Ἀναίρεση τῆς ἐπιχειρηματολογίας στὴν ὁποία βασίστηκε ἡ ἀλλαγὴ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν

Ἀναίρεση τῆς ἐπιχειρηματολογίας στην ὁποία βασίστηκε ἡ ἀλλαγὴ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν 

τοῦ Ἰωάννη Τάτση, Θεολόγου 

Ἤδη ἀπὸ τὸ καλοκαίρι τοῦ 2008 μὲ τὶς τρεῖς ἐγκυκλίους γιὰ τὶς ἀπαλλαγὲς ἀπὸ τὰ Θρησκευτικά, ξεκίνησε ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου μετατροπῆς τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἀπὸ ὀρθόδοξο θεολογικὸ σὲ πανθρησκειακό. 

Οἱ ἐγκύκλιοι Στυλιανίδη ἀποτέλεσαν τὸ θεμέλιο πάνω στὸ ὁποῖο οἰκοδομήθηκε ἡ θεωρία ὅτι ἂν τὰ Θρησκευτικὰ δὲν ἀλλάξουν χαρακτήρα τότε θὰ χαθεῖ ἡ ὑποχρεωτικότητά τους. Δὲν εἶναι λίγοι μάλιστα αὐτοὶ ποὺ πιστεύουν ὅτι οἱ ἐγκύκλιοι ἐκεῖνες προετοιμάστηκαν καὶ προωθήθηκαν ἀπὸ τὰ ἴδια πρόσωπα ποὺ λίγο καιρὸ ἀργότερα ἀνέλαβαν τὸ ἔργο τῆς ἀλλαγῆς τοῦ χαρακτήρα τῶν...
Θρησκευτικῶν μὲ στόχο, ὅπως ἔλεγαν, τὴ διάσωση τῆς ὑποχρεωτικότητας τοῦ μαθήματος. Οὔτε λίγο οὔτε πολὺ οἱ ἐπίδοξοι ἀναμορφωτὲς τῆς θρησκευτικῆς ἐκπαίδευσης ἰσχυρίζονταν ὅτι ἐὰν τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν πάψει νὰ εἶχε χαρακτήρα ἀποκλειστικὰ ὀρθόδοξο καὶ χριστιανικὸ καὶ ἀνοιχτεῖ στὶς ἄλλες ὁμολογίες καὶ θρησκεῖες, θὰ ἀφορᾶ ὅλους τους μαθητὲς ἀνεξαρτήτως θρησκεύματος καὶ θὰ ὁδηγήσει στὴν πλήρη κατάργηση τοῦ δικαιώματος ἀπαλλαγῆς. 

