Ὁ πολιτικός Καποδίστριας μάρτυρας τῆς Ρωμηοσύνης

π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός

Πρωτοπρεσβύτερος

1. Ἡ ἀποστολή τοῦ Κυβερνήτου ὡς ἄρσις Σταυροῦ

Στίς 2 Ἀπριλίου 1827 ἡ Γ΄ Ἐθνική Συνέλευση τῶν Ἑλλήνων ψήφισε τόν Καποδίστρια πρῶτο Κυβερνήτη τῆς ἐλευθέρας μικρᾶς Ἑλλάδος. 

Καί ἐκεῖνος, ἔχοντας συνείδηση –ὡς διπλωμάτης καριέρας– τῆς περιπέτειας, στήν ὁποία ἑκούσια στρατευόταν, ἔγραφε στόν πιστό φίλο του Ἐϋνάρδο: «Εἶμαι ἀποφασισμένος νά ἄρω τόν οὐρανόθεν ἐπικαταβαίνοντά μου σταυρόν»1. Μέ προφητική ἐνόραση διέβλεπε, ὅτι ἡ ἀνάληψη τῆς ἀποστολῆς τοῦ Κυβερνήτου τῆς Ἑλλάδος δέν ἦταν παρά μαρτυρική πορεία καί θυσία. Δέν μποροῦσε ὅμως νά ἀρνηθεῖ τήν πρόσκληση τῆς Πατρίδος. Τήν συγκατανευσή τοῦ ἔβλεπε ὡς «ὀφειλήν εἰς ἱεράν ὑπόθεσιν» της2. Τό μέγεθος ὅμως τῆς θυσίας τοῦ ἦταν εἰς θέση νά ἐκτιμήσουν οἱ ἄλλοι. Ἔτσι, ὁ αὐστριακός διπλωμάτης καί ἱστορικός Πρόκες Ὄστεν σημειώνει στήν ἱστορία του, ὅτι, ὅπως ἦταν τότε...
 ἡ Ἑλλάδα, πιθανώτερο ἦταν νά στηρίξει ὁ Καποδίστριας τήν Ἑλλάδα, παρά ἡ Ἑλλάδα τόνΚαποδίστρια. Καί πράγματι, ὁ Καποδίστριας ἀποτελεῖ...
μοναδική περίπτωση –ἴσως ὄχι μόνο στήν Ἑλληνική ἱστορία– πολιτικοῦ, πού ἀρνήθηκε κάθε «χρηματικήν χορηγίαν», διά νά μή ἐπιβαρύνει τό δημόσιο Ταμεῖο4. Δέν ζήτησε, οὔτε πῆρε τίποτε ἀπό τήν Πατρίδα, ἀλλά ἔδωσε τά πάντα στήν Πατρίδα!

Τό ἔθνος προσέβλεψε μέ ἐμπιστοσύνη στόν μεγάλο αὐτόν Ἕλληνα πολιτικό, γνωστό ἤδη στήν Εὐρώπη καί τόν κόσμο, καί στήριξε σ’ αὐτόν τίς ἐλπίδες του. Ὑπακούοντας στό...
κέλευσμα τοῦ ἄλλου μάρτυρα τῆς ἐλευθερίας μᾶς Ρήγα Βελεστινλή: «καί τῆς Πατρίδος ἕνας νά γένη ἀρχηγός», δέν στράφηκε σέ κανένα ξένο, οὔτε καν ζήτησε Εὐρωπαῖο βασιλέα, ἀλλά ἐφάρμοσε τό γραφικό: «Ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου καταστήσεις ἐπί σεαυτόν ἄρχοντα, οὐ δυνήση καταστῆσαι ἀπό σεαυτόν ἄνθρωπον ἀλλότριον ὅτι οὐκ ἀδελφός σου ἔστιν» (Δεύτ. 17, 15). Ὡς ἐκλεκτός του Ἔθνους ἦλθε νά κυβερνήσει ὁ Καποδίστριας, διά νά μεταβάλει τό χάος, πού ἐπικρατοῦσε στήν Ἑλλάδα, σέ τάξη, δημιουργώντας...

