Προτεσταντικὲς ἀντιφάσεις στὸ θέμα τοῦ Νηπιοβαπτισμοῦ

Πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργόπουλου, 

Λέκτορα Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ

Τόν εἰ­κο­στό αἰ­ώ­να , ὁ νη­πι­ο­βα­πτι­σμός τό­σο ὡς πρός τίς θε­ο­λο­γι­κές του προϋπο­θέ­σεις ὅ­σο καί ὡς ἐκ­κ­λη­σι­α­στι­κή πρά­ξη, ἀ­πα­σχό­λη­σε τήν προ­τε­στα­ντι­κή θε­ο­λο­γί­α κα­τά τρό­πο ἔ­ντο­νο. Στήν ἐν λό­γω συ­ζή­τη­ση, συμ­με­τεῖ­χαν ἐ­πι­φα­νεῖς ἐκ­πρό­σω­ποι τῆς προ­τε­στα­ντι­κῆς θε­ο­λο­γι­κῆς δι­α­νο­ή­σε­ως, δι­α­φό­ρων θε­ο­λο­γικῶν τά­σε­ων καί εἰ­δι­κο­τή­των, ὅ­πως π.χ. οἱ K.Barth, O. Cullman , J.Jeremias, K.Aland, E.Staufer, κ.ἄ.

Στά πλαίσια τοῦ πα­ρό­ντος ἄρ­θρου καί τῆς θεματικῆς μας ἀναφορᾶς, δέν θά πα­ρου­σι­ά­σουμε τίς προ­τε­σταντι­κές ἀ­κα­δη­μαϊ­κές το­πο­θε­τή­σεις καί ἀ­ντι­θέ­σεις τῆς ἐ­τε­ρό­δο­ξης θε­ο­λο­γί­ας, ἀλ­λά θά πα­ρου­σι­ά­σουμε θέ­σεις τῶν Ἑλ­λή­νων προ­τε­στα­ντῶν σχε­τι­κά μέ τό ζήτη­μα τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ καί θά τίς συ­γκρί­νουμε μέ τίς ἀ­πό­ψεις τῶν δη­μι­ουρ­γῶν καί ἡ­γε­τῶν τῆς Μεταρρυθμίσε­ως, τῶν Μ. Λού­θη­ρου,Ἰ .Καλ­βί­νου καί Οὐλ. Σβίγ­γ­λι­ου.

Ἡ σύ­γκρι­ση εἶ­ναι ἐ­πι­βε­βλη­μέ­νη, ἄν σκε­φθοῦ­με ὅ­τι οἱ Ἕλ­λη­νες προ­τε­στά­ντες σή­με­ρα ἀ­νή­κουν στούς πνευ­μα­τι­κούς ἐ­πι­γό­νους τῶν δη­μι­ουρ­γῶν τοῦ Προτε­στα­ντι­σμοῦ, κα­θώς ἡ ἀ­παρ­χή τῶν πρώ­των προ­τε­στα­ντι­κῶν ἑλληνικῶν κοι­νο­τή­των, ἱ­στο­ρι­κά σχε­τί­ζε­ται μέ τήν ἔ­ντο­νη...

προ­ση­λυ­τι­στι­κή δρα­στη­ρι­ό­τη­τα τῶν προ­τε­στα­ντῶν μισ­σι­ο­να­ρί­ων στόν ἑλληνικό χῶρο, ἤδη ἀπό τά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας.

Σύμ­φω­να, λοι­πόν, μέ τούς Ἕλ­λη­νες προ­τε­στά­ντες ὁ νη­πι­ο­βα­πτι­σμός ἀ­πορ­ρί­πτε­ται ὡς ἀ­ντι­γρα­φι­κή δι­δα­σκα­λί­α, ὡς ἀν­θρώ­πι­νη ἐ­πι­νό­η­ση. Ἀ­να­φέ­ρουν χα­ρα­κτη­ρι­κά: « εἶναι ξε­κά­θα­ρο ὅτι­ τό βά­πτι­σμα τῶν παι­δι­ῶν εἶναι ἀ­ντί­θε­το πρός τήν δι­δα­σκα­λί­α τῆς Και­νῆς Δι­α­θή­κης. Δέν ὑ­πάρ­χει καμ­μί­α ἐ­ντο­λή, οὔτε πα­ρά­δει­γμα, ούὔτε καί καμ­μί­α ἀ­πο­λύ­τως νύ­ξη, ὅτι ἐ­βα­πτί­σθη νή­πι­ο ὑπό τοῦ Κυ­ρί­ου ἤ τῶν μα­θη­τῶν του».[i] Καί ἀλ­λοῦ, Ἕλληνας Πεντηκοστιανός ἀ­να­φέ­ρει: «Τό νη­πι­ο­βά­πτι­σμα δέν ει­ναι κά­τι πού τό δί­δα­ξε ὁ Χρι­στός.Τό νη­πι­ο­βά­πτι­σμα δέν πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στήν ἀ­πο­στο­λι­κή δι­δα­σκα­λί­α. Εἶναι ἀν­θρώ­πι­νη δι­δα­σκα­λί­α χω­ρίς κα­νέ­να βι­βλι­κά δι­δα­σκα­λι­κό ὑ­πό­βα­θρο»[ii].

