Μνήμη Μωυσέως, Ἁγιορείτου μοναχοῦ

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ἡ ἐξόδια ἀκολουθία τοῦ προσφιλοῦς μου λογίου μοναχοῦ Μωυσῆ τοῦ Ἁγιορείτου ἐτελέσθη τὴ Δευτέρα, 2 Ἰουνίου 2014, στὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, κοντὰ στὸ κελί του, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἦταν ἀπὸ τοὺς Ἁγιορεῖτες μοναχούς, ποὺ καλλιέργησαν πρὸς δόξα  Θεού τα τάλαντά τους. Ἦταν πολυγραφότατος, ἔγραψε πάνω ἀπὸ πενήντα βιβλία πνευματικοῦ περιεχομένου. Ἐπίσης, παρὰ τὸ βεβαρυμένο τῆς ὑγείας του, λόγω σοβαρότατης παθήσεως τοῦ ἥπατος,  δὲν δίσταζε νὰ ἀνταποκρίνεται σὲ προσκλήσεις ἐκτός τοῦ Ἁγίου Ὅρους καὶ νὰ ὁμιλεῖ σὲ ἐκδηλώσεις  καὶ σὲ συνέδρια, μὴν ὑπολογίζων τὸν κόπο. 

Στη μνήμη του καταθέτω τρία σημεῖα ἀπὸ τὸ πλούσιο καὶ καρποφόρο πνευματικὰ ἔργο του. Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ ἀγάπη του, μετὰ τὸν Θεάνθρωπο Σωτήρα Ἰησοῦ, τὴν Παναγία Μητέρα Του καὶ τὴν Ἐκκλησία μαζὶ μὲ τοὺς Ἁγίους Της, τοῦ Ἁγίου Ὅρους, στὸ ὁποῖο ἀδιαλείπτως ἔζησε, πλὴν τῶν περιόδων τῆς ἀσθενείας του, γιὰ δεκαετίες. Κι ὅταν ἦταν ἐκτός τοῦ Ὅρους στὶς ἐπιστολὲς τοy ἔγραφε πὼς....

τὸ ἐπιθυμοῦσε πολὺ καὶ ὅτι μακριά Του αἰσθανόταν «ἄστεγος καὶ χρόνια μετανάστης». Σὲ μία ἀπὸ αὐτὲς γράφει πὼς στὶς ΗΠΑ τοῦ εἶπαν ὅτι μέσα στὴ νάρκωση τῆς ἐγχειρήσεως τοῦ ζητοῦσε νὰ πάει στὸ Ἅγιον Ὅρος… Γράφει στὸ βιβλίο του «Ἡ κοινωνία τῆς ἐρήμου καὶ ἡ ἐρημία τῶν πόλεων»:

« Τὸ Ἅγιον Ὅρος κυρίως εἶναι αὐτὸ ποὺ δὲν φαίνεται. Εἶναι ἡ μυστικὴ ἐκείνη ζωή, ποὺ συντελεῖται σὲ σκοτεινὰ κελιὰ καὶ χαράδρες, ἀπὸ ἐπίμονους ἀγωνιστὲς τοῦ πνεύματος, ποὺ μεταβάλλουν τὶς νύχτες σὲ μέρες, ποὺ μουλιάζουν καὶ γουβιάζουν τὴν πέτρα καὶ τὴν κάνουν ν’ ἀνθεῖ. Μπορεῖ νὰ ἔλθει κάποιος στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ νὰ συναντήσει ἕνα μοναχὸ ἀτημέλητο, κουρελή, ἀχτένιστο, παχὺ καὶ νὰ πεῖ: Μὰ ἐδῶ ἦλθα νὰ μοῦ μιλήσουν γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τί μοναχὸς εἶναι αὐτός. Κι ὁ μοναχὸς αὐτὸς ποὺ δὲν δημιουργοῦσε κατ’ ἀρχὰς καμιὰ καλὴ ἐντύπωση νὰ εἶναι ὁ καλύτερος μοναχός, πολὺ καλύτερος ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ μιλᾶνε καὶ μάλιστα ὡραία…

