Νὰ ἔχεις πάντοτε μπροστὰ στὰ μάτια σου τὸ θάνατο

Ὁσίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου

Ἀγαπητοί, ποιὰ ὠφέλεια βρήκαμε σ' αὐτὴ τὴ μάταια ζωή; Ἀλίμονο! Εἶναι μακάριος αὐτὸς ποὺ βρῆκε παρρησία κατὰ τὴν ὥρα τοῦ χωρισμοῦ, ὅταν χωρίζεται ἡ ψυχὴ ἀπὸ τὸ σῶμα της? διότι ἔρχονται οἱ Ἄγγελοι νὰ πάρουν τὴν ψυχὴ καὶ νὰ τὴν χωρίσουν ἀπὸ τὸ σῶμα, γιὰ νὰ τὴν παρουσιάσουν στὸ φοβερὸ βῆμα καὶ στὸ φρικτὸ δικαστήριο.

Μεγάλος φόβος, ἀδελφοί, θὰ μᾶς κυριεύσει τὴν ὥρα τοῦ θανάτου, ὅταν ἡ ψυχὴ χωρίζεται ἀπὸ τὸ σῶμα μὲ φόβο καὶ ὀδύνες. Διότι τὴν ὥρα τοῦ χωρισμοῦ στέκονται μπροστὰ στὴν ψυχὴ τὰ ἔργα της, ὅσα ἔκανε τὴ νύχτα καὶ τὴ μέρα, καλὰ καὶ κακά, καὶ οἱ Ἄγγελοι σπεύδουν βιαστικὰ νὰ τὴν βγάλουν ἔξω ἀπὸ τὸ σῶμα? ἀλλὰ ἡ ψυχὴ παρατηρώντας τὰ ἔργα τῆς δειλιάζει νὰ βγεῖ.

Ἡ ψυχὴ μάλιστα τοῦ ἁμαρτωλοῦ μὲ φόβο χωρίζεται ἀπὸ τὸ σῶμα καὶ μὲ τρόμο ἀναχωρεῖ γιὰ νὰ παρουσιασθεῖ στὸν ἀθάνατο Βασιλιά? καὶ καθὼς ἀναγκάζεται νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ σῶμα, βλέποντας τὰ ἔργα της, λέει σ' αὐτὰ μὲ φόβο «Δῶστε μου προθεσμία μία ὥρα, νὰ βγῶ». Ἀπαντοῦν σ' αὐτὴ τὰ ἔργα της· «Ἐσὺ μᾶς ἔκανες· γι’ αὐτὸ ἂς πᾶμε ἐμεῖς στὸν Θεὸ μαζὶ μ' ...
ἐσένα».

Ἂς μισήσουμε, ἀδελφοί, αὐτὴ τὴ μάταια ζωή, καὶ ἂς ποθήσουμε μόνο τὸν Χριστό, τὸν ἅγιο. Δὲν ξέρουμε, ἀδελφοί, σὲ ποιὰ ὥρα θὰ συμβεῖ ὁ θάνατός μας. Κανεὶς ἀπὸ μᾶς δὲ γνωρίζει τὴν ὥρα ἡ τὴ μέρα τοῦ χωρισμοῦ. Ξαφνικὰ μάλιστα, καθὼς ἐμεῖς βαδίζουμε καὶ χαιρόμαστε ἀμέριμνα τὶς ἀπολαύσεις στὴ γῆ, ἔρχεται τὸ πρόσταγμα νὰ πάρουν τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὸ σῶμα? καὶ ἀναχωρεῖ ὁ ἁμαρτωλὸς ἂπ’ αὐτὸ τὸν κόσμο τὴ μέρα ποὺ δὲν τὸ περιμένει, ἐνῶ ἡ ψυχὴ τοῦ εἶναι γεμάτη ἁμαρτίες καὶ δὲν ἔχει παρρησία.

Γι’αὐτὸ παρακαλῶ, ἀδελφοί, ἂς γίνουμε ἐλεύθεροι καὶ ἂς μὴ διατηροῦμε τὴ δουλεία αὐτῆς τῆς ματαίας ζωῆς. Ἂς δώσουμε φτερὰ στὴν ψυχή μας, γιὰ νὰ πετάει καθημερινὰ πρὸς τὸν Θεό, μακριὰ ἀπὸ τὶς παγίδες καὶ τὰ σκάνδαλα. Ὁ Πονηρὸς κρύβει συνεχῶς τὶς παγίδες τοῦ μπροστὰ στὴν ψυχή μας, ὥστε, ἀφοῦ πρῶτα τὴν σκανδαλίσει, νὰ τὴν παρασύρει μὲ τὶς παγίδες του στὴν αἰώνια κόλαση.

