Πρὸς Κολυμβάρειον σύνοδον: Εἰς τί συνίσταται ἡ καύχησις τοῦ μαρτυρίου τῆς συνειδήσεως ὑμῶν;

Γράφει ὁ Σάββας Ἠλιάδης, Δάσκαλος

« Ἡ γὰρ καύχησις ἠμῶν αὕτη ἐστι, τὸ μαρτύριον τῆς συνειδήσεως ἠμῶν, ὅτι ἐν ἁπλότητι καὶ εἰλικρινεία Θεοῦ, οὐκ ἐν σοφία σαρκική, ἀλλ' ἐν χάριτι Θεοῦ ἀνεστράφημεν ἐν τῷ κόσμω, περισσοτέρως δὲ πρὸς ὑμᾶς». (Β΄ Κορ. 1,12)

Ὁ στίχος αὐτὸς τῆς Β΄πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς κράζει καὶ βοᾶ γιὰ αὐτοέλεγχο καὶ αὐτογνωσία ὡς πρὸς τὴν «πληροφορία τῆς διακονίας»,  στὴν ὁποία τάχθηκε τὸ κάθε μέλος  μέσα στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἰδιαίτερα οἱ ποιμένες, ποὺ βαστοῦν στὸ λαιμὸ τοὺς ψυχές, γιὰ νὰ τὶς ὁδηγήσουν στὴ σωτηρία. 

«Σὺ δὲ νῆφε ἐν πάσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστού, τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὸν Τιμόθεο (Β΄Τιμ. 4,5) καὶ ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: «Ἤτοι, τὸ διακόνημα καὶ ἀρχιερατικόν σου ἐπάγγελμα πλήρωσον, λέγει, ὢ Τιμόθεε καὶ δεῖξον αὐτὸ κατὰ πάντα τέλειον. Τότε δὲ πληροῦται καὶ γίνεται τέλειόν το ἐπάγγελμα τῆς ἀρχιερωσύνης, ὅταν ὁ ἀρχιερεὺς κακοπαθῆ διὰ νὰ σώση τὰς ψυχᾶς τοῦ λογικοῦ του ποιμνίου».

Μιλᾶ γιὰ τὴν καύχησή του ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ μᾶς  ξαφνιάζει ἡ λέξη. Μᾶς προλαβαίνει ὅμως ὁ Ζιγαβηνός: «Ἐφ` ἧς σεμνυνόμεθα», μᾶς ἑρμηνεύει. Δηλαδή, τὸ  καύχημά μου, τὸ σέμνωμά μου. Καὶ ποιὸ εἶναι τὸ καύχημά του; «Τὸ μαρτύριον τῆς συνειδήσεως». Ἡ μαρτυρία τῆς συνείδησης, τὴν ὁποία ἐπικαλεῖται, ἄξιζε πολὺ περισσότερο ἀπὸ....

μύριες ἄλλες μαρτυρίες. Διότι ἡ συνείδηση εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ Θεοῦ στὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας καὶ ἡ φωνὴ τῆς φωτισμένης συνείδησης εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ.

Βέβαια αὐτὰ τὰ λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καθ` ὃν χρόνο διωκόταν καὶ κινδύνευε καὶ συκοφαντοῦνταν. Ἀλλὰ εἶχε ἀγαθὴ τὴ μαρτυρία τῆς συνείδησής του καὶ χαιρόταν, ἐκεῖ ποὺ ἄλλοι θὰ θλίβονταν καὶ θὰ πικραίνονταν. Ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος ἑρμηνεύει: «Ἤμιν τὴν παρρησίαν ἥ του συνειδότος παρέχει μαρτυρία». 

