26 Απρ 2013

Τὸ γλωσσικό… μνημόνιο

Δημήτρης Νατσιός  Δάσκαλος Κιλκς
«Φωνάζω λληνικ κι οτε πο μ’ ποκρίνεται κανες» 
δ. λύτης
Στ πρτα χρόνια τς πανάστασης το 1821, στν θνοσυνέλευση τς Τροιζήνας συνέβη τ ξς περιστατικό.
Ο πληρεξούσιοι, πως λεγαν τότε τος βουλευτς το νεοσύστατου λληνικο κράτους, συνεδρίαζαν στ χωράφια κα τ περιβόλια, πως ο ρχαοι πρόγονοί μας.
λοι τους κάθονταν σταυροπόδι, κάτω στ χμα, κα μόνον Κολοκοτρώνης ταν σκαρφαλωμένος στ διχάλα μίας λεμονις. Κάποτε, λοιπόν, θελαν ν ψηφίσουν να νομοσχέδιο κα μερικο πληρεξούσιοι πρότειναν ν κοπε στ κείμενο το νομοσχεδίου φράση «ν ατή». Πρόεδρος τς Συνελεύσεως προσπαθοσε ν τος πείσει πς δν ταν σωστ ν περικοπον ο δύο ατς λέξεις, φράση «ν ατή», γιατί θ λλοιωνόταν λο τ νόημα το σχετικο ρθρου. Κάποια στιγμ δύο πληρεξούσιοι σηκώθηκαν ργισμένοι π τς «θέσεις» τους κα ρχισαν ν φωνάζουν πρς τ προεδρεο:
-    Ν κοπε τ «ν ατή». Ναί, ν κοπε.
-    Τ «ν ατ» ν κοπε πωσδήποτε, λλος.
-    χι, δν κόβετε τ «ν ατ» κα συνεδρίαση ξελισσόταν σ σύρραξη.
Γέρος το Μορι λαγοκοιμόταν, φήνοντας τος λογιότατους νὰ...
ρίζουν, μ τν κατανόητη, γι’ ατόν, στεγν κα τυποποιημένη γλώσσα τους. κούγοντας μως τ λόγια κα τν φασαρία, πήδηξε μ’ να σάλτο κάτω π τν λεμονι κα πηγαίνοντας κατ’ εθείαν πρς τ προεδρεο, ξαλλος ρχισε ν ρωτ:
- Τίνος τ ατ θ κόψετε, ρ πατριτες;
- Τόσο μεγάλο γκλημα κανε νθρωπος. Ντροπ μας λληνες. μες γωνιστήκαμε τόσα χρόνια γι ν διώξουμε τν τύραννο κα τώρα θ’ ρχίσουμε ν κόβουμε τ ατι το κοσμάκι;
Μέσα σ’ να πανδαιμόνιο π γέλια, χρειάστηκε ν πέμβει Πρόεδρος, γι ν ξηγήσει στν Κολοκοτρώνη τι παρεξήγησε τ πράγματα. Στ τέλος, βέβαια, κατάλαβε κα Κολοκοτρώνης τν γκάφα του κα τος επε χαμογελώντας:
 -! Καλ δα, δν εναι κα τίποτα σπουδαο, ρ γραμματιζούμενοι. Πς θέλετε ν καταλάβω, γ σκράπας, τς λληνικορες σας. Λέξεις κόψτε σες θέλετε, ατι μία φορ ν μν πειράξετε, γιατί θ ‘χουμε σχημα ξεμπερδέματα. Επα κι γ παλάβωσαν ο καλαμαράδες... Τί κόρακα μαθές.

Τ θυμήθηκα τ ραο περιστατικ π τν ζω το ρωα γι δύο λόγους. Πρτον, γιατί πάντοτε μ συγκινε λόγος τν γωνιστν το Εκοσιένα κα φροντίζω τέτοια εθαλ κα μυρίπνοα νθη τς στορίας μας ν τ μοιράζομαι μ τος μαθητές μου καί, δεύτερον, γιατί κα σήμερα συνεχίζεται τακτικ τν τότε πληρεξούσιων π τος τωρινούς... πληρεξουσιαστς (ν μου πιτρέπεται νεολογισμός). Χρησιμοποιον λέξεις φράσεις καινοφανες ντικαθιστώντας παλις κα γνωστές, δυσάρεστες κα ποτρόπαιες.
να π τ πι οσιαστικ καθήκοντα τν ξουσιν, δίως στν σημερινή, μνημονιακ συγκυρία, συνίσταται στ ν βαπτίζουν, μ λαοφιλς λέξεις οδέτερες ν πινοον νέες, τ πράγματα πο ο λαο πεχθάνονται μ τ παλιά τους νόματα. δύναμη τν λέξεων εναι τόσο μεγάλη, πο ρκον ροι καλ πιλεγμένοι, γι ν τος κάνουν ν δεχτον τ πι μισητ κα καταστροφικ πράγματα.