Ταυ­το­χρό­νως, στήν ἀ­πέλ­πι­δα προ­σπά­θει­ά τους νά πα­ρου­σι­ά­σουν ἐ­πι­χει­ρήμα­τα κα­τά τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ, πε­ρι­φρο­νώ­ντας τίς μαρ­τυ­ρί­ες τῶν ἀρ­χαί­ων ἐκ­κ­λη­σι­α­στι­κῶν συγ­γ­ρα­φέ­ων[iii], τίς ἀρ­χαι­ο­λο­γι­κές μαρ­τυ­ρί­ες τῶν κα­τα­κομ­βῶν[iv], καί σέ προ­φα­νή ἀ­ντί­θε­ση μέ ἐ­πι­φα­νεῖς προ­τε­στά­ντες και­νο­δι­α­θη­κο­λό­γους (π.χ Cullman, Jeremias, Delling,, Ferd)[v] πού δέ­χο­νται τήν ὕ­παρ­ξη τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ ἀ­πό τά τέ­λη τοῦ πρώ­του αἰ­ῶνος, ἰ­σχυ­ρί­ζο­νται ὅ­τι: «ἡ ἐ­φαρμο­γή του ἄρ­χι­σε δει­λά- δει­λά τόν 3 μ.χ αἰ­ῶ­να καί ἐ­πε­κρά­τη­σε σχε­τι­κά κα­τά τόν 6 μ.χ αἰ­ῶ­να »[vi].

Ἡ ἀ­πόρ­ρι­ψη τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ ἀ­πό τούς Ἕλ­λη­νες προτε­στά­ντες δέν εἶ­ναι πρό­σφα­το φαι­νό­με­νο. Μαρ­τυ­ρεῖ­ται, ἤ­δη ἀ­πό τόν 19ον αἰ., ἀ­πό τήν πρώ­τη στι­γμή δη­λα­δή τῆς πα­ρου­σί­ας προ­τε­στα­ντι­κῶν κοι­νο­τήτων στόν Ἑλ­λα­δι­κό χῶ­ρο[vii].

Μέ ποι­ό ὅ­μως κρι­τή­ρι­ο, οἱ Ἕλ­λη­νες προ­τε­στά­ντες ἀ­πορ­ρί­πτουν τόν νη­πι­ο­βα­πτι­σμό; Σύμ­φω­να μέ τούς ἰ­σχυ­ρι­σμούς τούς, μο­να­δι­κό τους κρι­τή­ρι­ο εἶ­ναι ἡ Ἁγ. Γρα­φή. Πι­στεύ­ουν, ὅ­τι ὁ νη­πι­ο­βα­πτι­σμός στε­ρεῖ­ται ἁ­γι­ο­γρα­φι­κῆς θε­με­λί­ω­σης. Στό ση­μεῖ­ο αὐ­τό ἀ­κρι­βῶς ἀ­ντι­φά­σκουν και διαφωνοῦν μέ τούς θε­με­λι­ω­τές τοῦ Προ­τε­στα­ντι­σμοῦ. Ξε­κι­νώ­ντας ἀ­κρι­βῶς οἱ ἡ­γέ­τες τῆς Μετ­α­ρρυ­θμί­σε­ως ἀ­πό τό θε­με­λι­ῶ­δες ἀ­ξί­ω­μα τούς Sola scriptura= μό­νο ἡ Γρα­φή, ὄ­χι μό­νο ἀ­πο­δέ­χο­νται τόν νη­πι­ο­βα­πτι­σμό, ἀλ­λα θά στα­θοῦν καί μέ ἰ­δι­αί­τε­ρη αὐ­στη­ρό­τη­τα ἀ­πέ­να­ντι στούς Ἀ­να­βα­πτι­στές, ὄ­χι μό­νο γι­ά τίς κοι­νω­νι­κές τους ἀ­ντι­λή­ψεις, ἀλ­λά καί γι­α­τί ἀ­πέρ­ρι­πταν τόν νη­πι­ο­βα­πτι­σμό[viii].

