Στήν ἀγχόνη 10 Ἀπριλίου 1821, ἄνήμερά τοῦ Πάσχα, ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε’

Προσδοκώντας τήν Ἀνάσταση τοῦ γένους καί τήν ἀποτίναξη τοῦ ζυγοῦ

Τοῦ Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
t.kontogiannidis@realnews.gr

Οἱ διωγμοί τῶν Τούρκων ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων στήν Πόλη, ἄρχισαν ὅταν ὁ Σουλτάνος Μαχμούτ ὁ Β΄ βεβαιώθηκε ὅτι τό ξίφος (ἀρχηγική ράβδος) πού ἔφερε ὁ ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης παραδόθηκε ἀπό τόν μητροπολίτη Μολδαβίας Βενιαμίν, ὁ ὁποῖος εὐλόγησε καί τήν ἔναρξη τοῦ Ἀγῶνα τοῦ ’21. Ὅταν πλέον ἐξερράγη ἡ Ἐπανάσταση καί στήν Πελοπόννησο, ὁ Πατριάρχης ἐκμυστηρεύθηκε στούς συνεργάτες του : “Ἀρχαί ὀδύνων, καί ἴσως ἐγγίζει τό τέλος!» Τό μῖσος τοῦ Σουλτάνου κατά τῶν Ἑλλήνων φούντωσε καί διέταξε τή σύλληψη καί φυλάκιση σχεδόν ὅλης της Ἱερᾶς Συνόδου, μεταβάλλοντας τό Φανάρι σέ τόπο ἀπαγχονίσεων.
Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ὁ Ἐ΄ ( κατά κόσμον Γεώργιος Ἀγγελόπουλος), γεννήθηκε τό 1751 στήν Δημητσάνα Ἀρκαδίας. Γιός ποιμένων, ποιμήν καί ὁ ἴδιος στά παιδικά του χρόνια, χειροτονήθηκε στίς Στροφάδες ὡς μοναχός Γρηγόριος καί ἀφοῦ ὑπηρέτησε σέ Πάτμο καί Σμύρνη, διαδέχτηκε τόν εἰς βαθύ γῆρας Πατριάρχη Γεράσιμο τόν Γ΄...
Πολλοί στούς διωγμούς, προσπάθησαν νά τόν πείσουν νά φύγει, ἀλλά ἀρνήθηκε. “ Ἐγώ εἶμαι Πατριάρχης γιά νά σώσω τό Ἔθνος μου καί ὄχι νά τό ἀφήσω νά χαθεῖ ἀπό τούς Γενιτσάρους. Ὁ θάνατός μου ἴσως ἐπιφέρει μεγαλυτέραν ὠφέλειαν παρά ἡ ζωή μού”.
Τό Μεγάλο Σάββατο οἱ διωγμοί γενικεύονται μέ ἀπαγχονισμούς μητροπολιτῶν καί ἐπιφανῶν Ἑλλήνων. Τήν ἑπομένη, Ἅγιον Πάσχα 10 Ἀπριλίου, ὁ Πατριάρχης ἱερουργεῖ καταβεβλημένος καί βροντοφωνάζει: “ Ἀναστήτω ὁ Θεός καί διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροί αὐτοῦ!”. Λίγα λεπτά μετά, οἱ Τοῦρκοι τόν συλλαμβάνουν, τόν ὁδηγοῦν στίς φυλακές, τόν βασανίζουν καί τόν πιέζουν νά δεχθεῖ τόν Ἰσλαμισμό. “ Εἰς μάτην κοπιάζετε,λέει, ὁ Πατριάρχης Χριστιανός γεννήθηκε Χριστιανός θά ἀποθάνη”. Τόν ὁδηγοῦν ἐξαντλημένο, στό Πατριαρχεῖο, ὅπου τοποθέτησαν κρεμάλα ἐπί τοῦ Ἱερᾶς Πύλης. Μέ δεμένα τά χέρια πισθάγγονα ἕνας ἀπό τούς δημίους πέρασε τόν βρόχο στόν τράχηλό του καί τόν ἄφησαν! Τό κορμί τοῦ Πατριάρχη ἄρχισε νά σπαρταράει καί νά αἰωρεῖται. Σέ λίγο ἄφησε τήν τελευταία του πνοή !…
Ἐπί τρεῖς μέρες ἦταν κρεμασμένο στήν ἀγχόνη τό σῶμα τοῦ πατριάρχη. Κατά τόν Ἀναστάσιο Γούδα, «πλῆθος τότε Ὀθωμανῶν, πλῆθος Ἰουδαίων ὡς χείμαρρος ὤρμησεν περί τό κρεμάμενον λείψανον. Οἱ μέν ἐπτυον αὐτό κατά πρόσωπον, οἱ δέ ἐχλεύαζον διά τῶν ἀπρεπεστάτων φράσεων καί ἄλλοι ἐξύβριζον εὐχόμενοι ὁμοίαν τύχην εἰς ἅπαντάς τους ἀπίστους». Ἀναφέρει ἀκόμα ὅτι “ἀσχημονοῦσαν ἐπί τῆς σωροῦ πετώντας ἀκαθαρισίες καί ἄλλοι τήν ἐχάραζαν μέ μαχαίρια καί τήν κτυποῦσαν μέ ρόπαλα !… Χανούμισσαι ἔφθασαν ἕως ἐκεῖ μέ ὑστερικές κραυγές φανατισμοῦ γιά νά… προπηλακίσουν τόν γκιαούρη !»
