Ἡ γενοκτονία τῶν Ποντίων (1916 - 1923) μὲ 353.000 νεκροὺς ἀποτελεῖ τὴ δεύτερη μεγάλη γενοκτονία τοῦ προηγούμενου αἰώνα

Τὸ Φεβρουάριο τοῦ 1994 ἡ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων ψήφισε ὁμόφωνα τὴν ἀνακήρυξη τῆς 19ης Μαΐου ὡς Ἡμέρας Μνήμης γιὰ τὴ Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων στὸ μικρασιατικὸ Πόντο τὴν περίοδο 1916-1923. Ἡ ἀναγνώριση αὐτή, παρόλη τὴν ἑβδομηκονταετῆ καθυστέρηση, δικαίωσε ἠθικὰ τὸν ποντιακὸ ἑλληνισμὸ καὶ συνέδεσε τὸ σύγχρονο ἑλληνισμὸ μὲ τὴν ἱστορική του μνήμη. Γιατί ἡ ἥττα τοῦ 1922, ἡ "νέα τάξη πραγμάτων" ποὺ ἐπικράτησε τότε, μὲ τὴν ἀπόλυτη συνενοχὴ ὁλόκληρού του ἑλλαδικοῦ πολιτικοῦ κατεστημένου, περιόρισαν οὐσιαστικὰ ὄχι μόνο τὰ γεωγραφικὰ ὅρια τοῦ ἑλληνισμοῦ ἀλλὰ καὶ τὰ διανοητικά. Ὁ περιορισμὸς τωνπνευματικῶν νεοελληνικῶν ὁριζόντων εἶχε ἄμεση ἀντανάκλαση στὴ ἐλλειματικὴ ἱστορικὴ μνήμητων σύγχρονων Ἑλλήνων.

Τί ἐννοῦμε μὲ τὸν ὄρο "γενοκτονία" ;

Ἡ γενοκτονία ὡς ὅρος διαμορφώθηκε κυρίως στὴ δίκη τῆς Νυρεμβέργης τὸ 1945,ὅπου δικάστηκε ἡ ἡγεσία τῶν ναζιστῶν ἐγκληματιῶν τοῦ πολέμου. Συγκεκριμένα ὁ ὅρος σημαίνει τὴ μεθοδικὴ ἐξολόθρευση, ὁλικὴ ἢ μερική, μίας ἐθνικῆς, φυλετικῆς ἢ....



 θρησκευτικῆς ὁμάδας.

Πρόκειται γιὰ ἕνα πρωτογενὲς ἔγκλημα, τὸ ὁποῖο δὲν ἔχει συνάρτηση μὲ πολεμικὲς συγκρούσεις.

Ὁ γενοκτόνος δὲν ἐξοντώνει μία ὁμάδα γιὰ κάτι ποὺ ἔκανε, ἀλλὰ γιὰ κάτι ποὺ εἶναι. Στὴν περίπτωση τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου, ἐπειδὴ ἦταν Ἕλληνες καὶ Χριστιανοί.Πῶς καὶ πότε διαπράχθηκε ἡ γενοκτονία; Ὁ ποντιακὸς ἑλληνισμός, ἀπὸ τὴν πτώση τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Τραπεζούντας ( 1461 ) γνώρισε συνεχεῖς διωγμούς, σφαγές, ξεριζωμοὺς καὶ προσπάθειες γιὰ τὸ βίαιο ἐξισλαμισμὸ καὶ ἐκτουρκισμό του, μὲ ἀποκορύφωμα τὴ συστηματικὴ καὶ μεθοδευμένη ἐξόντωση - γενοκτονία τοῦ αἰώνα μας. Ἑπτὰ χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Πόλης, οἱ Ὀθωμανοὶ κατέλαβαν τὴν Τραπεζούντα. Ἠοθωμανικὴ κατάκτηση τοῦ μικρασιατικοῦ Πόντου μπορεῖ νὰ διαριθεῖ σὲ τρεῖς περιόδους. Ἡ πρώτη ἀρχίζει μὲ τὴν ἅλωση τῆς Τραπεζούντας τὸ 1461 καὶ λήγει στὰ μέσα τοῦ 17ου αἰώνα. Τὴν περίοδο αὐτὴ οἱ Τοῦρκοι κρατοῦν μᾶλλον οὐδέτερη στάση κατὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου. Ἡ δεύτερη ἀρχίζει στὰ μέσα τοῦ 17ου αἰώνα καὶ λήγει μὲ τὸ τέλος τοῦ πρώτου ρωσοτουρκικοῦ πολέμου. Χαρακτηρίζεται μὲ τὴ θρησκευτικὴ βία κατὰ τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν. Κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ πραγματοποιοῦνται οἱ ὁμαδικοὶ ἐξισλαμισμοὶ τῶν ἑλληνικῶν πληθυσμῶν.

Ἡ τελευταία περίοδος, ποὺ τελειώνει τὸ 1922 ὑποδιαιρεῖται σὲ δύο ὑποπεριόδους. Ἡ πρώτη ἀρχίζει μὲ τὴ συνθήκη τοῦ Κιουτσοὺκ Καϊναρτζῆ, τὸ 1774. Χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴ συστηματικὴ προσπάθεια τῶν τοπικῶν ἀρχῶν νὰ μὴν ἐφαρμόζουν πρὸς ὄφελος τῶν χριστιανώντους φιλελεύθερους νόμους. H δεύτερη ὑποπερίοδος ἀρχίζει τὸ 1908 καὶ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ τουρκικοῦ ἐθνικισμοῦ.

