φοβερὸς καὶ ὅτι ἐσεῖς γίνατε ἀπόκτημα καὶ κληρονομία του, τακτοποιῆστε καλὰ τὰ ἤθη καὶ τὴν ζωή σας καὶ ἐργαστεῖτε μὲ φόβο γιὰ τὸν Δεσπότη Χριστό. Διότι, κατὰ τὸν Θεολόγο Γρηγόριο, ὅπου ὑπάρχει φόβος τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ τηρεῖται καὶ ἡ φύλαξη τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ: «Οὗ γὰρ φόβος, ἐντολῶν τήρησις». Ὁ δὲ Χρυσόστομος λέει: «Τί σημαίνει νὰ δουλεύουμε μὲ φόβο γιὰ τὸν Κύριο; Σημαίνει τὸ νὰ ἐκπληρώνουμε κάθε ἐντολὴ καὶ νὰ ἐργαζόμαστε μὲ φόβο καὶ συστολή. Νὰ κάνουμε προσευχὴ καὶ νὰ ζητᾶμε ἀπὸ τὸν Θεὸ μὲ καρδιὰ συντετριμμένη καὶ ταπεινωμένο νοῦ. Ἐπειδὴ δὲ ἡ πλήρης ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς προκαλεῖ, ὡς εἶναι αὐτονόητο, χαρὰ σ΄ αὐτὸν ποὺ τὴν ἀσκεῖ, λέει ὁ ψαλμωδὸς ὅτι ἁρμόζει  σ` αὐτὴν νὰ τὴν ἐργαζόμαστε μὲ τρόμο καὶ δέος, ἔτσι ὥστε νὰ μὴν μπερδευτοῦμε καὶ ἐμπλακοῦμε στὴν ἀσέβεια καὶ ἀπὸ τὴ μία νὰ φορτωθοῦμε τοὺς κόπους καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ παροξύνουμε τὸν Θεό».

Συνεχίζει ὁ ἅγιος Νικόδημος: «Ἐσεῖς οἱ ἐθνικοί, καθὼς ἐργάζεσθε γιὰ τὸν Χριστό, νὰ ἔχετε τὴν χαρὰ τῆς ἐλπίδας πρὸς αὐτόν, διότι εἶναι ὁ Προνοητῆς καὶ ὁ Σωτήρας σας. «Χαίρετε, λέει ὁ Παῦλος, ἐν Κυρίω πάντοτε» (Φιλ. δ, 4). Ἡ χαρὰ σας ὅμως αὐτὴ ἂς εἶναι ἀνάμεικτη μὲ τρόμο. Νὰ μὴν εἶναι ἔκλυτη καὶ χωρὶς συστολὴ καὶ εὐλάβεια, διότι θὰ μετατραπεῖ σὲ καταφρόνηση. Πρέπει μὲν νὰ χαίρεστε γιὰ τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας σας, νὰ τρέμετε δὲ γιὰ τὶς ἁμαρτίες σας, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι Κριτὴς ἀκριβὴς καὶ ἀλάνθαστος καὶ θὰ τιμωρήσει αὐτοὺς ποὺ ἁμαρτάνουν. Πάνω σ΄ αὐτὸ λέει καὶ ὁ Χρυσόστομος: «Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ χαρεῖ κάποιος, ποὺ εἶναι τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ νὰ ἔχει καὶ φόβο; Καὶ δίνει ἀπάντηση, φέρνοντας παράδειγμα τὰ Σεραφίμ, τοὺς Ἀγγέλους, τὰ ὁποία, ἂν καὶ βρίσκονται πάντοτε σὲ κατάσταση χαρᾶς, διότι βλέπουν τὸ ἀκατανόητο κάλλος τοῦ Κτίστου τους, ὅμως σμίγουν αὐτὴν τὴν χαρὰ μὲ τὸν φόβο καὶ τὴν εὐλάβεια. Καὶ ὄχι μόνο σκεπάζουν τὰ πρόσωπά τους μὲ τὶς πτέρυγές τους ἀλλὰ καὶ τὰ πόδια τους, γιὰ νὰ δείξουν μὲ τὸ σχῆμα αὐτὸ τὴν εὐλάβεια ποὺ ἔχουν πρὸς τὸν Ποιητή τους». Ὁ δὲ Θεοδώρητος λέει: «Ὁ τρόμος αὐτὸς εἶναι μεμειγμένος  μὲ τὴν κατάνυξη, μὴ καὶ ἡ χαρὰ τοῦ Θεοῦ ἐκπέσει στὴν κοσμικὴ καὶ ἁμαρτωλὴ χαρά».