Μά­λι­στα, παλαιότερα, ὁ προ­τε­στά­ντης ἱ­στο­ρι­κο­δο­γμα­τι­κός Κ. Hagenbach ἀ­να­φέ­ρει[ix], ὅ­τι ἀ­πό τά τρί­α στοι­χεῖ­α στά ὁ­ποῖ­α συ­νέ­πι­πτε ἡ πε­ρί τοῦ βα­πτί­σμα­τος δι­δα­σκα­λί­α τῶν προ­τε­στα­ντῶν με­τά τῶν ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κῶν, τό τρί­το ἦ­ταν ἡ ἀ­να­γκαι­ό­τη­τα τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ, ἀ­να­γκαι­ό­τη­τα τήν ὁ­ποί­α πρό­βαλ­λαν ἀ­πό κοι­νοῦ κα­τά τῶν Ἀνα­βα­πτι­στῶν.

Τί ὅ­μως φρο­νοῦσαν γι­ά τόν νη­πι­ο­βα­πτι­σμό οἱ θε­με­λι­ω­τές τοῦ Προ­τε­στα­ντι­σμοῦ, καί μά­λι­στα μέ μο­να­δι­κό κρι­τή­ρι­ο τήν Ἁγ.Γρα­φή; Ἀρ­χί­ζοντας ἀ­πό τόν Μ.Λού­θη­ρο, θά ἀ­να­φερ­θοῦ­με ἐν­δει­κτι­κά σέ δύ­ο ἔρ­γα του, τά ὁ­ποῖ­α μά­λι­στα ἀ­νή­κουν στά Συμ­βο­λι­κά κεί­με­να τοῦ Λου­θη­ρα­νι­σμοῦ, στά Σμαλ­κα­λδι­κά Ἄρθρα (Pars III,5)[x], καί στή Με­γά­λη Κα­τή­χη­σή του(Pars IV)[xi]. Ἡ θέ­ση του καί στά δύο ἔργα του εἶ­ναι σα­φέ­στα­τη. Ὁ νη­πι­ο­βα­πτι­σμός καί ἀ­ρε­στός στό Θε­ό εἶ­ναι καί ἀ­να­γκαῖ­ος, καί σύμ­φω­νος μέ τήν Ἁγ.Γρα­φή[xii].

Ὁ Ἰ. Καλ­βῖ­νος θά κι­νη­θεῖ στά ἴ­δι­α πλαί­σι­α μέ τόν Λού­θη­ρο. Στό κλασι­κό δο­γμα­τι­κό ἔρ­γο­ του Institutio Christianae Religionis IV,16,1-32, θά ἀ­ναι­ρέ­σει ἕ­να πρός ἕ­να τά λο­γι­κά καί ἁ­γι­ο­γρα­φι­κά ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα τῶν Ἀ­να­βα­πτι­στῶν. Ἐ­ντύ­πω­ση προ­κα­λεῖ τό γε­γο­νός, ὅ­τι με­λε­τώ­ντας κά­ποι­ος τήν ἀ­ναι­ρε­τι­κή ἐπιχει­ρη­μα­το­λο­γί­α τοῦ Καλ­βί­νου, θά ­δι­α­πιστώ­σει, ὅ­τι­ στήν ἐ­πι­χειρη­μα­το­λο­γί­α τῶν Ἑλ­λή­νων προ­τε­στα­ντῶν­ κα­τά τοῦ νη­πι­ο­βα­πτι­σμοῦ, ἐ­πα­να­λαμ­βά­νονται ἀ­κρι­βῶς, τά ἴ­δι­α εὐ­λο­γο­φα­νῆ ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα τῶν Ἀ­να­βα­πτι­στῶν. Ὁ Καλβῖνος μάλιστα, θεωροῦσε τήν προάσπιση τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ, ὡς στοιχεῖο τῆς καθαρότητας τῆς χριστιανικῆς πίστεως[xiii] ἀπό τίς παραχαράξεις τῶν Ἀναβαπτιστῶν.

Στήν ἴδια γραμμή μέ τόν Καλβῖνο στό θέμα τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ, θά κινηθεῖ καί ὁ Οὔρλιχ Ζβίγγλιος, ἐκφράζοντας τίς ἀπόψεις του κατεξοχήν στό ἔργο του Vom touf, vom widertouf und vom kindertouf τό ἔτος 1525[xiv]. Ὁ ἴδιος ὁ Ζβίγγλιος, εἶχε προσπαθήσει, σέ τρεῖς δημόσιες συζητήσεις μεταξύ τοῦ Ἰανουαρίου καί Νοεμβρίου τοῦ 1525 νά μεταπείσει ἡγετικά στελέχη τῶν Ἀναβαπτιστῶν, χωρίς ὅμως ἀποτέλεσμα.

Ἔχοντας, λοιπόν, ὑπόψη τίς θέσεις τῶν θεμελιωτῶν τοῦ Προτεσταντισμοῦ, καί συγκρίνοντάς τες μέ τίς θέσεις τῶν Ἑλλήνων Προτεσταντῶν, εὑρισκόμαστε μπροστά σέ μία μεγάλη ἀντίφαση.Στό γεγονός ὅτι ἐπικαλοῦνται ἀμφότεροι μόνο τήν Ἁγ. Γραφή καί ἀντιφάσκουν μεταξύ τους στό τί λέει ἡ Ἁγ. Γραφή γιά τό ἴδιο θέμα.

Ἡ ἀντίφαση αὐτή γίνεται ἀκόμη μεγαλύτερη, ἄν σκεφθοῦμε, ὅτι μέ βάση τά κριτήρια τῶν Ἑλλήνων προτεσταντῶν, πού θεωροῦν τόν νηπιοβαπτισμό ἀντίθετο στό θέλημα τοῦ Χριστοῦ καί ἀνθρώπινη ἐπινόηση, τότε οἱ δημιουργοί τοῦ Προτεσταντισμοῦ καί πνευματικοί τους προπάτορες, δίδασκαν καί ὑπερασπιζόνταν ὡς θεῖο θέλημα ἀνθρώπινες ἐπινοήσεις καί ἀντιγραφικές ἀπόψεις.

Ἐπιπλέον πρέπει νά ἐπισημάνουμε καί τό ἔλειμμα ἀληθείας πού ἔχει ὁ προτεσταντικός ἰσχυρισμός, ὅτι ὁ νηπιοβαπτισμός στερεῖται ἐρείσματος στήν Ἁγ. Γραφή. Πα­ρα­γνω­ρί­ζουν, ὅ­τι ὁ Θε­άν­θρω­πος δέν ἔ­θε­τε προϋποθέσεις ἡ­λι­κί­ας λέ­γο­ντας «Ἐ­άν μή τίς γεν­νη­θῆ ἐξ ὕ­δα­τος καί πνεύ­μα­τος, οὐ δύ­να­ται εἰ­σελ­θεῖν εἰς τήν βα­σι­λεί­αν τοῦ Θε­οῦ»(Ἰωάν.3, 5).

Πα­ρα­γνω­ρί­ζου­ν, ἐπίσης, ὅ­τι τό βά­πτι­σμα ἀ­ντι­κα­τέστη­σε τήν ὀ­κτα­ή­με­ρο περι­το­μή (Κολ. 2,10)πού γίνονταν στά βρέ­φη, καί ἡ ὁποία ἦ­ταν τύ­πος τοῦ ­βαπτί­σμα­τος. Ὑ­πο­τι­μοῦν τό ἰ­δι­αί­τε­ρο ἐν­δι­α­φέ­ρον τοῦ Θε­αν­θρώ­που γι­ά τά παι­δι­ά (Ματ­θ. 19,13-15) καί ἐ­πι­πλέ­ον μέ ἑρ­μη­νευ­τι­κές ἀκροβασίες ἀ­γω­νί­ζο­νται νά ­πεί­σου­ν, ὅ­τι ­οἱ ­οἰ­κο­γέ­νει­ες πού βά­πτι­ζαν οἱ Ἀ­πό­στο­λοι ( Πρά­ξ.16,14-15, Α΄ Κορ. 1,16), δέν εἶ­χαν παι­δι­ά.

Ἐ­πι­πλέ­ον δέν προ­σά­γουν καμ­μί­α ἀ­πό­δει­ξη, ὅ­τι οἱ τρεῖς χι­λι­ά­δες χρι­στι­α­νοί πού βα­πτί­στη­καν με­τά τήν ὁ­μι­λί­α τοῦ Πέ­τρου (Πράξ. 2, 41) ἄ­φη­σαν τά παιδι­ά τους ἀ­βά­πτι­στα[xv]. Θά ὁλοκληρώσουμε τήν μικρή αὐτή ἀναφορά μας μέ μία ἐπισήμανση τοῦ ἁγίου Νεκταρίου.Ἐ­πι­ση­μαί­νει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ὁ ἱερός Πατέρας: «οὐ­δα­μοῦ τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Γρα­φῆς φαί­νε­ται­ ἤ ὅ­τι ὁ Χρι­στός διέταξε τόν ἀ­πο­κλει­σμόν τῶν νη­πί­ων ἀ­πό τοῦ βα­πτί­σμα­τος, ἤ­ ὅ­τι οἱ Ἀ­πό­στο­λοι κα­τά τάς Ἀ­πο­στο­λι­κάς αὐ­τῶν ­πο­ρεί­ας, βα­πτί­ζο­ντες τούς προ­σερ­χο­μέ­νους εἰς πί­στιν ἐ­θνι­κούς, κα­τέ­λι­πον ἀ­βά­πτι­στα τά ἑ­αυ­τῶν νή­πι­α »[xvi] .