Ὁ δὲ ἅγιος Νικόδημος ἑρμηνεύει: «Αὐτὸ εἶναι ποὺ μᾶς κάνει νὰ παρηγορούμαστε, δηλαδὴ ἡ συνείδησή μας, ἡ ὁποία μαρτυρεῖ πὼς δὲν διωκόμαστε καὶ ὑπομένουμε πειρασμοὺς γιὰ τὰ πονηρὰ ἔργα ποὺ πράξαμε, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ γιὰ τὴ σωτηρία τῶν πολλῶν. Ἡ προηγούμενη λοιπὸν παρηγοριὰ ποὺ εἴχαμε ἦταν ἀπὸ τὸ Θεό. Αὐτὴ δὲ ἡ παρηγοριὰ ποὺ ἔχουμε τώρα, προέρχεται ἀπὸ τὴν καθαρότητα τῆς συνείδησής μας, γὶ` αὐτὸ καὶ τὴν ὀνομάζει καύχηση μιὰ τέτοια συνείδηση, δείχνοντας μὲ αὐτὸ τὸ λόγο τὴν πολλὴ βεβαιότητα ποὺ εἶχε ὅτι εἶναι καθαρὴ ἡ συνείδησή του». Τὸ «μαρτύριον τῆς συνειδήσεως», εἶναι, κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, ἡ ἐσωτερικὴ ἁγιοπνευματικὴ ἐπιβεβαίωση τοῦ  ὀρθοδόξου φρονήματος, ὡς ἀποτελέσματος τῆς καθαρότητας τῆς καρδιᾶς καὶ ἡ ἔκφραση αὐτῆς διὰ τῆς ὀρθοπραξίας. 

Στὴ συνέχεια ὁ Ἀπόστολος ἀναφέρει ἄλλες δυὸ ἀρετές, τὴν ἁπλότητα καὶ τὴ θεϊκὴ εἰλικρίνεια. Λέει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος: «Μὲ ἁπλότητα καὶ εἰλικρίνεια (συμπεριφερθήκαμε μέσα στὸν κόσμο καὶ προπαντὸς ἀπέναντί σας). Ἐννοεῖ δηλαδὴ χωρὶς τίποτε δολερό, χωρὶς ὑποκρισία, χωρὶς εἰρωνεία, χωρὶς κολακεία, χωρὶς κακὴ προαίρεση καὶ ἀπάτη, ἀλλὰ μὲ καθαρὴ καὶ ἀπονήρευτη σκέψη καὶ ἄδολη κρίση». Συμπληρώνει δὲ ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος: «Μὲ εἰλικρίνεια θὰ πεῖ μὲ καθαρότητα τῆς διάνοιας, χωρὶς δόλο καὶ  χωρὶς νὰ ἔχει τίποτε τὸ ὕπουλο». 

Ἐπειδὴ ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει, γιὰ νὰ ξεχωρίσει τὴ στάση τοῦ ἀπ` αὐτὴ τῶν ψευδαποστόλων καὶ ἐπειδὴ αὐτὰ ποὺ γράφει στοὺς Κορινθίους, ἐνδείκνυνται ἀπολύτως γιὰ τὶς ἡμέρες μας, καθὼς ἔλειψε ὁ καθαρὸς καὶ φωτισμένος λόγος, ἀλλὰ καὶ ἡ ὑπακοὴ τῶν ποιμένων στὴν Ἐκκλησία, στὶς Οἰκουμενικὲς ἀποφάσεις καὶ στὴν ἁγία μας Παράδοση,  καταθέτουμε, στὸ κατὰ δύναμη, τὶς γνῶμες τῶν ἑρμηνευτῶν. Πάντα ἐπίκαιρη ἡ Ἁγία Γραφή, ὅπως καὶ σήμερα, ἰδιαίτερα μ` αὐτὸν τὸ στίχο.