Καὶ οἱ μὲν ἐγκύκλιοι Στυλιανίδη καταργήθηκαν μετὰ ἀπὸ πολυετῆ ἀγώνα, κυρίως δὲ μὲ τὴν ἀπόφαση 115/2012 τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων, τὴν ὁποία πέτυχαν μὲ ἐπίπονες καὶ ἐπίμονες προσπάθειες ἀγωνιστὲς Θεολόγοι τῆς Κρήτης. Τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας, ἔστω καὶ μὲ καθυστέρηση ἑπτὰ ἐτῶν, τὸ 2015, ἐπὶ Ὑπουργίας Ἀνδρέα Λοβέρδου, ἐπανέφερε τὸ καθεστὼς τῶν ἀπαλλαγῶν στὸ σημεῖο ποὺ ἁρμόζει, χορηγώντας τέτοιο δικαίωμα μόνο σὲ μαθητὲς ἀλλόθρησκους, ἑτερόδοξους ἢ ἄθεους μέσω σχετικῆς ὑπεύθυνης δήλωσης. Ὡστόσο οἱ σχεδιαστὲς τῆς "ἀναβάθμισης" τοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος συνέχισαν τὸ ἔργο τους, ἀποδεικνύοντας στὴν πράξη ὅτι ἐξ ἀρχῆς στόχευαν στὴν ἀλλαγὴ τοῦ χαρακτήρα τοῦ μαθήματος καὶ ὄχι στὴν ἐπίλυση τοῦ ζητήματος τῶν ἀπαλλαγῶν, γιὰ τὶς ὁποῖες σημειωτέον οὐδεμία πρωτοβουλία ἀνέλαβαν ὥστε νὰ ἐπιλυθοῦν σὲ ἐπίπεδο διοικητικὸ καὶ πρὶν ἐξαναγκαστοῦν λόγω τῆς ἀναγκαίας, ὅπως ἀποδείχτηκε, παρέμβασης τῆς δικαιοσύνης. Καρπὸς τοῦ σχεδιασμοῦ τοὺς ὑπῆρξαν τὰ νέα Προγράμματα Σπουδῶν τὰ ὁποία ἀρχικὰ ἐφαρμόστηκαν πιλοτικὰ καὶ κατόπιν γενικευμένα, ἀκολουθούμενα ἀπὸ τοὺς γνωστοὺς Φακέλους Μαθήματος. Ὅλα αὐτὰ μαζί, Προγράμματα Σπουδῶν καὶ Φάκελοι Μαθήματος κρίθηκαν φέτος μὲ δύο ἀποφάσεις τῆς Ὁλομέλειας τοῦ ΣτῈ ἀντισυνταγματικά, ὡστόσο αὐτοὶ ποὺ τὰ ἐκπόνησαν ἐπιμένουν στὴν ἐφαρμογὴ τοὺς μέχρι τελικῆς πτώσεως παραβλέποντας τὶς τελεσίδικες ἀποφάσεις τῆς δικαιοσύνης. Ἂν ὅμως ἐκεῖνοι ἔχουν ἐπιμονή, μεγαλύτερη ὑπομονή, ἐπιμονὴ καὶ ἀγωνιστικότητα ἐπιδεικνύουν ὅσοι ἀγωνίζονται γιὰ τὴ διάσωση τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανικοῦ μαθήματος. 

Έτσι τὰ νέα Θρησκευτικὰ γιὰ ὅλους τους μαθητὲς ἦρθαν στὰ σχολεῖα, ποτὲ ὅμως δὲν ἦρθε ἡ κατάργηση τοῦ δικαιώματος τῶν ἀπαλλαγῶν ποὺ εἶχαν ὑποσχεθεῖ οἱ "ἀναμορφωτὲς" τοῦ μαθήματος. Ἀντιθέτως κανεὶς δὲν τολμᾶ πλέον νὰ ἀγγίξει τὴν ἐγκύκλιο Λοβέρδου ποὺ συνεχίζει νὰ ἰσχύει καὶ στὴν ὁποία παραπέμπουν ἀκόμη καὶ τὰ νέα Προεδρικὰ Διατάγματα ποὺ ἀφοροῦν τὴ λειτουργία τῶν σχολείων τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης. Στὸν συνεχιζόμενο διάλογο Ἐκκλησίας - Πολιτείας γιὰ τὰ Θρησκευτικὰ συχνὰ πυκνὰ ἐπανέρχεται τὸ ἐπιχείρημα ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Πολιτείας ὅτι ἀλλάξαμε τὰ Θρησκευτικὰ καὶ ἔτσι πετύχαμε νὰ διατηρήσουμε τὴν ὑποχρεωτικότητα τοῦ μαθήματος. Ἀτυχῶς οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας δείχνουν νὰ ἔχουν πεισθεῖ καὶ νὰ ἀποδέχονται τὴ θεωρία αὐτή. 