Ἀπὸ τοὺς βαλκανικοὺς πολέμους καὶ ἀπὸ τοὺς ἐπίσημους συμβούλους, τῶν Γερμανῶν, οἱ Νεοτοῦρκοι διδάχθηκαν ὅτι μονάχα μὲ τὴν ἐξαφάνιση τῶν Ἑλλήνων καὶ Ἀρμενίων θὰ ἔκαναν πατρίδα τοὺς τὴ Μικρὰ Ἀσία. Οἱ διάφορες μορφὲς βίας δὲν ἀρκοῦσαν γιὰ νὰ φέρουν τὸν ἐκτουρκισμό.

Ἡ ἀπόφαση γιὰ τὴν ἐξόντωσή τους πάρθηκε ἀπὸ τοὺς Νεοτούρκους τὸ 1911, ἐφαρμόστηκε κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Ἃ΄ Παγκοσμίου πολέμου καὶ ὁλοκληρώθηκε ἀπὸ τὸ Μούσταφα Κεμὰλ ( 1919 - 1923 ).

Τὸ Νεοτουρκικὸ Κομιτάτο << Ἕνωση καὶ Πρόοδος >> ἱδρύθηκε τὸ 1889. Στὸ συνέδριό τους, ποὺ πραγματοποιήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸ 1911 πάρθηκε ἡ ἀπόφαση, ὅτι ἡ Μικρὰ Ἀσία πρέπει νὰ γίνει μωαμεθανικὴ χώρα. Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ καταδίκασε σὲ θάνατο διάφορες ἐθνότητες.

Οἱ Τοῦρκοι στὸν Πόντο ἄρχισαν μὲ τὴν ἐπιστράτευση ὅλων ἀπὸ 15 ἕως 45 ἐτῶν καὶ τὴν ἀποστολή τους σὲ Τάγματα Ἐργασίας. Παράλληλα ἀμφισβήτησαν τὸ δικαίωμα τῶν Ἑλλήνων νὰ ἀσκοῦν ἐλεύθερα τὰ ἐπαγγέλματά τους καὶ ἐπὶ πλέον ἀπαγόρευσαν τοὺς μουσουλμάνους νὰ ἐργάζονται ἐπαγγελματικὰ μὲ τοὺς Ἕλληνες μὲ τὴν ποινὴ τῆς τιμωρίας ἀπὸ τὶς στρατιωτικὲς Ἀρχές.

Κὰτ΄ ἀρχὰς οἱ ἄτακτες ὀρδὲς τῶν Τούρκων ἐπιτίθονταν στὰ ἀπομονωμένα ἑλληνικὰ χωριὰ κλέβοντας, φονεύοντας, ἁρπάζοντας νέα κορίτσια, κακοποιώντας καὶ καίγοντας τά.

Οἱ διωγμοὶ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου.

Ἡ ἐφαρμογὴ αὐτῆς τῆς πολιτικῆς ἀνάγκασε χιλιάδες Ἕλληνες τῶν παραλίων της Μικρασίας νὰ ἐγκαταλείψουν τὶς προαιώνιες ἑστίες τους καὶ νὰ μετοικήσουν μὲ πολυήμερες ἐξοντωτικὲς πορεῖες.

Σύμφωνα μὲ μία ἔκθεση τῆς Ἑλληνικῆς Πρεσβείας, μὲ ἡμερομηνία τὸν Ἰούνιο τοῦ 1915 εἶναι γραμμένα τὰ ἑξῆς:  Οἱ ἐκτοπιζόμενοι ἀπὸ τὰ χωριά τους δὲν εἶχαν δικαίωμα νὰ πάρουν μαζί τους οὔτε τὰ ἀπολύτως ἀναγκαία. Γυμνοὶ καὶ ξυπόλητοι, χωρὶς τροφὴ καὶ νερό, δερόμενοι καὶ ὑβριζόμενοι, ὅσοι δὲν ἐφονεύοντο ὁδηγοῦντο στὰ ὅρη ἀπὸ τοὺς δημίους τους. Οἱ περισσότεροι ἀπ'; αὐτοὺς πέθαιναν κατὰ τὴν πορεία ἀπὸ τὰ βασανιστήρια. Τὸ τέρμα τοῦ ταξιδιοῦ δὲν σήμαινε καὶ τέρμα τῶν δεινῶν τους, γιατί οἱ βάρβαροι κάτοικοι τωνχωριῶν, τοὺς παρελάμβαναν γιὰ νὰ τοὺς καταφέρουν τὸ τελειωτικὸ πλῆγμα ... 

Σκοπὸς τῶν Τούρκων ἦταν, μὲ τοὺς ἐκτοπισμούς, τὶς πυρπολίσεις τῶν χωριῶν, τὶς λεηλασίες, νὰ ἐπιτύχουν τὴν ἀλλοίωση τοῦ ἐθνολογικοῦ χαρακτήρα τῶν ἑλληνικῶν περιοχῶν καὶ νὰ καταφέρουν εὐκολότερα τῶν ἐκτουρκισμὸ ἐκείνων ποὺ θὰ ἀπέμεναν.