………………………………………………

Σημειώσεις

[i]. Βλ. Γ. Καρβουνάκης,Τό Βάπτισμα κατά τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ, στό Περ. ΣΑΛΠΙΣΜΑ, τ.3, Ἰουλ - Δεκ 1992, σ.126. Βλ. Γ. Ζερβόπουλου, Τό Βάπτισμα, 1980. Διακήρυξη Ἐλευθέρας Εὐαγγελικῆς Ἐκκλησίας τῆς Λάρισας, Τί εἶναι οἱ Εὐαγγελικοί, στό Ἐλεύθερο Εὐαγγελικό Βήμα, Ἀρ. Φ. 9, Αὐγ- Ὀκτ 1996, σ. 5.

[ii]. Βλ. Στ. Ἰγνατίου, Ἡ μεγαλύτερη αἵρεση στήν Ἑλλάδα, ἔκδ. Χριστιανικό Κέντρο Ἀθηνῶν, 2001, σ. 11. Σ. ΣΙΝΑΠΙΑΔΗ, Νηπιοβαπτισμός ἤ Ἁγιογραφικό Βάπτισμα, ἔκδ. Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, 1975.

[iii].Βλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τόμ. 3,ἔκδ. ΣΩΤΗΡ, 19792, σσ. 111-114.

[iv]. Βλ. Πρωτ .Κ. Καλλίνικου, Ὁ Χριστιανικός ναός καί τά τελούμενα ἐν αὐτῶ, 19582, σ. 417. W. Metzger,Die Taufe im missionarischen Anfang und in der Gemeindesituation, 1961, σ. 46.

[v]. Βλ. Chr. Hinz, Taufeverantwortung in der DDR-Diasporagemeinde, στό Lutherische Monathefte ,Heft 4 ,April 1969, σσ. 167-168.

[vi]. Βλ. Χρ. Θεοχάρη, Βιβλική Θεματολογία, 1976, σ. 26 Γ. Ζερβόπουλου, Γραφές καί Παραδόσεις, σσ.76, 78. Πρβλ.Ἡ Πίστις τῶν Ἑλλήνων Εὐαγγελικῶν, ἐκδ. Ὁ Λόγος, χ.χ , σ. 50.

[vii].Βλ. Ἀρχιμ. Παν. Δουληγέρη, Ὁ αἱρετικός Καλαποθάκης ἤ ἔλεγχος τῶν ψευδευαγγελικῶν, 1892, σσ. 192- 195.

[viii].Βλ.R.Stupperich, Schriften von evangelischer Seite gegen die Täufer, 1983. E. Mühlenberg, Epochen der Kirchengeschichte, 19912, σσ. 230-235

[ix]. Βλ .K.Hagenbach, Lehrbuch der Dogmengeschichte, 18675, σ. 650.

[x]. Βλ. Bekenntnisschriften der evangelisch-lutherischen Kirche, 19863, σ. 486.

[xi]. Βλ. Bekenntnisschriften., ὅπ.π, σσ. 736-739. Πρβλ. E.Hirsch, Hilfsbuch zum Studium der Dogmatik, 19644, σ. 224.

[xii].Βλ. καί K. Schacht, Die Taufe, στό Amt und Gemeinde, 38 (1987), März/Apr1987,σ.30. P.Brunner, Taufe und Glaube. Kindertaufe und Kinderglau -be, στό PRO ECCLECIA. Gesammelte Aufsätse zur dogmatischen Theologie, Band 1, 1962, σ. 171.

[xiii]. Βλ.J. Calvin Ιnstitutio IV,16,1, ὅπ.π., σ. 913.

[xiv]. Βλ.Zwinglii, Opera,(hrsg v.M.Schuler-J.Schulthess),Band II, 230- 300. J.V.M.Pollet, Zwinglianisme.Le Bapteme, DTC 15/2, 3819- 3824.

[xv]. Bλ. Ἁγ. Νεκταρίου, Μελέται περί τῶν θείων μυστηρίων, 19902, σ. 28.

[xvi]. Ὅπ.π. ,σ. 29.