Ἔρχεται κατόπιν στὴν φράση: «Δράξασθε παιδείας». Αὐτὸς ὁ λόγος εἶναι πιὸ δυνατὸς ἀπὸ τὸ «παιδεύθητε», τὸ ὁποῖο εἶπε πιὸ πάνω. Θέλει νὰ πεῖ δὲ ὅτι οἱ ἐθνικοὶ νὰ μὴν ἔχουν τὴν παιδεία ἀτελῆ καὶ ἐπιφανειακή, ἀλλὰ ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνοι ποὺ πιάνουν μὲ τὴν δράκα τους, μὲ τὴν παλάμη τους, ἕνα πράγμα καὶ δὲν τὸ ἀφήνουν, ἔτσι καὶ αὐτοὶ ἀκριβῶς νὰ τὴν ἁρπάξουν τὴν παιδεία καὶ τὴν μάθηση τοῦ Εὐαγγελίου καὶ νὰ μὴν τὴν ἀφήσουν ἀπὸ τὰ χέρια τους».

« …μήποτε ὀργισθῆ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας»: Ὁδὸ καὶ στράτα δικαία ὀνομάζει ἐδῶ ὁ Δαβὶδ τὴν πολιτεία καὶ τὴν τάξη τῶν Δικαίων, ἐπειδὴ ἡ λέξη ὁδὸς σημαίνει διάφορα πράγματα στὴν ἑβραϊκὴ γλώσσα. Λέγεται δὲ ἡ πολιτεία ὁδός, διότι περπατοῦν οἱ ἄνθρωποι πάνω σ΄ αὐτήν.

Ἄλλοι ἑρμηνευτὲς τὸ ἑρμηνεύουν ἔτσι, ὅτι ἐπειδὴ εἶπε ὁ Δαβὶδ πιὸ πάνω «σύνετε», δηλαδὴ γνωρίστε, γι΄ αὐτὸ λέει παρακάτω: «Δράξασθε παιδείας», ἐπειδὴ δὲν εἶναι ἀρκετὴ γιὰ τὴ σωτηρία καὶ τὴν τελειότητα μόνη ἡ ἐλαφρὰ γνώση τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ χρειάζεται, κατὰ τὸν Θεοδώρητο, καὶ ἡ παιδεία, δηλαδὴ ἡ διὰ τῶν ἔργων πρακτικὴ ἀρετή, γιὰ νὰ μὴν ὀργισθεῖ ὁ Κύριος μὲ ἐκείνους ποὺ ἀμελοῦν μὲν τὴν ἐργασία τῶν ἐντολῶν, καυχιόνται δὲ γιὰ τὴν λίγη γνώση καὶ πίστη στὸ Χριστό. Ἐὰν ὅμως ὀργιστεῖ καὶ παραχωρήσει ὁ Κύριος καὶ πέσουν σὲ πειρασμούς, αὐτοὶ ποὺ ἔχουν μόνο τὴν λίγη πίστη καὶ θεογνωσία, δίχως τὰ ἔργα, θὰ χάσουν τὸ δρόμο τῆς δικαιοσύνης, ἐπειδὴ δὲν κατόρθωσαν νὰ κάνουν ἔργα καὶ νὰ ἑνώσουν τὸν ἑαυτό τους μὲ τὴν δικαιοσύνη καὶ τὴν ἀρετὴ καὶ ἔτσι νὰ τὴν ἔχουν βέβαιη καὶ ἀμετάβλητη».

Ἂν διαβάσουμε λοιπὸν προσεκτικὰ τὰ παραπάνω ἑρμηνευτικὰ σχόλια, βλέπουμε πῶς «ὀργίζεται» ὁ Κύριος, ὅταν δὲν βάζουμε στὴ ζωή μας τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν του. Πῶς ὁ Κύριος δικάζει μὲ ἀκρίβεια. Πῶς ὑπάρχει κίνδυνος ἀπώλειας, δηλαδὴ σωτηρίας, ἂν δὲν ἀκολουθοῦμε τὸν δρόμο τῶν Δικαίων, τῶν ἁγίων. Πῶς ἔχουμε χρέος νὰ μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ νὰ ἐργαζόμαστε τὶς ἐντολές της μὲ ταπείνωση καὶ προσευχή. Νὰ συνοδεύουν δὲ τὴν πίστη μας τὰ ἔργα. Δίχως τὴν ἀρετὴ καὶ τὴ θεία δικαιοσύνη ὁδηγούμαστε στὴν ἀπώλεια.

Λοιπόν: «δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας» (Ψαλμ. 2,12). Ἀμήν.

Σάββας Ἠλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 1-2-2019