Αποκαλυπτική ὡστόσο γιὰ τὸ θέμα μᾶς ἦταν ἡ τοποθέτηση τοῦ κ. Θεοδώρου Παπαγεωργίου, Νομικοῦ Συμβούλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σὲ πρόσφατη ἡμερίδα. Εἶχε προηγηθεῖ εἰσήγηση τοῦ κ. Σταύρου Γιαγκάζογλου, κύριου σχεδιαστῆ τῶν νέων Θρησκευτικῶν καὶ ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν Συμβούλου τοῦ ΙΕΠ καὶ τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας γιὰ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Παίρνοντας τὸ λόγο μετὰ τὸν κ. Γιαγκάζογλου, ὁ κ. Παπαγεωργίου τόνισε μεταξὺ ἄλλων: "Ἀπὸ τὸ 2015 ἦταν διακηρυγμένος πολιτικὸς καὶ παιδαγωγικὸς στόχος τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καὶ τοῦ ΙΕΠ ὅτι τὸ δικαίωμα τῆς ἀπαλλαγῆς ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ὁμολογιακότητα τοῦ μαθήματος. Ἔχει ἐπαναληφθεῖ δύο - τρεῖς φορὲς ἡ παρεμπίπτουσα κρίση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου σὲ ἀποφάσεις γιὰ τουρκικὲς ὑποθέσεις καὶ στὴν περιφημη Folgerο κατὰ Νορβηγίας ὅτι παρότι ἕνα μάθημα εἶναι καθαρὰ γνωσιολογικό, παιδαγωγικό, ἐνδεχομένως καὶ οὐδέτερο στὴν ἔκθεση τῶν γνώσεων, δὲν ἀποκλείει σὲ καμία περίπτωση τὸ δικαίωμα τῶν γονέων νὰ θεωρήσουν ὅτι τὸ παιδὶ τοὺς δοκιμάζει μία συνειδησιακὴ σύγκρουση μεταξὺ τῶν ἀξιῶν ποὺ ἀκούει στὸ σχολεῖο καὶ τῶν ἀξιῶν ποὺ εἶναι μεταδιδόμενες σὲ αὐτὸ ἀπὸ τὴν οἰκογένειά του. Ἄρα ὁ στόχος τοῦ Ὑπουργείου ὅτι θέλουμε νὰ ἀλλάξουμε τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν γιὰ νὰ ἀποφύγουμε τὶς ἀπαλλαγὲς - καὶ πρέπει νὰ πῶ ὅτι αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ τὸ ἔχει πιστέψει καὶ ἡ πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅτι ἀλλάζουμε τὸ μάθημα καὶ σώσαμε τὴν ὑποχρεωτικότητα - αὐτὸ εἶναι μία χίμαιρα. Δὲν ὑπάρχει κανένα εἶδος μαθήματος, ἔστω καὶ ἐγκυκλοπαιδικό, στὸ ὁποῖο μπορεῖς νὰ ἀποφύγεις τὶς ἀπαλλαγές". 

Συμπερασματικά, ἡ μετατροπὴ τοῦ χριστιανικοῦ θεολογικοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ πολυθρησκειακὸ στὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα ποὺ ὑλοποιήθηκε σταδιακὰ τὰ τελευταῖα χρόνια δὲν βρίσκει ἐπαρκῆ αἰτιολόγηση σὲ κανένα ἀπὸ τὰ προβληθέντα κατὰ καιροὺς ἐπιχειρήματα τῶν σχεδιαστῶν της. 

Ἕνα "μάθημα γιὰ ὅλους" δὲν ζητήθηκε ἀπὸ κανέναν γονέα ἢ μαθητὴ οὔτε ὀρθόδοξο οὔτε ἄλλης ὁμολογίας ἢ θρησκείας. Καμία θρησκευτικὴ κοινότητα στὴν Ἑλλάδα δὲν ζήτησε ποτὲ ἕνα μάθημα θρησκειολογικὸ ἢ "ἀνοιχτὸ στὶς ἄλλες θρησκεῖες". 

Οι γνωμοδοτήσεις τῶν Ἀνεξάρτητων Ἀρχῶν ποὺ περιέπλεξαν τὸ ζήτημα τῶν ἀπαλλαγῶν καὶ χρησιμοποιήθηκαν ὡς ἐπιχείρημα γιὰ τὴν δῆθεν ἀνάγκη ἀλλαγῆς τοῦ περιεχομένου τοῦ μαθήματος, μποροῦσαν ἐξαρχῆς νὰ ἀπαντηθοῦν μὲ βάση τὴν ἐγχώρια καὶ εὐρωπαϊκὴ νομολογία, πράγμα ποὺ τελικὰ ἔγινε, μετὰ ἀπὸ ταλαιπωρία ἐτῶν, ἀπὸ τὸ Διοικητικὸ Ἐφετεῖο Χανίων. Ἡ ἀντίστοιχη νομολογία τῶν Εὐρωπαϊκῶν Δικαστηρίων, σὲ ἀντίθεση μὲ ὅσα γενικόλογα ὑποστηρίζονται στὴ χώρα μας, δὲν συνάδει μὲ ἀπροϋπόθετες ἀπαλλαγὲς οὔτε πολὺ περισσότερο ἐπιτάσσει διδασκαλία πολυθρησκευτικοῦ μαθήματος Θρησκευτικῶν. 