Τήν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, οἱ Τοῦρκοι κρέμασαν ἄλλους τρεῖς δεσπότες καί ἔπνιξαν στή θάλασσα πεντακόσιους ἐμπόρους. Ναοί λεηλατήθηκαν, ἱερά ἄμφια ἐσέρνοντο ὡς κουρέλια στούς δρόμους, καταστήματα τῶν Ἑλλήνων καταστράφηκαν ἐνῷ ἡ ζωή τούς βρισκόταν στά χέρια τοῦ κάθε Τούρκου.
Τήν Τρίτη του Πάσχα, Οἱ δήμιοι ξεκρέμασαν τό σῶμα τοῦ παατριάρχου μέ τήν συνοδεία ἀλαλαγμῶν. Συνέρρευσαν ἐκεῖ Τοῦρκοι καί πολλοί Ἑβραῖοι. “Οι Ἑβραῖοι ἐφιλοτιμοῦντο νά δείξουν ἀγανάκτησιν κατά τοῦ νεκροῦ του ἱεράρχου τῶν γκιαούρηδων - σημειώνουν οἱ χρονικογράφοι. Ἐζήτησαν νά τούς δοθεῖ ὁ νεκρός πρός διαπόμπευσιν εἰς τούς δρόμους. Ἐπλήρωσαν τόν δήμιον καί παρέλαβον τό σῶμα. Τοῦ ἔδεσαν τά πόδια καί ἐπέρασαν ἄλλο σχοινίον εἰς τόν τράχηλόν του. Ἄφησαν ἔπειτα μίαν κραυγήν : Γιούργια ! Καί ἐξεκίνησαν σύροντες τό πτῶμα μέ τό πρόσωπον εἰς τήν γῆν, ἕως ὅτου ἔφθασαν εἰς τήν ἀκτήν. ὅπου τό παρέλαβεν πάλιν ὁ δήμιος…», ὁ ὁποῖος τό πέταξε στή θάλασσα…
Τρεῖς μέρες μετά, τό σῶμα περισυνέλεξε ὁ Κεφαλλονίτης πλοίαρχος Ἰωάννης Σκλάβος καί ὁ πρωτοσύγκελος Σωφρόνιος ἀπό τήν Ἄνδρο, μόλις τό εἶδε, ἄφησε κραυγή ἐκπλήξεως καί πόνου : Εἶναι ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος !
Ἀφοῦ τό σαβάνωσε μέ τά λευκά ροῦχα ναυτῶν, τό μετέφερε καί τό ἔθαψε στήν Ὀδησσό στίς 17 Ἰουνίου… Τά ὀστᾶ τοῦ μεταφέρθηκαν στήν Ἀθῆνα καί εὑρίσκονται σέ λάρνακα στήν Μητρόπολη τῶν Ἀθηνῶν.
Αὐτό ἦτο τό τραγικό τέλος τοῦ Πατριάρχη Γρηγορίου τοῦ Ἐ΄, ὁ ὁποῖος ἐξαναγκάσθηκε ἀπό τούς Τούρκους νά “ἀφορίσει” τόν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη γιά νά γλυτώσει τούς Ἕλληνες τῆς Πόλης ἀπό τήν σφαγή. Κι τό ἔκανε παρά τήν θέλησή του, κάτω ἀπό ἰσχυρή πίεση καί ἀπειλῆ. Γί΄ αὐτήν του τήν πράξη, κάποιοι πολέμιοι τῆς ἐκκλησίας, ἀσχημονοῦν κατά τοῦ ἴδιου καί τῆς ἐκκλησίας.
Κατά τόν ἱστορικό Κῶν. Δεσποτόπουλο: «Ἀποτελεῖ σφάλμα οἰκτρό τῶν ἱστορικῶν, ἡ γνώμη γιά τίς σωτήριες αὐτές «ἀποκηρύξεις» ὅτι ἐνέχουν ἀντίθεση τῶν αὐτουργῶν τους πρός τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση. Ἡ ἀποκήρυξη τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ἔ΄ ἔχει παρερμηνευτεῖ… Εἶναι, φρονῶ ἱστορικά ἐπιπόλαιη μία τέτοια γνώμη. Ἀνήκει τιμή καί δόξα στόν Πατριάρχη γιά τή σωστική του ὑπόδουλου Γένους, ἀπόφασή του νά προβεῖ σέ ἀποκήρυξη τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821»
Ινφογνώμων Πολιτικά