 ἀπό αὐτό κράτος σύγχρονο καί βιώσιμο. Κατανοώντας δέ τήν ἐκλογή του, ὡς τοῦ «ἑνός ἀνδρός ἀρχήν», θέλησε μέν νά συγκεντρώσει στά χέρια τοῦ ὅλες της ἐξουσίες, ἀλλά, κατά τή δική μας τουλάχιστον ἐκτίμηση, ὄχι λόγω τῶν ἀπολυταρχικῶν φρονημάτων τοῦ –διότι ἦταν φύση δημοκρατική καί λαϊκή– ἀλλά γιά νά μπορέσει νά πραγματώσει τούς στόχους του, πού ἦταν ἡ σύγκραση τῶν συγχρόνων Εὐρωπαϊκῶν πολιτειολογικῶν δεδομένων μέ τήν παράδοση τοῦ Γένους, τήν ἑλληνορθοδοξία. Ὁ Καποδίστριας ἤθελε σύγχρονο κρατικό μηχανισμό, ἀλλά μέσα στό σκεῦος τῆς ρωμαίικης παραδόσεως. Ἔτσι δέν ἄργησε νά ἔλθει σέ σύγκρουση μέ τίς δυνάμεις ἐκεῖνες, ἐγχώριες καί ξένες, πού ἐπεδίωκαν τόν ἐξευρωπαϊσμό τῆς μικρῆς Ἑλλάδος, τήν ἀποσύνδεσή της, δηλαδή, ἀπό τόν κορμό τῆς ὑπόλοιπης ρωμηοσύνης, πού ἐκφραζόταν μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὡς Ἐθναρχία, καί τήν πολιτική καί πολιτιστική σύνδεσή της μέ τήν ὑπόλοιπη Εὐρώπη, γιά νά δεθεῖ τελικά στό ἅρμα τῆς Δυτικῆς διπλωματίας.

2. Ἡ Ρωμαίικη γραμμή πλεύσεώς του ἐνοχλεῖ

Ὁ Καποδίστριας, ὡς πολιτικός σπουδασμένος στή Δύση (Παντοβα), ἀσκημένος στά Δυτικά ἀνακτοβούλια, καί συνεπῶς Εὐρωπαῖος, ἔγινε δεκτός ἀρχικά ἀπό τίς Μεγάλες Δυνάμεις, μολονότι συγκρατημένα ἀπό μερικές, ὅπως ἡ Ἀγγλία. Παρακολουθοῦσαν ὅμως τήν ἐκδίπλωση τοῦ προγράμματός του γιά νά διαπιστώσουν τούς ἄδηλους στόχους του. Ὅταν, ἔτσι, διαπιστώθηκε ρωμαίικη –ἑλληνορθόδοξη δηλαδή– γραμμή πλεύσεώς του, ἐπιστρατεύθηκαν ὅλα τά διατιθέμενα ἀπό τή διπλωματία μέσα γιά τήν ἐξόντωσή του. Ἡ Ἀγγλία, κυρίως, ὀργάνωσε μυστική ἐκστρατεία ἐναντίον του, χρησιμοποιώντας τά ἐντός της Ἑλλάδος ὄργανά της. Τά ἀρχεῖα τοῦ Foreign Office καί τοῦ Colonial Office (στό Kew Gardens τοῦ Λονδίνου) προσφέρουν πληθώρα στοιχείων, πού ἀποκαλύπτουν τήν κίνηση τῶν νημάτων τῆς ἀντικαποδιστριακῆς δημαγωγίας ἀπό τά Ἀγγλοκρατούμενα Ἑπτάνησα5.