Συνεχίζει ὁ Ἀπόστολος: «οὐκ ἐν σοφία σαρκική, ἀλλ' ἐν χάριτι Θεοῦ ἀνεστράφημεν ἐν τῷ κόσμω»!  Μετάφραση: «Ὄχι μὲ σοφιστεία καὶ μὲ ἀπατηλοὺς συλλογισμούς, ἀλλὰ μὲ τὸ φωτισμὸ καὶ τὰ σημεῖα, ποὺ μᾶς χαρίζει ὡς δωρεὰ τοῦ ὁ Θεός, συμπεριφερθήκαμε, ὄχι μόνο σὲ σᾶς, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλο τὸν κόσμο». «Ὄχι μὲ δεινότητα καὶ περιστροφὲς τῶν λόγων, τὰ ὁποῖα συσκιάζουν, (θολώνουν) τὴν ἀλήθεια», ἑρμηνεύει ὁ Οἰκουμένιος. Ὁ δὲ Θεοδώρητος διευκρινίζει: «Σοφία σαρκικὴ δὲν ἐννοεῖ ἐδῶ τὴν εὐγλωττία ἀλλὰ τὴν πανουργία». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἐξηγεῖ: «Ὄχι μὲ δεινότητα λόγων καὶ μὲ περιπλοκὲς καὶ σοφίσματα, διότι αὐτὰ εἶναι ἡ σαρκικὴ σοφία». «Ἀλλὰ τί δώσαμε, τί προσφέραμε στὸν κόσμο καὶ σὲ σᾶς; Αὐτὰ ποὺ διδαχθήκαμε ἀπὸ τὴ θεία χάρη, αὐτὰ καὶ γυμνὰ(αὐτούσια, ἀναλλοίωτά) σας τὰ προσφέρουμε, χωρὶς νὰ ἀνακατεύουμε μὲ αὐτὰ τίποτε δικό μας», λέει πάλι ὁ Θεοδώρητος. Καὶ ἐρμηνεύοντας  τὸν ἀπόστολο Παῦλο ὁ Οἰκουμένιος, συμπληρώνει: «Δηλαδή, συναναστράφηκε μὲ τὸν κόσμο καὶ μαζί τους μὲ τὴ σοφία ποὺ τοῦ χάρισε ὁ Θεὸς καὶ μὲ τὴν ἐπιτέλεση διαφόρων θαυμάτων, ποὺ κι αὐτὰ ἦταν χάρισμα τοῦ Θεοῦ».

 Καὶ κλείνει ὁ στίχος: «περισσοτέρως δὲ πρὸς ὑμᾶς»: Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ρωτᾶ καὶ ἀπαντᾶ στὴν ἐρώτησή του: «Τί ἐννοεῖ λέγοντας περισσότερο πρός σας; Ὅτι μ` αὐτοὺς συναναστράφηκε περισσότερο ἐν χάριτι Θεοῦ». Καὶ ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὁλοκληρώνει: «Πῶς συναναστράφηκα, λέγει, μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀνάμεσά σας; Ὅτι κοντὰ στὰ σημεῖα καὶ θαύματα, κήρυξα σὲ σᾶς καὶ τὸ εὐαγγέλιο χωρὶς καμία πληρωμή. Βλέπε δέ, ἀναγνώστη, ὅτι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἦταν κατόρθωμα καὶ ἀρετὴ τοῦ Παύλου, αὐτὸς τὸ ἀναφέρει στὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, πὼς ἦταν ἐκείνης κατόρθωμα». 

 Μαζὶ μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο μᾶς μίλησαν καὶ τὰ δόκιμα στόματα τῶν ἑρμηνευτῶν. Ἂν τὸ Κολυμβάριον διακατέχεται ἀπὸ καύχηση συνειδήσεως παρόμοιά του Παύλου καὶ ἔτσι ἐφησυχάζει στὴ σιωπὴ καὶ «στὸ ἀπυρόβλητό» της ἐξουσίας τοῦ δεσποτισμοῦ, ὡς ἐπιτελέσαν ἐν πληρότητι τὸ χρέος τῆς διακονίας του, θὰ ἀπαντήσει καιρίως ὁ Θεός. Καὶ ἐλπίζουμε καὶ εὐχόμαστε ἡ ἀπάντηση νὰ εἶναι μετριαστικὴ τῆς δικαιοσύνης  Του γιὰ ὅλους μας.

Σάββας Ἠλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 14-2-2017