Βαδίζουμε ἀνάμεσα στὰ σκάνδαλα καὶ στὶς παγίδες, ἀγαπητοί? ἂς προσευχόμαστε νὰ μὴν πέσουμε σ' αὐτές. Εἶναι γεμάτες γλυκύτητα οἱ παγίδες τοῦ θανάτου. Ἂς μὴ δεθεῖ ἡ ψυχή μας στὴ γλυκύτητά τους. Ἡ γλυκύτητα τῶν παγίδων τοῦ θανάτου εἶναι ἡ μέριμνα γιὰ τὰ γήινα πράγματα καὶ γιὰ τὰ χρήματα καὶ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὶς πονηρὲς πράξεις.

Μὴ γλυκαθεῖς ἐσύ, ἀδελφέ, μὲ τὴ γλυκύτητα τῆς παγίδας τοῦ θανάτου. Μὴ χαλαρώσεις τὸν ἑαυτό σου, οὔτε νὰ παραδοθεῖς στὴ μελέτη τῶν πονηρῶν λογισμῶν. Ἂν ὁ ρυπαρὸς λογισμὸς βρεῖ εἴσοδο νὰ μπεῖ μέσα στὴν ψυχή σου, τὴν κάνει νὰ νιώσει γλυκύτητα μὲ τὴν πονηρὴ μελέτη, γιὰ νὰ τὴν θανατώσει, καὶ γίνεται ὁ πονηρὸς λογισμὸς σὰν μία παγίδα μέσα στὴν ψυχή, ἂν συμβεῖ νὰ μὴ διωχθεῖ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὰ δάκρυα, μὲ τὴν ἐγκράτεια καὶ τὴν ἀγρυπνία. Γίνε συνεχῶς ἐλεύθερος ἀπὸ ὅλα τὰ γήινα πράγματα, γιὰ νὰ γλυτώσεις ἀπὸ τὶς παγίδες καὶ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὶς πονηρὲς πράξεις.

Μη χαλαρώσεις τὸν ἑαυτό σου οὔτε στιγμὴ στὴ μελέτη τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ. Ἂς μὴν παρατείνει ὁ πονηρὸς λογισμὸς τὴν παραμονή του στὴν ψυχή σου, ἀδελφέ. Νὰ καταφεύγεις πάντοτε στὸν Θεὸ μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία καὶ δάκρυα, γιὰ νὰ γλυτώσεις ἀπὸ ὅλες τὶς παγίδες καὶ τὰ σκάνδαλα καὶ τὰ πάθη.

Μὴ νομίσεις, ἀδελφέ, ὅτι πρόκειται νὰ ζήσεις πολὺ χρόνο ἐπάνω στὴ γῆ, καὶ χαλαρώσεις τὸν ἑαυτό σου στὴ μελέτη τῶν πονηρῶν λογισμῶν καὶ πράξεων, καὶ ἔρθει ξαφνικὰ ἡ προσταγὴ τοῦ Κυρίου καὶ σὲ βρεῖ νὰ ἁμαρτάνεις χωρὶς νὰ ἔχεις πιὰ καιρὸ μετάνοιας, οὔτε ἐπίσης συγχώρηση. Καὶ τί θὰ πεῖς κατὰ τὴν ὥρα τοῦ χωρισμοῦ, ἀδελφέ; Διότι συμβαίνει νὰ μὴ σοὺ ἐπιτρέπει ἡ προσταγὴ τοῦ Κυρίου νὰ παραμείνεις οὔτε στιγμὴ ἐπάνω στὴ γῆ.

Πολλοὶ εἶναι ποὺ νομίζουν ὅτι πρόκειται νὰ ζήσουν πολὺ χρόνο στὴ γῆ, ἀλλὰ ἦρθε ξαφνικὰ ὁ θάνατος, ἔθαψε τὴ μάταια προσδοκία. Ἦρθε ξαφνικὰ ὁ θάνατος καὶ βρῆκε τὸν ἄνθρωπο, τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ πλούσιο, ποὺ λογαρίαζε νὰ ζήσει πολλὰ χρόνια μὲ ἄνεση στὴ γῆ, νὰ μετρᾶ μὲ τὰ δάχτυλα τὰ κεφάλαια καὶ τοὺς τόκους, καὶ νὰ διαιρεῖ μὲ τὴ σκέψη τὰ ἄφθονα πλούτη του καὶ νὰ τὰ ἀναλογεῖ σὲ πολλὰ χρόνια.

Ἦρθε ξαφνικὰ ὁ θάνατος καὶ σὲ μία στιγμὴ ἐξαφάνισε συγχρόνως ὅλο τὸν ὑπολογισμὸ καὶ τὸν πλοῦτο καὶ τὴ μέριμνα τοῦ μάταιου λογισμοῦ. Ἦρθε ἐπίσης ὁ θάνατος καὶ βρῆκε τὸν δίκαιο καὶ ὅσιο ἄνθρωπο νὰ μαζεύει τὸν πλοῦτο τῶν οὐρανῶν μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴ νηστεία.

Νὰ ἔχεις πάντοτε μπροστὰ στὰ μάτια σου τὸ θάνατο, ἀδελφέ μου, καὶ νὰ μὴ φοβᾶσαι τὸ χωρισμὸ ἀπὸ τὸ σῶμα σου. Ἔτσι νὰ προσμένεις καὶ σὺ πάντοτε, σὰν συνετὸς καὶ πνευματικὸς ἄνθρωπος, καθημερινὰ τὸ θάνατο καὶ τὴν παρουσία σου στὸ βῆμα τοῦ Κυρίου.

Ἑτοίμασε κάθε μέρα τὸ λυχνάρι σου, σὰν φρόνιμος καὶ πρόθυμος ἄνθρωπος πρόσεξε τὸ κάθε ὥρα, μὲ δάκρυα καὶ προσευχές. Ὅσο χρονικὸ διάστημα, ἀδελφέ, εἶσαι ἐλεύθερος, βιάσου. Διότι ἔρχεται ὁ καιρός, γεμάτος δειλία καὶ φόβο καὶ θόρυβο, ὁ ὁποῖος ἐξαιτίας τῆς σύγχυσής του δὲν ἐπιτρέπει νὰ συλλογίζεσαι αὐτὰ ποὺ εἶναι ἀνώτερα.

Προσέχετε, ἀγαπητοί μου, πὼς ἀναπτύσσονται ὅλα τὰ πονηρὰ καὶ πὼς προοδεύουν κάθε μέρα τὰ κακὰ καὶ πὼς προχωρεῖ ἡ πονηρία. Αὐτὰ περιμένουν τὴ σύγχυση ποὺ ἔρχεται, καὶ τὴ μεγάλη θλίψη ποὺ πρόκειται νὰ ἔρθει σὲ ὅλα τὰ πέρατα τῆς γής.

Ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ ἀπὸ τὴ χαυνότητά μας προχωροῦν τὰ πονηρά. Ἂς γίνουμε ἄγρυπνοι κάθε μέρα, φιλόθεοι πολεμιστές? ἂς νικήσουμε στὸν πόλεμο τοῦ Ἐχθροῦ, φιλοχριστοι? ἂς διδαχθοῦμε τὶς συνήθειες τοῦ πολέμου? διότι εἶναι ἀόρατος. Συνήθειες αὐτοῦ του πολέμου εἶναι πάντοτε ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὰ γήινα πράγματα. Ἂν ἔχεις μπροστὰ στὰ μάτια σου κάθε μέρα τὸ θάνατο, δὲ θὰ ἁμαρτάνεις.

Ἂν ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὰ γήινα πράγματα, δὲ θὰ νικηθεῖς στὸν πόλεμο. Ἂν μισήσεις τὰ γήινα, καταφρονώντας τὰ προσωρινά, θὰ μπορέσεις νὰ πάρεις, σὰν γενναῖος πολεμιστής, τὸ βραβεῖο τῆς νίκης. Ἐπειδὴ δηλαδὴ τὰ γήινα ἕλκουν τὸν ἄνθρωπο κάτω, πρὸς τὸν ἑαυτό τους, γι' αὐτὸ καὶ τὰ πάθη σκοτίζουν στὸν πόλεμο τὰ μάτια τῆς καρδίας.

Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο μᾶς πολεμᾶ καὶ μᾶς νικᾶ ὁ Πονηρός, ἐπειδὴ εἴμαστε γεμάτοι ἀπὸ γήινα καὶ ὑπηρετοῦμε σὰν δοῦλοι τὰ πάθη τῶν γήινων μερίμνων διότι ὅλοι μας, χωρὶς ἐξαίρεση, ἀγαποῦμε τὰ γήινα, ἀδελφοί, καὶ ὁ νοῦς μᾶς εἶναι καρφωμένος στὴ γῆ ἐξαιτίας τῆς χαλαρότητάς μας. Ἡ μέρα τελειώνει πιὰ καὶ ὁ χρόνος μᾶς πλησίασε πρὸς τὸ βράδυ, ἀλλὰ ἐμεῖς, ἀγαπητοί, ἐξαιτίας τῆς ἀπιστίας μᾶς νομίζουμε ὅτι εἶναι πρωί.