Ὅσο περνοῦσε ὁ καιρός, τόσο πιό ἐνοχλητικός γινόταν ὁ Καποδίστριας γιά τήν φράγκικη καί μόνιμα ἀντιστρατευόμενη τήν Ὀρθοδοξία Εὐρώπη. Θρεμμένος μέ τίς ἑλληνορθόδοξες παραδόσεις τῆς Κυπρίας μητέρας τοῦ (Ἀδαμαντίας), ἦταν δεμένος μέ τήν Ὀρθοδοξία καί τό ἐκκλησιαστικό σῶμα, βλέποντας τό ὡς κιβωτό συνόλης της ζωῆς καί, συνεπῶς, ὡς «περιέχον» καί τήν πνευματική καί τήν πολιτική ζωή τοῦ Ἔθνους/Γένους. Τό γεγονός μάλιστα, ὅτι δύο ἀπό τίς ἀδελφές του ἔγιναν ὀρθόδοξες μοναχές, τί ἄλλο φανερώνει ἀπό τήν ἐκκλησιαστικότητα τῆς οἰκογενείας του; Ἔτσι, καί ἄν ἀκόμη κατά τήν παραμονή του στήν Εὐρώπη, ὡς εὐφυής καί ἱκανός διπλωμάτης, κατόρθωνε νά συγκαλύπτει τό ἀληθινό φρόνημά του, ὅταν ἀνέλαβε τά ἡνία τῆς ἀνοργάνωτης ἑλληνικῆς πολιτείας, δέν εἶχε λόγο νά ἀποκρύψει τούς ἀληθινούς στόχους του. Ἤδη ἡ πρώτη προκήρυξή του πρός τόν ἑλληνικό λαό ἄρχιζε μέ τή φράση: «Ἐάν ὁ Θεός μεθ' ἠμῶν, οὐδείς καθ’ ἠμῶν».

Ἦταν γνωστή, ἄλλωστε, ἡ ἀντίθεση τοῦ Καποδίστρια πρός τήν Γαλλική Ἐπανάσταση (1789) καί κυρίως τίς ἀντιθρησκευτικές ἀρχές της. Καί αὐτό δέν φαίνεται νά τό λαμβάνουν σοβαρά ὑπ’ ὄψιν ὅλοι ἐκεῖνοι πού ἐπιμένουν, ὅτι ὑπῆρξε «τέκτων κανονικός»6, χωρίς βέβαια ἐπάρκεια στοιχείων, λησμονώντας, ὅτι ὡς διπλωμάτης ὁ Καποδίστριας συνανατρεφόταν τούς πάντας, ἀλλά δέν ἔπαυσε ποτέ νά ἀνήκει ὁλόκληρος στήν Ὀρθοδοξία, ἡ ὁποία διεκδικεῖ «μοναδικότητα» καί «ἀποκλειστικότητα» στή συνείδηση καί ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Ὅπως ἐπίσης δέν λαμβάνεται ὑπ’ ὄψιν καί ἡ ἀρνητική στάση τοῦ ἀπέναντι στή Μασονία καί κάθε μυστική ὀργάνωση κατά τή διάρκεια τῆς ἀσκήσεως τῆς ἐξουσίας τού7. Ὁ Καποδίστριας ἔβλεπε ζυμωμένη τήν ὕπαρξη τοῦ Ἔθνους μέ τήν Ὀρθοδοξία, τήν ζωτική πνοή καί ἀναστάσιμη δύναμή του: «Ἡ χριστιανική θρησκεία (ὡς Ὀρθοδοξία), ἔλεγε, «ἐσυντήρησεν εἰς τούς Ἕλληνας καί γλώσσαν καί πατρίδα καί ἀρχαίας ἐνδόξους ἀναμνήσεις καί ἑξαναχάρισεν εἰς αὐτούς τήν πολιτικήν ὕπαρξιν, τῆς ὁποίας εἶναι στύλος καί ἑδραίωμα»8.

Διαβάστε τή συνέχεια:Ι.Μ.Παντοκράτορος