Ἡ ζωὴ τοῦ μοναχοῦ γιὰ τὸν ὀρθολογιστὴ ἄνθρωπο εἶναι παράξενη, παράλογη. Ὁ μοναχὸς ζεῖ μιὰ ζωὴ ἐντελῶς διάφορη ἀπὸ τὸν κοσμικὸ ἄνθρωπο. Ὁ κοσμικὸς ζεῖ πολλὲς φορὲς γιὰ τὴν ἐπιτυχία, τὴ θησαύριση, τὴ δόξα. Ὁ μοναχὸς ἀντίθετα. Ὅσο λιγότερα ἔχει τόσο πιὸ εὐχαριστημένος κι ἐλεύθερος εἶναι. Ζεῖ χωρὶς ὄνειρα, ὡς νεκρός, ἀλλ’ αὐτὴ ἡ ἑκούσια νέκρωση, ὑποταγὴ καὶ δέσμευση, τοῦ δίνει τὴν ἀπερίγραπτη εὐρυχωρία καὶ τὸ κελάκι του γίνεται Εἰρηνικὸς ὠκεανός».

Τὸ δεύτερο σημεῖο εἶναι ἡ ἀγάπη του στὶς ἀλησμόνητες Πατρίδες. Ἡ μητέρα του Βασιλεία καταγόταν ἀπὸ τὴ Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τοῦ εἶχε μεταδώσει αὐτὴ τὴν ἀγάπη. Ὁ π. Μωυσῆς ἔγραψε τὸ 1997, μὲ τὴν εὐκαιρία τῶν 75 ἐτῶν ἀπὸ τὴ μεγάλη Μικρασιατικὴ καταστροφή:

«Τὸ 1922 συντελέσθηκε στὴν ἱερὴ Μικρασία μιὰ ἀνελέητη σφαγή, μιὰ φοβερὴ λεηλασία, μιὰ ἀτέλειωτη προσφυγιά. Ὁ πολιτισμὸς τοῦ Ὁμήρου, τοῦ Ἡροδότου, τοῦ Θαλῆ, τῶν πρωτομαρτύρων τῆς χριστιανικῆς πίστεως, τῶν καππαδοκῶν πατέρων, τῶν μοναχῶν τοῦ Μεσαίωνος, τῶν ἀνθρώπων τῆς ὑπομονῆς καὶ τοῦ μόχθου ὅλης τῆς τουρκοκρατίας δὲν μποροῦσε νὰ διακοπεῖ, παρὰ μόνο μ’ ἕνα ξεκλήρισμα. Καὶ τὸ κατάφεραν οἱ Τοῦρκοι. Ὅπως ἔσφαξαν τοὺς Ἀρμενίους καὶ ὅπως σφάζουν τοὺς Κούρδους. Οἱ ἀριθμοὶ μιλοῦν: 500.000 Ἕλληνες νεκροί. 1.500.000 πρόσφυγες. Ἀναρίθμητοι βίαιοι ἐξισλαμισμοὶ καὶ γενιτσαρισμοί. Σήμερα λίγοι οἱ κρυπτοχριστιανοὶ καὶ οἱ χριστιανοὶ τῆς Πόλης, τῆς Ἴμβρου και  τῆς Τενέδου. Καταπατημένες οἱ Συνθῆκες. Οἱ μουσουλμάνοι ἄνετα αὐξάνουν στὴν παραμελημένη ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα Θράκη. Αὐτὰ γράφονται γιὰ νὰ θυμόμαστε καὶ νὰ μὴ ξεχνᾶμε. Γιατί σὰ νὰ ξεχνᾶμε. Ἀγωνίζονται λίγοι, γιὰ νὰ θυμίζουν τὴν ἱστορία, τὴν παράδοση, τὸ χρέος κι ἀκοῦν λίγοι. Πρέπει νὰ ὑπάρξει σεβασμὸς στὴν ἱστορικὴ μνήμη. Νὰ καταδικασθεῖ ἐπίσημα ἡ τουρκικὴ θηριωδία. Γιὰ νὰ μὴν ἐπαναληφθοῦν τὰ ἴδια. Γιὰ νὰ τιμηθεῖ ἡ μνήμη τῶν νεκρῶν μας, τῶν ἁγίων καὶ τῶν ἡρώων. Μακριὰ ἀπὸ πολιτικὲς σκοπιμότητες, σωβινισμοὺς καὶ φανατισμοὺς καὶ διπλωματικὲς ὡραιολογίες ἡ μνήμη τῆς Μικρασίας πρέπει νὰ διατηρηθεῖ ἀλώβητη, ἁγνή, καθαρή».

Το τρίτο σημεῖο ἀφορᾶ στὴν πεποίθησή του ὅτι ὁ Ἑλληνισμὸς ἔχει περισσότερα νὰ δώσει στὴν Εὐρώπη παρὰ νὰ λάβει  καὶ πὼς ἡ Ὀρθοδοξία παραμένει ἀνεκμετάλλευτη γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ὅπως καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Γράφει στὸ βιβλίο του «Ἄσκηση καὶ ἄνεση»:

«… Δὲν πιστεύουμε πὼς εἴμαστε ὁ περιούσιος λαὸς και  πως ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι Ἑλληνική. Πιστεύουμε ὅμως πὼς περισσότερα ἔχουμε νὰ δώσουμε στὴν Εὐρώπη καὶ λιγότερα νὰ λάβουμε. Δυστυχῶς ὅμως οἱ Νεοέλληνες δὲν μάθαμε ἀκόμη τὴν ἀξία τῆς Ὀρθοδοξίας, τὸ εὖρος τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τὴν ἔκταση τῆς Εὐρώπης… Ἡ Ὀρθοδοξία ἐπιμένω νὰ θεωρῶ ὅτι παραμένει ἀνεκμετάλλευτη γιὰ τον  Ελληνισμό, ὅπως καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος γιὰ τοὺς Ἕλληνες…. Ὅλη ἡ Ἑλλάδα, ὅλη ἡ Βαλκανική, ὅλη ἡ Εὐρώπη καλεῖται νὰ σκύψει, νὰ διαβεῖ τὸ κελὶ τοῦ ἐρημίτη Ἁγιορείτη, γιὰ νὰ συναντήσει αὐτὸ ποὺ ἐναγώνια ἀναζητᾶ. Τὴν πλήρωση τοῦ τραγικὰ τεράστιου πνευματικοῦ κενοῦ, ποὺ τοῦ ἔδωσε ἡ τεχνολογικὴ καὶ οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, γιατί τὸ πρόβλημα τοῦ κόσμου εἶναι πνευματικό… Στὸ ἀπέριττό της ἀκτημοσύνης, τῆς ὀλιγάρκειας καὶ τῆς ἐγκράτειας λάμπει ἡ σαφήνεια τοῦ βιώματος καὶ τῆς ἀπαράμιλλης ἐμπειρίας. Ἐδῶ θρυματίζεται ἡ ἀτομικότητα, κυματίζει ἡ διακονία, ἡ κοινωνία, ἡ ἀλληλοπεριχώρηση καὶ ἡ κατάφαση τῆς συνδιαλλαγῆς καὶ κατανοήσεως, ἡ παραδοχὴ ποὺ συγκλονίζει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν καλεῖ σὲ συνεχῆ μετάνοια, δηλαδὴ σὲ μιὰ ἀδιάκοπη ἐσωτερικὴ μεταρρύθμιση. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ τοῦ γνήσια καθαροῦ βιώματος εἶναι οἱ στύλοι τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ». 

Ο π. Μωυσῆς δὲν θὰ μείνει στὴν Ἱστορία τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας μόνο ὡς ἕνας των πολυγραφοτέρων λογίων της, ἀλλὰ καὶ ὡς ἕνας μοναχὸς μὲ βαθιὰ πνευματικότητα, ποὺ δὲν ἔκαμε ἀπαγγελία, ποὺ δὲν ἔγραφε οὔτε μιλοῦσε σὲ μιὰ ξύλινη γλώσσα, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά του καὶ γιὰ αὐτὰ ποὺ εἶχε βιώσει. Αἰωνία του ἡ μνήμη.