Παράδειγμα. φευρέθηκε μία τρισάθλια λέξη, «κινητικότητα», γι ν καλύψει κα ν καρυκεύσει τν πεχθ λέξη πόλυση. Σ τέτοιες λέξεις εχε διαπρέψει τ ΠΑΣΟΚ, π νδρέα κυρίως. Χρησιμοποιοσε, λόγω δεοπενίας, λέξεις μ λαμπυρίζον περιτύλιγμα-νανέωση, νασυγκρότηση, λλαγή, μεταρρύθμιση- στς ποες, ἐὰν ξυνες τ κέλυφος κα τς ξεφλούδιζες, εσέπνεες τς ναθυμιάσεις πο κρυβαν. ( γενέθλιος βέβαια χρος ατο του γλωσσικο πονηρεύματος, εναι τ ΚΚΕ, πο διαμορφώθηκε π τ μέσα περίπου τς δεκαετίας το ’30. γνωστ «ξύλινη γλώσσα»).

Ν παριθμήσω κα λλες τέτοιες λέξεις-πτώματα τυμπανιαίας ποφορς. Μνημόνιο ντ γι προδοσία κα κποίηση τς πατρίδας, διαρθρωτικς λλαγές, εελιξία, ριζόντιες κάθετες περικοπές, τ τρένο τς νάπτυξης, διεύρυνση τς φορολογικς βάσης, σότιμη συμμετοχ στ βάρη, σχέδιο «Καλλικράτης», «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», ξιολόγηση κα λοιπ κα λοιπά. Καί, πως προεπα, ν φαιρέσεις τ φανταχτ βερνίκι, κρύβονται δράματα, νθρώπινες τραγωδίες, δυστυχία, φρίκη κα γραμματοσύνη.
Στ σχολεο κολουθεται λλη τακτική, προαγωγς τς περιρρέουσας γλωσσίας. Πέραν το τι πουσιάζουν λέξεις δραες κα ψηλς-λευθερία, δικαιοσύνη, ξιοπρέπεια, ντιμότητα, ρωισμς-κυριαρχε περίπου ατ πο Σεφέρης ποκαλοσε «ριστερ καθαρεύουσα». («Δοκιμές»). Μακροπερίοδες, δυσνόητες κα δυσανάπνευστες φράσεις, γονοι κα παναληπτικο πλατυασμοί, στερεότυπη μεγαλορρημοσύνη, σκήσεις γλωσσικς πο περβαίνουν τ λεξιλόγιο κα τν λικία τν παιδιν, γεγονός, πο ατιολογε τν παρξη βοηθημάτων π τν Α’ κιόλας Δημοτικο.
Παραπέμπω σ δύο κείμενα δυσνόητης κα νόητης γραφς, τ ποία περιέχονται σ βιβλία Γλώσσας, Δημοτικο κα Γυμνασίου. Τ πρτο εναι π τ βιβλίο Γλώσσας, τετράδιο ργασιν, Β’ Δημοτικο, β’ τεχος, σελ. 10.
« σκύλος πο δν ξερε ν γαβγίζει
Μία φορ κι ναν καιρ τανε νας σκύλος πο δν ξερε ν γαβγίζει. Δ γάβγιζε, δ νιαούριζε, δ μουγκάνιζε, δ χλιμίντριζε, δν ξερε ν κάνει καμι φων ζώου. τανε να μοναδικ σκυλί, πο ποις ξέρει πς κατέφτασε π ναν τόπο που δν πήρχανε σκυλιά. Τ διο δν καταλάβαινε πς το λειπε τίποτα. Ο λλοι το νοίξανε τ μάτια. Το λέγανε:
σ δ γαβγίζεις;
ν ξέρω, εμαι ξένος.
-κου πάντηση! Δν τ ξέρεις πς τ σκυλι γαβγίζουν;
σκύλος δν ξερε τί ν παντήσει. Δν ξερε μως ν γαβγίζει κι οτε ξερε πς ν μάθει».
(Τζιάνι Ροντάρι, «Παραμύθια γι ν σπτε κέφι», κδ. Κέδρος);