Ἡ σύγχρονη κοινωνία ποὺ ἀλλάζει, ἡ πολυπολιτισμικότητα ποὺ ἀποτελεῖ πλέον γνώρισμα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας καὶ παρεμφερῆ ἐπιχειρήματα "ἐκσυγχρονιστῶν" θεολόγων ἀπαντήθηκαν ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα ἀπὸ τὸ ΣτῈ ποὺ εἶχε ὅμως καὶ στὸ παρελθὸν ἐκφράσει τὴν ἴδια ἀκριβῶς θέση περὶ τῶν δικαιωμάτων τῆς συντριπτικῆς πλειονότητας τῶν Ἑλλήνων Ὀρθοδόξων μαθητῶν νὰ ἔχουν μάθημα Θρησκευτικῶν ποὺ θὰ καλλιεργεῖ τὴν ὀρθόδοξη χριστιανικὴ συνείδησή τους. 

Επομένως, ἀναμένει ἀπάντηση τὸ ἐρώτημα ποιοὺς σχεδιασμοὺς ἐξυπηρετοῦσαν ὅσοι μεθοδικὰ ἐργάστηκαν γιὰ τὴν μετατροπὴ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ πολυθρησκευτικό. Εἶναι βέβαιο ὅτι δὲν ἔσπευδαν νὰ διασώσουν τὴν ὑποχρεωτικότητά του οὔτε νὰ πετύχουν τὸν ἀνέφικτο στόχο τῆς πλήρους κατάργησης τῶν ἀπαλλαγῶν οὔτε νὰ τὸ ἐμπλουτίσουν θεολογικά. Ποιὸν λοιπὸν στόχο ἐξυπηρέτησαν καὶ συνεχίζουν νὰ ὑπηρετοῦν; 

Ο ἐπικεφαλῆς τῆς προσπάθειας ἀλλαγῆς τοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος καὶ πολλοὶ συνεργάτες τοῦ ἀκολουθοῦν ἐδῶ καὶ λίγο καιρὸ διαδρομὲς προσωπικῆς καταξίωσης καὶ καριέρας ἄλλοι ἐπιλεγέντες καὶ ἄλλοι μεταταγέντες σὲ θέσεις τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν ἐνῶ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς μέχρι πρὶν λίγα χρόνια πρωτοστατοῦντες στὴν προσπάθεια, μάλιστα δὲ μετὰ φωνῶν καὶ ἐρίδων, ἔχουν πλέον ἀποσυρθεῖ. Τὸ ΣτῈ μὲ τὶς δύο πρόσφατες ἀποφάσεις τοῦ ἀκύρωσε ἐξολοκλήρου τὰ Προγράμματά τους καὶ ὅσοι τώρα ἀπέμειναν γραφικοὶ συνεχιστὲς αὐτῆς τῆς προσπάθειας μᾶλλον ἄδικα χάνουν τὸ χρόνο καὶ τὸν "καιρό" τους. 

Ήρθε ἐπιτέλους ἡ ὥρα νὰ κλείσει αὐτὸς ὁ φαῦλος κύκλος καὶ νὰ ἐργαστοῦμε μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι οἱ μαθητές μας θὰ πλουτίσουν πραγματικὰ ἐὰν τοὺς προσφέρουμε ἀνόθευτη τὴν Παράδοσή μας ἐμπλουτίζοντας τὴν μὲ τοὺς νέους εὐώδεις καρποὺς τῶν συγχρόνων ἁγίων ὅπως τῶν Ὁσίων Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, Ἰακώβου τοῦ ἐν Εὐβοία καὶ ἄλλων, μακριὰ ἀπὸ τὰ θολὰ νερὰ τῆς μεταπατερικῆς ἐκκοσμικευμένης ψευτοθεολογίας. 

Ὀρθόδοξος Τύπος, 01.06.2018