Ἂς φοβηθοῦμε, ἀγαπητοί. Εἶναι ἑνδέκατη ὥρα τῆς μέρας, καὶ τὸ μάκρος τοῦ δρόμου εἶναι μεγάλο. Ἂς φροντίσουμε νὰ βρεθοῦμε στὸ σταθμό μας. Ἂς γίνουμε ἄγρυπνοι καὶ ἂς φυλάξουμε τοὺς ἑαυτούς μας ἀπὸ τὸν ὕπνο, ὅπως οἱ ἄυπνοι. Δὲ γνωρίζουμε ποιὰ ὥρα θὰ ἔρθει ὁ Δεσπότης. Ἂς ἐλαφρύνουμε τοὺς ἑαυτούς μας ἀπὸ τὸ βάρος τῶν γήινων πραγμάτων.

«Μὴ μεριμνᾶτε ἐντελῶς», εἶπε ὁ Κύριος. Τὸ νὰ ἀγαπᾶμε ὅλους παραγγέλλει σ' ἐμᾶς ὁ Θεός, ἐμεῖς ὅμως μᾶλλον διώξαμε τὴν ἀγάπη, καὶ αὐτὴ ἔφυγε ἀπὸ τὴ γῆ. Δὲ βρίσκεις ἐπάνω στὴ γῆ τὴν ἀγάπη τέλεια, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ἀπὸ ὅλους διώχθηκε ἀπὸ ὅλους μισήθηκε ἡ ἀγάπη περισσότερο βασιλεύει ὁ φθόνος οἱ φιλονεικίες καὶ οἱ συγχύσεις ἐπάνω στὴ γῆ πληθύνουν οἱ ἀδικίες κάλυψαν ὅλους, χωρὶς ἐξαίρεση ὁ καθένας ζητᾶ μὲ πόθο τὰ γήινα καὶ καταφρονεῖ τὰ οὐράνια ποθεῖ τὰ προσωρινά, καὶ κανεὶς δὲν ἀγαπᾶ τὰ μέλλοντα.

Ποθεῖς νὰ εἶσαι οὐράνιος; Μὴ ζητᾶς αὐτὰ ποὺ εἶναι ἐπάνω στὴ γῆ, ἀλλὰ μίσησε τὰ καὶ δεῖξε ἀποστροφὴ καὶ ἀγωνίσου, ὡς τέλειος, καὶ πόθησε, ὡς τέλειος, τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μὴ συλλογίζεσαι λέγοντας «Εἶναι πολὺς ὁ χρόνος τῆς ἀσκήσεως καὶ βαρύς, καὶ ἐγώ, εἶμαι ἀμελὴς καὶ ἀδύνατος καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἀγωνισθῶ».

Ἄκουσε μὲ προσοχὴ τὰ λόγια της ὡραίας καὶ καλῆς συμβουλῆς μάθε καλὰ τί σου λέω, φιλοχρίστε ἀδελφέ. Ἂν θελήσεις νὰ ἀναχωρήσεις σὲ ἄλλη μακρινὴ χώρα, δὲν μπορεῖς νὰ διανύσεις τὴν ἀπόσταση ὅλου του δρόμου σὲ μία ὥρα, ἀλλὰ ὑπολογίζοντας τὸ περπάτημά σου καθημερινὰ κάνεις στάση καὶ ἀναχωρεῖς, καὶ μετὰ ἀπὸ καιρὸ καὶ κόπο φθάνεις στὴ χώρα ποὺ ζητᾶς.

Ἔτσι εἶναι ἡ οὐράνια βασιλεία καὶ ἡ τρυφὴ τοῦ παραδείσου. Ὁ καθένας φθάνει ἐκεῖ μὲ νηστεῖες καὶ ἐγκράτεια καὶ ἀγρυπνίες καὶ ἀγάπη. Αὐτοὶ εἶναι οἱ δρόμοι ποὺ ὁδηγοῦν στὸν οὐρανό, πρὸς τὸν Θεό. Μὴ φοβηθεῖς νὰ βάλεις ἀρχὴ τοῦ κάλου δρόμου, ποὺ φέρνει στὴ ζωή.

Νὰ θέλεις μόνο νὰ βαδίσεις στὸ δρόμο, καὶ ἂν βρεθεῖς ὁλοπρόθυμος, ἀμέσως ὁ δρόμος γίνεται ἴσιος μπροστά σου. Καὶ βαδίζοντας μὲ χαρὰ κάνεις στάσεις, τερπόμενος σ' αὐτές· διότι δυναμώνουν τὰ βήματα τῆς ψυχῆς σου στὴν κάθε στάση.

Καὶ γιὰ νὰ μὴ βρεῖς δυσκολία στὸ δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὴ ζωή, ὁ Κύριος ὁ ἴδιος ἔγινε διὰ μέσου του ἑαυτοῦ τοῦ δρόμος τῆς ζωῆς, γιὰ ὅσους θέλουν νὰ ἀναχωρήσουν καὶ νὰ ἔρθουν μὲ χαρὰ στὸν Πατέρα τῶν φώτων.

Ὅσιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος