Τὰ δῶρα τῶν Τριῶν Μάγων

Ἀνεκτίμητο κειμήλιο  τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παύλου

«Καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῶ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῶ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν» (Μάτθ.β' 11).

Μεταξὺ τῶν ποικίλων θησαυρῶν καὶ πολυτίμων κειμηλίων ποὺ μὲ πολλὴ εὐλάβεια φυλάσσονται στὴν Ἱερὰ Μονή του Ἁγίου Παύλου στὸ Ἅγιον Ὅρος, χωρὶς ἀμφιβολία τὴν πρώτη θέσι καταλαμβάνουν τὰ Τίμια Δῶρα ποὺ προσέφεραν οἱ τρεῖς ἐξ Ἀνατολῶν Μάγοι στὸν ὡς Βρέφος ἐνανθρωπήσαντα Κύριο. Τὰ Δῶρα αὐτὰ ὡς γνωστὸν εἶναι χρυσός, λίβανος1 καὶ σμύρνα2. Ὁ χρυσὸς βρίσκεται ὑπὸ τὴν μορφὴν εἰκοσιοκτῶ ἐπιμελῶς σκαλισμένων ἐπιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων (παραλληλογράμμων, τραπεζοειδῶν, πολυγώνων κτλ.) καὶ διαστάσεων περίπου 5 ἐκ. x 7 ἐκ. Κάθε πλακίδιο ἔχει διαφορετικὸ σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικῆς μικροεπεξεργασίας. Ὁ λίβανος  καὶ ἡ σμύρνα  διατηροῦνται ὡς μεῖγμα ὑπὸ τὴν μορφὴ ἐξηνταδύο περίπου σφαιρικῶν χανδρῶν μεγέθους μικρῆς ἐλιᾶς.

Ἐπειδὴ κυρίως ἡ πνευματικὴ ἀλλὰ καὶ ἡ ὑλική, ἱστορικὴ καὶ ἀρχαιολογικὴ ἀξία τῶν Τιμίων Δώρων εἶναι ἀνυπολόγιστη, φυλάσσονται μὲ ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια στὸ θησαυροφυλάκιο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παύλου. Γιὰ λόγους ἀσφαλείας εἶναι κατανεμημένα σὲ διάφορες λειψανοθῆκες, μόνο μέρος δὲ αὐτῶν ἐκτίθεται εἰς προσκύνησιν τῶν ἐπισκεπτῶν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἢ μεταφέρεται πρὸς ἁγιασμὸν ἐκτὸς Ἁγίου Ὅρους στὶς κατὰ τόπους...

 Ἱερὲς Μητροπόλεις.

Γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς γιὰ τὴν Παναγία ὅτι «διετήρει πάντα τὰ ρήματα ταῦτα ἐν τὴ καρδία αὐτῆς» (Λούκ. β' 19, 51). Πιστεύεται δὲ ἀπὸ τοὺς θεολόγους ἑρμηνευτὲς ὅτι ἕνα μεγάλο μέρος ἀπὸ αὐτὰ τὰ «ρήματα», τὰ λόγια καὶ τὰ γεγονότα δηλαδὴ τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου, ἡ Θεοτόκος τὰ ἐκμυστηρεύθηκε στὸν Ἅγιο Ἀπόστολο Λουκᾶ ὁ ὁποῖος καὶ τὰ συμπεριέλαβε στὸ Εὐαγγέλιό του. Δὲν χωρεῖ καμμιὰ ἀμφιβολία ὅτι παράλληλα μὲ τὰ ἅγια «ρήματα» τοῦ Κύριου, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος «διετήρει» καὶ ὅ,τι ἄλλο σχετικὸ μὲ τὴν ἐπίγεια ζωὴ τοῦ Κυρίου, καὶ φυσικά, καὶ τὰ Τίμια Δῶρα.