Τὸ τελικὸ πλῆγμα.

Τὸ 1919 ἀρχίζει νέος διωγμὸς κατὰ τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὸ κεμαλικὸ καθεστώς, πολὺ πιὸ ἄγριος κι ἀπάνθρωπος ἀπὸ τοὺς προηγούμενους. Ἐκεῖνος ὁ διωγμὸς ὑπῆρξε ἡ χαριστικὴ βολὴ γιὰ τὸν ποντιακὸ ἑλληνισμό. Στὶς 19 Μαΐου, μὲ τὴν ἀποβίβαση τοῦ Μουσταφᾶ Κεμὰλ στὴ Σαμψούντα, ἀρχίζει ἡ δεύτερη καὶ σκληρότερη φάση τῆς Ποντιακῆς Γενοκτονίας. Μὲ τὴ βοήθεια μελῶν τοῦ Νεοτουρκικοῦ Κομιτάτου συγκροτεῖ μυστικὴ ὀργάνωση, τὴ Mutafai Milliye, κηρύσσει τὸ μίσος ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων καὶ σχεδιάζει τὴν ὁλοκλήρωση τῆς ἐξόντωσης τοῦ ποντιακοῦ ἑλληνισμοῦ. Αὐτὸ ποὺ δὲν πέτυχε τὸ σουλτανικὸ καθεστὼς στοὺς πέντε αἰῶνες τῆς τυραννικῆς διοίκησής του, τὸ πέτυχε μέσα σὲ λίγα χρόνια ὁ Κεμάλ, ἐξόντωσε τὸν ἑλληνισμὸ τοῦ Πόντου καὶ τῆς Ἰωνίας. Ἡ τρομοκρατία, τὰ ἐργατικὰ τάγματα, οἱ ἐξορίες, οἱ κρεμάλες, οἱ πυρπολήσεις τῶν χωριῶν, οἱ βιασμοί, οἱ δολοφονίες ἀνάγκασαν τοὺς Ἕλληνες τοῦ Πόντου νὰ ἀνέβουν στὰ βουνὰ ὀργανώνοντας ἀντάρτικο γιὰ τὴν προστασία τοῦ ἀμάχου πληθυσμοῦ. Τὰ θύματα τῆς γενοκτονίας θὰ ἦταν πολὺ περισσότερα, ἂν δὲν ὑπῆρχε τὸ ἐπικὸ καὶ ἀκατάβλητο ποντιακὸ ἀντάρτικο. Μὲ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Κεμάλ, οἱ διωγμοὶ συνεχίζονται μὲ μεγαλύτερη ἔνταση. Στήνονται στὶς πόλεις τοῦ Πόντου τὰ διαβόητα ἔκτακτα δικαστήρια ἀνεξαρτησίας, ποὺ καταδικάζουν καὶ ἐκτελοῦν τὴν ἡγεσία τοῦ ποντιακοῦ ἑλληνισμοῦ. Τὸ τέλος τοῦ Πόντου πλησιάζει. Οἱ φωνὲς λιγοστεύουν.

Ἡ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων στὸν Πόντο ὑπῆρξε τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἀπόφασης τῶν Τούρκων ἐθνικιστῶν γιὰ ἐπίλυση τοῦ ἐθνικοῦ προβλήματος τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας μὲ τὴ φυσικὴ ἐξαφάνιση τῶν γηγενῶν ἐθνοτήτων.

Ἡ μοίρα αὐτὴ ἀπετράπη μὲ ἕνα ἐξαιρετικὰ ὀδυνηρὸ τρόπο: μὲ τίς; γενοκτονίες τωνχριστιανικῶν λαῶν, Ἑλλήνων καὶ Ἀρμενίων, μὲ τὴν ὑποχρεωτικὴ ἔξοδο ὅσων ἐπιβίωσαν καὶ μὲ τὴ βίαιη τουρκοποίηση τῶν μουσουλμανικῶν ἐθνοτήτων, ὅπως οἱ Κοῦρδοι, ποὺ συνέχισαν νὰ παραμένουν στὴν τουρκική, πλέον, ἐπικράτεια.

Οἱ Ἕλληνες στὸν Πόντο ἀνέρχονταν σὲ 700.000 ἄτομα τὴν παραμονὴ τοῦ Ἃ' Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι τὸ τέλος τοῦ 1923 εἶχαν ἐξοντωθεῖ 353.000 ἄτομα. Ἀκολουθεῖ μαρτυρία ἑνὸς αὐτόπτη μάρτυρα. Ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ ἔζησε τὴ μεγάλη ἀνθρωποσφαγή.

Ἕνα χωριὸ τῶν Κοτυώρων

Ὁ Σάββας Κανταρτζὴς ἐξέδοσε σὲ βιβλίο τὶς φοβερές του ἐμπειρίες τὸ 1975 στὴν Κατερίνη. Μία ἀπὸ τὶς συγκλονιστικὲς ἀφηγήσεις τοῦ ἀναφέρεται στὴν καταστροφὴ τοῦ χωριοῦ Μπεϊαλαν, τῆς περιφέρειας Κοτυώρων ἀπὸ τοὺς τσέτες τοῦ Τοπὰλ Ὀσμᾶν. Τὸ Μπεϊαλᾶν εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἑκατοντάδες ἑλληνικὰ χωριὰ ποὺ καταστράφηκαν ἀπὸ τὶς τουρκικὲς συμμορίες:

"Τὰ χαράματα, στὶς 16 Φεβρουαρίου 1922, ἡμέρα Τετάρτη, μία ἐφιαλτικὴ εἴδηση, ὅτι οἱ τσέτες τοῦ Τοπὰλ Ὀσμᾶν ἔρχονται στὸ χωριό, ἔκανε τοὺς κατοίκους νὰ τρομάξουν καὶ ν' ἀναστατωθοῦν. Οἱ ἄντρες, ὅσοι βρίσκονταν τὴ νύχτα στὸ χωριό, βιάστηκαν νὰ φύγουν στὸ δάσος... Ἄλλοι ἄντρες ποὺ εἶχαν κρυψῶνες σὲ σπίτια σὲ σπίτια καὶ σὲ σταύλους, τρύπωσαν σ' αὐτὲς καὶ καμουφλαρίστηκαν ἔτσι ποὺ νὰ μὴν τοὺς ὑποπτευθεῖ κανείς. Τὰ γυναικόπαιδα καὶ οἱ γέροι κλείστηκαν στὰ σπίτια καὶ περίμεναν μὲ καρδιοχτύπι νὰ δοῦν τί θὰ γίνει... Δὲν πέρασαν παρὰ λίγα λεπτὰ κι' οἱ τσέτες , περισσότεροι ἀπὸ 150 ἔμπαιναν στὸ χωριὸ κραυγάζοντας καὶ πυροβολώντας. Τοὺς ἀκολουθοῦσαν τοῦρκοι χωρικοὶ ἀπὸ τὰ γειτονικὰ χωριά. Αὐτοὺς τοὺς εἶχαν μυήσει στὸ ἐγκληματικὸ σχέδιό τους καὶ τοὺς κάλεσαν γιὰ πλιάτσικο.

Μόλις μπῆκαν οἱ συμμορίτες στὸ χωριό, ἡ ἀτμόσφαιρα ἠλεκτρίστηκε καὶ ὁ ὁρίζοντας πῆρε τὴ μορφὴ θύελλας ποὺ ξέσπασε ἄγρια. Μὲ κραυγὲς καὶ βρισιές, βροντώντας μὲ τοὺς ὑποκοπάνους τὶς πόρτες καὶ τὰ παράθυρα, καλοῦσαν ὅλους νὰ βγοῦν ἔξω ἀπὸ τὰ σπίτια καὶ νὰ μαζευτοῦν στὴν πλατεία- ἀλλοιῶς ἀπειλοῦσαν, θὰ δώσουν φωτιὰ στὰ σπίτια καὶ θὰ τοὺς κάψουν.

Σὲ λίγο, ὅλα τὰ γυναικόπαιδα καὶ οἱ γέροι, βρίσκονταν τρέμοντας καὶ κλαίγοντας στοὺς δρόμους. Οἱ συμμορίτες μὲ κραυγὲς καὶ ἀπειλὲς ὑποπτεύθηκαν, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμή, τὸ μεγάλο κακὸ ποὺ περίμενε ὅλους καὶ δοκίμασαν νὰ φύγουν ἔξω ἀπὸ τὸ χωριό. Οἱ τσέτες, πρόβλεψαν ἕνα τέτοιο ἐνδεχόμενο καὶ εἶχαν πιάσει ἀπὸ πρὶν τὰ μπογάζια, ἀπ' ὅπου μποροῦσε νὰ φύγει κανείς. Ἔτσι, μόλις ἔφτασαν, τρέχοντας, οἱ κοπέλλες στὰ μπογάζια, δέχτηκαν, ἀπὸ τσέτες ποὺ παραμόνευαν, πυροβολισμοὺς στὸ ψαχνό. Μερικὲς ἔμειναν στὸν τόπο σκοτωμένες, ἐνῶ οἱ ἄλλες τραυματίστηκαν καὶ γύρισαν πίσω.

Οἱ φόνοι αὐτοὶ ἀποκάλυψαν γιὰ καλά τους ἐγκληματικοὺς σκοποὺς τῶν συμμοριτῶν κι' ἔγιναν τὸ σύνθημα νὰ ξεσπάσει, τὸ τρομοκρατημένο πλῆθος τῶν γυναικοπεδῶν, ποὺ εἶχε ριχτεῖ στοὺς δρόμους σὲ ἕνα βουβὸ κι' ἀσυγκράτητο κλάμα καὶ σὲ σπαραξικάρδιες κραυγὲς ἀπελπισίας. Τίποτα ἀπ' ὅλα αὐτὰ δὲν στάθηκε ἱκανὸ νὰ μαλάξει τὴν σκληρότητα τοῦ τεράτων, ποὺ εἶχε διαλέξει ὁ Τοπὰλ Ὀσμᾶν γιὰ τὴν "πατριωτική" του ἐκστρατεία. Σκληροὶ σὰν ὕαινες, ποὺ διψοῦν γιὰ αἷμα, καὶ διεστραμμένοι σαδιστές, ποὺ γλεντοῦν μὲ τὸν πόνο καὶ τὰ βασανιστήρια τῶν θυμάτων τους, χύμιξαν μανιασμένοι στὰ γυναικόπαιδα καὶ τοὺς γέρους, κραυγάζοντας, βρίζοντας, χτυπώντας, κλωτσώντας καὶ σπρώχνοντάς τους νὰ μαζευτοῦν στὴν πλατεία.

