14 Ιαν 2025

Οἱ Ἕλληνες στὴν Τουρκοκρατία

Γράφει ὁ Χαράλαμπος Μηνάογλου

Εἴμαστε τὸ μοναδικὸ ἔθνος ποὺ ἐπιβίωσε μετὰ ἀπὸ τόσα χρόνια σκλαβιᾶς σὲ ἀλλόφυλο καὶ ἀλλόθρησκο δυνάστη καὶ κατόρθωσε νὰ κερδίσει πάλι τὴν ἐλευθερία του. Πρόκειται γιὰ ἕνα θαῦμα. Ἡ κιβωτὸς τοῦ Γένους ὑπῆρξε ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησία. Μέσα σὲ αὐτὴν διεσώθη καὶ ἡ γλῶσσα καὶ ἡ ἱστορικὴ μνήμη καὶ οἱ ἑλληνικὲς παραδόσεις. Ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησία κάνοντας μιὰ ἀναγκαστικὴ προσαρμογὴ τελείως ξένη πρὸς τὴν ἐκκλησιολογία της, ἀλλὰ ἀπόλυτα ἐπιβεβλημένη ἀπὸ τὸν νέο κυρίαρχο, κατόρθωσε νὰ γίνει καὶ τὸ πολιτικὸ σῶμα τῶν Ἑλλήνων.
Ὁ πατριάρχης ἀνέλαβε τὸν τελείως ξένο πρὸς τὴν θέση του ρόλο το μιλλέτ-μπασή, ὅπως ὅριζε τὸ Κοράνι γιὰ τοὺς κατεκτημένους Χριστιανοὺς καὶ Ἰουδαίους, τοῦ ἐθνάρχη, τοῦ πολιτικὰ δηλαδὴ ὑπεύθυνου ἀπέναντι... στὴν Πύλη γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους. Ἐν συνόλῳ ἡ ἐκκλησία ἀνέβαλε πλῆθος ἄλλων καθηκόντων καὶ ὑποχρεώσεων, πολλὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἀπαγόρευαν οἱ ἱεροὶ κανόνες, ἐπειδὴ ἔτσι τὴν ὑποχρέωναν οἱ σουλτᾶνοι, γιὰ νὰ συνεχίσει νὰ ὑπάρχει. Μὲ αὐτὲς τὶς προσαρμογὲς στὸ ὀθωμανικὸ σύστημα, ἡ ἐκκλησία κατόρθωσε νὰ λειτουργήσει πρὸς ὄφελος τῶν μελῶν της ἐξασφαλίζοντάς τους πρωτίστως τὴν διατήρηση τῆς πίστης τους, παρὰ τοὺς συχνοὺς ἐξισλαμισμούς, τὸ παιδομάζωμα, τὴν ὑπερφορολόγηση καὶ τὴν ἐν γένει ἀντιμετώπιση τῶν ὀρθοδόξων ὡς ὑπηκόων δεύτερης κατηγορίας, καὶ ἐν συνεχείᾳ τὴν διατήρηση τῆς γλώσσας τους καὶ τῆς ἱστορικῆς τους μνήμης.
Δὲν πρέπει νὰ μᾶς διαφεύγει, ὅτι στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία σχολεῖα, ὅπως τὰ ἐννοοῦμε ἐμεῖς, δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ λειτουργοῦν οὔτε γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους οὔτε γιὰ τοὺς μουσουλμάνους. Τὸ μόνον, ποὺ ἐπιτρεπόταν, πρωτίστως γιὰ τοὺς μουσουλμάνους καὶ κατὰ παραχώρηση γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους ἦταν ἡ λειτουργία ἱεροσπουδαστηρίων, ὅπου οἱ νεαροὶ μουσουλμᾶνοι μάθαιναν νὰ διαβάζουν τὸ κοράνι. Ἀντίστοιχα, λοιπόν, ἐπετράπη καὶ στὸ πατριαρχεῖο νὰ συστήνει σχολεῖα, μόνον γιὰ τὴν ἐκπαίδευση τῶν κληρικῶν του -καὶ αὐτὸ ὄχι παντοῦ καὶ πάντα-, δηλαδὴ σχολεῖα ὅπου τὰ χριστιανόπουλα θὰ μάθαιναν καὶ αὐτὰ νὰ διαβάζουν μόνον τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὰ ὑπόλοιπα λειτουργικὰ βιβλία. Τὸ ὅτι στὰ σχολεῖα τῆς Τουρκοκρατίας διδάσκονταν ἀρχαῖοι Ἕλληνες συγγραφείς, ρητορική, ἱστορία, ποίηση, φιλοσοφία καὶ στοιχεῖα φυσικῶν ἐπιστημῶν ἦταν κάτι παράνομο καὶ καταχρηστικό, τελείως πέρα ἀπὸ ὅ,τι οἱ Ὀθωμανοὶ ἐπέτρεπαν νὰ διδάσκεται.
Εὐρύτερα, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ἡ μεγάλη πολιστισμικὴ διαφορὰ ἀπὸ τοὺς Τούρκους βοήθησε καὶ αὐτὴ στὴν διατήρηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ, καθὼς μοιάζει πιθανότερο νὰ εἴχαμε ἀφομοιωθεῖ, ἐὰν εἴχαμε ὑποταγεὶ πλήρως στοὺς Δυτικούς, ποὺ ἦταν κατ’ ὄνομα χριστιανοί. Γιὰ αὐτό, βλέποντας τὰ πράγματα στὴν ἐξέλιξή τους καὶ μὲ τὴν ἀσφάλεια τοῦ σήμερα καὶ τῆς ἐπιβίωσης τοῦ Ἑλληνισμοῦ, θὰ πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι εἶχαν δίκιο ὅσοι ὑποστήριζαν πὼς «κρειττότερόν ἐστιν εἰδέναι ἐν μέσῃ τὴ πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων ἢ καλύπτραν λατινικήν». Δὲν ἦταν τὸ ζητούμενο, καθὼς αὐτὸ ἦταν ἡ συνέχιση τῆς ὀρθόδοξης Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλὰ ἐφόσον κάτι τέτοιο πλέον εἶχε καταστεῖ ἀδύνατον καὶ ἔπρεπε νὰ ἐπιλέξουμε τὸ μικρότερο κακό, αὐτὸ ἀποδείχθηκε ὅτι ἦταν ἡ ὑποταγὴ στοὺς Τούρκους.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.