Τ δεύτερο, π τ «Κείμενο Νεοελληνικς Λογοτεχνίας», Γ’ Γυμνασίου, σελ. 71. ναφέρεται στος Φαναριτες κα τος Ρομαντικούς.
«Ο ρομαντικο προβάλλουν τ γ ς πέρτατο κφραστ ατο το κόσμου. Κύριο χαρακτηριστικό τους διχασμένη τους συνείδηση νάμεσα στν ξεία κοινωνικ κριτικ κα τ μελαγχολικ ποξένωση, νάμεσα στ σύμπραξη μ τ παναστατικ κινήματα τς ποχς κα στν νία, πο δηγε στν ξιδανίκευση το πρόωρου θανάτου.
Στοιχεα κα θέματα π τ κλίμα το ερωπαϊκο ρομαντισμο παντον συχν στ ργο τν ποιητν τς πρώτης θηναϊκς ( φαναριώτικης) σχολς, τ χρονικ ρια τς ποία ρίζονται π τν δρυση το λληνικο κράτους ς τ 1880. στόσο, κα παρ τς σποραδικς μφανίσεις βυρωνικν ξάρσεων, θηναϊκς ρομαντισμς χαρακτηρίζεται ξαρχς π τν πιδίωξη μορφικς πιμέλειας κα θεματικς επρέπειας τόσο, στε π πολλς πόψεις ν μοιάζει συγγενέστερος πρς τν ποιητική το νεοκλασικισμο , πως χει ποστηριχτε, ν ποτελε μία διάζουσα «τοπικ» κδοχ ρομαντικο νεοκλασικισμο».

ρώτηση: βγαίνει νόημα π τ δύο κείμενα; Μπορεί να 7χρονο παιδ ν «ποκρυπτογραφήσει» τν κωφ κα λαλο σκύλο (πάρχουν σκυλι πο δν γαβγίζουν;  γνο), νας 15χρονος τίς θολοκουλτουριάρικες τιποτολογίες το δεύτερου κειμένου;

νακεφαλαιώνοντας: π τν μία λλοίωση ννοιν, σαφες νεολογισμο κα πόκρυψη λέξεων, ο ποες εναι «σημαες» γώνων το λαο-λευθερία, θνικ ξιοπρέπεια κα νεξαρτησία-κα π τν λλη σύγχυση κα «γλωσσικ ποκολοκύνθωσις» (Καργάκος). Πο καταλήγουμε;
ς θυμηθομε -στν τραγικ περβολ της λλ κα στν δύναμη τς προφητείας της- τν περιγραφ τς μελλοντικς γλώσσας, τς «Νέας μιλίας» το ργουελ (μετάφρ. Ν.Μπάρτη, Κάκτος 1978, σ. 305-6):
«Στν ατοματισμ κα στν χρήστευση τς σκέψεως βοηθοσε κα τ γεγονς τι πρχε πολ μικρ κλογ στς λέξεις. Τ λεξιλόγιο τς Νέας μιλίας, σ σύγκριση μ τ δικό μας, ταν πολ μικρό, κα ναζητοσαν διαρκς καινούργιους τρόπους ν τ λιγοστέψουν πι πολύ.
Νέα μιλία διέφερε πραγματικ π λες τς λλες γλσσες σ τοτο: κάθε χρόνο γινόταν πι φτωχ ντ ν μπλουτίζεται. Κάθε φαίρεση πο τς καναν, ταν κέρδος, γιατί σο λιγότερη εχέρεια χει κανες ν διαλέξει νάμεσα σ λέξεις, τόσο μικρότερος εναι πειρασμς ν σκεφθε.
λπιζαν ν δημιουργήσουν τελικ μία μιλία πο θ βγαινε π τ λαρύγγι χωρς καμμι συμμετοχ το γκεφάλου».
"που γλώσσα πατρς" λέει λύτης, πράγμα πικίνδυνο γι τς μνημονιακς νθρωποκάμπιες…..

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.