Ἡ πυρπόληση

Οἱ μητέρες ἀναμαλλιασμένες, κατάχλωμες ἀπὸ τὸ τσουχτερὸ κρύο καὶ τὸ φόβο, μὲ τὰ βρέφη στὴν ἀγκαλιὰ καὶ τὰ νήπια μπερδεμένα στὰ πόδια τους. Οἱ κοπέλλες ἄλλες μὲ τοὺς γέρους γονεῖς κι' ἄλλες μὲ γριὲς ἢ ἄρρωστους ἀγκαλιασμένες, περιμαζεύτηκαν μὲ τὸν χτηνώδη αὐτὸν τρόπο, στὴν πλατεία σὰν πρόβατα γιὰ τὴ σφαγή, μέσα σὲ ἕνα πανδαιμόνιο ἀπὸ σπαραχτικὲς κραυγὲς καὶ θρήνους καὶ κοπετούς. Ἡ πρώτη φάση τῆς ἀπερίγραπτης τραγωδίας τοῦ Μπεϊαλᾶν ἔκλεισε, ἔτσι, θριαμβευτικὰ γιὰ τοὺς θλιβεροὺς ἥρωες τοῦ νεοτουρκικοῦ ἐγκλήματος γενοκτονίας.

Ὅταν πιὰ ὅλα τὰ γυναικόπαιδα κ' οἱ γέροι μαζεύτηκαν στὴν πλατεία, οἱ τσέτες ἔβαλαν μπρὸς τὴν δεύτερη φάση τῆς σατανικῆς τους ἐπιχείρησης. Διάταξαν νὰ περάσουν ὅλοι στὰ δίπατα σπίτια, ποὺ βρίσκονταν στὴν πλατεία καὶ τὰ εἶχαν διαλέξει γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τὸν ἐγκληματικό τους σκοπό. Ἡ ἀπροθυμία, ποὺ ἔδειξε τὸ τραγικὸ αὐτὸ κοπάδι τῶν μελλοθανάτων νὰ ὑπακούσει στὴν διαταγή, γιατί ἦταν πιὰ ὁλοφάνερο ὅτι ὅλους τους περίμενε ὁ θάνατος, ἐξαγρίωσε τοὺς συμμορίτες ποὺ βιάζονταν νὰ τελειώσουν γρήγορα τὴν μακάβρια ἐπιχείρηση. Καὶ τότε, σὰν λυσασμένα θεριά, ρίχτηκαν στὶς γυναῖκες, τὰ μωρὰ καὶ τοὺς γέρους, καὶ μὲ γροθιές, μὲ κοντακιὲς καὶ κλωτσιὲς ἔχωσαν καὶ στρίμωξαν στὰ δύο σπίτια τὰ ἀθῶα καὶ ἄκακα αὐτὰ πλάσματα, ποὺ ὁ ἀριθμὸς τοὺς πλησίαζε τὶς τρεῖς ἑκατοντάδες.

Κι' ὅταν, ἔτσι, ἦταν σίγουροι πὼς δὲν ἔμεινε ἔξω κανένας, σφάλισαν τὶς πόρτες, ἐνῶ ὁ ἄγριος ἀλαλαγμὸς ἀπὸ τὰ παράθυρα, οἱ σπαραξικάρδιες κραυγές, τὸ ἀπελπισμένο κλάμα κι' οἱ βοερὲς ἱκεσίες γιὰ ἔλεος καὶ βοήθεια, σχημάτιζαν μία ἄγριας τραγικότητας μουσικὴ συναυλία, ποὺ ξέσκιζε τὸν οὐρανὸ κι' ἀντιβούϊζε στὰ γύρω βουνὰ καὶ δάση...

Καὶ τώρα δὲν ἔμενε παρὰ ἡ τρίτη καὶ τελικὴ φάση τῆς πατριωτικῆς... ἐπιχείρησης τῶν θλιβερῶν ἡρώων-συμμοριτῶν τοῦ Τοπὰλ Ὀσμᾶν. Δὲν χρειάστηκαν παρὰ μία ἀγκαλιὰ ξερὰ χόρτα καὶ μερικὰ σπασμένα πέταυρα (χαρτοματα) ν' ἀνάψει ἡ φωτιά. Καὶ σὲ λίγο τὰ δύο σπίτια, ἔγιναν πυροτέχνημα καὶ ζώστηκαν, ἀπὸ μέσα κι' ἂπ' ἔξω, ἀπὸ πύρινες γλῶσσες καὶ μαυροκόκκινο καπνό. Τὸ τί ἀκολούθησε τὴν ὥρα ἐκείνη δὲν περιγράφεται.