Σύμφωνα μὲ τὴν ἱστορικοθρησκευτικὴ μᾶς παράδοση, πρὸ τῆς Κοιμήσεώς της ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου τὰ παρέδωσε μαζὶ μὲ τὰ Ἅγια Σπάργανα τοῦ Χριστοῦ, τὴν Τιμία Ἐσθήτα καὶ τὴν Ἁγία Ζώνη της στὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων ὅπου καὶ παρέμειναν μέχρι τὸ ἔτος 400 μ.Χ. περίπου. Κατὰ τὸ ἔτος τοῦτο ὁ αὐτοκράτωρ Ἀρκάδιος τὰ μετέφερε στὴν Κωνσταντινούπολι πρὸς ἁγιασμὸν τοῦ λαοῦ καὶ προστασία καὶ προβολὴ τῆς Βασιλευούσης. Ἐκεῖ παρέμειναν μέχρι καὶ τῆς ἁλώσεως τῆς πόλεως ἀπὸ τοὺς Φράγκους τὸ ἔτος 1204 μ.Χ. Στὴ συνέχεια μεταφέρθηκαν γιὰ λόγους ἀσφαλείας μαζὶ μὲ ἄλλα ἱερὰ κειμήλια στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας, προσωρινὴ πρωτεύουσα τοῦ Βυζαντίου, ὅπου καὶ παρέμειναν γιὰ ἑξήντα περίπου χρόνια. Μὲ τὴν ὑποχώρησι τῶν Σταυροφόρων ἐπὶ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Παλαιολόγου ἐπεστράφησαν στὴν Κωνσταντινούπολι μέχρι τῆς ὑποδουλώσεώς της στοὺς Τούρκους τὸ 1453 μ.Χ.

Μετὰ τὴν Ἅλωσι ἡ εὐλαβεστάτη Μάρω, χριστιανὴ σύζυγος τοῦ σουλτάνου Μουρὰτ Β' (1421-1451) καὶ μητρυιὰ τοῦ Μωάμεθ Β' τοῦ Πορθητοῦ, τὰ μετέφερε αὐτοπροσώπως στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Παύλου στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ἡ Μονὴ αὐτὴ τῆς ἦταν γνωστὴ καθόσον ὁ πατέρας τῆς Γεώργιος Βράγκοβιτς, δεσπότης τῆς Σερβίας, ἔκτισε τὸ καθολικό της εἰς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου.

Κατὰ τὴν ἁγιορείτικη παράδοσι, καθὼς ἡ Μάρω ἀνήρχετο ἀπὸ τὸν ἀρσανὰ (λιμάνι) στὴν Μονή, ἡ Κυρία Θεοτόκος τὴν ἐμπόδισε μὲ ὑπερφυσικὸ τρόπο νὰ πλησίαση στὴ Μονὴ καὶ ἔτσι νὰ παραβίαση τὸ ἄβατόν του Ἁγίου Ὅρους. Αὐτὴ ὑπήκουσε καὶ παρέδωσε ταπεινὰ τὰ Τίμια Δῶρα στοὺς εὐλαβεῖς μοναχοὺς καὶ πατέρες, οἱ ὁποῖοι καὶ ἔστησαν στὸ σημεῖο ἐκεῖνο τῆς θεομητορικῆς παρουσίας ἕνα Σταυρὸ ποὺ σώζεται μέχρι σήμερα καὶ λέγεται «Σταυρὸς τῆς Βασιλίσσης». Τὸ σουλτανικὸ ἔγγραφο μὲ τὶς σχετικὲς πληροφορίες παραδόσεως τῶν Τιμίων Δώρων φυλάσσεται στὸ ἀρχεῖο τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παύλου.

Ἡ αὐθεντικότητα τῶν Τιμίων Δώρων στηρίζεται κατὰ ἕνα μέρος στὴν προφορικὴ παράδοσι καὶ κατὰ τὸ ὑπόλοιπο στὴν ἱστορία. Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ ἀκράδαντα βεβαιώνει τὴν αὐθεντικότητα τῶν Τιμίων Δώρων εἶναι ἡ ἄρρητη εὐωδιὰ ποὺ ὠρισμένα ἀπ' αὐτὰ ἀδιαλείπτως καὶ ὠρισμένα κατὰ καιροὺς ἀναδίδουν καὶ ἡ πλούσια ἰαματικὴ καὶ θαυματουργικὴ χάρις ποὺ μέχρι τὶς μέρες μᾶς ἀναβλύζουν.

 1) κοινῶς λιβάνι ἢ λιβανωτός: ἀρωματικὴ ἐλαιώδης ρητίνη τοῦ δένδρου βοσουελλίας τῆς καρτερείου, ποὺ φύεται στὶς ἀμμώδεις ἐκτάσεις τῆς Ἀραβίας, τῆς Σομαλίας, τῶν Ἰνδιῶν καὶ τοῦ Λιβάνου. Χρησιμοποιήθηκε σὰν θυμίαμα γιὰ κοσμικὴ καὶ λατρευτικὴ χρῆσι ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια (Αἰγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Ἑβραῖοι).

 2)  Κοινῶς μύρον ἢ μύρρα: ἀρωματικὴ ὑδατοδιαλυτὴ ρητίνη τοῦ φυτοῦ μύρρας τῆς κομμιοφόρου καὶ ἄλλων συγγενῶν ποὺ φύονται στὴν Ἀραβία καὶ τὴν Αἰθιοπία.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ

Ι.Μ.Παντοκράτορος