Οἱ μητέρες ξετρελλαμένες, ἕσφιγγαν, ἀλλαλάζοντας καὶ τσιρίζοντας μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς τους, στὴν ἀγκαλιὰ τὰ μωρά τους, ποὺ ἔκλαιγαν καὶ κραύγαζαν "μάνα, μανίτσα!". Οἱ κοπέλλες καὶ οἱ ἄλλες γυναῖκες μὲ τοὺς γέρους γονεῖς, τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς ἀρρώστους, κραύγαζαν καὶ ἁρπάζονταν μεταξύ τους σὰν νὰ ἤθελαν νὰ πάρουν καὶ νὰ δώσουν κουράγιο καὶ βοήθεια, καθὼς ἔπαιρναν φωτιὰ τὰ μαλλιὰ καὶ τὰ ροῦχα τους κι' ἄρχισαν νὰ γλύφουν τὸ κορμὶ οἱ φλόγες. Κραυγές, ποὺ ξέσκιζαν τὸ λαρύγγι καὶ τ' αὐτιά, φωνὲς μανιακὲς καὶ κλάμματα βροντερά, ἄγρια οὐρλιαχτὰ ἀνθρώπων, ποὺ ἔχασαν ἀπὸ τρόμο καὶ πόνο τὰ μυαλά τους, χτυπήματα στὰ στήθη, στὸν πυρακτωμένο ἀέρα καὶ στοὺς τοίχους - χαλασμὸς κόσμου, ἕνα ζωντανὸ κομμάτι ἀπὸ τὴν κόλαση στὴ γῆ! Αὐτὴ τὴν ἐφιαλτικὴ εἰκόνα παρίσταναν, τὰ πρῶτα λεπτά, τὰ δύο σπίτια ποὺ τὰ εἶχαν ἀγκαλιάσει οἱ φλόγες.

Μερικὲς γυναῖκες καὶ κοπέλλες στὸν πόνο, τὴν φρίκη καὶ τὴν ἀπελπισία τους, δοκίμασαν νὰ ριχτοῦν ἀπὸ τὰ παράθυρα, προτιμώντας νὰ σκοτωθοῦν πέφτοντας κάτω ἢ μὲ σφαῖρες ἀπὸ ὅπλο, παρὰ νὰ ὑποστοῦν τὸν φριχτὸ θάνατο στὴν φωτιά. Οἱ τσέτες ποὺ ἀπολάμβαναν μὲ κέφι καὶ χαχανητὰ τὸ μακάβριο θέαμα, ἔκαναν τὸ χατήρι τοὺς - πυροβόλησαν καὶ τὶς σκότωσαν.

Δὲν κράτησε πολλὰ λεπτά, αὐτὴ ἡ σπαραξικάρδια ὀχλοβοή, ἀπὸ τοὺς ἀλαλαγμούς, τὶς ἄγριες κραυγές, τὰ τσουχτερὰ ξεφωνητὰ καὶ τὸ ξέφρενο κλάμα. Στὴν ἀρχὴ ὁ τόνος τῆς ὀχλοβοῆς ἀνέβηκε ψηλά, ὡς ποὺ μποροῦν νὰ φτάνουν κραυγές, ξεφωνητὰ καὶ ξελαρυγγίσματα ἀπὸ τρεῖς περίπου ἑκατοντάδες ἀνθρώπινα στόματα. Γρήγορα ὅμως ὁ τόνος ἄρχισε νὰ πέφτει, ὡς ποὺ μονομιᾶς κόπηκαν κι' ἔσβησαν οἱ φωνὲς καὶ τὸ κλάμα. Κι' ἀκούγονταν μόνο τὰ ξύλα, ποὺ ἔτριζαν ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ οἱ καμμένοι τοῖχοι καὶ τὰ δοκάρια, ποὺ ἔπεφταν μὲ πάταγο πάνω στὰ κορμιά, ποὺ κείτονταν τώρα σωροὶ κάρβουνα καὶ στάχτη κάτω στὸ δάπεδο, στὰ δύο στοιχειωμένα σπίτια τὸ Μπεϊαλᾶν".

 Μαρτυρίες Σοβιετικῶν

Οἱ σοβιετικοὶ ὑπῆρξαν οἱ βασικοὶ σύμμαχοι τοῦ κεμαλικοῦ ἐθνικισμοῦ τὰ πρῶτα χρόνια της ἐμφάνισής του. Πιθανότατα, οἱ μπολσεβίκοι νὰ ἀντάλλαξαν μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὴν ὑποστήριξη τοῦ παντουρκιστικοῦ κινήματος ποὺ δροῦσε στὴ Ρωσία στὴν Ὀκτωβριανή τους Ἐπανάσταση.

Οἱ σοβιετικοὶ λοιπὸν προμήθευσαν τοὺς κεμαλικοὺς μὲ ὄπλα, χρήματα, στρατιωτικοὺς συμβούλους. Ἡ τουρκικὴ ἀντεπίθεση στὸ μικρασιατικὸ μέτωπο κατὰ τωνελληνικῶν στρατευμάτων τὸ 1921, ὀργανώθηκε ἀπὸ τὸν Μ. Φροῦνζε, στρατιωτικὸ ἀπεσταλμένο τωνσοβιετικῶν. Κατὰ συνέπεια, οἱ μαρτυρία τῶν ἀποσταλμένων αὐτῶν ἔχει ἰδιαίτερη ἀποδεικτικὴ σημασία.

O Φροῦνζε, ἔδωσε μία ἀπὸ τὶς ἐλάχιστες μαρτυρίες γιὰ τοὺς ἡττημένους ἀντάρτες:"Συναντήσαμε μία μικρὴ ὁμάδα ἀπὸ 60-70 Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι μόλις εἶχαν καταθέσει τὰ ὄπλα. Ὅλοι τους εἶχαν ἐξαντληθεῖ στὸ ἔπακρο... Ἄλλοι ἐμοίαζαν κυριολεκτικὰ μὲ σκελετούς. Ἀντὶ γιὰ ροῦχα κρέμονταν ἀπὸ τοὺς ὤμους τοὺς κάτι ἀπίθανα κουρέλια. Στὸ κέντρο τῆς ὁμάδας βρίσκονταν ἕνας ψηλὸς κι' ἀδύνατος παπάς, φορώντας τὸ καλυμαύχι του... Φυσοῦσε κρύος ἀέρας καὶ ὅλη ἡ ὁμάδα κάτω ἀπὸ τὰ σπρωξίματα τῶν συνοδῶν-στρατιωτῶν, κατευθυνόταν μὲ πηδηματάκια πρὸς τὴ Χάβζα. Μερικοὶ ὅταν μᾶς ἀντικρυσαν, ἄρχισαν νὰ κλαῖνε δυνατὰ ἢ μᾶλλον νὰ οὐρλιάζουν, μία καὶ ὁ ἦχος ποὺ ξέφευγε ἀπὸ τὰ στήθη τους, ἐμοίαζε περισσότερο μὲ οὐρλιαχτὸ κυνηγημένου ζώου". Ὁ Φροῦνζε περιέγραψε καὶ ἄλλο ἕνα περιστατικό. Ὅταν περνοῦσαν δίπλα ἀπὸ μία ὁμάδα αἰχμάλωτων Ἑλλήνων στὴ Μερζιφούντα, ἕνας ἀπὸ τοὺς αἰχμαλώτους φώναξε στὴ σοβιετικὴ ἀντιπροσωπεία ὅτι ἦταν καὶ αὐτοὶ ἔνοχοι γιατί ἐνίσχυαν τὸν Κεμὰλ καὶ τοὺς Τούρκους. Τὸ συναίσθημα αὐτὸ τῶν ἀνταρτῶν τοῦ δυτικοῦ Πόντου ἦταν ἐξαιρετικὰ ἔντονο. Ὁ ὁπλαρχηγὸς Κισὰ Μπατζὰκ (Κοντοπόδης) διακύρησσε: "... oι Ρῶσοι κομμουνιστὲς δώσανε ὄπλα στὸν Κεμὰλ γιὰ νὰ χτυπήσει ἐμᾶς, τοῦ ἔδωσαν ὑποστήριξη, ἀπελευθέρωσαν ὅλους τους Τούρκους στρατιῶτες ποὺ εἶχαν συλλάβει αἰχμαλώτους ὅταν μπῆκαν στὴν Τραπεζούντα". Ὑποστήριζε ὅτι οἱ κομμουνιστὲς κατέδιδαν τὶς προσπάθειες προμήθειας ὁπλισμοῦ τῶν ἀνταρτῶν ἀπὸ τὴ Ρωσία καὶ παρέδιδαν Πόντιους στοὺς Τούρκους.

Ὁ Φροῦνζε ἔγραφε τὰ ἑξῆς γιὰ τὴν πολιτικὴ τοῦ Τοπὰλ Ὀσμᾶν: "...ὅλη αὐτὴ ἡ πλούσια καὶ πυκνοκατοικημένη περιοχὴ τῆς Τουρκίας, ἐρημώθηκε σὲ ἀπίστευτο βαθμό. Ἀπ' ὅλο τὸν ἑλληνικὸ πληθυσμὸ τῶν περιοχῶν τῆς Σαμψούντας, τῆς Σινώπης καὶ τῆς Ἀμάσειας ἀπόμειναν μόνο μερικὲς ἀνταρτοομάδες ποὺ περιπλανιόντουσαν στὰ βουνά. Ἐκεῖνος ποὺ ἔγινε περισσότερο γνωστὸς γιὰ τὶς θηριωδίες τοῦ ἦταν ὁ ἀρχηγὸς τῶν Λαζῶν Ὀσμᾶν Ἀγάς, ὁ ὁποῖος πέρασε διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου μὲ τὴν ἄγρια ὀρδὴ τοῦ ὅλη τὴν περιοχή."

Ὁ Ἀράλοβ, σοβιετικὸς πρέσβης στὴν Ἄγκυρα, ἐνημερώθηκε στὴ Σαμψούντα ἀπὸ τὸν ἀρχιστράτηγο Φροῦνζε. Ὁ Φροῦνζε τοῦ εἶπε ὅτι εἶχε δεῖ πλῆθος Ἕλληνες ποὺ εἶχαν σφαγιαστεῖ,"βάρβαρα σκοτωμένους Ἕλληνες -γέρους, παιδιά, γυναῖκες". Προειδοποίησε ἐπίσης τὸν Ἀράλοβ γιὰ τὸ τί ἐπρόκειτο νὰ συναντήσει πτώματα σφαγιασμένων Ἑλλήνων τοὺς ὁποίους εἶχαν ἀπαγάγει ἀπὸ τὰ σπίτια τους καὶ εἶχαν σκοτώσει πάνω στοὺς δρόμους.

Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ ὁ Ἀράλοβ εἶχε ἰδιαίτερη συνομιλία μὲ τὸν Κεμάλ. Ἀναφέρει ὁ ἴδιος: "Τοῦ εἶπα (τοῦ Κεμὰλ) γιὰ τὶς φρικτὲς σφαγὲς τῶν Ἑλλήνων ποὺ εἶχε δεῖ ὁ Φροῦντζε καὶ ἀργότερα ἐγὼ ὁ ἴδιος. Ἔχοντας ὑπ' ὄψη μου τὴ συμβουλὴ τοῦ Λένιν νὰ μὴν θίξω τὴν τουρκικὴ ἐθνικὴ φιλοτιμία, προσεχα πολὺ τὶς λέξεις μου..." Ὁ Κεμὰλ ἀπάντησε ὡς ἑξῆς στὶς "ἐπισημάνσεις" τοῦ Φροῦνζε:"Ξέρω αὐτὲς τὶς βαρβαρότητες. Εἶμαι κατὰ τῆς βαρβαρότητας. Ἔχω δώσει διαταγὲς νὰ μεταχειρίζονται τοὺς Ἕλληνες αἰχμαλώτους μὲ καλὸ τρόπο... Πρέπει νὰ καταλάβετε τὸν λαό μας. Εἶναι ἐξαγριωμένοι. Ποιοὶ πρέπει νὰ κατηγορηθοῦν γιὰ αὐτό; Ἐκεῖνοι ποὺ θέλουν νὰ ἱδρύσουν ἕνα "Ποντιακὸ κράτος" στὴν Τουρκία..."

Ὁ Φροῦνζε στὸ βιβλίο τοῦ "Ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν Τουρκία" γράφει: "Ἀπὸ τοὺς 200.000 Ἕλληνες ποὺ ζούσανε στὴ Σαμψούντα, τὴ Σινώπη καὶ τὴν Ἀμάσεια ἔμειναν λίγοι μόνο ἀντάρτες ποὺ τριγυρίζουν στὰ βουνά. Τὸ σύνολο σχεδὸν τῶν ἡλικιωμένων, τῶν γυναικὼν καὶ τῶν παιδιῶν ἐξορίστηκαν σὲ ἄλλες περιοχὲς μὲ πολὺ ἄχημες συνθῆκες. Πληροφορήθηκα ὅτι οἱ Τσέτες τοῦ Ὀσμᾶν Ἀγὰ (σ.τ.σ. Τοπὰλ Ὀσμᾶν) ἔσπειραν τὸν πανικὸ στὴν πόλη Χάβζα. Ἔκαψαν, βασάνισαν καὶ σκότωσαν ὅλους τους Ἕλληνες καὶ Ἀρμένιους ποὺ βρῆκαν μπροστά τους. γκρέμισαν ὅλες τὶς γέφυρες. Παντοῦ ὑπῆρχαν σημάδια γκρεμίσματος. Ἡ διαδρομὴ ἀπὸ τὴν πόλη Καβὰκ πρὸς τὸ πέρασμα Χατζηλὰρ θὰ μείνει γιὰ πάντα στὴ μνήμη μου ὅσο θὰ ζῶ. Σὲ ἀπόσταση 30 χιλιομέτρων συναντούσαμε μόνο πτώματα. Μόνο ἐγὼ μέτρησα 58. Σ' ἕνα σημεῖο συναντήσαμε τὸ πτῶμα μίας ὠταίας κοπέλλας. Τῆς εἴχανε κόψει τὸ κεφάλι καὶ τὸ τοποθέτησαν κοντὰ στὸ χέρι της. Σὲ κάποιο ἄλλο σημεῖο ὑπῆρχε τὸ πτῶμα ἑνὸς ἄλλου ὡραίου κοριτσιοῦ, 7-8 χρονῶν, μὲ ξανθὰ μαλιὰ καὶ γυμνὰ πόδια. Φοροῦσε μόνο ἕνα παλιὸ πουκάμισο. Ἀπ' ὅτι καταλάβαμε, τὸ κοριτσάκι καθὼς ἔκλαιγε, ἔχωσε τὸ πρόσωπό του στὸ χῶμα, δολοφονημένο ἀπὸ τὸ κάρφωμα τῆς λόγχης τοῦ φαντάρου."

Οἱ Τοῦρκοι ἀρνοῦνται σήμερα τὴ σφαγὴ τοῦ 1922 - τὴ σφαγὴ τῶν Ἑλλήνων. Κι ὅταν βρίσκονται ἀντιμέτωποι μὲ ἀδιάσειστα ντοκουμέντα, τὰ ἀποδίδουν στὶς ἀναπόφευκτες ἀκρότητες τοῦ πολέμου. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πολὺ διαφορετική.

Ἡ γενοκτονία τῶν Χριστιανῶν ἦταν ἕνα καλὰ μελετημένο σχέδιο ἐξόντωσης ὅλων τῶν μεινοτήτων τῆς ἄλλοτε κραταιᾶς Αὐτοκρατορίας. Ἕνα σχέδιο ποὺ ἄρχισε νὰ ἐφαρμόζεται ἀπὸ τὸ 1914, μὲ τὸν πρῶτο διωγμό. Καὶ ὁλοκληρώθηκε μετὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ 1922.

tro-ma-ktiko.blogspot.com